Francisella-Yersinia-Pasteurella PDF

Francisella, Yersinia, Pasteurella Dr. Macit İlkit ÇÜTF Mikrobiyoloji AD  Francisella Streptekok Zorunlu aerop, Gram-negatif, küçük, kokobasil Diplokok 0.2 m  0.2–0.7 m (küçük) Karbol füksin gibi koyu renk boyaları iyi alm...

Francisella, Yersinia, Pasteurella Dr. Macit İlkit ÇÜTF Mikrobiyoloji AD  Francisella Streptekok Zorunlu aerop, Gram-negatif, küçük, kokobasil Diplokok 0.2 m  0.2–0.7 m (küçük) Karbol füksin gibi koyu renk boyaları iyi almaz ve soluk boyanır Kok Tek, nadiren zincir, non- fermentatif İnce lipid kapsül, antifagositik Kokobasil Hareketsiz (pilisi yok), sporsuz Fakültatif intrasellüler (makrofaj) Basil  Gram-negatif bakteriler Diplokok Kokobasil Basil Virgül şeklinde Oksidaz (+) Aerobik 42 oC’de Alkalide Üreaz Maltoz üreme üreme üretimi kullanımı _ + Laktoz fermentasyonu _ + Oksidaz _ + Yavaş Hızlı H2S üretimi _ +  Gram-negatif kokobasillerden ayırımı Test Francisella Brucella Acinetobacter Bordetella Bartonella tularensis türleri türleri bronchiseptica türleri Oksidaz _ + _ + _ Üreaz aktivitesi _ + Değişken + _ Gram boyama İnce İnce Kalın kokobasil İnce basil İnce basil kokobasil kokobasil Sistein artışı + _ _ _ _ Hareketlilik _ _ _ + _* *Bartonella bacilliformis dışında  F. tularensis Mc Coy ve Chapin (1912) Kalifornia’nın Tulare bölgesinde sincaptan izole etmişler Dr Edward Francis ileri araştırmalar yapmış  George W. McCoy, San Francisco'da görev yaptığı sırada, ABD Veba Laboratuvarının müdürü olmuş ve orada bulunduğu süre boyunca, daha sonra tularemi olarak adlandırılan veba benzeri hastalığın sorumlu patojenini keşfetmiştir.  Hayvan konak dağılımı Memeli, kuş, sürüngen, kurbağa, balıkta bakteri gösterildi. Ancak, küçük kemirgenler (sıçan, fare, kunduz vb.) ve lagomorph’lar (tavşan, yaban tavşanı vb.) ana rezervuardır Hayvanlar, özellikle yaban tavşanları gibi kemiriciler arasında artropodlarla yayılır  Francisella tularensis İnsan enfeksiyonları; i. F. tularensis (major etken) ii. F. novicida iii. F. philomiragia (philo, sevmek; miragia, serap) Not: Bu hücre içi patojenler retiküloendotelyal sistem makrofajları içerisinde uzun süre Makrofaj yaşarlar.  Patogenez Bu durum, bakterinin fagozom-lizozom füzyonunu inhibe eden proteinler oluşturup fagozomdan kaçması ve makrofaj sitozolünde kolayca çoğalabilmesidir Fagositler içerisinde ve serumda öldürücü etkiden kaçarak yaşayabilen hücre içi patojendir  Bulaş 2. Enfekte hayvanlar (tavşan, kene, misk sıçanı vb.) ile doğrudan veya 1. Vektör kenelerle temas dolaylı temas (hayvanların kirlettiği su/et) 3. Enfeksiyöz aerosollerin solunması (lab. veya infekte hayvanların işlenmesi sırasında)  Mikro-organizma dozu Artropod – 10 mo Solunum – 50 mo Sindirim – 108 mo  Patogenez Bilinen en enfeksiyöz patojen bakteri 10 bakterinin inhalasyonu veya inokülasyonu hastalığa yol açabilir Sıradışı enfeksiyöz potansiyel !! CDC Kategori A listesi  Şarbon  Veba  Tularemi  Botulinum toksini  Tularemi=Zoonoz Tavşan/Kene/Glandüler ateş Küçük ve orta memeliler F. tularensis’in rezervuarıdır Geniş bir hayvan konak dağılımı (tavşan, fare, sıçan, sincap) Vektör; sivrisinek, kene Bulaş yoluna göre sporadik/epidemi  Üreme ve üretilme özellikleri Aerop, 37 C’de 2–7 günde yavaş ürer (10–14 gün süre beklenmelidir) Besiyerine penisilin/siklohekzimit gibi antibiyotik eklenebilir Alışınca 24 saatte bile üreyebilir Hücre içinde ve emb. yumurtanın Sarı kesesinde KAZ’da 3–4 günde, embriyonu öldürerek ürer  Üreme ve üretilme özellikleri Özel kültür ortamı ve uzun inkübasyon süresi (> 3 gün) Basit by.de üremez Rutin kullanılan çikolatamsı agar, BCYE de ürer. Üretilmesi için sülfidril bileşiklerine (sistein, sistin, tiyosülfat, isoVitaleX) gereksinim duyar Francis besiyeri = Tavşan kanlı, glikozlu ve sistinli %9 koyun kanlı çukulotamsı agar + sistein Thayer-Martin ile desteklenmiş + sistein kalp kanlı agar Çikolata agar Sistinli agar Sistin-kalp agar 48-72 saat Sistin-çikolata agar 72 saat  F. tularensis İzolasyonu ve identifikasyonu zor Katalaz (+); oksidaz (-) Biyokimyasal olarak inaktif  F. tularensis Glikoz, sükroz, levüloz, mannoz, gliserol (+) Oksidaz (+) Sistinden H2S (+) Tüm suşlar aynı antijen özelliğine sahiptir  Direnç Su, Toprak, Nemli saman Ölü hayvan etleri Dondurulmuş tavşan eti Tularemi’den ölen hayvan cesetlerinde haftalarca canlı kalır Isı ile inaktive edilir (55 C  10 dak)  Enfeksiyonları Tularemi etkenidir Vahşi hayvanların ve kemiricilerin hastalığıdır Hayvanlardan i. Avcı, çiftçi ii. Kürkçü, aşçı vb. mesleklerde çalışanlara iii. Ev hanımlarına bulaşır Keneler de taşıyarak bulaştırabilir  İnsana bulaş Enfekte kene ısırığı Enfekte hayvan ile temas Enfekte hayvanların doku ve çıkartıları ile temas Kirlenmiş su ile temas veya içilmesi Kirlenmiş gıda veya pişirilmemiş et Enfekte aerosollerin solunması (lab. enfeksiyonları) İnsandan-insana bulaş olmaz!  Kene Dermacentor andersoni D. variabilis Amblyomma americanum Geyik sinekleri (kan emici böcekler) Sivrisinek Keneler çevrede daha uzun yaşarlar, daha sık vektörlük  Epidemiyoloji Yaz ayları → kenelerle ilişkili → %90 çocuk olgu Kış ayları → tavşan yakalamak ve avcılığı  Tularemi Ort. enk.periyodu 3–5 gün, maks 2. hafta İlk bulgular özgün değil, flu-benzeri klinik (ılımlı ateş, başağrısı, artralji, miyalji, kuru öksürük, bazen diyare)  Kene Pnömoni Ülseroglandüler Tifoidal Hayvanlar arası bulaşma  Hastalıkları Bakteri lenf dokusunu sever İnsan vücuduna i. Deri (Deri açıklıklarından kolayca girer) ii. Mukozalar iii. Solunum yolu  Hastalıkları 1. Ülseroglandüler (%75–85), ilk bulgu yüksek ateş, bulaş yerinde ülser, lenf nodlarından irin drenajı ve aksiller LAP (+), fistülleşme 2. Glandüler (%5–10), LAP (+), ülser (-) 3. Tifoidal (%5–15), doğrudan dolaşıma geçer, sistemik belirtiler, LAP/ülser (-) 4. Oküloglandüler (%1–2), göz tutulumu, göz lezyonu ve süpüratif LAP (+) 5. Orofarengiyal ( 200 olgu  Tedavi Gentamisin/Strepto İlkTercih tercihedilen edilenantibiyotik antibiyotik Gentamisin misin Florokinolonlar ve İyi etkili antibiyotikler doksisiklin Penisilin ve Etkisiz antibiyotikler sefalosporinler  Yersinia’lar İnsanlar ve hayvanlar için patojendirler – Y. pestis – Y. enterocolitica – Y. pseudotuberculosis  Yersinia’lar Fakültatif anaerop, Gram-negatif Küçük (0.5–0.8  1–3 µm) Kutupsal boyanan, kokobasil 37C’de hareketsiz 22C’de Y. pestis hariç hareketli Sporsuz, kapsülsüz % 3–4 NaCl’de uçları daha çok şişer Yersinia’lar  Yersinia’lar Aerop veya anaerop Katalaz (+) Oksidaz (-) İndol (-) Jelatin (-)  Yersinia pestis Veba hastalığının etkeni Kara ölüm 3. yy. öldürücü salgınlar Milyonlarca insan  14., 17. ve 19. yy.da öldürücü salgınlar olmuş Yersin ve Kitasato 1894’de bulmuş Dr Alexander Yersin-1894-Hong-Kong Y. pestis  Kayıtlı en az üç pandemi (1) 6 yy. Akdeniz (the Justinian plaque), biovar Antiqua (halen Afrika/Orta Asya) (2) 14 yy. Avrupa (Kara Ölüm)-aralıklarla 300 yıl sürmüş, biovar Medievalis; 25 milyon ölüm (halen Orta Asya) (3) 19 yy. ortası (Çin, sonra tüm dünyaya yayılmış), biovar Orientalis (halen tüm dünya) En az 200 milyon insan ölmüş Yersinia Y. pestis pestis  WHO-Son 20 yıl 1,000–5,000 olgu 100–200 ölüm Madagaskar, Mozambik, Malawi, Tanzanya, Uganda, Kongo Veba pnömonisi salgını: Kongo Cumhuriyeti Üç büyükler arasında yok (Sıtma, HIV/AIDS, Tbc.), ama çok önemli! Vebanın Dünya’da dağılımı 1998 Veba bildirilen ülkeler 1970-1998 Hayvanlarında veba bulunan bölgeler  Y. pestis –2 ila 40C ürer (optimal 25–30C) Optimal pH 7.2–7.6 Basit by. kolay ürer 48 saat sonra Narin Şeffaf Ortası yuvarlak koloniler Koloni gelişmeden koloniye lamel bastırılır ise yumak şeklinde Kassel cisimcikleri görülür.  Tanım Hıyarcık vebasında İrin veya bubondan ponksiyon Akciğer vebasında Balgam Septisemide Kan Alkolde tespitten sonra Gramla boyanır  Tanım İki adi jeloz ve MacConkey’e ekim yapılır – Biri 37 C – Diğeri 28 C’de, 24–48 saat inkübe edilir Kan kültürü – 10 gün Y. pestis  Y. pestis İndol (-) Hemoliz (-) H2S (+) Y. pestis  Tanımlama Kesin tanı tüp aglütinasyonu ile konur Kobayın derisi tıraş, örnek sürülürse 3–5 günde öldürür Fare, deney hayvanı olarak kullanılmaz (!?!) Termopresipitasyon  Antijen özellikleri Somatik Aj. Polisakkarit-lipoprotein Hayvanlara toksik Fraksiyon 1 (Asetonla ekstre) Bakteri bağışıklığını uyarıcı etkisi var Basilin dış zarfında bulunur V-W Aj. Bakteriyi fagositozdan korur  Antijen özellikleri Protein yapısında ekzotoksini var Bu antijenlerin yokluğunda virulansları azalır Heminli by. pigment yapar Pesticin I, denen bakteriyosini var  Direnç Kuruluk, sıcaklık (> 40 C), uv. ve güneşe dayanıksız Kimyasal dezenfektanlara duyarlı Buzdolabında ve karanlıkta kalan pire dışkısında uzun süre canlı kalır Penisiline dirençli Tetrasiklin, streptomisin ve kloramfenikola duyarlı  Bulaş Sistemik zoonoz İnkübasyon periyodu = 3–7 gün Ateş, başağrısı, güçsüzlük, bulantı-kusma Lenf yolları, lenf bezleri Akciğerde kanamalı yangıya sebep olur  İnfeksiyonları 1. Hıyarcık (bubonik) veba-en sık şekli 2. Akciğer vebası (veba pnömonisi)-hastalar izole edilmeli-solunum yolu ile bulaş 3. Veba septisemisi Hıyarcık vebası Veba pnömonisi 4.Çıkış (oldukça bulaşıcı) 1.Giriş 3.Hastalık 3.Çıkış Hıyarcık (Siyah kanamalı Lenf düğümü) (Oldukça Pnömoni kanamalı bulaşıcı) iç organlar 2.Hastalık 2.Yayılma Pnömoni Lenf ve sistemik 1.Giriş Genellikle İnfektif fare %100 öldürücü piresinin ısırması  Figure 2. Possible Transmission Pathways for the Plague Agent, Y. pestis Stenseth NC, Atshabar BB, Begon M, Belmain SR, Bertherat E, et al. (2008) Plague: Past, Present, and Future. PLOS Medicine 5(1): e3. https://doi.org/10.1371/journal.pmed.0050003 http://journals.plos.org/plosmedicine/article?id=10.1371/journal.pmed.0050003  1. Hıyarcık (bubonik) veba Fare  fare piresi  insan Özellikle bacağı ısırdığından Kasıktaki lenf bezleri şişer İrinleşerek akar Kana karışıp çeşitli organlara yayılır Pire farenin kanını emerken bakteriyi Bakteri pirenin taşır bağırsağında çoğalır İNSAN ENFEKTE OLUR Bakteriler Pire insanı sokar bu bağırsağı arada midesindeki doldurur bakterileri de yaraya bırakır Bubonik veba  2. Akciğer vebası (veba pnömonisi) Bubonik vebanın kana karışması Akciğer vebalı bireyden damlacık yolu ile bulaşır İnkübasyon süresi 1-3 gündür Ağır seyirli ve %100 öldürücüdür  3. Veba septisemisi Bubonik veya akciğer vebası sonrası ikincil inf. şeklinde ortaya çıkar Öldürücüdür Vebadan iyileşenlerde uzun süreli bağışıklık gelişir Kanda (Antikorları düşük titrede bulunur) – Aglütinin – Prepisipitin Veba-kemirici hastalığıdır  Epidemiyoloji Hıyarcık (bubonik) vebası için zincir Yabani kemirici  Fare  Fare piresi  insan veya İnsan  insan piresi  İnsan Kemirici hastalığıdır  Patogenez İnsana geçişte siyah ev İnsandan insana bulaşta fareleri rol oynar ise insan piresi Pulex İnsanlara fare piresi irritans bulaştırır Xenopsylla cheopis taşır Gerçek büyüklük  Tedavi Erken tanı ve tedavi önemli Florokinolonlar (cipro-, levo-, moxi-floxacin) Doksiklin, gentamisin/streptomisin Bugün ölüm oranı: %1–5  Aşı Bubonik vebada etkili Solunum şeklinde etkisiz  Korunma Kemiricilerle, pirelerle savaş Salgın durumunda karantina Salgınlarda sık sık aşı yinelenmeli zira etkisi zayıftır Vebalılar tedavi edilmelidir  Yersinia enterocolitica Kuzey Avrupa, Kuzey ABD başta olmak üzere soğuk ülkeler Doğal rezervuarı: Kemiriciler, ev ve çiftlik hayvanlarıdır Bunlardan insanlara bulaşır Gastro-enterit etkeni (kış aylarında daha çok)  Patogenez Bulaş: Kirlenmiş et, süt veya su tüketimi En çok çocuklarda görülür İnkübasyon dönemi: 1–10 gün İshal, ateş, karın ağrısı Karın ağrısı, günde 7–8 kez ishal, kanlı, mukuslu, eritrosit/lökosit Terminal ileumu tutar ve eğer mezenterik lenf nodları büyürse akut apandisiti (psödoapandisit) taklit edebilir.  Y. enterocolitica İlk kez 1987’de kan transfüzyonu ile ilişkili bakteriyemi ile tanındı; endotoksik şok Kokobasil, 25C’de hareketli, 37C’de hareketsiz Gram (-), kutupsal boyanır  Y. enterocolitica Basit by.de ürer Sefsulodin-Irgasan-Novobiyosin (CIN) agar 4C’de yavaş da olsa çoğalır Safra tuzlu ortamlarda kolay ürer S tipi koloni Bağırsak bakterilerinin üretildiği by.de ürer  Patogenez Bakteride demir sentezi bulunmadığı için konak demir depolarından yararlanır. Bu sebeple, talasemi, orak hücre anemisi ve hemokromatoz olgularında enf. riski artar.  Y. enterocolitica O somatik H kirpik K yüzey Aj bulunur Ayrıca, virülansta etkili olan – Yüzeyel polipeptid, V ve W antijeni de var  Enfeksiyonları Sindirim sistemi – Gastro-enterit Akut başlar, kusma ve ishalle seyreder, kısa sürede iyileşir – Enterokolit 5 y küçüklerde 3–5 kez dışkılama, ishal, karın ağrısı ve ateş, 1–3 haftada iyileşir Farinjit Tek başına veya yukarıdakilerle  Enfeksiyonları-2 Sepsis Eklem, kemik yerleşmesi Göz hastalıkları Miyokardit Glomerülonefrit Deri hastalıkları  Tanım Klinik örnekler – Yerleşim yerine göre Kültür – 22–25C – 37C Seroloji – Aglütinasyon 1/60 ↑ önemli, Brucella ile çapraz tepkime verir  Korunma Ev ve kesim hayvanları Hastalar ve taşıyıcılar Bulaşlı besinlere dikkat +4C’de ürediğinden buzdolabında bekletilen besinler önemli Pasteurella’lar  Pasteurella’lar Fakültatif anaerop, Gram (-), kutupsal boyanır Kokobasil, spor (-), hareket (-) Kedi-köpek ve kuşların orofarinks ve sindirim sisteminde bulunur Polisakkarit kapsül, önemli virülans faktörü, insan ve hayvan inf. 0.8–1 µm  Pasteurella multocida Hayvanlarla temas sonrası insana bulaşır (hayvan ısırığı, tırmalama, yiyecek paylaşımı) İnsan enfeksiyonları: P. multocida, en yaygın izolat, kedi/köpek teması P. canis, kedi teması  Enfeksiyonları 1. Lokalize sellülit, lenfadenit 2. Kronik solunum yolu hastalığı alevlenmesi (altta yatan akciğer hastalığı) 3. Sistemik enfeksiyon (Altta yatan karaciğer hastalığı ve bağ. yetmezlikli hastalar)  P. multocida Kanlı ve çukulatamsı besiyerinde ürer Gram-negatif bakteriler için hazırlanan besiyerinde üremez veya güç ürer (Mac Conkey vb.) Kanlı agardaki bir gecelik inkübasyondan sonra, büyük ve polisakkarit kapsül oluşumu ve indol üretiminden kaynaklı tipik küf kokulu, tereyağına benzer koloniler oluşturur. P. multocida  İdentifikasyon Oksidaz (+) Katalaz (+) İndol (+)  Tedavi Amoksisilin, amoks+klavulanik asit, tetrasiklin, florokinolon (ciprofloxacin, ofloxacin, levofloxacin, moxifloxacin) ve TMP-SMZ