Hukukun Temel Kavramları Vize PDF

HUKUKUN TEMEL KAVRAMLARI DERSİ ÖĞRETİM GÖREVLİSİ ÇAĞRI ALAGÖZ 2024-2025 GÜZ DÖNEMİ 1.Hukukun tanımı (Kavramsal ve teorik çerçevede hukuk tartışması) 2.Toplumsal düzen kuralları 3.Hukukun kaynakları 4.Hukuk sistemleri 5.Hukukun dalları (Kamu hukuku) 6.Hukukun dalları (Özel hukuk) 7.Yar...

HUKUKUN TEMEL KAVRAMLARI DERSİ ÖĞRETİM GÖREVLİSİ ÇAĞRI ALAGÖZ 2024-2025 GÜZ DÖNEMİ 1.Hukukun tanımı (Kavramsal ve teorik çerçevede hukuk tartışması) 2.Toplumsal düzen kuralları 3.Hukukun kaynakları 4.Hukuk sistemleri 5.Hukukun dalları (Kamu hukuku) 6.Hukukun dalları (Özel hukuk) 7.Yargı örgütü 8.Dava türleri 9.12 Angry Men film incelemesi (Masumiyet karinesi ilkesi) 10.Hak kavramı 11.Müeyyide kavramı 12.Sorumluluk kavramı 13.Kişilik kavramı 14.Hukukun üstünlüğü ve Hukuk devleti üzerine bir tartışma  TOPLUMSAL DÜZEN KURALLARI Hukuk Kuralları - Devletin yetkili organları tarafından konulan ve insan davranışlarını düzenleyen, cebirle müeyyidelendirilmiş emir ve yasaklardır. Din Kuralları - İlahi irade tarafından konulduğuna inanılan ve insan davranışlarını düzenleyen, öldükten sonra cehennem azabı çekileceği korkusuyla müeyyidelendirilmiş emir ve yasaklardır.  Ahlâk Kuralları - Kişinin kendi vicdanı tarafından konulan ve yine kendi davranışlarını düzenleyen, vicdan azabıyla müeyyidelendirilmiş emir ve yasaklardır. Örf ve Adet Kuralları - Kişinin içinde bulunduğu belirli bir toplumsal çevre tarafından konulan ve insan davranışlarını düzenleyen, uyarma, kınama, dışlama ve linç gibi çok çeşitli müeyyideleri olabilen emir ve yasaklardır.  HUKUKUN KAYNAKLARI Asıl Kaynaklar Yardımcı Kaynaklar Yazılı Kaynaklar Yazısız Kaynaklar Doktrin İçtihat Anayasa Örf ve Adet (Bilimsel görüş) (Yargı kararları) Kanun C.Başkanlığı kararnamesi Uluslararası sözleşmeler Tüzük Yönetmelik Normlar hiyerarşisi piramidi ANAYASA TEMEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLERE İLİŞKİN ULUSLARARASI SÖZLEŞMELER KANUN ULUSLARARASI SÖZLEŞMELER OHAL CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMESİ CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMESİ YÖNETMELİK Anayasa: Normlar hiyerarşisinde en üst sırayı işgal eden ve kanunlardan farklı ve daha zor bir usulle konulan ve değiştirilebilen hukuk kurallarının bütünüdür. Devletin temel yapısı ve işleyişini düzenleyen, bireyin temel hak ve özgürlüklerini güvence altına alınan kurallar bütünüdür.  Yumuşak Anayasa – Katı anayasa Ayrımı Yumuşak anayasa, normal kanunlarla aynı usullerle ve aynı organlarca değiştirilebilen anayasa olarak tanımlanmaktadır. Katı anayasa, normal kanunlardan daha farklı organlarca ve daha zor usullerle değiştirilebilen anayasa olarak tanımlanmaktadır. Bazı anayasalar, anayasaya daha fazla katılık sağlamak için bazı maddelerinin değiştirilmesini yasaklamaktadır. Örneğin 1982 Türkiye Cumhuriyeti Anayasasına göre ilk üç madde değiştirilmesi yasaktır.  Kanun, Yasama organı tarafından kanun adı altında yapılan ve normlar hiyerarşisinde Anayasanın altında tüzüklerin üstünde yer alan çoğunlukla soyut kurallar içeren hukuki metinlerdir. Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında kanun yapma yetkisi Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne verilmiştir. Yani «yasama organı» Meclistir. Çıkarılan kanunlar Anayasaya aykırı ise belli makamların başvurusu üzerine Anayasa Mahkemesi tarafından denetlenir.  Uluslararası Sözleşmeler Anayasanın 90. maddesinin son fıkrasına göre "Usulüne göre yürürlüğe konulmuş milletlerarası andlaşmalar kanun hükmündedir.« Olağanüstü Hal Dönemi Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri OHAL dönemi cumhurbaşkanlığı kararnameleri anayasanın 119. maddesinin altıncı ve yedinci fıkralarında düzenlenmiştir. AY m.119/6'ya göre bu kararnameler kanun hükmündedir.  Cumhurbaşkanlığı kararnamesi Anayasanın cumhurbaşkanının görev ve yetkilerini düzenleyen 104. maddesinin on yedinci fıkrasına göre cumhurbaşkanı, yürütme yetkisine ilişkin konularda cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilir. Ancak anayasada münhasıran kanunla düzenlenmesi öngörülen konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarılamaz. Kanunda açıkça düzenlenen konularda cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarılamaz. Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile kanunlarda farklı hükümler bulunması halinde, kanun hükümleri uygulanır. Türkiye Büyük Millet Meclisinin aynı konuda kanun çıkarması durumunda, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi hükümsüz hale gelir. Bu nedenle cumhurbaşkanlığı kararnameleri hiyerarşide kanunun altında yer alır.  Yönetmelik Yönetmelik, çıkarılmış kanun ve tüzüklerin uygulanabilmesi için soyut kanun ve tüzük hükümlerinin somutlaştırıldığı belgelerdir Anayasanın 124. maddesinde kimlerin yönetmelik çıkarabileceği düzenlenmiştir. Bu maddeye göre cumhurbaşkanı, bakanlıklar ve kamu tüzel kişileri yönetmelik çıkarabilir.  Hukukun Dalları Kamu Hukuku Özel Hukuk 1. Uluslararası Hukuk 1. Medeni Hukuk 2. Anayasa Hukuku a- Kişiler Hukuku 3. İdare Hukuku b- Aile Hukuku 4. Vergi Hukuku c- Miras Hukuku 5. Ceza Hukuku d- Eşya Hukuku 6. Ceza Usul Hukuku 2. Borçlar Hukuku 3. Ticaret Hukuku 4. Devletler Özel Hukuku 5. İş Hukuku 6. Medeni Usul Hukuku 7. İcra ve İflas Hukuku Özel Hukuk, kişilerin birbirleriyle olan ilişkilerini, eşitlik ve irade serbestisi esasına göre düzenleyen hukuk kurallarının bütünü olarak tanımlanabilir. Özel hukuk ilişkisi iki taraflıdır. Yani bir özel hukuk ilişkisinin ortaya çıkabilmesi için, tarafların karşılıklı anlaşmaları gerekir. Kimse kendi iradesini zorla bir başkasına empoze edemez. Örneğin kira ilişkisi bir özel hukuk ilişkisidir. Örneğin evlilik.. Kamu Hukuku, bir devletin teşkilatını, bir devlet ile başka bir devlet ve bir devlet ile bireyler arasındaki ilişkileri düzenleyen hukuk kurallarının bütünüdür. Kamu hukuku ilişkisinde taraflardan birisi olan devlet üstün konumdadır. Kamu hukuku ilişkisi tek taraflıdır. Örneğin vatandaşların devlete karşı vergi verme sorumluluğu kamu hukuku ilişkisinden kaynaklanmaktadır.  Anayasa Mahkemesi 15 üyeden oluşur. 12’sini Cumhurbaşkanı atar, 3’ünü TBMM atar. 12 yıl görev süresi. 65 yaşını dolduran üye görev süresine bakılmaksızın emekli olur. Bir üye ikinci kez seçilemez. - Bazı normların anayasaya uygunluğunu denetlemek - Bireysel başvuruları karara bağlamak - Yüce divan sıfatıyla yargılama yapmak - Siyasi partilerin kapatılmasına karar vermek  HUKUK SİSTEMLERİ - Kara Avrupası Hukuk Sistemi - Anglo-Sakson Hukuk Sistemi - İslâm Hukuku Sistemi - Sosyalist Hukuk Sistemi - Kara Avrupası Hukuk Sistemi Kara Avrupası ile kastedilen İngiltere hariç Avrupa kastedilmektedir. Ancak uygulama alanı Avrupayla sınırlı kalmamıştır. Günümüzde en fazla benimsenmiş hukuk sistemidir. Kaynağını büyük ölçüde Roma Hukukundan almaktadır. Yazılı biçimde hazırlanmıştır. Kamu hukuku-özel hukuku ayrımı vardır. Adli yargı-idari yargı ayrımı vardır. - Anglo-Sakson Hukuk Sistemi İngiltere’de doğmuş olan ve genellikle İngilizce konuşulan ülkelerde uygulanan hukuk sistemidir. Buradaki hukuk sistemi Roma hukukunun etkisi altına girmemiş olup, hukukun büyük bir bölümünün kaynağı kanunlar değil, mahkeme kararlarıdır. Gelenek hukuku yazılı hukuka nazaran daha ağırlıklı bir yer işgal etmektedir. Yani yazısız kaynaklar vardır. Kamu hukuku-özel hukuk ayrımı yoktur. Adli yargı-idari yargı ayrımı yoktur. - İslâm Hukuku Sistemi İslâm dininin esaslarına dayanan, fıkıh olarak da adlandırılan bir ilahi hukuk sistemidir. Kurum ve kurallarını Kur’an (kitap), sünnet, icma ve kıyas olmak üzere dört kaynaktan almaktadır. Kur’an: İslâm hukukunun ana kaynağını oluşturmaktadır. Diğer kaynaklar ancak Kur’an’a uyulduğunda geçerlilik kazanır. Sünnet: Hz. Muhammed’in söz, eylem ve onaylarıdır. İcma: belirli bir dönemde yaşamış İslâm bilginlerinin (fakih) belirli bir konu hakkında aynı görüş ve düşüncede olmalarıdır. (Doktrin gibidir.) Kıyas: Ana kaynaklar olan Kur’an ve sünnetten hareketle hakkında kural bulunmayan sorunlar arasında somut ve makul benzerlik kurularak o sorunun çözülme yöntemidir. (İçtihat gibidir.) - Sosyalist Hukuk Sistemi Sosyalist hukuk sisteminde hukuk, diğer hukuk sistemlerinden farklı olarak toplumu değiştirmenin ve komünizm aşamasına ulaştırmanın bir aracı olarak düşünülmüştür. Toplum, komünizm aşamasına geçince hukuka da gerek kalmayacaktır. Çünkü hukuk, egemen sınıfların zayıf sınıflar üzerindeki baskı aracıdır. Sınıfa dayalı devlet düzeninin ortadan kalkmasıyla birlikte o da varlığını yitirecektir.