PDF: Idyomatikong Pagpapahayag at Tayutay

IDYOMATIKONG PAGPAPAHAYAG AT TAYUTAY  IDYOMA ◦ Ito ay di-tahasan o di-direktang pagpapahayag nang gustong sabihin. ◦ Ito ay nagbibigay ng matatalinhagang kahulugan na malayo sa literal na kahulugan ng salita.  IDYOMA ◦ Ang kahulugan ni...

IDYOMATIKONG PAGPAPAHAYAG AT TAYUTAY  IDYOMA ◦ Ito ay di-tahasan o di-direktang pagpapahayag nang gustong sabihin. ◦ Ito ay nagbibigay ng matatalinhagang kahulugan na malayo sa literal na kahulugan ng salita.  IDYOMA ◦ Ang kahulugan nito ay natatanto sa tulong ng malalim na pag-unawa at pagkilatis sa diwa ng pangungusap. ◦ Salawikain o idyomatikong pagpapahayag  IDYOMA ◦Nagpapaganda ng pangungusap dahil di nito isinisiwalat agad- agad ang diwang taglay ng pangungusap.  MGA HALIMBAWA NG IDYOMA nagdidildil ng asin ✓ naghihirap nagbibilang ng poste ✓ walang trabaho nagtetengang kawali ✓ nabibingi-bingihan pantay na ang paa ✓ patay na boses ipis ✓ mahina ang boses usad pagong ✓ Mabagal Kumakalam ang ✓ gutom sikmura nagpuputok ang butse ✓ galit na galit  MGA HALIMBAWA NG IDYOMA nagdidildil ng asin ✓ naghihirap nagbibilang ng poste ✓ walang trabaho nagtetengang kawali ✓ nabibingi-bingihan pantay na ang paa ✓ patay na boses ipis ✓ mahina ang boses usad pagong ✓ Mabagal Kumakalam ang ✓ gutom sikmura nagpuputok ang butse ✓ galit na galit  SALAWIKAIN ◦ Salawikaing Pilipino: tradisyonal na kasabihang ginagamit ng mga Pilipino batay sa katutubong kalinangan, karunungan, at pilosopiya mula sa buhay sa Pilipinas.  SALAWIKAIN ◦ Ito ay kadalasang humihikayat sa isang tao upang bigyan ng pagpapahalaga ang pagtanaw sa kanyang pinagmulan o pinag ugatan.  MGA HALIMBAWA NG SALAWIKAIN ◦ Ang mabigat ay gumagaan kapag _____. ◦ Ano man ang iyong gagawin, _____ beses dapat iisipin. ◦ Ang tunay na kaibigan nakikilala sa oras ng _____.  TAYUTAY ◦ Ginagamit ng manunulat at tagapagsalita ang mga tayutay upang gawing maharaya, makulay, mabisa at kaakit-akit ang pagpapahayag.  TAYUTAY ◦ Ito ay sinadyang paglayo sa karaniwang paggamit ng mga salita upang maging masining ang pagpapahayag. URI NG TAYUTAY 1. PAGTUTULAD/SIMILI (SIMILE) ◦ Pinaghahambing nito ang dalawang magkaibang tao, bagay, pangyayari at iba pa. ◦ Ginagamit sa paghahambing: para ng, kasing, kawangis ng, kapara ng, tila  HALIMBAWA 1. Parang apoy ang galit ng taong iyon. 2. Sinlaki ng monggo ang butil ng kanyang pawis 3. Sintigas ng bakal ang puso nya. 2. PAGWAWANGIS/METAPORA (METAPHOR) ◦ Pinaghahambing ang mga tao, bagay, pangyayari nang tiyakan. ◦ Hindi gumagamit ng mga pariralang tulad ng, kawangis ng, kapara ng, tila at iba pa.  HALIMBAWA 1. Ang Ermita ay gubat. 2. Impiyerno ang bilangguang kinasadlakan niya. 3. Langit ang tahanang ito.  3. PERSONIFIKASYON (PERSONIFICATION) ◦ Isinasalin ang katalinuhan at katangian ng tao sa bagay na binabanggit na parang binubuhay ito. ◦ Naisasagawa ito sa paggamit ng pandiwa.  HALIMBAWA 1. Masungit ang panahon sa tag-ulan. 2. Nagpapasaklolo ang pader sa dami ng paskil.  4. METONOMIYA (METONOMY) ◦ Ito ay nagpapalit ng ngalan o katawagan sa bagay na tinutukoy.  HALIMBAWA 1. Inuuna sa pila ang mga may uban. 2. Sinturon ang naging tugon ng ama sa suwail na anak. 3. Mabigat ang pasan niyang krus.  5. ALITERASYON (ALLITERATION) ◦ Ginagamit ang magkatulad na titik o pantig sa simula ng dalawa o higit pang salitang ginagamit sa pangungusap o taludtod.  HALIMBAWA 1. Itataya ng lalaking umiibig ang kanyang buhay para sa babaing itinatangi kahit mangahulugan ito ng pagtangis at pagtatakwil ng magulang.  HALIMBAWA 2. Isang rebelasyon ang ipinahayag ng rebelde matapos mangakong iyon na ang huling araw ng kanilang rebelyon.  6. EKSLAMASYON (EXCLAMATION) ◦ Pagpapahayag ng masidhing damdamin o emosyon ng pagdaramdam ukol sa isang pangyayari.  HALIMBAWA 1. Walang kapatawaran ang iyong ginawa. Bakit mo kailangang gawin ‘yon? 2. Ayoko nang umasa upang sa huli ay mabigo lamang! 7. PAGTAWAG (APOSTROPHE) ◦ Kinakausap ang bagay na walang buhay na parang tao. Halimbawa 1. Bayan … manangis ka sa pagkalupig ng demokrasya! 2. Salamat ulan at dinilig mo ang aming bukirin.  8. PAG-UYAM (SARCASM) ◦ Tila kapuri-puri ang pangungusap ngunit sa katotohanan ay nangungutya o nang-uuyam.  HALIMBAWA 1. Mataba ka naman, kaya hindi halatang nagugutom ang iyong pamilya. 2. Napakaganda ng iyong kasuotan, para kang Christmas Tree. 9. PAGTANGGI (LITOTES) ◦ Ginagamit ang salitang hindi upang magpahiwatig ng lalong makahulugang pagsang-ayon sa sinasabi ng salitang sumusunod.  HALIMBAWA 1. Kahit sabihin mong ayaw mo na sa kanya, hindi maipagkakailang mahal mo pa rin siya dahil sa iyong mga kinikilos. 2. Hindi totoong wala kang interes sa proyekto, ang katotohana’y wala ka lang oras.  10. PAGPAPALIT - SAKLAW (SYNECDOCHE) ◦ Pagbanggit ng bahagi bilang katapat/katumbas ng kabuuan. Halimbawa 1. Sangdaang palad ang nakalahad sa simbahan. 2. Isang Bonifacio ang matapang na nanindigan sa samahan.  11. PAGMAMALABIS (HYPERBOLE) ◦ Lubhang pinalalabis o pinakukulang ang kalagayan ng tao, bagay, pangyayari at iba pa.  HALIMBAWA 1. Di man lamang siya pinawisan sa maghapong pagbubuhat ng mga bagahe sa piyer. 2. Halos naaninag ang kaluluwa ko sa kintab ng sahig ng gusaling iyon.  12. PAGPAPASIDHI ◦ Pagtataas o pagpapasidhi ng damdaming ipinapahayag. Halimbawa 1. Lubayan na ninyo ako! Wala akong maipagtatapat sa inyo. Wala kayong makukuhang impormasyon! 13. ANTI – KLAYMAKS (ANTI - CLIMAX) ◦ Paghahanay ng pahayag ng damdamin o kaisipan sa pababang paraan.  HALIMBAWA 1. Gaano man kakontrobersyal ang nangyari, tanging panahon na lamang ang makakapaghilom ng sugat. 2. Wala akong hinangad kundi ang iyong kapakanan. Ayaw mong maglubay sa masamang gawain, kaya iyan ang iyong kinasadlakan. 14. PAGTATAMBIS (ANTITHESIS) ◦ Pagtatambisan ng magkasalungat na salita, pahayag o kaisipan na nagbibigay ng ibang kahulugan Halimbawa 1. Ang ina ang anak sa tahanang ito. 2. Ikaw ang pinakabata sa lahat ng matatanda.  15. PAGSALUNGAT (OXYMORON) ◦ Pagsasama ng dalawang magkasalungat na salita sa loob ng pangungusap. Halimbawa 1. Ang lipunan ay larawan ng busog at gutom. 2. Kaya kong gawin ang anumang mabigat o magaan na gawain.  16. PAGHIHIMIG (ONOMATOPEIA) ◦ Paggamit ng mga salitang gumagagad sa tunog na nalilikha ng bagay na tinutukoy.  HALIMBAWA 1. Paulit-ulit na panalangin ang namumutawi sa bibig ng ina habang binabayo ng malakas na ulan ang bubong ng kanilang bahay. Unti-unting napupunit ang mga yero. Sa labas ay naghahampasan ang mga sanga’t dahon ng punong kamatsili. Umuugong ang malakas na hanging dala ng habagat. Sa di kalayua’y tanaw na tanaw ang nag- aalimpuyong alon na itinataboy sa mga bahay na malapit sa dalampasigan.  HALIMBAWA 2.Nakapangingilabot ang sigawan…malakas na malakas. Nagkakagulo ang mga tao. Nagsisipagtakbuhan. Bang… Bang…! May nabaril, may nabaril! Dapa! Dapa! Habang dinig na dinig mo ang mga yabag ng mga taong kumakaripas ng takbo.  17. PAGLUMANAY (EUPHEMISM) ◦ Tinutukoy ang tao, bagay, at pagyayari sa magaan, malumanay at mabuting pananalita upang pagaanin ang pagtanggap sa pahayag.  HALIMBAWA 1. Ayaw pa ring paawat ang lalaking palainom ng alak. (lasenggo) 2. Walang galang kung sumagot ang batang iyan. (bastos)  HALIMBAWA 1. Ayaw pa ring paawat ang lalaking palainom ng alak. (lasenggo) 2. Walang galang kung sumagot ang batang iyan. (bastos)  18. PAGLILIPAT - WIKA (TRANSFERRED EPITHETS) ◦ Inililipat sa bagay ang mga pang- uring gamit lamang sa tao. Halimbawa 1. Ang mapusok na patalim ay ibinaon niya sa lupa. 2. Ang mapag-arugang kamiseta ang suot ng may sakit.  19. PAGBIBIGAY - ARAL ◦ Layunin nito na magbigay – aral. ◦ Sinasaklaw ang tatlong uri ng salaysay: ✓ Parabula ✓ Pabula ✓ Talinghaga o Alegorya ◦Parabula – salaysay sa bibliya na nagbibigay aral ◦Pabula – gumagamit ng hayop sa pagbibigay ng aral ◦Talinghaga o Alegorya – sa pagpapahayag nito, pinag iisip ang tao sa kahulugan ng binanggit. ▪Sa arena ng buhay, laging api ang maliliit.  20. PAGTATANONG (RHETORICAL QUESTION) ◦ Pagpapahayag ng tanong upang tanggapin o di tanggapin ang isang bagay. Halimbawa 1. Bakit sa Pilipinas, ang mga magsasaka na nagpapakain sa mamamayan ang nagugutom? Iba pang halimbawa ◦ Kayod kalabaw ◦ Walang itulak kabigin ◦ Pabalat bunga ◦ Parang nilubugan ng araw ◦ Anak-pawis ◦ Hawak sa tainga ◦ May utak ◦ Bukas palad ◦ Nagmahabang dulang ◦ Sanga-sangang dila Iba pang halimbawa ◦ Amoy lupa ◦ Humuhukay ng sariling libingan ◦ Laman ng lansangan ◦ Balat kalabaw ◦ Huling hantungan Referens: ◦ Bernales, R.A. et al. (2018). Retorika: ang sining ng pagpapahayag. Malabon City: Mutya Publishing House, Inc.