Εισαγωγή στο Ιδιωτικό Δίκαιο π/ε

Τι είναι το Δίκαιο

• Το δίκαιο είναι ένα σύνολο κανόνων που ρυθμίζουν την κοινωνική συμβίωση σε μια συγκεκριμένη περιοχή και ιστορική στιγμή.

Τι είναι ο Κανόνας Δικαίου

• Ο κανόνας δικαίου είναι μία γενική και αφηρημένη ρύθμιση που ρυθμίζει υποχρεωτικά την εξωτερική συμπεριφορά των ανθρώπων σε μία οργανωμένη κοινωνία.
• Υπάρχουν κανόνες αναγκαστικού δικαίου, που δεν επιτρέπουν διαφορετική ρύθμιση από την ιδιωτική βούληση, και κανόνες ενδοτικού δικαίου, που μπορούν να παρακαμφθούν από την ιδιωτική βούληση.

Βασικότερες Πηγές Δικαίου

• Σύνταγμα: ο θεμελιώδης νόμος του κράτους, στον οποίο πρέπει να είναι σύμφωνοι όλοι οι υπόλοιποι νόμοι.
• Νόμοι: νομοθετήματα που ψηφίζονται από τη Βουλή.
• Διεθνές Δίκαιο: διεθνείς συνθήκες που έχουν υπογραφεί από το κράτος και έχουν επικυρωθεί με νόμο, υπερισχύουν των νόμων του εσωτερικού δικαίου.
• Ευρωπαϊκό Δίκαιο: κανονισμοί (έχουν άμεση εφαρμογή) και οδηγίες (ενσωματώνονται στο εσωτερικό δίκαιο εντός ορισμένης προθεσμίας).

Υποκείμενα Δικαίου

• Φυσικά πρόσωπα (άνθρωποι).
• Νομικά πρόσωπα (ενώσεις προσώπων που επιδιώκουν ορισμένο σκοπό και αποκτούν προσωπικότητα αν πληρούν τις νομικές προϋποθέσεις).

Δημόσιο και Ιδιωτικό Δίκαιο

• Δημόσιο Δίκαιο: ρυθμίζει την οργάνωση του κράτους, των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης και τις σχέσεις τους με ιδιώτες.
• Ιδιωτικό Δίκαιο: ρυθμίζει τις σχέσεις μεταξύ ιδιωτών.

Κλάδοι Ιδιωτικού Δικαίου

• Αστικό Δίκαιο: ρυθμίζει τις σχέσεις μεταξύ ιδιωτών ("γενικό ιδιωτικό δίκαιο").
• Εμπορικό Δίκαιο: ρυθμίζει τις έννομες σχέσεις των εμπόρων κατά την άσκηση της εμπορίας και τις εμπορικές πράξεις.
• Εργατικό Δίκαιο: ρυθμίζει τις εργασιακές σχέσεις.

Ο Κλάδος του Εργατικού Δικαίου

• Το εργατικό δίκαιο προέρχεται από το αστικό δίκαιο, αλλά αυτονομήθηκε λόγω των ιδιαιτεροτήτων των εργασιακών σχέσεων.
• Διατάξεις του αστικού δικαίου εξακολουθούν να ισχύουν στις εργασιακές σχέσεις, εφόσον είναι κατάλληλες και δεν υπάρχει ειδικότερη ρύθμιση.

Τι είναι Δικαίωμα

• Η εξουσία που απονέμεται από το δίκαιο σε ένα πρόσωπο για την ικανοποίηση των έννομων συμφερόντων του.
• Αυτός που έχει το δικαίωμα ονομάζεται "δικαιούχος".

Τι είναι Αξίωση

• Το δικαίωμα να απαιτήσει κάποιος από κάποιον άλλο μία πράξη ή μία παράλειψη.

Άσκηση Δικαιώματος

• Η άσκηση δικαιώματος απαγορεύεται αν υπερβαίνει τα όρια που θέτουν η καλή πίστη, τα χρηστά ήθη ή ο κοινωνικός και οικονομικός σκοπός του δικαιώματος ("κατάχρηση δικαιώματος").

Προστασία Δικαιώματος

• Δικαίωμα δικαστικής προστασίας (άρθρο 20 παρ. 1 του Συντάγματος).
• Η αξίωση πρέπει να ασκείται εντός ορισμένου χρονικού διαστήματος (παραγραφή ή αποσβεστική προθεσμία).

Τι είναι Δικαιοπραξία

• Η δήλωση βούλησης που στοχεύει στην παραγωγή ενός έννομου αποτελέσματος, επειδή το θέλησε αυτός που το δηλώνει.
• Μπορεί να είναι μονομερής (δήλωση βούλησης ενός προσώπου) ή πολυμερής (δηλώσεις βούλησης δύο ή περισσότερων προσώπων).
• Παράδειγμα πολυμερούς δικαιοπραξίας είναι η «σύμβαση».

Τι είναι Σύμβαση

• Η σύμβαση είναι μία πολυμερής δικαιοπραξία που περιέχει δηλώσεις βουλήσεως δύο ή περισσοτέρων προσώπων, οι οποίες συμπίπτουν στην παραγωγή ενός έννομου αποτελέσματος.
• Πρόταση & Αποδοχή => pacta sunt servanda => υποχρέωση προς παροχή.

Αδικοπραξία

• ΑΚ 914: Όποιος προσβάλλει παράνομα και υπαίτια κάποιον άλλο, υποχρεούται να τον αποζημιώσει.

Αδικαιολόγητος Πλουτισμός

• ΑΚ 904: Όταν αποκτάμε κάτι χωρίς να το δικαιούμαστε.

Εφαρμογή του κανόνα δικαίου

• Περιεχόμενο κανόνα δικαίου: το πραγματικό και η έννομη συνέπεια.
• Ερμηνεία κανόνα δικαίου: όλοι οι κανόνες χρειάζονται ερμηνεία, ανεξάρτητα από το πόσο ξεκάθαροι φαίνονται (βασικά κριτήρια: το γράμμα και το πνεύμα του νόμου).
• Δικανικός συλλογισμός:
  • Μείζων πρόταση (ο εφαρμοστέος κανόνας δικαίου).
  • Ελάσσων πρόταση (τα πραγματικά περιστατικά).
  • Υπαγωγή (των πραγματικών περιστατικών στον εφαρμοστέο κανόνα δικαίου).
  • Συμπέρασμα (διαπίστωση επέλευσης ή μη επέλευσης της έννομης συνέπειας).
• Η δικαστική ερμηνεία των νόμων ονομάζεται "νομολογία".