H2.1 PowerPoint: Het Deltaprogramma & Klimaatverandering

H2: Het Deltaprogramma 2.1 Deltaprogramma: klimaatverandering De temperatuur stijgt snel  Door de huidige temperatuurstijging verandert: de hoeveelheid neerslag per jaar de verdeling van de neerslag over het jaar De temperatuur stijgt snel  De verandering van de temperatuur beïnv...

H2: Het Deltaprogramma 2.1 Deltaprogramma: klimaatverandering De temperatuur stijgt snel  Door de huidige temperatuurstijging verandert: de hoeveelheid neerslag per jaar de verdeling van de neerslag over het jaar De temperatuur stijgt snel  De verandering van de temperatuur beïnvloedt de neerslagpatronen: o Meer neerslag op de ene plek, minder neerslag op de andere plek: onregelmatiger neerslagregiem heftigere buien  vernattend klimaat perioden van droogte  verdrogend klimaat De temperatuur stijgt snel → Oorzaken zeespiegelstijging: 1- Uitzetten van opwarmend zeewater 2- Smelten landijs o afsmelten ijskappen leiden tot een hoge zeespiegelstijging: Groenland 7 m Antarctica 58 m IPCC  Het IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change): organisatie van de Verenigde Naties schrijven rapporten op basis van wetenschappelijk onderzoek naar klimaatverandering bestuderen oorzaken, gevolgen en mogelijk beleid uitwerking van verschillende IPCC → Conclusies rapport 2023: 1- De aarde is met 1,1 °C opgewarmd sinds eind 19e eeuw (figuur 2.4) 2- De mens is verantwoordelijk voor deze opwarming IPCC 3- Het snel terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen en het verwijderen van CO2 uit de atmosfeer is nodig 4- Sommige klimaateffecten, zoals het verder smelten van ijskappen, zijn al onomkeerbaar IPCC → De zeespiegelstijging: o tussen 1901-2018 een gemiddelde stijging van 20 cm o de stijging gaat steeds sneller: tussen 2006-2018 met 4,5 cm  Grote aantoonbare gevolgen van klimaatverandering voor: de natuur het systeem aarde de wereldbevolking Toekomstscenario’s IPCC  De toekomstscenario’s van het IPCC, zoekt naar:  de toekomstige uitstoot van broeikasgassen door de mens  de gemiddelde wereldtemperatuur meer of minder zal stijgen (figuur 2.5) Toekomstscenario’s IPCC Toekomstscenario’s IPCC → Op basis van bepaalde temperatuurstijgingen (1,5 °C, 2 °C of 4 °C) zijn toekomstscenario’s in kaart te brengen (figuur 2.6): De prognose van de verandering is niet in alle gebieden hetzelfde Duidelijk is dat het noordpoolgebied de hoogste Toekomstscenario’s IPCC Toekomstscenario’s IPCC Toekomstscenario’s IPCC o hoogste temperatuurstijging in het noordpoolgebied door positieve terugkoppeling: 1- Door de hogere temperatuur smelt meer zee-ijs 2- Zeewater reflecteert veel minder zonlicht dan zee-ijs, en neemt dus meer zonne-energie op 3- Daardoor warmt zeewater op 2.1 Deltaprogramma: klimaatverandering Inzoomen op Nederland  Toekomstscenario’s van het KNMI (2023): o IPCC scenario’s vertaalt naar Nederland hoge (H) en lage (L) CO₂-uitstoot scenario nat (n) en droog (d) scenario Inzoomen op Nederland Inzoomen op Nederland ▶︎Ook maakt het KNMI berekeningen voor: Temperatuurverande ring (figuue 2.8) Neerslagveranderin (figuue 2.9) Zeespiegelstijging (figuue 2.10) Gevolgen voor Nederland  Gevolgen van klimaatverandering voor Nederland: het neerslagregiem wordt onregelmatiger kans op wateroverlast meer extreme buien ook vaker droogte → problemen voor: - natuurgebieden - Gevolgen voor Nederland ▶︎Toenemende droogte: oorzaak 1: minder neerslag, minder water om de grondwaterspiegel aan te vullen oorzaak 2: snelle waterafvoer door verstening en kanalisatie, minder water om de grondwaterspiegel aan te vullen Gevolg: snellere uitdroging van de bodem door daling grondwaterspiegel Gevolgen voor Nederland  Gevolgen voor de afvoer van rivieren → Onregelmatiger regiem van de Rijn en Maas: + hogere (piek)afvoer in de winter door meer neerslag en smeltwater + lagere afvoer in de zomer door meer verdamping (en niet Zeespiegelbeweging  het op en neer gaan van de zeespiegel in de geologische geschiedenis  stijgt de laatste 120 jaar sneller dan de honderden jaren daarvoor Zeespiegelbeweging Absolute zeespiegelstijging = hoeveel het gemiddelde waterpeil stijgt Relatieve zeespiegelstijging = absolute zeespiegelstijging + absolute bodemdaling Kustafslag, verzilting en overstromingsgevaar nemen toe  De zeespiegelstijging is van groot belang voor het waterbeheer langs de kust  Tegenwoordig is kustafslag een normale zaak geworden (figuur 2.15) Kustafslag, verzilting en overstromingsgevaar nemen toe  Voorwaarden voor het in stand houden van de huidige Nederlandse kust: 1) De zeebodem moet over een grote afstand vanaf de kust flauw aflopen 2) De stroming moet voldoende zand aanvoeren 3) Het getijdenverschil mag niet te groot zijn 4) De kust moet niet worden geteisterd door zware stormen  Kustafslag, verzilting en overstromingsgevaar nemen toe  Uit figuur 2.16 wordt duidelijk dat het afslagpunt landinwaarts opschuift wanneer het water hoger staat  Er komt een moment dat de zeereep niet meer voldoende bescherming biedt Zeereep: de duinstrook die direct aan het strand Kustafslag, verzilting en overstromingsgevaar nemen toe De wadplaten van de Waddenzee kunnen naar verwachting 5 mm / per jaar zeespiegelstijging bijhouden  daarboven staan ze permanent onder water Plekken met een positieve en met een negatieve zandbalans  aanzanding of erosie Nadelige gevolgen van verzilting voor de landbouw en de drinkwatervoorziening De Tweede Deltacommissie  Een aanzienlijk deel van Nederland blijft gevoelig voor overstromingen door: zeespiegelstijging een onregelmatiger neerslagregiem Bodemdaling  het water kan van meerdere kanten komen  De Tweede Deltacommissie gaf De Tweede Deltacommissie → Drie hoofdpunten van het advies over waterveiligheid: 1- Biedt hetzelfde beschermingsniveau aan iedere Nederlander die achter een dijk woont 2- Biedt meer bescherming op plaatsen waar sprake kan zijn van grote groepen slachtoffers en/of grote economische schade 3- Biedt meer bescherming op plaatsen waar uitval van vitale infrastructuur grote landelijke gevolgen kan hebben Nationaal Deltaprogramma  Het Deltaprogramma is in 2014 gestart en heeft drie doelen die gekoppeld zijn aan thema’s: 1- Nederland blijven beschermen tegen hoogwater (thema waterveiligheid) 2- De inrichting van Nederland klimaatbestendig maken (thema ruimtelijke adaptatie) Nationaal Deltaprogramma  Het Deltaprogramma is gebaseerd op vijf deltabeslissingen die gaan over: 1- de veiligheid van dijken en andere waterkeringen 2- de manier waarop het Rijnmond- en Drechtstedengebied veilig kan blijven 3- de manier waarop bij de bouw van woonwijken en wegen rekening kan worden gehouden met water 4- de beschikbaarheid en verdeling van zoet water 5- het peil van het IJsselmeer Integraal waterbeheer en adaptief deltamanagement  In het Deltaprogramma wordt samengewerkt door veel verschillende belanghebbenden: door rijk, provincies, waterschappen, gemeenten, organisaties, bedrijven Waterschap: overheidsinstantie die zorgt voor het waterbeheer in Integraal waterbeheer en adaptief deltamanagement  dat moet ook voor integraal waterbeheer:  waterbeheer waarbij rekening wordt gehouden met alle belangen van en functies in een gebied o Voorbeeld: de menselijke gebruiksfuncties en de natuurlijke Integraal waterbeheer en adaptief deltamanagement → Uitgangspunten bij de manier van werken van het Deltaprogramma: 1- integraal waterbeheer 2- kijken naar de gevolgen voor waterveiligheid en zoet water op de lange termijn 3- oplossingen moeten flexibel zijn 4- er moeten meerdere strategieën klaarliggen → Op deze manier is de uitvoering van het Deltaprogramma een voorbeeld van adaptief watermanagement Integraal waterbeheer en adaptief deltamanagement → Belangrijke onderdelen van klimaatbeleid: Adaptatie = je aanpassen aan de gevolgen van klimaatverandering Mitigatie = het voorkomen van klimaatverandering Acceptatie = belangrijk om klimaatmaatregelen te laten slagen Integraal waterbeheer en adaptief deltamanagement  Jaarlijks komt er een update van het Deltaprogramma met zogenoemde deltascenario’s: o een combinatie van klimaatscenario’s en sociaal- economische scenario’s o veilig en flexibel: handig voor toekomstige problemen