Genel Kimya Dersi Sunumu Hafta 10-11-12 PDF

TRABZON ÜNİVERSİTESİ TONYA MESLEK YÜKSEKOKULU TIBBİ HİZMETLER VE TEKNİKLER BÖLÜMÜ TIBBİ GÖRÜNTÜLEME TEKNİKLERİ PROGRAMI TGT-103 TEMEL KİMYA DERSİ Ders Sorumlusu: Öğr. Gör. Dr. Zekeriya KARAAHMET  Sunum İçeriği Asitler, Bazlar, Tuzlar Asitler B...

TRABZON ÜNİVERSİTESİ TONYA MESLEK YÜKSEKOKULU TIBBİ HİZMETLER VE TEKNİKLER BÖLÜMÜ TIBBİ GÖRÜNTÜLEME TEKNİKLERİ PROGRAMI TGT-103 TEMEL KİMYA DERSİ Ders Sorumlusu: Öğr. Gör. Dr. Zekeriya KARAAHMET  Sunum İçeriği Asitler, Bazlar, Tuzlar Asitler Bazlar Tuzlar Nötralleşme Tepkimelleri pH Ölçeği pH ve pOH Kavramları Asitlerin pH ölçeği Bazların pH ölçeği  Asitler Asit kelimesinin kökeni Latince olup, Türkçe «ekşi» manasına gelmektedir. Asitler kimyada önemli bir bileşik sınıfını oluştururlar Canlı yapılardaki kimyasal reaksiyonlarda önemli roller oynamaktadır Asit yapıları Arrhenius tanımına göre su ile karıştıklarında, oluşturdukları çözeltilerde 𝐻 + -hidrojen katyonu oluştururlar. + − + − 𝐻𝐶𝑙(𝑠) + 𝑠𝑢 → 𝐻(𝑠𝑢𝑑𝑎) + 𝐶𝑙(𝑠𝑢𝑑𝑎) ⟺ 𝐻𝐶𝑙(𝑠) + 𝐻2 𝑂 (𝑠) → 𝐻3 𝑂(𝑠𝑢𝑑𝑎) + 𝐶𝑙(𝑠𝑢𝑑𝑎) + 𝐻𝑁𝑂3 (𝑠) + 𝑠𝑢 → 𝐻(𝑠𝑢𝑑𝑎) + 𝑁𝑂3−(𝑠𝑢𝑑𝑎) ⟺ 𝐻𝑁𝑂3 (𝑠) + 𝐻2 𝑂 (𝑠) → 𝐻3 𝑂(𝑠𝑢𝑑𝑎) + + 𝑁𝑂3−(𝑠𝑢𝑑𝑎) + 𝐻2 𝑆𝑂4 (𝑠) + 𝑠𝑢 → 𝐻(𝑠𝑢𝑑𝑎) + 𝑆𝑂4−(𝑠𝑢𝑑𝑎) ⟺ 𝐻2 𝑆𝑂4 (𝑠) + 𝐻2 𝑂 (𝑠) → 2𝐻3 𝑂(𝑠𝑢𝑑𝑎) + + 𝑆𝑂4−(𝑠𝑢𝑑𝑎) + − + − 𝐶𝐻3 𝐶𝑂𝑂𝐻 (𝑠) + 𝑠𝑢 → 𝐻(𝑠𝑢𝑑𝑎) + 𝐶𝐻3 𝐶𝑂𝑂(𝑠𝑢𝑑𝑎) ⟺ 𝐶𝐻3 𝐶𝑂𝑂𝐻 (𝑠) + 𝐻2 𝑂 (𝑠) → 𝐻3 𝑂(𝑠𝑢𝑑𝑎) + 𝐶𝐻3 𝐶𝑂𝑂(𝑠𝑢𝑑𝑎) Arrhenius tanımına göre; 𝑆𝑂2 -kükürt dioksit, C𝑂2 -karbon dioksit, 𝑁2 𝑂5 -diazot pentaoksit gibi H-hidrojen veya OH-hidroksit kökü içermeyen maddelerin sulu çözeltilerinin asidik davranışları açıklanamaz Asitler sulu çözeltilerinde iyonlarına ayrıştığı için sulu çözeltileri elektriği çok iyi iletebilirler Asitlerin suda iyonlaşma miktarları kuvvetleri ile doğru orantılı olarak artar Asitlerin kuvveti arttıkça birçok madde ile etkileşim miktarları artmakta Asitlerin kuvveti genel olarak, sulu çözeltilerinde oluşturdukları 𝐻 + -hidrojen katyonu sayısıyla doğru orantılı Asitlerin tespiti turnusol kağıdı ile gerçekleştirilebilir. Asitler turnusol kağıdını kırmızıya çevirirler  Asitler Asitler metaller ile tepkimeye girerek 𝐻2 (𝑔) -açığa çıkarırlar 𝑀𝑔(𝑘) + 𝐻2 𝑆𝑂4 (𝑠) → 𝑀𝑔𝑆𝑂4 (𝑘) + 𝐻2 (𝑔) 𝑁𝑎(𝑘) + 𝐻2 𝑆𝑂4 (𝑠) → 𝑁𝑎𝑆𝑂4 (𝑘) + 𝐻2 (𝑔) Bu tepkime, alkali ve toprak alkali metallerin tümüyle ve Fe-demir, Zn-çinko ve Al-alüminyum gibi soy metal olmayan metaller ile gerçekleşir Cu-bakır, Hg-civa ve Ag-gümüş gibi yarı soy metallere yapısında oksijen bulunmayan HCl, HBr gibi asitler etki edemezken, 𝐻2 𝑆𝑂4 -sülfürik asit ve H𝑁𝑂3 -nitrik asit gibi kuvvetli asitler ile tepkimeye girerler 𝐶𝑢(𝑘) + 𝐻2 𝑆𝑂4 (𝑠) → 𝐶𝑢𝑆𝑂4 (𝑘) + 𝑆𝑂2 (𝑔) + 2𝐻2 𝑂 (𝑠) 𝐶𝑢(𝑘) + 4𝐻𝑁𝑂3 (𝑠) → 𝐶𝑢 𝑁𝑂3 2 (𝑘) + 2𝑁𝑂2 (𝑔) + 2𝐻2 𝑂 (𝑠) Au-altın ve Pt-platin gibi soy metaller asitlerin hiç biriyle tek başına tepkimeye girmez. Ancak kral suyu bileşimi ( 3 hacim HCl ve 1 Hacim 𝐻𝑁𝑂3 ) ile tepkimeye girer 𝐴𝑢(𝑘) + 3𝐻𝐶𝑙(𝑠𝑢𝑑𝑎) + 𝐻𝑁𝑂3 (𝑠𝑢𝑑𝑎) → 𝐴𝑢𝐶𝑙3 (𝑠) + 𝑁𝑂(𝑔) + 2𝐻2 𝑂 (𝑠) 𝑃𝑡(𝑘) + 6𝐻𝐶𝑙(𝑠𝑢𝑑𝑎) + 2𝐻𝑁𝑂3 (𝑠𝑢𝑑𝑎) +→ 𝐻2 𝑃𝑡𝐶𝑙4 (𝑠𝑢𝑑𝑎) + 2𝑁𝑂2 (𝑔) + 2𝐻2 𝑂 (𝑠) Bundan dolayı asitler metal kaplardan ziyade cam ya da plastik saklama kaplarında saklanırlar Asitler karbonatlı bileşiklere etki ettiklerinde 𝐶𝑂2 (𝑔) -açığa çıkarırlar 𝐶𝑎𝐶𝑂3 (𝑘) + 𝐻𝐶𝑙(𝑠) ⟶ 𝐶𝑎𝐶𝑙2 𝑘 + 𝐻2 𝑂 𝑠 + 𝐶𝑂2 (𝑔)  Asitler Asitler temel olarak iki ana sınıfa ayrılabilirler: Organik asitler: Yapısında karbon elementi bulunduran asitler İnorganik asitler: Yapısında karbon elementi bulundurmayan asitler. Gıda yapılarının çoğu asit içermektedir Mide tarafından besinlerin sindirilmesi amacıyla üretilen mide özsuyunda %0.4 oranında HCl bulunmaktadır. Proteinler amino asitlerden oluşurlar Bazı yağ yapıları (gliserol gibi) yağ asidi içermektedir Limonda sitrik asit Elmada malik asit Sirkede asetik asit 𝐶𝑂2 -karbondioksit ve 𝑆𝑂2 -kükürtdioksit yapıları suda çözüldüklerinde oluşan çözeltiler asit davranışı sergilerler Doğada asit yağmuru bu şekilde oluşmaktadır. 𝐶𝑂2 -karbondioksit ve 𝑆𝑂2 -kükürtdioksit salınımı yapan bir sanayi kuruluşunun bulunduğu yerdeki atmosfere verdiği 𝐶𝑂2 -karbondioksit ve 𝑆𝑂2 -kükürtdioksit emisyonları havadaki su buharı ile etkileşerek asit yağmurlarını oluşturmaktadır. Bu durum canlı sağlığı üzerine büyük tehditler oluşturmaktadır.  Bazlar Bazlar kimyada önemli bir bileşik sınıfını oluştururlar Bazlar, metallerin su ile tepkimesiyle elde edilirler 2𝐾 (𝑘) + 2𝐻2 𝑂 𝑠 → 2𝐾𝑂𝐻(𝑘) + 𝐻2 (𝑔) 𝑀𝑔 (𝑘) + 2𝐻2 𝑂 𝑠 → 𝑀𝑔 𝑂𝐻 2 (𝑘) + 𝐻2 (𝑔) Canlı yapılardaki kimyasal reaksiyonlarda önemli roller oynamaktadır Arrhenius tanımına göre, baz yapıları su ile karıştıklarında, oluşturdukları çözeltilerde O𝐻− -anyonunu oluştururlar. + 𝐾𝑂𝐻(𝑠) + 𝑠𝑢 → 𝐾(𝑠𝑢𝑑𝑎) − + 𝑂𝐻(𝑠𝑢𝑑𝑎) ⟺ 𝐾𝑂𝐻 𝑠 + 𝐻2 𝑂 𝑠 → 𝐾 +𝑠𝑢𝑑𝑎 + 𝑂𝐻(𝑠𝑢𝑑𝑎) − ++ ++ 𝐶𝑎 𝑂𝐻 2 (𝑠) + 𝑠𝑢 → 𝐶𝑎(𝑠𝑢𝑑𝑎) + 2𝑂𝐻 −(𝑠𝑢𝑑𝑎) ⟺ 𝐶𝑎 𝑂𝐻 2 (𝑠) + 𝐻2 𝑂 (𝑠) → 𝐶𝑎(𝑠𝑢𝑑𝑎) + 2𝑂𝐻 −(𝑠𝑢𝑑𝑎) + + 𝑁𝑎𝑂𝐻 (𝑠) + 𝑠𝑢 → 𝑁𝑎(𝑠𝑢𝑑𝑎) + 𝑂𝐻 −(𝑠𝑢𝑑𝑎) ⟺ 𝑁𝑎𝑂𝐻 (𝑠) + 𝐻2 𝑂 (𝑠) → 𝑁𝑎(𝑠𝑢𝑑𝑎) + 𝑂𝐻 −(𝑠𝑢𝑑𝑎) Arhenius tanımı, yapılarında 𝐻 + -hidrojen katyonu ve O𝐻 − -anyonunu içermeyen 𝐶𝑂32− -karbonat kökü, 𝐻𝐶𝑂32− -hidrojen karbonat kökü, 𝐻𝑃𝑂42− -hidrojen fosfat gibi maddelerin ve 𝑁𝐻3 -amonyak maddesinin sulu çözeltilerinin bazik davranışını açıklayamamaktadır Bazlar sulu çözeltilerinde iyonlarına ayrıştığı için sulu çözeltileri elektriği çok iyi iletebilirler  Bazlar Baz yapıları temas halinde kayganlık hissi verirler Kuvvetli bazlar yakıcı ve tahriş edici niteliktedirler Baz yapılarının tespiti, turnusol kağıdından veya fenolftalein maddesinin alkol ile gerçekleştirilen çözeltisi yardımı ile gerçekleştirilebilir Bazlar turnusol kağıdının rengini maviye dönüştürürler Alkollü fenolftalein çözeltisine baz eklendiğinde ortam pembe bir renge dönüşür Alkollü fenolftalein çözeltisi asitler ile tepkimeye girmez Bazlar sulu çözeltilerinde iyonlarına ayrıştığı için sulu çözeltileri elektriği çok iyi iletebilirler  Bazlar Baz yapıları doğada ve günlük hayatta; NaOH sodyum hidroksit, sabun ve muhtelif temizlik maddesi imalatında Diş macunu, şampuanlar gibi günlük tüketimi yoğun olan maddelerin imalatında Yağ ve kireç sökücü madde imalatında Bir takım gıda maddelerinin imalatında; örneğin yemek sodası bir bazıdır 𝑁𝑎𝐻𝐶𝑂3 -sodyum bikarbonat Tarımsal bir takım maddelerde; kireç ve gübrelerde Kimyasal reaksiyonlarda ortam pH’sının yükseltilmesinin gerektiği durumlarda bazlar kullanılır. Bazlar genel olarak metallerle reaksiyona girmezler. Ancak Al-alüminyum, Zn-çinko, Sn-kalay, Pb-kurşun ve Cr- krom gibi metallerle (amfoter metaller) reaksiyona girebilirler ve açığa hidrojen gazı çıkarırlar. Amfoter metal+ Baz ⟶ Tuz + Hidrojen gazı 3 𝐴𝑙(𝑘) + 3𝑁𝑎𝑂𝐻 (𝑠𝑢𝑑𝑎) ⟶ 𝑁𝑎3 𝐴𝑙2 𝑂3 𝑘 + 𝐻2 (𝑔) 2 𝑍𝑛(𝑘) + 2𝑁𝑎𝑂𝐻 (𝑠𝑢𝑑𝑎) ⟶ 𝑁𝑎3 𝑍𝑛𝑂2 𝑘 + 𝐻2 (𝑔)  Bazlar Kuvvetli Bazlar Yapılarında O𝐻− -anyonunu içerirler Suda, iyonlaşarak tamamen çözünürler Canlı dokusu ile temas ciddi fiziksel ve kimyasal hasara sebep olmaktadır NaOH-sodyum hidroksit, Mg 𝑂𝐻 2 -magnezyum hidroksit, Al 𝑂𝐻 3 -alüminyum hidroksit ++ 3+ 𝐴𝑙 𝑂𝐻 3 (𝑠) + 𝑠𝑢 → 𝐶𝑎(𝑠𝑢𝑑𝑎) + 3𝑂𝐻−(𝑠𝑢𝑑𝑎) ⟺ 𝐴𝑙 𝑂𝐻 3 (𝑠) + 𝐻2 𝑂 (𝑠) → 𝐴𝑙(𝑠𝑢𝑑𝑎) + 3𝑂𝐻 −(𝑠𝑢𝑑𝑎) Zayıf Bazlar Yapılarında O𝐻− -anyonunu içermezler ancak su ile tepkimeleri neticesinde O𝐻− -anyonunu üretirler Suda, düşük oranda iyonlaşarak çözünürler Canlı doku ile temas neticesinde kuvvetli bazlara göre nispeten daha düşük hasara sebep olmaktadır 𝑆𝑂2 -kükürt dioksit, S𝑂3 -kükürt trioksit, 𝑁𝐻3 -amonyak, 𝐶𝑂32− -karbonat kökü, 𝐻𝐶𝑂32− -hidrojen karbonat kökü, 𝐻𝑃𝑂42− -hidrojen fosfat kökünün sulu çözeltileri zayıf kuvvette bazik davranış gösterirler 𝐻𝐶𝑂3−(𝑠𝑢𝑑𝑎) + 𝐻2 𝑂 𝑠 − → 𝐻2 𝐶𝑂3 (𝑠𝑢𝑑𝑎) + 𝑂𝐻(𝑠𝑢𝑑𝑎)  Brønsted-Lowry Asit Baz Tanımı 1923 yılında birbirinden bağımsız olarak çalışan iki bilim insanı J.N. Brønsted ve T.M. Lowry tarafından gerçekleştirilmiştir Bu tanıma göre: «Kimyasal tepkimelerde 𝐻+ -katyonu veren maddenin asit, proton alan madde ise bazdır.» Kimyasal tepkimenin her iki yönünde oluşan asit ve bazlar karşılıklı yönlerde birbirini eşleyen çiftler oluştururlar. Bunlara «eşlenik (konjuge) asit-baz çifti» denir. Brønsted-Lowry Asit Baz tanımı, 𝑆𝑂2 -kükürt dioksit, C𝑂2 -karbon dioksit, 𝑁2 𝑂5 -diazot pentaoksit gibi H-hidrojen veya OH- hidroksit kökü içermeyen maddelerin sulu çözeltilerinin asidik davranışını, 𝑁𝐻3 -amonyak, 𝐶𝑂32−-karbonat kökü, 𝐻𝐶𝑂32− - hidrojen karbonat kökü, 𝐻𝑃𝑂42− -hidrojen fosfat kökünün sulu çözeltilerinin bazik davranışını açıklayabilmektedir. Tepkimeler Eşlenik Asit-Baz Çiftleri 𝑇𝑒𝑝𝑘𝑖𝑚𝑒 − 1: 𝐻𝐹 (𝑔) + 𝐻2 𝑂 𝑠 → 𝐹 −𝑠𝑢𝑑𝑎 + + 𝐻3 𝑂(𝑠𝑢𝑑𝑎) 𝐻𝐹-𝐹 − 𝑃𝑟𝑜𝑡𝑜𝑛 𝑉𝑒𝑟𝑒𝑛 𝑃𝑟𝑜𝑡𝑜𝑛 𝐴𝑙𝑎𝑛 𝑃𝑟𝑜𝑡𝑜𝑛 𝐴𝑙𝑎𝑛 𝑃𝑟𝑜𝑡𝑜𝑛 𝑉𝑒𝑟𝑒𝑛 (𝐴𝑠𝑖𝑡) (𝐵𝑎𝑧) (𝐵𝑎𝑧) (𝐴𝑠𝑖𝑡) Tepkime-1: 𝐻3 𝑂+ - 𝐻2 𝑂 𝐴𝑠𝑖𝑡−1 𝐵𝑎𝑧−2 𝐵𝑎𝑧−1 𝐴𝑠𝑖𝑡−2 𝐻2 𝑂-BAZ 𝑇𝑒𝑝𝑘𝑖𝑚𝑒 − 2: 𝑁𝐻3 (𝑔) + 𝐻2 𝑂 → 𝑁𝐻4+ 𝑠𝑢𝑑𝑎 + 𝑂𝐻(𝑠𝑢𝑑𝑎) − 𝑁𝐻4+ -𝑁𝐻3 𝑠 𝑃𝑟𝑜𝑡𝑜𝑛 𝑉𝑒𝑟𝑒𝑛 Tepkime-2: 𝐻2 𝑂-𝑂𝐻 − 𝑃𝑟𝑜𝑡𝑜𝑛 𝐴𝑙𝑎𝑛 𝑃𝑟𝑜𝑡𝑜𝑛 𝑉𝑒𝑟𝑒𝑛 𝑃𝑟𝑜𝑡𝑜𝑛 𝐴𝑙𝑎𝑛 (𝐵𝑎𝑧) (𝐴𝑠𝑖𝑡) (𝐴𝑠𝑖𝑡) (𝐵𝐴𝑍) 𝐵𝑎𝑧−1 𝐴𝑠𝑖𝑡−2 𝐴𝑠𝑖𝑡−1 𝐵𝑎𝑧−2 𝐻2 𝑂-ASİT 𝐻2 𝑂-Amfoter Bileşik!  Periyodik Çizelgede Asidik ve Bazik Davranışlar Suda çözünen metal oksitlerin sulu çözeltileri kuvvetli baz davranışı göstermektedir 𝐿𝑖2 𝑂(𝑘) + 𝐻2 𝑂 𝑠 → 2𝐿𝑖 +𝑠𝑢𝑑𝑎 + 2𝑂𝐻(𝑠𝑢𝑑𝑎) − 𝐶𝑎𝑂(𝑘) + 𝐻2 𝑂 𝑠 → 𝐶𝑎42+𝑠𝑢𝑑𝑎 + 2𝑂𝐻(𝑠𝑢𝑑𝑎) − Ametal oksitlerin su ile etkileşmeleri neticesinde kuvvetli asit davranışı gösteren bileşikler oluşmaktadır 𝑆𝑂2 (𝑔) + 6𝐻2 𝑂 𝑠 → 𝐻2 𝑆𝑂3 (𝑠𝑢𝑑𝑎) 𝑃4 𝑂10 (𝑘) + 6𝐻2 𝑂 𝑠 → 4𝐻3 𝑃𝑂4 (𝑠𝑢𝑑𝑎) Atmosferdeki 𝑆𝑂2 -kükürt dioksit, 𝑆𝑂3 -kükürt trioksit ve bir takım azot oksitler (𝑁𝑥 𝑂𝑦 ) bulundukları ortamlara gerçekleşen yağışlar neticesinde ortamın asitliğinin artmasına sebep olmaktadırlar 𝑆𝑂2 -kükürt dioksit, 𝑆𝑂3 -kükürt trioksit ve bir takım azot oksitler (𝑁𝑥 𝑂𝑦 ) maddeleri havadaki su buharı ile etkileştiklerinde aralarında 𝐻2 𝑆𝑂3 -sülfirik asit ve 𝐻2 𝑁𝑂3 -nitrik asidinde aralarında bulunduğu bir asit karışımının oluşumuna ve dolayısıyla da halihazırda havadaki C𝑂2 -karbondioksit gazının varlığından kaynaklanan doğal asitlik miktarını arttırmaktadır.  Periyodik Çizelgede Asidik ve Bazik Davranışlar Örneğin, Se-selenyum bir ametal olduğu için oksitlerinin (𝑆𝑒𝑂2 ve 𝑆𝑒𝑂3 ) asidik olması beklenir. Ba-baryum bir metaldir ve oksidinin (BaO) bazik olması beklenir. Asidik oksitler aynı zamanda bazlarla reaksiyona girme özelliği ile tanınırlar ve benzer biçimde bazik oksitler de asitlerle reaksiyona girerler. 𝑀𝑔𝑂(𝑘) + 2𝐻𝐶𝑙(𝑠𝑢𝑑𝑎) → 𝑀𝑔𝐶𝑙2 (𝑠𝑢𝑑𝑎) + 𝐻2 𝑂(𝑠) 2𝑁𝑎𝑂𝐻(𝑠𝑢𝑑𝑎) + 2𝐶𝑂2 (𝑔) → 𝑁𝑎3 𝐶𝑂3 (𝑠𝑢𝑑𝑎) + 2𝐻2 𝑂(𝑠)  Amfoter Maddeler Periyodik cetvelde, metaller ve ametaller arasında konumlanmış olan bir takım elementler her iki gurubun özelliklerini 1 2 13 14 15 16 17 18 göstermektedir. 2 Li Be B C N F Bu elementlerin oksitleri hem asidik hem de bazik davranış 3 Na Mg Al Si P S Cl sergilerler. 4 K Ca Ga Ge As Se Br Bu ikili davranış Yunancada «her ikisi» manasına gelen 5 Rb Sr In Sn Sb Te I Xe amfoter terimi ile ifade edilir. 6 Cs Ba Tl Pb Bi Po At Örneğin, 𝐴𝑙2 𝑂3 -alüminyum oksit hem asitlerle hem de bazlarla 7 Fr Ra tepkimeye girmektedir; Bazik Asidik Amfoterik 𝐴𝑙2 𝑂3 (𝑘) + 6𝐻𝐶𝑙(𝑠𝑢𝑑𝑎) → 2𝐴𝑙𝐶𝑙3 (𝑠𝑢𝑑𝑎) + 3𝐻2 𝑂 (𝑠) 𝐴𝑙2 𝑂3 (𝑘) + 2𝑁𝑎𝑂𝐻 (𝑠𝑢𝑑𝑎) + 3𝐻2 𝑂 (𝑠) → 2𝑁𝑎 𝐴𝑙 𝑂𝐻 4 (𝑠𝑢𝑑𝑎)  Nötralleşme Reaksiyonları Bir asit ve bir bazın tepkimeye girmesiyle nötralleşme durumu gerçekleşir Nötralleşme tepkimesi ile açığa iyonik yapılı tuz ve su açığa çıkar 𝐴𝑠𝑖𝑡 + 𝐵𝑎𝑧 → 𝑇𝑢𝑧 + 𝑆𝑢 Tuz ismi HCl-hidroklorik asit ile NaOH-sodyum hidroksit arasında gerçekleşen tepkime sonucu oluşan sofralarda kullanılan yemek tuzu olan NaCl-sodyum klorürden gelmektedir. 𝐻𝐶𝑙(𝑠𝑢𝑑𝑎) + 𝑁𝑎𝑂𝐻 (𝑠𝑢𝑑𝑎) → 𝑁𝑎𝐶𝑙 (𝑠𝑢𝑑𝑎) + 𝐻2 𝑂(𝑠) Kimya biliminde tuz terimi « bir asidin bir bazla nötralleşmesinden meydana gelen iyonik bileşik» anlamına gelmektedir. Tuz yapısının anyonu asitten, katyonu ise bazdan gelmektedir. 2𝐻𝑁𝑂3 (𝑠𝑢𝑑𝑎) + 𝑀𝑔 𝑂𝐻 2 (𝑘) → 𝑀𝑔 𝑁𝑂3 2 (𝑠𝑢𝑑𝑎) + 2𝐻2 𝑂(𝑠)  Nötralleşme Reaksiyonları 𝑀𝑔 𝑁𝑂3 2 -Magnezyum nitrat sulu çözeltisinde 𝑀𝑔2+ ve 𝑁𝑂3− iyonları halinde çözünür. Bu durumda net sadeleştirilmiş iyonik denklem, 𝐻3 𝑂+(𝑠𝑢𝑑𝑎) + 𝑂𝐻 − (𝑠𝑢𝑑𝑎) → 2𝐻2 𝑂(𝑠) Buradan da görülebileceği üzere, nötralleşmenin net sonucu, 𝐻3 𝑂+ -hidronyum iyonları ve 𝑂𝐻 − -hidroksit iyonları arasında su oluşumudur. Nötralleşme tepkimelerinde; bir asit ve baz, tuz ve su oluşturan bir tepkime verirler  Tuzlar ve Sınıflandırılmaları Tuz, temelde bir asit ve bir bazın tepkimesi neticesinde oluşan iyonik yapılardır Tuzun iyonik yapısı, bazın katyonu ile asidin anyonunun birleşimi oluşturur Tuzların sıcaklıkla eritilmesi veya su içerisinde çözülmesi elektrik akımının iletimini mümkün kılmaktadır. Tuzların isimlendirilmesi, bazın katyonunun adı ile asidin ilgili anyonunun isimlerinin birleştirilmesi ile gerçekleştirilebilir 𝐻2 𝑆𝑂4 (𝑠) + 2𝑁𝑎𝑂𝐻(𝑠) → 𝑁𝑎2 𝑆𝑂4 (𝑘) + 2𝐻2 𝑂(𝑠) ⟹ 𝑁𝑎2 𝑆𝑂4 → 𝑆𝑜𝑑𝑦𝑢𝑚 𝑠ü𝑙𝑓𝑎𝑡 𝐻3 𝑃𝑂4 (𝑠) + 3𝑁𝐻3 (𝑔) → 𝑁𝐻4 3 𝑃𝑂4 (𝑘) → 𝐴𝑚𝑜𝑛𝑦𝑢𝑚 𝑓𝑜𝑠𝑓𝑎𝑡  Tuzlar ve Sınıflandırılmaları Tuzlar, yapılarında 𝐻 + -hidrojen katyonu ve O𝐻− -anyonunu içerip içermemesine göre; Normal Tuzlar Tam nötralleşme ürünleri (asit ve baz kuvvet olarak birbirine denktir) NaCl-sodyum klorür, 𝑁𝐻4 𝐶𝑙-amonyum klorür, 𝑁𝑎2 𝑆𝑂4-sodyum sülfat, 𝑁𝑎2 𝐶𝑂3-sodyum karbonat, 𝑁𝑎2 𝑃𝑂4-sodyum fosfat, 𝐶𝑎4 𝑃𝑂4 2-kalsiyum fosfat Asidik Tuzlar Tuzun bünyesinde bir veya daha fazla sayıda 𝐻 +-hidrojen katyonu (proton) vardır Suda çözündükleri zaman bünyelerindeki 𝐻 + -hidrojen katyonu (proton) suya vererek ortamı asidik hale getirirler 𝑁𝑎𝐻𝐶𝑂3-sodyum bikarbonat, 𝑁𝑎2 𝐻𝑃𝑂4-sodyum bifosfat, 𝑁𝑎𝐻2 𝑃𝑂4-sodyum dihidrojen fosfat, 𝑁𝑎2 𝐻𝑆𝑂4 -sodyum bisülfat, Bazik Tuzlar Tuzun bünyesinde bir veya daha fazla sayıda O𝐻− -anyonu içermektedir Suda çözündükleri vakit bünyelerindeki O𝐻− -anyonu vasıtasıyla ortamı bazik hale getirirler Pb(OH)Cl-lauronit, Sn(OH)Cl-kalay (II) hidroklorit, Al 𝑂𝐻 2 𝐶𝑙-Alüminyum klorit-hiroksit  Tuzlar ve Sınıflandırılmaları Tuzlar, yapısal niteliklerine göre üç gruba ayrılabilirler Basit tuzlar; Tek bir tuzdan oluşan yapılar NaCl-sodyum klorür, 𝑁𝑎𝐻𝐶𝑂3-sodyum bikarbonat, Pb(OH)Cl-lauronit, Çift tuzlar İki basit tuzdan meydana gelen yapılardırlar Suda çözündükleri zaman kendilerini meydana getiren iyonlara ayrışırlar Alunit (şap) kimyasal grubu da çift tuzlar sınıfına girer 𝐾𝐴𝑙3 𝑆𝑂4 2 𝑂𝐻 6 veya 𝐾2 𝑂. 3𝐴𝑙2 𝑂3. 4𝑆𝑂3. 6𝐻2 𝑂 𝑁𝑎𝐴𝑙 𝑆𝑂4 2 , 𝑁𝐻4 𝐶𝑟 𝑆𝑂4 2 Kompleks tuzlar Asit kökü aynı olan iki basit tuzun kompleks kök vererek meydana getirdiği tuzlardır 𝐾4 𝐹𝑒 𝐶𝑁 6 , 𝐾3 𝐹𝑒 𝐶𝑁 6 Bu tür yapılar suda çözüldükleri zaman kendini meydana getiren tuzun iyonlarına ayrışmazlar.  pH ve pOH Kavramları Bir çözeltinin asidik, bazik ve nötral olduğunun tespiti için kullanılan logaritmik bir ölçek kullanılmaktadır. «-p» harfi İngilizce, power (güç) sözcüğünün kısaltmasını ifade etmektedir. Bu yöntemde, iyon derişimlerinin negatif logaritmasının alınması ile belirlenmektedir. Bunun temel sebebi, 𝐻+- katyonu ile 𝑂𝐻− -anyonu derişimleri çok küçüktür. 𝑝𝐻 = − log 𝐻 + 𝑣𝑒 𝑝𝑂𝐻 = − log 𝑂𝐻− Saf suyun 25 ̊C sıcaklıktaki 𝐻 + -katyonu ile 𝑂𝐻− -anyonu derişimleri 𝟏 × 𝟏𝟎−𝟕 𝑴 olduğu için; 𝑝𝐻 = − log 𝐻 + 𝑣𝑒 𝑝𝑂𝐻 = − log 𝑂𝐻− 𝑝𝐻 = − log 1 × 10−7 𝑣𝑒 𝑝𝑂𝐻 = − log 1 × 10−7 𝑝𝐻 = 7 − log 1 𝑣𝑒 𝑝𝑂𝐻 = 7 − log 1 𝑝𝐻 = 7 𝑣𝑒 𝑝𝑂𝐻 = 7 Saf suyun 25 ̊C sıcaklıktaki pH değeri +7, pOH değeri de +7’dir.  pH Ölçümünün Gereği ve Yöntemleri pH ölçümü, ilgili yapının asitlik seviyesinin tespiti için gereklidir Yüzme havuzunun asitlik seviyesi Toprağın gübrelenme seviyesi Tıbbi tanı araçlarının kullanımı Temizlik uygulamalarında kullanılan materyaller (sabun, deterjan, vs.,…) pH ölçümü; Gerekli kalibrasyonu sağlanmış pH metre cihazı pH metre (üstte) pH indikatör: kağıt şerit (ortada) Renk değişimini ele alan göstergeç pH indikatör: çoklu kağıt şerit (altta) (indikatör) kullanılarak gerçekleştirilir.