Επαγγελματική Υγεία και Ασφάλεια 2024 - ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ PDF

Επαγγελματική Υγεία και Ασφάλεια ( Υγεία και Ασφάλεια των Εργαζομένων ) Δρακόπουλος Βασίλης Ειδικός Ιατρός Εργασίας, Διδάκτωρ Ιατρικής ΕΚΠΑ Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Ιατρικής Εργασίας και Περιβάλλοντος Ε.Ε.Ι.Ε.Π.  ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ Γεγονότα και άνθρωποι που περιγράφουν ένα ενδια...

Επαγγελματική Υγεία και Ασφάλεια ( Υγεία και Ασφάλεια των Εργαζομένων ) Δρακόπουλος Βασίλης Ειδικός Ιατρός Εργασίας, Διδάκτωρ Ιατρικής ΕΚΠΑ Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Ιατρικής Εργασίας και Περιβάλλοντος Ε.Ε.Ι.Ε.Π.  ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ Γεγονότα και άνθρωποι που περιγράφουν ένα ενδιαφέρον για την επαγγελματική υγεία κατά τη διάρκεια της κλασσικής εποχής είναι σποραδικά. Ο Ιπποκράτης (έζησε περίπου το 460-370 Π.Χ) είχε υπαινιχτεί επαγγελματικές αιτίες των ασθενειών, αν και η εστίασή του ήταν στην υγεία των πολιτών και όχι των εργαζομένων. Είχε αναγνωρίσει και καταγράψει την τοξικότητα του μολύβδου στους ανθρακωρύχους, χωρίς όμως κανένα ιστορικό στοιχείο πρόβλεψης προληπτικού ελέγχου. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ Κείμενα της αναγέννησης (1500- 1800 μ.Χ.) παρουσιάζουν μια αργή αναγνώριση ενός κοινωνικού ενδιαφέροντος για την υγεία των εργαζομένων. Ο Ellenbog το 1473 αναγνώρισε ότι οι ατμοί μερικών μετάλλων όπως του μολύβδου και του υδραργύρου ήταν επικίνδυνοι  ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ Ο Agricola το 1556 περιέγραψε την πυριτίαση, τις αναπνευστικές συσκευές και τον εξαερισμό των ορυχείων και χυτηρίων στη Βοημία ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ Ο Paracelsus συνέγραψε το 1541 μια διατριβή για την αιτιολογία και την ιατρική περίθαλψη διάφορων ασθενειών των μεταλλείων και των χυτηρίων στην Αυστρία ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ Ο Ramazzini (1633-1714, Ιταλία) θεωρείται «ο πατέρας της ιατρικής της εργασίας» Ήταν ένας πανεπιστημιακός γιατρός-ερευνητής στην Πάντοβα της Ιταλίας. Μελέτησε τις ασθένειες σε συνάρτηση με την επαγγελματική δραστηριότητα του ασθενούς και τις συσχέτισε με τους επαγγελματικούς βλαπτικούς παράγοντες. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ Ο πρώτος Γιατρός που έθεσε συστηματικά το ερώτημα στο ιατρικό ιστορικό: «τι δουλειά κάνεις» Στο έργο του «οι ασθένειες των εργατών» το 1700 πραγματεύθηκε περίπου 100 επαγγέλματα, τους κινδύνους και τις ασθένειές τους, αλλά εστίασε περισσότερο στη θεραπεία από την πρόληψη. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ Ο Percival Pott (1713-1788) πραγματοποίησε στην Αγγλία μια επιδημιολογική μελέτη, η οποία αναγνώρισε την αιθάλη και την έλλειψη υγιεινής, ως αιτίες του καρκίνου του οσχέου των καπνοδοχοκαθαριστών. Η εργασία του είχε ως αποτέλεσμα τον «νόμο των καπνοδοχοκαθαριστών» του 1788. ΙΑΤΡΙΚΗ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η Ιατρική της Εργασίας μελετά την επίδραση που μπορεί να έχει η εργασία στην υγεία του εργαζομένου, με την έννοια να προκαλέσει, ευνοήσει ή επιδεινώσει ειδικές παθολογικές καταστάσεις Αντικείμενο της ιατρική της εργασίας είναι η διατήρηση και η προαγωγή της σωματικής, ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας των εργαζομένων ΕΡΓΑΣΙΑΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ  ΣΧΕΣΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ -ΥΓΕΙΑΣ ΑΙΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΒΛΑΒΗ ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΧΗΜΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΑΤΥΧΗΜΑ ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΑΣΘΕΝΕΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΗ ΜΕ ΤΗΝ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΑ  ΟΡΙΣΜΟΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΝΟΣΗΡΟΤΗΤΑΣ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΑΤΥΧΗΜΑ ΟΞΕΙΑ ΒΛΑΒΗ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΤΟΥ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥ ως αποτέλεσμα ενός στιγμιαίου, έντονου και αιφνίδιου συμβάντος Τραυματισμός ή άλλη οξεία βλάβη της υγείας που οφείλεται σε ένα βίαιο αίτιο κατά την εργασία, το οποίο προκαλεί το θάνατο ή ανικανότητα προσωρινή ή μόνιμη ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΑΣΘΕΝΕΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΒΛΑΒΗ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΤΟΥ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥ ως συνέπεια μιας σειράς βλαπτικών επιδράσεων που ωριμάζουν βραδέως στον οργανισμό του για να μετασχηματισθούν μετά σε παθολογική κατάσταση. Οι βασικοί παράγοντες που καθορίζουν την εμφάνισή της είναι η παρουσία του βλαπτικού παράγοντα στο εργασιακό περιβάλλον σε συγκεκριμένα επίπεδα και ο χρόνος έκθεσης του εργαζομένου. Ασθένεια που οφείλεται στην εργασιακή δραστηριότητα που έχει ως αποτέλεσμα το θάνατο ή την προσωρινή ή μόνιμη ανικανότητα.  ΟΡΙΣΜΟΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΝΟΣΗΡΟΤΗΤΑΣ ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΗ ΜΕ ΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΑ Σωματική ή ψυχική ασθένεια που δεν συνδέεται άμεσα με μια συγκεκριμένη αιτία, αλλά προκαλείται σε κάποιο βαθμό από ένα ή περισσότερους παράγοντες του περιβάλλοντος της εργασίας.  ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΑΤΥΧΗΜΑ ✓ Ορισμός Ακριβής ορισμός δεν υπάρχει στην Ελληνική νομοθεσία ΝΟΜΟΣ: Αριθ. 551/ 31 Δεκεμβρίου 1914/8 Ιανουαρίου 1915 «Περί ευθύνης προς αποζημίωσαν των εξ ατυχήματος εν τη εργασία παθόντων εργατών ή υπαλλήλων» 1. Ατύχημα εκ βιαίου συμβάντος, επερχομένου εις εργάτη ή εις υπάλληλον των εν τω άρθρω 2 εργασιών και επιχειρήσεων εν τη εκτελέσει της εργασίας ή εξ αφορμής αυτής, παρέχει εις τα, κατά τας διατάξεις του παρόντος νόμου δικαιούμενα πρόσωπα, δικαίωμα αποζημιώσεως απέναντι του κυρίου της επιχείρησης, εάν η εις τον παθόντα εκ του ατυχήματος προελθούσα διακοπή της εργασίας διήρκεσε πλέον των τεσσάρων ημερών, εξαιρουμένης µόνο της περιπτώσεως, καθ ήν ο παθών εκ προθέσεως προεκάλεσε το επελθόν ατύχημα. Στον Α.Ν.1846/51, άρθρο 8, παράγραφο 4 η έννοια του όρου «ατύχημα» αποδίδεται με τη φράση «το εν τη εργασία ή εξ αφορμής ταύτης βίαιον συμβάν και την επαγγελματική ασθένεια». Νομολογία Γενικά ως εργατικό ατύχημα χαρακτηρίζεται ο θάνατος ή η ανικανότητα του ασφαλισμένου για εργασία που προκλήθηκε από ένα βίαιο περιστατικό που έγινε κατά την εκτέλεση της εργασίας ή εξαιτίας αυτής (και κατά τη μετάβαση του εργαζόμενου στον τόπο της εργασίας ή κατά την επιστροφή στο σπίτι του).  ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΑΤΥΧΗΜΑ ✓ Ορισμός Ακριβής ορισμός δεν υπάρχει στην Ελληνική νομοθεσία Νομολογία Στατιστική ✓ Αναγγελία ΠΟΥ - στις αρμόδιες επιθεωρήσεις εργασίας − στις πλησιέστερες αστυνομικές αρχές − στις αρμόδιες υπηρεσίες του ασφαλιστικού οργανισμού ΑΠΟ ΠΟΙΟΝ - τον εργοδότη ή τον αντιπρόσωπό του, − τον παθόντα ασφαλισμένο και − σε περίπτωση αδυναμίας ή θανάτου του, από τα πρόσωπα που από την ασφάλισή του έλκουν δικαιώματα και − κάθε υπάλληλο του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ που έλαβε γνώση του ατυχήματος − οποιονδήποτε τρίτο που έλαβε γνώση αυτού. ΠΡΟΘΕΣΜΙΑ - μέσα σε πέντε (5) εργάσιμες ημέρες ✓ Διαπίστωση συνθηκών Ατυχήματος ✓ Έκδοση Απόφασης, Παραπομπή στις Υγειονομικές Επιτροπές (ΑΥΕ -ΒΥΕ)  ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΑΤΥΧΗΜΑ Καταγραφή των εργατικών ατυχημάτων στη χώρα μας: ✓ Τ ο Σ ώ μ α Ε π ι θ ε ώ ρ η σ η ς Ε ρ γ α σ ί α ς ( Σ. Ε Π. Ε. ) του Υπουργείου Εργασίας καταγράφει τις αναγγελίες εργατικών ατυχημάτων που συλλέγει από τις περιφερειακές του υπηρεσίες, όπως και από την κεντρική υπηρεσία του. ✓ Τ ο Ί δ ρ υ μ α Κ ο ι ν ω ν ι κ ώ ν Α σ φ α λ ί σ ε ω ν καταγράφει όλα τα περιστατικά εργατικών ατυχημάτων τα οποία επιδοτήθηκαν για αποχή από την εργασία τους. ✓ Τ ο Υ π ο υ ρ γ ε ί ο Ε μ π ο ρ ι κ ή ς Ν α υ τ ι λ ί α ς παρουσιάζει ξεχωριστούς πίνακες για τα εργατικά ατυχήματα που συμβαίνουν στα εμπορικά πλοία της χώρας. ✓ Τ ο Υ π ο υ ρ γ ε ί ο Έ ρ ε υ ν α ς κ α ι Τ ε χ ν ο λ ο γ ί α ς καταγράφει εργατικά ατυχήματα που αφορούν δικές τους υπηρεσίες. ✓ Τ ο Υ π ο υ ρ γ ε ί ο Μ ε τ α φ ο ρ ώ ν κ α ι Ε π ι κ ο ι ν ω ν ι ώ ν , συγκεντρώνει τα εργατικά ατυχήματα που σχετίζονται με μεταφορές και επικοινωνίες.  ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΑΤΥΧΗΜΑ Γιατί καταγράφουμε τα ατυχήματα ως εργατικά – οφέλη για τον εργαζόμενο: 1. Σύμφωνα με το άρθρο 5 παρ.7 του Κ.Α. χορηγούνται βιβλιάρια εργατικών ατυχημάτων και επαγγελματικών ασθενειών, όταν δεν έχει εκδοθεί βιβλιάριο ασθενείας λόγω έλλειψης των απαιτούμενων χρονικών προϋποθέσεων. 2. Στις περιπτώσεις εργατικού ατυχήματος, δεν απαιτούνται χρονικές προϋποθέσεις για την επιδότηση, αρκεί η ασφάλιση κατά την ημέρα του ατυχήματος. 3. Και οι «αυτοτελώς απασχολούμενοι» μπορούν να χαρακτηρίζουν τα ατυχήματά τους «σαν εργατικά». 4. Ο «εργοδότης» δεν έχει δικαίωμα να κάνει προσφυγή στην ΤΔΕ επειδή ανήγγειλε το ατύχημα. Καταγραφές εργατικών ατυχημάτων Στη χώρα μας υπάρχει ελλιπής καταγραφή των εργατικών ατυχημάτων. Σύμφωνα με στοιχεία της E U R O S T AT μόνο το 39% δηλώνεται και καταγράφεται. Εκτιμούμε πως τα ποσοστά καταγραφής είναι πολύ μικρότερα. Ταξινόμηση της νοσηρότητας κατά τον ΔΟΕ: Κοινές Ασθένειες ▪ Ιατρικές ασθένειες που επικρατούν στην κοινότητα, π.χ. σακχαρώδης διαβήτης, ορισμένες μορφές αναιμίας, ελονοσία. Σχετιζόμενες με την εργασία ασθένειες ▪ Πολύ-παραγοντικές στην προέλευση, παράγοντες στο περιβάλλον εργασίας μπορεί να παίζουν ένα ρόλο, μαζί με άλλους παράγοντες κινδύνου στην εμφάνιση των ασθενειών. π.χ. οσφυαλγία, μη-ειδική χρόνιες αναπνευστικές ασθένειες, υπέρταση. Επαγγελματικές Ασθένειες ▪ προκαλούνται από την έκθεση σε ειδικούς βλαπτικούς παράγοντες στο χώρο εργασίας, ασθένειες που προκαλούνται από την εργασία π.χ. Πνευμονοκονίωση (αμιάντωση από έκθεση σε αμίαντο), μεσοθηλίωμα.  Οι διαφορές μεταξύ των επαγγελματικών και των σχετιζόμενων με την εργασία ασθενειών Σχετιζόμενες με την εργασία Επαγγελματικές Ασθένειες ασθένειες Εμφανίζονται σε μεγάλο βαθμό Εμφανίζεται κυρίως μεταξύ του στην κοινότητα εργαζόμενου πληθυσμού "Πολυ-παραγοντικής" προέλευσης Συγκεκριμένη αιτία Η έκθεση στο χώρο εργασίας Η έκθεσης στο χώρο εργασίας είναι μπορεί να είναι ένας παράγοντας ουσιαστική (προαπαιτούμενο) Μπορεί να κοινοποιηθεί Κοινοποιείται (καταγράφεται) και (καταγραφεί) και αποζημιωθεί αποζημιώνεται  ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ✓ Ορισμός Ιατρικός: κάθε νόσος που αποδεδειγμένα μπορεί να αποδοθεί στο είδος της εργασίας και τους κινδύνους στους οποίους λόγω της εργασίας έχει εκτεθεί ο εργαζόμενος Ασφαλιστικός: η νόσος που αναγνωρίζεται ως τέτοια από το ισχύον ασφαλιστικό σύστημα, με τους όρους και τους περιορισμούς που κάθε φορά αυτό θέτει ✓ Υ π ο χ ρ έ ω σ η κ α τ α β ο λ ή ς σύνταξης αναπηρίας ή επιδόματος ασθενείας χωρίς να ισχύουν οι προϋποθέσεις που απαιτούνται για την κοινή νόσο ✓ Νομοθετικό πλαίσιο Π.Δ. 41/2012 «Εθνικός Κατάλογος Επαγγελματικών Ασθενειών», σε συμμόρφωση με τη σύσταση της Επιτροπής 2003/670/ΕΚ Άρθρα 21-26 του Κανονισμού Ασφαλιστικής Αρμοδιότητας (ΚΑΑ) του ΙΚΑ (Υ.Α. 57440, ΦΕΚ 33/Β/13-1-1938), η ισχύς του οποίου επεκτάθηκε σε όλα τα ασφαλιστικά ταμεία με το Νόμο 2084/92 (άρθρο 26) ✓ Διαδικασία αναγνώρισης τη δήλωση (αναγγελία) της επαγγελματικής νόσου το χαρακτηρισμό της νόσου ως επαγγελματικής ή όχι την παραπομπή του ασφαλισμένου για κρίση από τις Υγειονομικές Επιτροπές  ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ✓ Α ν α γ γ ε λ ί α Υποχρεωτική ΠΟΥ - στον ασφαλιστικό φορέα (συμπλήρωση ειδικού εντύπου, ΙΚΑ άρθρο 7 ΚΑΑ, όπως τροποποιήθηκε με την αριθμ. Φ. 40021/241/24 της 14-3-2011). ΑΠΟ ΠΟΙΟΝ - οποιοδήποτε πρόσωπο λάβει γνώση (εργοδότη, ασφαλισμένο, οικείους, τρίτα πρόσωπα), μέσα σε πέντε μέρες από τη γνώση της ασθένειας. − ιατρός (με οποιαδήποτε σχέση με τον ασφαλισμένο) και − υπάλληλος του ΙΚΑ έχουν την υποχρέωση εντός 24 ωρών αφότου λάβουν γνώση της διάγνωσης να αναγγείλουν τη νόσο, αντιμετωπίζοντας σε αντίθετη περίπτωση σοβαρές πειθαρχικές κυρώσεις. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις (π.χ. θάνατο ασφαλισμένου και αναγγελία με σκοπό την απόκτηση σύνταξης από τους δικαιούχους) επιτρέπεται η αναγγελία της νόσου με καθυστέρηση δύο ετών, με την προϋπόθεση της πλήρους αιτιολόγησης της καθυστέρησης της αναγγελίας.  ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ✓ Χαρακτηρισμός της νόσου ως επαγγελματικής ή όχι στα ασφαλιστικά όργανα (Διευθυντή Υποκαταστήματος του ΙΚΑ) διεξαγωγή έρευνας των συνθηκών εργασίας του ασφαλισμένου από υπαλλήλους του ΙΚΑ και σύνταξη πρακτικού (έκθεση ελέγχου), εντός 15 ημερών από την αναγγελία (άρθρο 24 Κ.Α.Α. ΙΚΑ) ✓ Παραπομπή στις Υγειονομικές Επιτροπές για αναγνώριση, προσδιορισμό Ποσοστού Αναπηρίας και διάρκεια συνταξιοδότησης (Αριθμ. Φ. 11321/οικ. 10219/688, ΦΕΚ 1506/Β/4-5- 2012)  ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ Ο ασφαλισμένος δικαιούται φαρμακευτική περίθαλψη χωρίς συμμετοχή για τα φάρμακα που είναι απαραίτητα για την αντιμετώπιση της νόσου και για όσο διάστημα διαρκεί η συνταξιοδότηση ✓ ΕΝΣΤΑΣΕΙΣ Κατά της απόφασης της Πρωτοβάθμιας Υγειονομικής Επιτροπής (ΑΥΕ ή ΠΥΕ, την οποία το ΙΚΑ «ονομάζει» ΑΥΕΕΝ όταν κρίνει περιστατικά επαγγελματικής νόσου σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη μόνο) μπορεί να προσφύγει είτε ο ασφαλισμένος είτε ο φορέας εντός δύο εργασίμων ημερών από την έκδοση της απόφασης Ακολούθως κρίνεται από τη Δευτεροβάθμια Υγειονομική Επιτροπή, η οποία για το ΙΚΑ καλείται ΒΥΕΕΝ και συνεδριάζει μόνο στην Αθήνα Κατά της απόφασης της ΒΥΕΕΝ μπορεί να προσφύγει ο ασφαλισμένος στην Τοπική Διοικητική Επιτροπή (ΤΔΕ, ασφαλιστικό όργανο χωρίς συμμετοχή ιατρών), η οποία μπορεί να αλλάξει τον χαρακτηρισμό (από επαγγελματικό σε μη και αντίστροφα) ή να τροποποιήσει το ποσοστό αναπηρίας μέχρι 17 εκατοστιαίες μονάδες Αν και εκεί δεν δικαιωθεί ο ασφαλισμένος μπορεί να προσφύγει στο Διοικητικό Πρωτοδικείο, η απόφαση του οποίου δεσμεύει τα ασφαλιστικά όργανα. Το ΣτΕ πάντως έχει κρίνει ότι οι αποφάσεις των Υγειονομικών Επιτροπών, εφόσον είναι αιτιολογημένες, δεσμεύουν τα ασφαλιστικά όργανα  ΙΑΤΡΙΚΗ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑ - ΥΓΕΙΑ ❑ Η εργασία μπορεί να προκαλέσει βλάβη στην υγεία με τη μορφή ενός εργατικού ατυχήματος, μιας επαγγελματικής ασθένειας ή μέσω μη ειδικών παθολογικών καταστάσεων ❑ Οι διάφοροι τομείς δραστηριότητας της Ιατρικής της Εργασίας προσπαθούν να διακόψουν την αλυσίδα «εργασία - κίνδυνος - βλάβη» στο πιο αρχικό δυνατόν επίπεδο  ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Τ ΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ Τ ΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΥΓΙΕΙΝΗ Τ ΗΣ Προληπτική Ιατρική ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΙΔΙΚΗ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΑΤΥΧΗΜΑ Τ ΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η ΝΟΣΟΣ Θεραπεία ΚΛΙΝΙΚΗ Τ ΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Αποκατάσταση ΑΝΑΠΗΡΙΑ Η ΘΑΝΑΤΟΣ  «Δεν υπάρχει ούτε μια επαγγελματική ασθένεια που να μην μπορεί να προληφθεί»  ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΝΟΣΗΡΟΤΗΤΑ Μέγεθος του προβλήματος Σύμφωνα με τη Διεθνή Οργάνωσης Εργασίας (ILO 2022) εκτιμάται ότι ετησίως 2,9 εκατομμύρια εργαζόμενοι πεθαίνουν εξαιτίας εργατικών ατυχημάτων και επαγγελματικών ασθενειών και τουλάχιστον 402 εκατομμύρια εργαζόμενοι τραυματίζονται κατά την εργασία. Ο παράγοντας επαγγελματικού κινδύνου με τον μεγαλύτερο αριθμό αποδοτέων θανάτων είναι η έκθεση σε παρατεταμένα ωράρια εργασίας, ακολουθούμενη από την έκθεση σε αιωρούμενα σωματίδια, αέρια και αναθυμιάσεις, υπογραμμίζοντας την ανάγκη εστίασης στους επαγγελματικούς καρκίνους και τις παθήσεις του κυκλοφορικού συστήματος. Τα εργατικά ατυχήματα και οι επαγγελματικές ασθένειες έχουν ως αποτέλεσμα την απώλεια του 5,4% του ετήσιου ΑΕΠ. Το λιγότερο απτό κόστος σχετίζεται με τον ευρύτερο οικονομικό αντίκτυπο και τον ανθρώπινο πόνο. Αυτές περιλαμβάνουν τον παρουσιασμό (εργασία με λιγότερη αποτελεσματικότητα), τις απώλειες παραγωγικότητας που συνδέονται με μόνιμη απομείωση και το κόστος κύκλου εργασιών προσωπικού (δηλαδή την απώλεια ειδικευμένου προσωπικού).  7.500 θάνατοι ΗΜΕΡΗΣΙΩΣ από 1.500 επαγγελματικά νοσήματα θάνατοι από και εργατικά ατυχήματα εργατικά ατυχήματα 6.500 5-7% θάνατοι από των παγκόσμιων θανάτων επαγγελματικά νοσήματα Christopher and Murray, 2016; ILO, 2006; Murray and Lopez, 1996  ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΥΓΕΙΑΣ (ΠΟΥ) το ▪ 37 % των οσφυαλγιών ▪ 16 % της απώλειας ακοής ▪ 13 % της χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας ▪ 11 % του βρογχικού άσθματος ▪ 10 % του καρκίνου του πνεύμονα ▪ 8 % των τραυματισμών σχετίζεται με την εργασία.  ΚΟΣΤΟΣ ΤΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΝΟΣΗΡΟΤΗΤΑΣ Η διευθύντρια του Ε υ ρ ω π α ϊ κ ο ύ Ο ρ γ α ν ι σ μ ο ύ γ ι α τ η ν Υ γ ε ί α κ α ι Α σ φ ά λ ε ι α σ τ η ν Ε ρ γ α σ ί α (European Agency for Safety and Health at Work, 26 Απριλίου 2012) Dr Christa Sedlatschek υποστηρίζει ότι το κόστος των εργατικών ατυχημάτων και των επαγγελματικών ασθενειών κυμαίνεται από 2.6% - 3.8% του ΑΕΠ. Το Δ ι ε θ ν έ ς Γ ρ α φ ε ί ο Ε ρ γ α σ ί α ς υπολογίζει το κόστος αυτό στο 4% του ΑΕΠ. Το κόστος για την Ελλάδα (ΑΕΠ 2016, 184,5 δισ. Ευρώ) αντιστοιχεί σε 7 , 3 8 δ ι ς Ε υ ρ ώ. Το κόστος αυτό στις Η Π Α για το 2007 είχε υπολογισθεί* γύρω στα 250 δις. δολάρια, 0,8 δις δολάρια ανά εκατομμύριο κατοίκων. Το αντίστοιχο κόστος για την Ελλάδα (11,3 εκατ. κατοίκους) θα ήταν 9 , 0 4 δ ι ς δ ο λ ά ρ ι α. Το κόστος της επαγγελματικής νοσηρότητας στην Α υ σ τ ρ α λ ί α ** για το οικονομικό έτος 2008-09 υπολογίσθηκε γύρω στα 60,6 δις δολάρια, ποσοστό 6,55% του ΑΕΠ. Το κόστος για την Ελλάδα (ΑΕΠ 2016, 184,5 δισ. Ευρώ) αντιστοιχεί σε 1 2 , 0 8 δ ι ς Ε υ ρ ώ. *(Leigh, JP. Economic Burden of Occupational Injury and Illness in the United States. The Millbank Quarterly: A Multidisciplinary Journal of Population Health and Health Policy. 2011 Dec;89(4):728-772.) **("The cost of work-related injury and illness for Australian employers, workers, and the community, 2008–09» στην έκδοση « Ασφαλής Εργασία στην Αυστραλία, Μάρτιος 2012») Επαγγελματικές Ασθένειες και Ατυχήματα- Τι κοστίζουν στην Οικονομία; 2007 Ποιο είναι το ετήσιο οικονομικό κόστος για άλλες ασθένειες στο ασφαλιστικό σύστημα των ΗΠΑ; 1. Καρδιοαγγειακές παθήσεις ($432 δις) 2. Επαγγελματικές ασθένειες και εργατικά ατυχήματα ($250 δις) 3. Καρκίνος ($219 δις) 4. Διαβήτης ($174 δις) 5 Στεφανιαία νόσος ($152 δις) 6. Αγγειακά Εγκεφαλικά Επεισόδια ($63 δις) 7. Χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια ($44 δις) «...παρά τα υψηλά αυτά κόστη, οι επαγγελματικές ασθένειες και τα ατυχήματα δεν τυγχάνουν της ίδιας προσοχής στην έρευνα, την ιατρική ή τη δημόσια υγεία σε σχέση με τις άλλες ασθένειες. Κάτι τέτοιο είναι λυπηρό, καθώς η σχέση κόστους- αποτελεσματικότητας της ιατρικής φροντίδας απαιτεί αυτοί οι πόροι να κατανέμονται έτσι ώστε να αξιοποιούνται στο έπακρο.» Leigh JP. Economic Burden of Occupational Injury and Illness in the United States. The Milbank Quarterly. 89:728-772.2011. (see p 750 for quote, above) ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΝΟΣΗΡΟΤΗΤΑ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ  Elke Schneider, European Agency for Safety and Health at Work Helsinki, 03 October 2012 Εκτίμηση ΔΟΕ ΔΟΕ 2003 ΔΟΕ 2003 Εκτίμηση 2003 ΔΟΕ ΔΟΕ Αναφερόμενα Εκτιμώμενα Εκτιμώμενες Σύνολο Ατυχήματα με απουσία Εκτιμώμενη εξαρτώμενη από την Χώρα θανατηφόρα θανατηφόρα επαγγελματικές εργαζομένων >3 ημέρες εργασία θνησιμότητα ατυχήματα ατυχήματα ασθένειες Austria 3,798,400 103 227 213,419 2,820 3,047 Belgium 4,070,400 84 78,974 2,893 2,977 Bulgaria 2,834,000 114 288 270,674 2,006 2,294 Cyprus 327,100 8 10 9,251 242 252 Czech Republic 4,733,000 199 245 230,128 3,648 3,893 Denmark 2,692,500 51 47,949 2,026 2,077 Estonia 594,300 31 38 35,849 683 721 Finland 2,385,000 43 49 46,068 1,862 1,911 France 24,630,900 661 782 735,214 19,279 20,061 Germany 36,172,000 901 847,094 28,568 29,469 Greece 4,103,900 68 63,932 3,203 3,271 Hungary 3,921,900 133 164 153,804 4,507 4,670 Ireland 1,836,000 65 80 75,167 1,333 1,413 Italy 22,133,000 916 991 931,709 16,987 17,978 Latvia 1,006,900 41 50 47,413 1,157 1,207 Lithuania 1,438,000 117 144 135,301 1,652 1,796 Luxembourg 293,400 16 7 6,581 139 146 Malta 147,042 12 15 13,877 113 128 Netherlands 7,935,000 104 97,778 5,949 6,053 Poland 13,617,000 515 633 595,557 10,357 10,990 Portugal 5,127,700 346 325,299 3,888 4,234 Romania 9,222,500 418 1,016 955,493 6,059 7,075 Slovakia 2,164,600 94 116 108,704 1,607 1,722 Slovenia 896,000 40 49 46,257 681 730 Spain 17,295,900 722 722 678,803 13,887 14,609 Sweden 4,234,000 56 52,650 3,163 3,219 United Kingdom 27,820,800 174 224 210,598 20,778 21,002 Total 205,431,242 4,422 7,460 7,013,545 159,485 166,945 Sources: Hämäläinen P, Takala J, Saarela KL; TUT, ILO, EU-OSHA  Elke Schneider, European Agency for Safety and Health at Work Helsinki, 03 October 2012 Εκτίμηση ΔΟΕ ΔΟΕ 2003 ΔΟΕ 2003 Εκτίμηση 2003 ΔΟΕ ΔΟΕ Αναφερόμενα Εκτιμώμενα Ατυχήματα με Εκτιμώμενες Εκτιμώμενη Σύνολο Χώρα θανατηφόρα θανατηφόρα απουσία επαγγελματικές εξαρτώμενη από την εργαζομένων ατυχήματα ατυχήματα >3 ημέρες ασθένειες εργασία θνησιμότητα Greece 4,103,900 68 63,932 3,203 3,271 36 Sources: Hämäläinen P, Takala J, Saarela KL; TUT, ILO, EU-OSHA  Elke Schneider, European Agency for Safety and Health at Work Helsinki, 03 October 2012 Εκτίμηση ΔΟΕ ΔΟΕ 2003 ΔΟΕ 2003 Εκτίμηση 2003 ΔΟΕ ΔΟΕ Αναφερόμενα Εκτιμώμενα Ατυχήματα με Εκτιμώμενες Εκτιμώμενη Σύνολο Χώρα θανατηφόρα θανατηφόρα απουσία επαγγελματικές εξαρτώμενη από την εργαζομένων ατυχήματα ατυχήματα >3 ημέρες ασθένειες εργασία θνησιμότητα Greece 4,103,900 68 63,932 3,203 3,271 ΙΚΑ 107 15,310 39 ----- (11 νέες ΕΑ) 37 Sources: Hämäläinen P, Takala J, Saarela KL; TUT, ILO, EU-OSHA  Elke Schneider, European Agency for Safety and Health at Work Helsinki, 03 October 2012 Εκτίμηση ΔΟΕ ΔΟΕ 2003 ΔΟΕ 2003 Εκτίμηση 2003 ΔΟΕ ΔΟΕ Αναφερόμενα Εκτιμώμενα Ατυχήματα με Εκτιμώμενες Εκτιμώμενη Σύνολο Χώρα θανατηφόρα θανατηφόρα απουσία επαγγελματικές εξαρτώμενη από την εργαζομένων ατυχήματα ατυχήματα >3 ημέρες ασθένειες εργασία θνησιμότητα Greece 4,103,900 68 63,932 3,203 3,271 ΙΚΑ 107 15,310 39 ----- (11 νέες ΕΑ) ΣΕΠΕ 145 6,235 - - 38 Sources: Hämäläinen P, Takala J, Saarela KL; TUT, ILO, EU-OSHA  Δηλωθέντα Επαγγελματικά Νοσήματα στο ΙΚΑ Έτος Σύνολο Νέες Επανεξεταζόμενες δήλωσης περιπτώσεις περιπτώσεις 2003 39 11 26 2004 32 8 24 2005 30 9 21 2006 31 8 23 2007 24 2 22 2008 21 2 19 2009 19 5 14 39  ΥΓΕΙΑ και ΑΣΦΑΛΕΙΑ στην ΕΡΓΑΣΙΑ Οι πολιτικές για την Υ+Α στην εργασία καθορίζονται από την Πολιτεία μετά από προτάσεις (και διαπραγματεύσεις) των Συλλογικών Οργάνων των άμεσα ενδιαφερόμενων, εργοδοτών και εργαζομένων. Σημαντική συμβολή στην εξειδίκευση αυτών των πολιτικών έχουν ειδικοί Επιστημονικούς Φορείς με σχετικό γνωστικό αντικείμενο και Εθνικοί και Διεθνείς Οργανισμοί (ΔΟΕ, OSHA, Ευρωπαϊκές Οδηγίες) για την Υ+Α στην εργασία. Οι βασικές αρχές και κατευθύνσεις για την εφαρμογή των πολιτικών αυτών κωδικοποιούνται σε συγκεκριμένη Νομοθεσία. Η Υ+Α στην εργασία σχεδιάζεται και εποπτεύεται από την Πολιτεία, αφορά τους εργαζόμενους και εφαρμόζεται από τους εργοδότες με τη συνδρομή των ειδικών (επιστημόνων και μη) στην Υ+Α στην εργασία. ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΕΙΔΙΚΟΙ ΣΤΗΝ Υ+Α ΠΟΛΙΤΕΙΑ Κ Ο Ι Ν Ω Ν ΙΚ Ε Σ Τ Α Ξ Ε Ι Σ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΡΓΟΔΟΤΕΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ Χαράσσει πολιτικές για την Εκπαίδευση Υ+Α στην εργασία Δημιουργεί τις Δομές για την Εφαρμόζουν τη νομοθεσία για την Δημιουργούν ΕΥΑΕ, απαιτούν την Ειδικότητες: πρόληψη και προαγωγή της Υ+Α στην εργασία εφαρμογή της νομοθεσίας και 1.Ιατροί Εργασίας Υ+Α στην εργασία Συνδικαλιστικοί Φορείς (ή Κράτος συμβάλλουν στην εφαρμογή της, 2.Τεχνικοί Ασφαλείας 3.Νοσηλευτές Εργασίας Ορίζει τις ελάχιστες απαιτήσεις στο Δημόσιο): χαράσσουν προτείνουν συγκεκριμένα μέτρα 4.Ψυχολόγοι Εργασίας 5.Ειδικοί στη Βιομηχανική Υγιεινή για την Υ+Α στην εργασία πολιτικές και προτείνουν μέτρα για Συνδικαλιστικοί Φορείς: χαράσσουν 6.Υγιεινολόγοι Εργασίας Ελέγχει την εφαρμογή της την πρόληψη και προαγωγή της πολιτικές και προτείνουν μέτρα για 7.Επιδημιολόγοι Εργασίας, Στατιστικοί νομοθεσίας Υ+Α στην εργασία την πρόληψη και προαγωγή της 8.Εργονόμοι 9.Πληροφορικοί κ.α. Υ+Α στην εργασία  ΥΓΕΙΑ και ΑΣΦΑΛΕΙΑ στην ΕΡΓΑΣΙΑ ΠΟΛΙΤΕΙΑ 1. Χαράσσει πολιτικές για την Υ+Α στην εργασία I. Συμμετέχει σε Διεθνείς Φορείς (ΔΟΕ, OSHA) II. Συνεργάζεται με Επιστημονικούς Φορείς με γνωστικό αντικείμενο την πρόληψη και προαγωγή της Υ+Α στην εργασία (Επιστημονικές Εταιρίες ή Συλλόγους) III. Συνεργάζεται με Συνδικαλιστικούς Φορείς των εργαζομένων και εργοδοτών για τα ζητήματα της Υ+Α στην εργασία 2. Δημιουργεί τις Δομές για την πρόληψη και προαγωγή της Υ+Α στην εργασία I. Εκπαιδευτικούς Φορείς (στα πλαίσια του Δημόσιου Εκπαιδευτικού Συστήματος της Χώρας) για την εκπαίδευση των ειδικών στην Υ+Α στην εργασία II. Ελεγκτικούς Φορείς για τον έλεγχο της εφαρμογή της νομοθεσίας III. Φορείς για την καταγραφή της Επαγγελματικής Νοσηρότητας (Ε.Α., Ε.Ν.), ανεξάρτητους ή στα πλαίσια του Ασφαλιστικού ή Ελεγκτικού Δημόσιου Συστήματος IV.Ασφαλιστικούς Φορείς για την ασφάλιση της Επαγγελματικής Νοσηρότητας (Εργατικά Ατυχήματα, Επαγγελματικά Νοσήματα) V. Φορείς για τη διασύνδεση της Υ+Α στην εργασία με το Δημόσιο Σύστημα Υγείας και γενικότερα την Δημόσια Υγεία VI.Επιστημονικά Ινστιτούτα για τη μελέτη και την παραγωγή πολιτικών για την Υ+Α στην εργασία  ΥΓΕΙΑ και ΑΣΦΑΛΕΙΑ στην ΕΡΓΑΣΙΑ ΠΟΛΙΤΕΙΑ 3. Ορίζει τις ελάχιστες απαιτήσεις για την Υ+Α στην εργασία I. με την νομοθεσία, οδηγίες, εγκύκλιους κ.α. 4. Ελέγχει την εφαρμογή της νομοθεσίας I. Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας (ΣΕΠΕ): i. Κέντρα Πρόληψης Επαγγελματικού Κινδύνου (ΚΕΠΕΚ) 5. Ενημερώνει και ευαισθητοποιεί για την πρόληψη και προαγωγή της Υ+Α στην εργασία I. τους εργαζόμενους: i. συναντήσεις, ημερίδες, εκδηλώσεις, κατευθυντήριες οδηγίες, φυλλάδια και έντυπα με πληροφοριακό υλικό για την πρόληψη και προαγωγή της εργασιακής υγείας II. τους μελλοντικούς εργαζόμενους (μαθητές, σπουδαστές, φοιτητές) i. στο σύστημα πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης (ειδικό μάθημα ή φυλλάδιο για την Υ+Α στην εργασία) ii. στο σύστημα δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (ειδικό μάθημα ή φυλλάδιο για την Υ+Α στην εργασία) iii. στο σύστημα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (ειδικό μάθημα ή εργαστήριο για την Υ+Α στην εργασία)  ΥΓΕΙΑ και ΑΣΦΑΛΕΙΑ στην ΕΡΓΑΣΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΤΑΞΕΙΣ ΕΡΓΟΔΟΤΕΣ 1. Παροχή στους εργαζόμενους υπηρεσιών προστασίας και πρόληψης, ενδεικτικά: I. υπηρεσίες τεχνικού ασφάλειας και ιατρού εργασίας II. γραπτή εκτίμηση των υφισταμένων κατά την εργασία κινδύνων για την υγεία και ασφάλεια των εργαζομένων III. αναγγέλλει στις αρμόδιες Επιθεωρήσεις Εργασίας τα εργατικά ατυχήματα και (μέσω του ιατρού εργασίας) τις ασθένειες των εργαζομένων που οφείλονται στην εργασία IV. ορίζει και εκπαιδεύει τους εργαζομένους που είναι υπεύθυνοι για την εφαρμογή των μέτρων που αφορούν τις πρώτες βοήθειες και την πυρασφάλεια V. λαμβάνει κάθε απαραίτητο και αναγκαίο μέτρο για την πρόληψη και προαγωγή της εργασιακής υγείας VI. εξασφαλίζει σε κάθε εργαζόμενο κατάλληλη και επαρκή εκπαίδευση στον τομέα της ασφάλειας και της υγείας VII.συμμετέχει και συνεργάζεται στις τριμηνιαίες συνεδριάσεις με τους συντελεστές της Υ+Α στην εργασία (Ε.Υ.Α.Ε., Τ.Α., Ι.Ε.) 2. Συνδικαλιστικοί Φορείς τους (ή Κράτος στο Δημόσιο): χαράσσουν πολιτικές και προτείνουν μέτρα για την πρόληψη και προαγωγή της Υ+Α στην εργασία.  ΥΓΕΙΑ και ΑΣΦΑΛΕΙΑ στην ΕΡΓΑΣΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΤΑΞΕΙΣ ΕΡΓΖΟΜΕΝΟΙ 1. Δημιουργούν ΕΥΑΕ, I. απαιτούν την εφαρμογή της νομοθεσίας για την Υ+Α στην εργασία και συμβάλλουν στην εφαρμογή της, II. προτείνουν συγκεκριμένα μέτρα για την πρόληψη και προαγωγή της εργασιακής υγείας 2. Συνδικαλιστικοί Φορείς τους: χαράσσουν πολιτικές και προτείνουν μέτρα για την πρόληψη και προαγωγή της Υ+Α στην εργασία  ΥΓΕΙΑ και ΑΣΦΑΛΕΙΑ στην ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΙΔΙΚΟΙ ΣΤΗΝ Υ+Α ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ Ειδικότητες: Ιατροί Εργασίας Τεχνικοί Ασφαλείας Νοσηλευτές Εργασίας Ψυχολόγοι Εργασίας Ειδικοί στη Βιομηχανική Υγιεινή Υγιεινολόγοι Εργασίας Επιδημιολόγοι Εργασίας Στατιστικοί Εργονόμοι Πληροφορικοί κ.α.  ΥΓΕΙΑ και ΑΣΦΑΛΕΙΑ στην ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΙΔΙΚΟΙ ΣΤΗΝ Υ+Α ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ Εκπαίδευση: I. Εργασιακή Υγεία: i. Ιατρικές Σχολές (Πανεπιστήμια) για προπτυχιακή εκπαίδευση στο μάθημα της «Ιατρικής της Εργασίας», ii. Υπουργείο Υγείας (Κλινικές ΕΣΥ και Πανεπιστημιακές Κλινικές) για ειδίκευση στην ειδικότητα της Ιατρικής της Εργασίας και iii. Ιατρικά Πανεπιστημιακά Εργαστήρια ή Κλινικές για την διεξαγωγή επιμορφωτικών και εκπαιδευτικών προγραμμάτων σχετικών με την «εργασιακή υγεία» και μεταπτυχιακών προγραμμάτων II. Ασφάλεια στην Εργασία: i. Πολυτεχνικές Σχολές (Πανεπιστήμια) για προπτυχιακή εκπαίδευση στο μάθημα της «Ασφάλεια της Εργασίας» ii. ΑΤΕΙ για προπτυχιακή εκπαίδευση στο μάθημα της «Ασφάλεια της Εργασίας» iii. Επαγγελματικά Λύκεια, Τεχνικές Σχολές για εκπαίδευση στο μάθημα της «Ασφάλεια της Εργασίας» III. Εκπαιδευτικοί φορείς συλλογικών οργάνων εργαζομένων και εργοδοτών (π.χ. ΚΕΚ ΕΛΙΝΥΑΕ), ιδιωτικά ΙΕΚ, για εκπαίδευση, επιμόρφωση Τεχνικών Ασφαλείας, ΕΥΑΕ, εργοδοτών για την άσκηση καθηκόντων Τεχνικού Ασφαλείας στις επιχειρήσεις τους, «ορισμένων» εργαζομένων για την πυρασφάλεια και για την παροχή πρώτων βοηθειών, εργαζομένων κ.α.  ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΥΓΕΙΑ Ο Διεθνής Οργανισμός Εργασίας από το 1950 έχει ορίσει την επαγγελματική υγεία ως «τον ύψιστο βαθμό φυσικής, ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας των εργαζομένων σε όλα τα επαγγέλματα»  ΕΠΙΔΙΩΞΕΙΣ ΤΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ Η εργασιακή υγεία, όπως καθορίστηκε το 1950 από την πρώτη σύνοδο της κοινής επιτροπής της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας, στοχεύει – στην προαγωγή και τη διατήρηση στον υψηλότερο βαθμό της σωματικής, ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας των εργαζομένων σε όλα τα επαγγέλματα, – στην πρόληψη της αποχώρησης των εργαζομένων από την εργασία λόγω βλαβών της υγείας που προκαλούνται από τις συνθήκες εργασίας τους (επαγγελματικών νοσημάτων και τραυματισμών), – στην προστασία των εργαζομένων από βλαπτικούς για την υγεία παράγοντες, – στην τοποθέτηση και τη διατήρηση του εργαζόμενου σε ένα εργασιακό περιβάλλον προσαρμοσμένο στις δικές του φυσικές και ψυχολογικές ικανότητες, δηλαδή «στην προσαρμογή της εργασίας στον άνθρωπο και στο επάγγελμα του κάθε ανθρώπου» – στην πρόληψη παρά η θεραπεία ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ Η φροντίδα της επαγγελματικής υγείας είναι προληπτική φροντίδα υγείας*. Ο στόχος της φροντίδας της επαγγελματικής υγείας είναι ένα υγιές και ασφαλές εργασιακό περιβάλλον, η πρόληψη των νοσημάτων που οφείλονται στην εργασία, η διατήρηση της λειτουργικής και της εργασιακής ικανότητας των εργαζομένων και η προαγωγή της υγείας τους. *Occupational Health Care Act ΤΙ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΥΕΙ Η ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΥΓΕΙΑ μια δυναμική ισορροπία μεταξύ του εργαζομένου και του εργασιακού του περιβάλλοντος  Υγεία και Ασφάλεια των Εργαζομένων Νομοθετικό πλαίσιο ΝΟΜΟΣ ΥΠ’ ΑΡΙΘ. 3850 (ΦΕΚ A' 84/2.6.2010) «Κύρωση του Κώδικα νόμων για την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων» ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄ ΟΡΓΑΝΑ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ ΤΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ – Σύσταση Επιτροπής Υγείας και Ασφάλειας των Εργαζομένων (Ε.Υ.Α.Ε.) Εκπρόσωποι των εργαζομένων, άρθρο 4 – Υποχρέωση απασχόλησης τεχνικού ασφάλειας και ιατρού εργασίας της επιχείρησης, άρθρο 8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ζ΄ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΕΡΓΟΔΟΤΩΝ - ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ – Γενικές υποχρεώσεις εργοδοτών: 1. Ο εργοδότης υποχρεούται να εξασφαλίζει την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων ως προς όλες τις πτυχές της εργασίας και να λαμβάνει μέτρα που να εξασφαλίζουν την υγεία και ασφάλεια των τρίτων. Άρθρο 42 – Ειδικές υποχρεώσεις εργοδοτών: 1. Ο εργοδότης οφείλει: α) Να έχει στη διάθεσή του μια γραπτή εκτίμηση των υφισταμένων κατά την εργασία κινδύνων για την ασφάλεια και την υγεία, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αφορούν ομάδες εργαζομένων που εκτίθενται σε ιδιαίτερους κινδύνους. Η εκτίμηση αυτή πραγματοποιείται από τους τεχνικό ασφάλειας, ιατρό εργασίας…. Άρθρο 43  Υγεία και Ασφάλεια των Εργαζομένων ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ❑ ΕΡΓΟΔΟΤΗΣ ❑ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ❑ ΓΙΑΤΡΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ενημέρωση Προστασία ❑ ΤΕΧΝΙΚΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ της Υγείας και Ασφάλειας  Υγεία και Ασφάλεια των Εργαζομένων ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ❑ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΟΥ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ (άρθρο 43) ✓ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΜΕΤΡΩΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ❑ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ (άρθρο 46) ❑ EΝΗΜΕΡΩΣΗ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ (άρθρο 47) ❑ EΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ (άρθρο 48) ❑ ΟΔΗΓΙΕΣ Η δομή της πρόληψης στους χώρους εργασίας Επίβλεψη της υγείας Εργαζόμενοι Ενημέρωση και εκπαίδευση Συλλογικά μέτρα προστασίας: ΜΑΠ Επίβλεψη - τεχνικά Μέσα ατομικής - οργανωτικά προστασίας της υγείας - διαδικαστικά Εκτίμηση του επαγγελματικού κινδύνου  Η δομή της πρόληψης στους χώρους εργασίας Επίβλεψη της υγείας Στην Ιατρική της Εργασίας πρόληψη σημαίνει προστασία (επιτήρηση) της υγείας του εργαζόμενου, μέσω της καταπολέμησης των επαγγελματικών κινδύνων, με στόχο την ελάττωση ή εξάλειψη των εργατικών ατυχημάτων και των επαγγελματικών ασθενειών. Είδη πρόληψης: πρωτογενής εξάλειψη του κινδύνου δευτερογενής πρώιμη διάγνωση (ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΔΙΚΕΣ ΙΑΤΡΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ) τριτογενής ιατρικές και κοινωνικές παρεμβάσεις για την επανένταξη του ατόμου στην κοινωνία  Προστασία της υγείας των εργαζομένων στο εργασιακό περιβάλλον Τα εργαλεία που χρησιμοποιεί ο γιατρός εργασίας για το σκοπό της προστασίας της υγείας των εργαζομένων στο εργασιακό περιβάλλον είναι: 1. η περιβαλλοντική καταγραφή - έλεγχος 2. ο βιολογικός έλεγχος 3. η επίβλεψη της υγείας  Προστασία της υγείας των εργαζομένων στο εργασιακό περιβάλλον Περιβαλλοντική παρακολούθηση και έλεγχος η μέτρηση και η εκτίμηση των βλαπτικών για την υγεία παραγόντων στο εργασιακό περιβάλλον και η εκτίμηση της έκθεσης και των σχετικών για την υγεία κινδύνων, χρησιμοποιώντας τις κατάλληλες τιμές αναφοράς  Προστασία της υγείας των εργαζομένων στο εργασιακό περιβάλλον Βιολογικός έλεγχος η μέτρηση των τοξικών παραγόντων και των μεταβολιτών τους στο αίμα, στους ιστούς, στις εκκρίσεις ή στον εκπνεόμενο αέρα, με σκοπό την εκτίμηση της έκθεσης και συνεπώς του κινδύνου για την υγεία (σε σχέση με τις οριακές τιμές αναφοράς). Αντικειμενικός στόχος είναι η αποφυγή της έκθεσης του εργαζόμενου σε ουσίες του εργασιακού περιβάλλοντος σε επίπεδα ικανά να προκαλέσουν βλάβες στην υγεία του. Ο σκοπός αυτός επιτυγχάνεται μέσω των τιμών των δεικτών εσωτερικής δόσης και των δεικτών επίπτωσης.  Προστασία της υγείας των εργαζομένων στο εργασιακό περιβάλλον Επίβλεψη της υγείας των εργαζομένων “η περιοδική ιατρική εκτίμηση των εκτεθειμένων εργαζομένων, με στόχο την προστασία της υγείας και την πρόληψη παθήσεων που σχετίζονται με την εργασία” N. 1568/1985 "Υγιεινή και ασφάλεια των εργαζομένων", Άρθρο 10 Το σύνολο των ιατρικών πράξεων (ενεργειών) που στοχεύουν στην προστασία της υγείας των εργαζομένων και στη διατύπωση της κρίσης για την καταλληλότητα για συγκεκριμένη θέση εργασίας Società Italiana di Medicina del Lavoro ed Igiene Industriale  ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΗΣ ΕΠΙΒΛΕΨΗ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ❑ Αναγνώριση (διάγνωση) αρχικών παθήσεων ❑ Προσδιορισμός (αναγνώριση) των «ευπαθών» ατόμων ❑ Συμβολή στην «ακρίβεια» της εκτίμησης του κινδύνου Εκτίμηση του επαγγελματικού κινδύνου Χωρίς τη συμβολή της επίβλεψης της υγείας των εργαζομένων η εκτίμηση του επαγγελματικού κινδύνου μπορεί να είναι άκυρη!  Επιθεώρηση των χώρων εργασίας και ανάλυση των κινδύνων γενικά αλλά και ανά θέση εργασίας Πρόγραμμα επίβλεψης της υγείας Προληπτική και περιοδική Εκτίμηση του κινδύνου εκτίμηση κάθε εργαζόμενου επιβεβαίωση/τροποποίηση Επίβλεψη Καταλληλότητα (υπό όρους ή της γραπτής εκτίμησης της υγείας μη) προς εργασία Ενημέρωση του εργαζόμενου Περιοδική εκτίμηση της ομοιογενούς ομάδας Προσέγγιση στατιστικο- επιδημιολογική  Ασθένειες και τραυματισμοί που σχετίζονται με την εργασία Είναι γνωστό σε όσους ασχολούνται με την υγεία και ασφάλεια της εργασίας πως η επαγγελματική νοσηρότητα, σε άλλες χώρες περισσότερο και σε άλλες λιγότερο, δεν αναγνωρίζεται επαρκώς, υποκαταγράφεται και δεν αποζημιώνεται. Έτσι δεν μπορούμε να έχουμε την πραγματική εικόνα της κατάστασης ούτως ώστε να συζητηθεί, να εξετασθεί, να υπάρξουν επιστημονικές προτάσεις και να παραχθούν πολιτικές για την εξάλειψη ή μείωσή της. Στον τομέα της επαγγελματικής νοσηρότητας υπάρχει ένα πολύ μεγάλο πλεονέκτημα -σε σχέση με τη γενικότερη νοσηρότητα- και αυτό είναι ότι μπορεί (τεχνικά και επιστημονικά) να γίνει απόλυτη πρόληψη σε όλα ανεξαιρέτως τα εργατικά ατυχήματα-τραυματισμούς και σε όλα τα επαγγελματικά νοσήματα. Για το λόγο αυτό τις τελευταίες δεκαετίες, πέρα από την προσπάθεια συστηματοποίησης της αναγνώρισης, αναγγελίας και καταγραφής της επαγγελματικής νοσηρότητας, γίνεται παράλληλα και μια σημαντική προσπάθεια έμμεσου υπολογισμού του μεγέθους της και του κόστους της. Την τελευταία πενταετία με την πανδημία COVID-19, προέκυψε μια νέα και μεγάλη σε έκταση νοσηρότητα από τον ιό SARS-CoV-2 και η αναγνώριση, καταγραφή και αντιμετώπισή της ως επαγγελματικής νοσηρότητας (επαγγελματική ασθένεια ή εργατικό ατύχημα) όταν η μόλυνση  Ασθένειες και τραυματισμοί που σχετίζονται με την εργασία Οι ασθένειες που σχετίζονται με την εργασία είναι περίπλοκο να μετρηθούν, καθώς δεν υπάρχουν διαθέσιμες παγκόσμιες στατιστικές, αν και οι εκτιμήσεις της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ΔΟΕ) δείχνουν μια αυξητική τάση. Η μείωση της φτώχειας μειώνει τις βραχυπρόθεσμες συνέπειες, αλλά αυτές αντικαθίστανται από περισσότερες μακροπρόθεσμες και μακράς λανθάνουσας περιόδου ασθένειες και διαταραχές. Σε πολλές ανεπτυγμένες χώρες και όλο και περισσότερο στις αναπτυσσόμενες, η συνιστώσα της υγείας στην «υγεία και ασφάλεια στους χώρους εργασίας » αυξάνεται ραγδαία σε σημασία σε σύγκριση με τη συνιστώσα της ασφάλειας. Αυτή η σχετικά μεγαλύτερη σημασία που δίνεται στην υγεία στην εργασία οφείλεται κυρίως στις βελτιώσεις στην ασφάλεια και στη μείωση του αριθμού των εργαζομένων σε παραδοσιακά επικίνδυνες βιομηχανίες. Takala J, Lavicoli S, Kang S, Nogueira C, Gagliardi D, Kocks D, Rantanen J. Work-related injuries and diseases, and COVID-19. International Journal of Labour Research, 2021 / Vol. 10 / Issue 1–2  Ασθένειες και τραυματισμοί που σχετίζονται με την εργασία Στις ανεπτυγμένες χώρες, μια άλλη σημαντική συνιστώσα για τη μείωση των ατυχημάτων ήταν η μετατόπιση των οικονομικών δομών. Οι επικίνδυνοι χώροι εργασίας και οι χώροι εργασίας υψηλής έντασης, όπως αυτοί στους τομείς της μεταποίησης, έχουν μειωθεί στις ανεπτυγμένες χώρες, δεδομένου ότι μεγάλο μέρος αυτών των εργασιών πραγματοποιείται σε άλλες περιοχές, ιδίως στις ταχέως αναπτυσσόμενες χώρες της Ασίας για παράδειγμα. Στις ανεπτυγμένες χώρες, πάνω από τα δύο τρίτα του συνόλου των εργαζομένων εργάζονται ήδη σε επαγγέλματα παροχής υπηρεσιών. Οι ταχέως εξελισσόμενες διαδικασίες μηχανοποίησης, αυτοματοποίησης και προκατασκευής σημαίνουν επίσης ότι πολλές θέσεις εργασίας εκτίθενται λιγότερο στον κίνδυνο τραυματισμού. Οι βελτιώσεις στη μείωση των επαγγελματικών τραυματισμών στις ανεπτυγμένες χώρες κατέστησαν δυνατές, εν μέρει μέσω καλύτερων δραστηριοτήτων πρόληψης και εν μέρει μέσω της τάσης μεταφοράς μεγάλου μέρους της βιομηχανικής δραστηριότητας σε φτωχότερα μέρη του κόσμου. Αυτή η μεταφορά στις αναπτυσσόμενες χώρες ενέχει τους δικούς της σχετικούς κινδύνους, όπως οι αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων σε αυτές τις χώρες, όπου οι τραυματισμοί αυξάνονται, όπως και οι ασθένειες και διαταραχές με μακρά λανθάνουσα περίοδο.  Ασθένειες και τραυματισμοί που σχετίζονται με την εργασία Η μεταφορά τεχνολογίας δεν είναι τεχνικά υπερβολικά περίπλοκη, αλλά η αλλαγή μη ασφαλών και επικίνδυνων μεθόδων εργασίας και η εκμάθηση βέλτιστων πρακτικών δεν ακολούθησε τις τεχνικές μεταφορές. Το ανειδίκευτο εργατικό δυναμικό αφέθηκε να μάθει τα πάντα από το μηδέν, έτσι ώστε οι κίνδυνοι για την υγεία και την ασφάλεια και τα αρνητικά αποτελέσματα να συνεχίσουν να αυξάνονται ραγδαία. Οι κύριοι κίνδυνοι που σχετίζονται με την εργασία περιλαμβάνουν: επαγγελματικούς καρκινογόνους παράγοντες, παθήσεις του κυκλοφορικού που προκαλούνται, για παράδειγμα, από το εργασιακό στρες, τη νυχτερινή εργασία, τα υψηλά επίπεδα μονοξειδίου του άνθρακα και του θορύβου, άλλες μη μεταδοτικές ασθένειες που προκαλούνται από εισπνεόμενους ατμούς, σκόνες και καπνούς, σωματικά απαιτητικές ή με επαναλαμβανόμενες κινήσεις εργασίες που οδηγούν σε μυοσκελετικές διαταραχές και μεταδοτικές ασθένειες που προκαλούνται από παθογόνους παράγοντες στην εργασία που οδηγούν σε ελονοσία και άλλες μεταδοτικές και τροπικές ασθένειες – και πιο πρόσφατα την COVID-19, την ασθένεια που προκαλείται από τον νέο κορωνοϊό SARS-CoV-2.