Εμπορικό Δίκαιο PDF

Διαλέξεις Εμπορικό Δίκαιο ΠΑΔΑ Δρ. Απόστολος Μάνθος  Γενικό Μέρος Εμπορικού Δικαίου Τι είναι εμπορικό δίκαιο; – Σύνολο κανόνων δικαίου → έννομες σχέσεις του εμπορίου. Οι σχέσεις αυτές έχουν το στοιχείο της διαμεσολάβησης....

Διαλέξεις Εμπορικό Δίκαιο ΠΑΔΑ Δρ. Απόστολος Μάνθος  Γενικό Μέρος Εμπορικού Δικαίου Τι είναι εμπορικό δίκαιο; – Σύνολο κανόνων δικαίου → έννομες σχέσεις του εμπορίου. Οι σχέσεις αυτές έχουν το στοιχείο της διαμεσολάβησης. – Είναι καταρχήν το δίκαιο των εμπορικών πράξεων και όχι των εμπόρων. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά των κανόνων του εμπορικού δικαίου; – Είναι κανόνες ειδικοί έναντι των κανόνων του αστικού δικαίου, επομένως: Υπερισχύουν σε περίπτωση σύγκρουσης. – Π.χ. ένας έμπορος ασκεί αθέμιτο ανταγωνισμό σε βάρος άλλου εμπόρου → είναι και αδίκημα του ειδικού εμπορικού νόμου για τον αθέμιτο ανταγωνισμό (Ν 146/ 1914) αλλά και αδικοπραξία του ΑΚ → Ο έμπορος-θύμα έχει αξίωση που παραγράφεται σε 18 μήνες (βάσει του Ν 146/1914) και όχι σε 5 έτη βάσει της ΑΚ 937. Συμπληρώνονται, αν εμφανίζουν κενά, από τους κανόνες του αστικού δικαίου. – Π.χ. η ικανότητα να είναι έμπορος κάποιος προϋποθέτει δικαιοπρακτική ικανότητα προσώπου άνω των 18 ετών (ΑΚ 127). Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του εμπορίου; – Διαμεσολάβηση → Κυκλοφορία οικονομικών αγαθών και υπηρεσιών από την παραγωγή μέχρι και την κατανάλωση. Διαμεσολάβηση ως προς τον τόπο → Μεταφορά αγαθών. Διαμεσολάβηση ως προς τον χρόνο → Αποθήκευση-συντήρηση αγαθών. Διαμεσολάβηση ως προς την οικονομική πίστη → Δανεισμός, εγγυήσεις. Διαμεσολάβηση ως προς την κάλυψη κινδύνων → Ασφάλιση αγαθών. Παράδειγμα: Ο Α θέλει να εμπορεύεται υφάσματα από την Κίνα στην Ελλάδα → Ο Α παίρνει δάνειο από τράπεζα για να παραγγείλει τα υφάσματα (οικο- νομική πίστη) → τα υφάσματα μεταφέρονται με πλοίο από Κίνα σε Ελλάδα (τόπος) → τα υφάσματα ασφαλίζονται για την περίπτωση απώλειάς τους κατά το ταξίδι (κάλυψη κινδύνων) → τα υφάσματα φυλάσσονται σε επαγγελματικές αποθήκες συντήρησης ώστε κάθε φορά που υπάρχει έλλειψη στοκ να διατί- θενται στην αγορά (χρόνος) κ.ο.κ. – Κίνδυνος → Απειλή κατά έννομου συμφέροντος ή αγαθού. Π.χ. αγοράζω 100 αντίκες για να τις μεταπωλήσω σε καταναλωτές → Κίνδυνος να μην πωληθούν όλες οι αντίκες. – Κέρδος → Αρκεί η πρόθεση κέρδους από τη ριψοκίνδυνη διαμεσολαβητική δραστηριότητα → Αδιάφορο αν τελικά επήλθε κέρδος ή ζημία. Ποιοι είναι οι επιμέρους κλάδοι του εμπορικού δικαίου; – Γενικό Μέρος → Εμπορικές πράξεις, καθεστώς εμπόρου (εμπορική ιδιότητα, εμπορικά βιβλία κ.λπ.). – Εταιρίες → Σύσταση, λειτουργία, οργάνωση νομικών προσώπων με εμπορικό-κερδοσκοπικό χαρακτήρα (ΟΕ, ΕΕ, ΑΕ, ΕΠΕ, ΙΚΕ). – Αξιόγραφα → Έγγραφα που ενσωματώνουν κατά βάση χρηματικές απαιτήσεις (επιταγή, συναλλαγματική κ.λπ.). Χρησιμοποιούνται στο εμπόριο ως μέσα πληρωμής, πίστωσης ή ασφάλειας. – Βιομηχανική Ιδιοκτησία → Δικαιώματα πάνω σε άυλα αγαθά εμπορικών επιχειρήσεων (εμπορική επωνυμία, σήμα, ευρεσιτεχνία). – Πτωχευτικό Δίκαιο → Προϋποθέσεις και συνέπειες από την πτώχευση εμπόρου. – Άλλοι κλάδοι όπως δίκαιο του καταναλωτή, δίκαιο του ανταγωνισμού, ασφαλιστικό δίκαιο, ναυτικό δίκαιο, τραπεζικό δίκαιο, δίκαιο της κεφαλαιαγοράς (χρηματιστήριο) κ.ά.  Γενικό Μέρος Εμπορικού Δικαίου Με βάση ποια συστήματα κρίνεται μία έννομη σχέση εμπορική; – Αντικειμενικό → Μία πράξη ορίζεται εμπορική από τον νόμο (διότι είναι διαμεσολαβητική κατά βάση). Δεν έχει σημασία αν η πράξη τελείται από έμπορο → Π.χ. ο φοιτητής Α αγοράζει μηχανάκια με σκοπό να τα νοικιάζει σε τουρίστες στη Μύκονο → Οι πράξεις της αγοράς και της μίσθωσης είναι εμπορικές για τον Α, μολονότι δεν είναι έμπορος (πρόβλεψη στον νόμο). Ισχύει στην Ελλάδα (επίσης Γαλλία). – Υποκειμενικό → Μία πράξη είναι εμπορική επειδή τελείται από έμπορο. Ισχύει στη Γερμανία (εν μέρει και στην Ελλάδα με τις παράγωγα εξ υποκειμένου εμπορικές πράξεις, βλ. πιο κάτω). – Σύστημα οργανωμένης επιχείρησης → Μία πράξη είναι εμπορική εφόσον έχει διαμεσολαβητικό χαρακτήρα και γίνεται στο πλαίσιο μίας συστηματικά οργανωμένης οικονομικής δραστηριότητας με σκοπό το κέρδος. Ισχύει στην Ιταλία. Ισχύει εν μέρει και στην Ελλάδα → Κατ’ αναλογία πρωτότυπα εμπορικές πράξεις (βλ. πιο κάτω). Σε ποιες κατηγορίες διακρίνονται οι εμπορικές πράξεις (ε.π.); – Πρωτότυπα ε.π. – Παράγωγα ε.π. Εξ υποκειμένου ε.π. Εξ αντικειμένου ε.π. – Κατ’ αναλογία πρωτότυπα ε.π. Τι είναι οι πρωτότυπα (ή αντικειμενικά) ε.π.; – Πράξεις που προβλέπονται ρητώς ως εμπορικές από τον νόμο (Βασιλικό Διάταγμα – ΒΔ 2/14.5.1835 «περί αρμοδιοτήτων των εμποροδικείων»). Προσοχή! Η απαρίθμηση του νόμου είναι περιοριστική → Οι ιδιώτες δεν μπορούν να δημιουργήσουν με συμφωνία κ.λπ. άλλες πρωτότυπα εμπορικές πράξεις. Τι είναι οι κατ’ αναλογία πρωτότυπα ε.π.; – Πράξεις που δεν απαριθμούνται στον νόμο, ωστόσο: Χαρακτηρίζονται έντονα από το στοιχείο της διαμεσολάβησης (και) Τελούνται στο πλαίσιο οργανωμένης επιχείρησης. – Παραδείγματα: Εργολαβία ανέγερσης οικοδομών, κλινικές, οργανωμένα φροντιστήρια, μισθώσεις Airbnb, δραστηριότητες με κέρδος στο διαδίκτυο (e-shop κ.ά.).  Γενικό Μέρος Εμπορικού Δικαίου Τι είναι οι παράγωγα εξ υποκειμένου ε.π.; – Αστικές (άρα όχι πρωτότυπα εμπορικές) πράξεις που γίνονται εμπορικές, διότι: Επιχειρούνται από έμπορο (και) Σχετίζονται με το εμπόριό του (γίνονται χάριν της εμπορίας του εμπόρου). – Προσοχή! Τεκμήριο εμπορικότητας (άρθρο 8 παρ. 2 του ΒΔ) → Κάθε πράξη του εμπόρου θεωρείται καταρχήν ότι έγινε χάριν της εμπορίας του → Επιτρέπεται όμως ανταπόδειξη (ότι έγινε για άλλον σκοπό) → Μαχητό τεκμήριο (εκτός πάλι αν οι πράξεις γίνονται από ΑΕ, ΕΠΕ και ΙΚΕ που θεωρούνται πάντοτε έμποροι είτε διενεργούν εμπορικές πράξεις είτε όχι). Π.χ. ο έμπορος Ε αγοράζει δύο υπολογιστές. Με βάση το τεκμήριο θεωρείται ότι τους αγόρασε για το κατάστημά του → Παράγωγα εξ υποκειμένου ε.π. – Αν ο Ε αποδείξει ότι τους χάρισε στα παιδιά του που είναι φοιτητές → Όχι ε.π. – Δεν γίνονται ποτέ ε.π.: Οι πράξεις του Δημοσίου, ΝΠΔΔ και ΟΤΑ → Δεν έχουν τα όργανα αυτά εμπορική ιδιότητα. Πράξεις που εκ φύσεως δεν είναι εμπορικές (π.χ. αίτηση υιοθεσίας, αποποίηση κληρονομίας κ.ά.). Τι είναι οι παράγωγα εξ αντικειμένου ε.π.; – Αστικές (άρα όχι πρωτότυπα εμπορικές) πράξεις που γίνονται εμπορικές, διότι: Εξαρτώνται από πρωτότυπα εμπορικές πράξεις. – Π.χ. ο φοιτητής που αγόρασε μηχανάκια για να τα μισθώνει σε τουρίστες (πρωτότυπα εμπορική πράξη) μισθώνει και μία αποθήκη, για να τα φυλάει (η μίσθωση της αποθήκης είναι αστική πράξη που γίνεται εμπορική διότι συνδέεται με την αγορά προς μίσθωση των μηχανών). Ομοίως αν πάρει ο φοιτητής δάνειο (όχι για τις σπουδές του) αλλά για να χρηματοδοτήσει την εμπορική ως άνω δραστηριότητα. Τι είναι οι αμφιμερώς ε.π.; – Η πράξη είναι εμπορική για όλα τα μέρη → Οι συνέπειες της εμπορικότητας της πράξης θα ισχύουν ως προς όλους του συμβαλλόμενους. – Παράδειγμα: Χονδρέμπορος μεταπωλεί το εμπόρευμα στον λιανέμπορο. Τι είναι οι ετερομερώς ε.π.; – Η πράξη είναι εμπορική μόνο για το ένα μέρος → Οι συνέπειες της εμπορικότητας της πράξης θα ισχύσουν ως προς ένα μόνο από τα συμβαλλόμενα μέρη. – Παράδειγμα: Λιανέμπορος πωλεί το εμπόρευμα στον καταναλωτή που είναι ο τελικός αποδέκτης.  Γενικό Μέρος Εμπορικού Δικαίου Ποιες είναι οι συνέπειες της εμπορικότητας της πράξης; – Ουσιαστικές Εφαρμογή εμπορικής νομοθεσίας. Όποιος τελεί κατά σύνηθες επάγγελμα πρωτότυπα εμπορικές πράξεις αποκτά την εμπορική ιδιότητα. – Προσοχή! Οι ΑΕ, ΕΠΕ και ΙΚΕ αποκτούν την εμπορική ιδιότητα ανεξάρτητα αν κάνουν εμπορικές πράξεις (έμποροι κατά το τυπικό σύστημα). Σύντομες παραγραφές εμπορικών αξιώσεων. – Δικονομικές (αφορούν στην εκδίκαση μίας εμπορικής διαφοράς από τα δικαστήρια) Καταρχήν επιτρέπεται στις εμπορικές διαφορές η απόδειξη της εμπορικής συναλλαγής με μάρτυρες ανεξαρτήτως ποσού. Ορισμένες εμπορικές διαφορές (π.χ. από επιταγές κ.λπ.) εκδικάζονται με ειδική και ταχεία διαδικασία. Κήρυξη προσωρινώς εκτελεστής της απόφασης που θα εκδοθεί είτε δυνητικώς είτε υποχρεωτικώς (π.χ. σε διαφορά από επιταγή ή συναλλαγματική) από το δικαστήριο. Σε ποιες μεγάλες κατηγορίες διακρίνονται οι πρωτότυπα εμπορικές πράξεις; – Χερσαίου εμπορίου (αγορά προς μεταπώληση, χειροτεχνία, παραγγελία, πρακτορεία κ.ά.). – Θαλάσσιου εμπορίου (αγορά, επισκευή, ναύλωση πλοίου κ.λπ.). Τι είναι η «αγορά προς μεταπώληση»; – Είναι πρωτότυπα εμπορική πράξη του χερσαίου εμπορίου – Είναι η έναντι ανταλλάγματος (επαχθής αιτία) κτήση κινητού πράγματος ή δικαιώματος με σύμβαση (π.χ. με αγορά, ανταλλαγή) με κύρια πρόθεση τη μεταπώλησή του → Επίτευξη κέρδους. Π.χ. αγοράζω 100 ζευγάρια παπούτσια για να τα μεταπωλήσω σε μεγαλύτερη τιμή. – Δεν υπάρχει πρόθεση κέρδους αν π.χ. αγοράσω ένα ζευγάρι παπούτσια για να το μεταπωλήσω. Απαιτείται αλλά και αρκεί η πρόθεση μεταπώλησης κατά τη στιγμή της αγοράς, έστω και αν δεν επακολουθήσει η μεταπώληση. Δεν είναι απαραίτητη η αυτούσια μεταπώληση, αλλά μπορεί να μεσολαβήσει και επεξεργασία του πράγματος. – Π.χ. ο Α αγοράζει λαχανικά → Τα φτιάχνει σαλάτα συσκευασμένη και τα μεταπωλεί στους καταναλωτές. Εδώ υπάγονται και περιπτώσεις παραχώρησης απλώς της χρήσης πράγματος με αντάλλαγμα. – Π.χ. ο φοιτητής Φ πηγαίνει για ένα εξάμηνο στη Μύκονο → Αγοράζει 5 μηχανάκια → Τα εκμισθώνει (νοικιάζει) σε τουρίστες. – Προσοχή! Δεν είναι «αγορά προς μεταπώληση»: Η κτήση χωρίς αντάλλαγμα, δηλαδή από χαριστική αιτία (π.χ. δωρεά ή κληρονομιά) με σκοπό τη μεταπώληση. – Π.χ. ο Α κληρονομεί τα πρόβατα του πατέρα του και τα μεταπωλεί για να αποκτήσει κέρδος. Η πρωτότυπη κτήση πράγματος με σκοπό τη μεταπώληση. – Π.χ. ο κυνηγός Κ θηρεύει ένα αγριογούρουνο και το πωλεί. Η αγορά προς μεταπώληση ακινήτου.  Γενικό Μέρος Εμπορικού Δικαίου Τι είναι η «επιχείρηση χειροτεχνίας»; – Είναι πρωτότυπα εμπορική πράξη του χερσαίου εμπορίου. – Είναι η μετατροπή/επεξεργασία ξένης ύλης σε νέο χρήσιμο είδος έναντι αμοιβής. Το παραγόμενο έργο → Παρέμβαση πάνω σε πράγμα, ζώο ή άνθρωπο. – Αρκεί και η επισκευή ή συντήρηση ξένου πράγματος. – Π.χ. η Α ράβει φόρεμα για την Β με ύφασμα που της έδωσε η τελευταία (επίσης συνεργείο βαφής αυτοκινήτων, κομμωτήριο, αισθητικές επεμβάσεις, εκτύπωση βιβλίων κ.ά.). – Προσοχή → Δεν είναι χειροτεχνία η παροχή υπηρεσιών (π.χ. σύνταξη φορολογικής δήλωσης). Η πρώτη ύλη μπορεί να ανήκει στο πρόσωπο που κάνει την επεξεργασία, αρκεί η τελευταία να γίνεται μέσω τρίτων εργατών. Εφαρμόζονται οι διατάξεις του ΑΚ για τη σύμβαση έργου (ΑΚ 681 επ.). Τι είναι η «επιχείρηση παραγγελίας»; – Είναι πρωτότυπα εμπορική πράξη του χερσαίου εμπορίου. – Είναι η ανάληψη έναντι αμοιβής ή προμήθειας από ένα πρόσωπο (παραγγελιοδόχος) της υποχρέωσης να ενεργήσει μία δικαιοπραξία (π.χ. σύμβαση μεταφοράς πραγμάτων) στο δικό του όνομα αλλά για λογαριασμό και ωφέλεια άλλου (παραγγελέα). Προσοχή! Υφίσταται μεταξύ παραγγελέα και παραγγελιοδόχου έμμεση αντιπροσώπευση. Ο παραγγελιοδόχος ενεργεί στο δικό του όνομα → Τα αποτελέσματα των πράξεών του ενεργούν στο δικό του πρόσωπο → Οφείλει να μεταβιβάσει την ωφέλεια στον παραγγελέα. Παράδειγμα: Ο έμπορος Ε αγόρασε μία παρτίδα κρύσταλλα murano από την Ιταλία → Πρέπει να βρει έμπειρο μεταφορέα → Ο Π χρόνια ασχολείται με τον κλάδο των μεταφορών και έχει πείρα → Ο Ε δίνει παραγγελία στον Π να βρει έναν αξιόπιστο μεταφορέα και να καταρτίσει σύμβαση μεταφοράς των κρυστάλλων μαζί του. – Ειδική κατηγορία «παραγγελίας» είναι η χρηματιστηριακή παραγγελία. Ο πελάτης δίνει εντολή στον επενδυτικό σύμβουλο να αγοράσει ή να πωλήσει μετοχές στο χρηματιστήριο στο όνομα του δεύτερου αλλά με χρήματα και προς όφελος του πρώτου. Τι είναι η «επιχείρηση μετακόμισης»; – Είναι πρωτότυπα εμπορική πράξη του χερσαίου εμπορίου. – Είναι η έναντι αμοιβής μεταφορά πραγμάτων ή προσώπων στην ξηρά ή σε εσωτερικά ύδατα (ποτάμια κ.ά.). Μπορεί να μεσολαβεί παραγγελιοδόχος μεταφοράς. Παραδείγματα: Ρυμούλκηση αυτοκινήτου από επιχείρηση οδικής βοήθειας, μεταφορά εκδρομέων με λεωφορείο, εργολαβία κηδειών (!) κ.ά. Τι είναι η «επιχείρηση προμήθειας»; – Είναι πρωτότυπα εμπορική πράξη του χερσαίου εμπορίου. – Είναι η έναντι ανταλλάγματος πώληση ή μίσθωση πράγματος ή δικαιώματος, τα οποία (πράγματα κ.λπ.) ο ήδη πωλητής θα τα αποκτήσει μεταγενέστερα, δίνοντας αντάλλαγμα (π.χ. αγοράζοντάς τα). Είναι χρονικά αντεστραμμένη «αγορά προς μεταπώληση» → Ο προμηθευτής πρώτα πωλεί και ύστερα αγοράζει το πράγμα. Ο αγοραστής πρέπει να γνωρίζει ότι τη στιγμή της συναλλαγής με τον πωλητή ο τελευταίος δεν έχει ακόμη αποκτήσει το πωλούμενο πράγμα. – Μπορεί να λειτουργήσει και σε βάθος χρόνου. Π.χ. τακτική προμήθεια φαρμάκων σε νοσοκομείο ή τροφίμων σε ξενοδοχείο κ.ο.κ.  Γενικό Μέρος Εμπορικού Δικαίου Τι είναι η «επιχείρηση πρακτορείας»; – Είναι πρωτότυπα εμπορική πράξη του χερσαίου εμπορίου. – Είναι η έναντι αμοιβής ανάληψη από ένα πρόσωπο (πράκτορα) μίας υποχρέωσης για παροχή υπηρεσιών σε τρίτους (ευρύ κοινό) στο όνομα και για λογαριασμό άλλου προσώπου (πρακτορευόμενου). Επομένως στην πρακτορεία → Άμεση αντιπροσώπευση (ΑΚ 211 επ.) → Ενώ στην παραγγελία → Έμμεση αντιπροσώπευση. Οι πράκτορες είναι ανεξάρτητες επιχειρήσεις. – Παράδειγμα: Ναυτικός πράκτορας → Συμφωνία με πλοιοκτήτρια εταιρία → Πωλεί εισιτήρια για ταξίδια με πλοία της εταιρίας σε ταξιδιώτες → Κάθε μήνα καταβάλλει στην εταιρία την τιμή των εισιτηρίων αλλά παρακρατεί από κάθε εισιτήριο 1 ευρώ. Επίσης πρακτορεία ΠΡΟΠΟ, ασφαλιστικοί πράκτορες κ.ά. Τι είναι η «επιχείρηση πλειστηριασμών»; – Είναι πρωτότυπα εμπορική πράξη του χερσαίου εμπορίου. – Είναι η διεξαγωγή εκούσιου (όχι αναγκαστικού) πλειστηριασμού (δημοπρασίας) για την πώληση, αγορά, μίσθωση κ.λπ. πράγματος ή υπηρεσίας για λογαριασμό άλλου προσώπου. Ο αναγκαστικός πλειστηριασμός γίνεται από συμβολαιογράφο μετά από κατάσχεση του πράγματος για ικανοποίηση των δανειστών του οφειλέτη και κυρίου του πράγματος. – Προσοχή! Αυτός που διενεργεί τον πλειστηριασμό δεν είναι κύριος των πραγμάτων αλλά απλός κάτοχός τους και άρα διαμεσολαβεί μόνο. – Παράδειγμα: Ιδιωτικός πλειστηριασμός έργων τέχνης (οίκος Σόθμπις κ.ά.). Τι είναι η «επιχείρηση δημοσίων θεαμάτων»; – Είναι πρωτότυπα εμπορική πράξη του χερσαίου εμπορίου. – Είναι η έναντι αμοιβής παροχή προς το ευρύ κοινό ψυχαγωγικού δημόσιου θεάματος από πρόσωπο που διαμεσολαβεί μεταξύ δημιουργού και κοινού (π.χ. θεατρώνη, ιδιοκτήτη κινηματογράφου κ.ά.). Στα δημόσια θεάματα εντάσσονται και εκδηλώσεις μορφωτικού περιεχομένου (π.χ. διοργάνωση επιστημονικών σεμιναρίων). – Παράδειγμα: Επιχείρηση θεάτρου, κινηματογράφου, τηλεόρασης, ραδιοφώνου, συναυλίες κ.ά. Τι είναι οι «κολλυβιστικές εργασίες»; – Είναι πρωτότυπα εμπορικές πράξεις του χερσαίου εμπορίου. – Είναι η έναντι αμοιβής ανταλλαγή νομισμάτων από διαφορετικές χώρες (κόλλυβος → νόμισμα-κέρμα μικρής αξίας). Π.χ. τα ανταλλακτήρια συναλλάγματος. Τι είναι οι «τραπεζικές εργασίες»; – Είναι πρωτότυπα εμπορικές πράξεις του χερσαίου εμπορίου. – Είναι κάθε εργασία των τραπεζών με το κοινό (εμπόρους και μη). Π.χ. αποδοχή καταθέσεων χρημάτων, χορήγηση δανείων, εκμίσθωση τραπεζικής θυρίδας κ.ά. Τι είναι η «επιχείρηση μεσιτείας»; – Είναι πρωτότυπα εμπορική πράξη του χερσαίου εμπορίου. – Είναι η έναντι αμοιβής υπόδειξη ευκαιρίας σε τρίτους για σύναψη σύμβασης μεταξύ των τελευταίων. Προσοχή! Ο μεσίτης δεν συμβάλλεται ο ίδιος στην σκοπούμενη σύμβαση. Προσοχή! Η μεσιτεία καταλαμβάνει ως εμπορική πράξη και τα ακίνητα!  Γενικό Μέρος Εμπορικού Δικαίου Τι είναι οι «πράξεις επί συναλλαγματικών»; – Είναι πρωτότυπα εμπορικές πράξεις του χερσαίου εμπορίου. – Είναι οποιαδήποτε δικαιοπρακτική δήλωση στη συναλλαγματική, όπως έκδοση, αποδοχή, οπισθογράφηση, τριτεγγύηση. Μεταγενέστεροι νόμοι → Επιταγές, γραμμάτια σε διαταγή κ.ά. Τι είναι η «αποστολή χρημάτων από τόπο σε τόπο»; – Είναι πρωτότυπα εμπορική πράξη του χερσαίου εμπορίου. – Είναι η επ’ αμοιβή αυτούσια μεταφορά χρημάτων ή η δημιουργία απαίτησης με διατόπια αποστολή χρημάτων (π.χ. έμβασμα). Ποιες είναι οι πρωτότυπα εμπορικές πράξεις του θαλάσσιου εμπορίου; – Είναι όσες ορίζει το ΒΔ του 1835. Προσοχή! Η απαρίθμηση εδώ είναι ουσιαστικά ενδεικτική → Άρα εμπορική είναι κάθε συναλλαγή που αφορά στη ναυτική εμπορία. Κατ’ αναλογία θεωρούνται εμπορικές και οι αντίστοιχες πράξεις του εναέριου εμπορίου. – Είναι η επιχείρηση κατασκευής πλοίου (ναυπήγηση). Επ’ αμοιβή σύμβαση για την κατασκευή ή επισκευή πλοίου ή πλωτού ναυπηγήματος (π.χ. κότερο, εμπορικό πλοίο κ.ά.). – Εδώ τα υλικά παρέχει ο εργοδότης που επιθυμεί την απόκτηση του πλοίου. – Είναι η αγορά ή πώληση ή μεταπώληση πλοίου (αναψυχής ή εμπορικού). Μόνη η αγορά αρκεί → Δεν απαιτείται πρόθεση μεταπώλησης. – Περιλαμβάνεται και η σύσταση υποθήκης ή επικαρπίας επί του πλοίου (ή πλωτού ναυπηγήματος). Αρκεί και η πώληση πλοίου που κληρονομήθηκε ή αποκτήθηκε από δωρεά. – Είναι οι θαλάσσιες αποστολές. Αποστολή πλοίου (ή πλωτού ναυπηγήματος) στη θάλασσα για οποιαδήποτε δραστηριότητα. – Π.χ. αλιεία, πόντιση καλωδίου, απορρύπανση, κρουαζιέρα, ρυμούλκηση, ανέλκυση ναυαγίου κ.ά. – Είναι η αγορά ή πώληση αρμένων, εξαρτιών και ζωοτροφών. Αφορά στα αναγκαία πράγματα για τη λειτουργία και κίνηση του πλοίου. – Π.χ. καύσιμα, τρόφιμα, ανταλλακτικά μηχανών, ιστία, σκοινιά κ.ά.  Γενικό Μέρος Εμπορικού Δικαίου Ποιες είναι οι πρωτότυπα εμπορικές πράξεις του θαλάσσιου εμπορίου; – Είναι η ναύλωση. Σε στενή έννοια → Έναντι ανταλλάγματος σύμβαση παραχώρησης ολικά ή μερικά της χωρητικότητας του πλοίου για θαλάσσια μεταφορά. – Το αντάλλαγμα λέγεται «ναύλος». – Η ναύλωση σε στενή έννοια αποβλέπει στην εκμίσθωση χώρου του πλοίου. » Το πλοίο είναι εξοπλισμένο και επανδρωμένο. – Αυτός που παραχωρεί τον χώρο λέγεται «εκναυλωτής», ενώ αυτός που μισθώνει τον χώρο λέγεται «ναυλωτής». – Ρυθμίζεται από τα άρθρα 107 επ. του Κώδικα Ιδιωτικού Ναυτικού Δικαίου (ΚΙΝΔ). Σε ευρεία έννοια → Έναντι ανταλλάγματος σύμβαση θαλάσσιας μεταφοράς πραγμάτων και επιβατών. – Το αντάλλαγμα λέγεται «ναύλος». – Η ναύλωση σε ευρεία έννοια αποβλέπει σε ορισμένο αποτέλεσμα. – Είναι το ναυτικό δάνειο. Είναι η σύμβαση δανείου που συνάπτεται από τον πλοίαρχο όσο διαρκεί το θαλάσσιο ταξίδι για την κάλυψη έκτακτων αναγκών (ΚΙΝΔ 45). – Προσοχή! Το δάνειο που παρέχεται για την αγορά πλοίου → Πράξη του χερσαίου εμπορίου. – Είναι η ναυτική ασφάλιση. Είναι η σύμβαση για την κάλυψη θαλάσσιων κινδύνων έναντι καταβολής ασφάλιστρου (ΚΙΝΔ 257). Τέτοιοι κίνδυνοι είναι η καταστροφή του πλοίου, η απώλεια του φορτίου, η πρόκληση ζημίας στους επιβάτες κ.ο.κ. – Είναι οι συμβάσεις ναυτολόγησης. Συμφωνίες για την παροχή εργασίας σε πλοίο ή πλωτό ναυπήγημα (ΚΙΝΔ 37, 53). – Είναι ετερομερώς εμπορική πράξη για τον πλοιοκτήτη. – Εργαζόμενοι είναι ο πλοίαρχος και το πλήρωμα. – Είναι οι συμβάσεις εργασίας ναυτικών εμπορικών πλοίων. Συμφωνίες για παροχή εργασίας από ναυτικούς που υπηρετούν σε πλοίο αλλά εκτός αυτού. – Είναι όσα άλλα συναλλάγματα (πράξεις) αφορούν στη ναυτική εμπορία. Ευρεία διατύπωση → Ουσιαστικά κάθε πράξη στη θάλασσα είναι πρωτότυπα εμπορική πράξη. Είναι κάθε σύμβαση και πράξη διαμεσολάβησης με αντικείμενο την επιχείρηση δραστηριοτήτων στη θάλασσα. – Απαιτείται η καταβολή ανταλλάγματος (όχι δωρεάν).  Γενικό Μέρος Εμπορικού Δικαίου Εκτός από τις πρωτότυπα εμπορικές πράξεις του ΒΔ του 1835, ποιες άλλες πρωτότυπα εμπορικές πράξεις έχουν θεσπιστεί βάσει νεώτερων νόμων; – Είναι οποιαδήποτε πράξη (με υπογραφή) σε επιταγή ή γραμμάτιο εις διαταγή. – Είναι η τραπεζική ενέγγυα πίστωση. Σύμβαση μεταξύ τράπεζας και πελάτη. – Ο πελάτης είναι αγοραστής (συνήθως εισαγωγέας) εμπορευμάτων. – Προσοχή! Η σύμβαση πρέπει να καταρτίζεται εγγράφως. Η τράπεζα ανοίγει πίστωση υπέρ του πελάτη και εξοφλεί εφάπαξ τον προμηθευτή του πελάτη. Η εξόφληση γίνεται με την παράδοση από τον προμηθευτή στην τράπεζα των απαραίτητων εγγράφων (π.χ. φορτωτική ή αποθετήριο μαζί με τιμολόγιο ή ασφαλιστήριο). Η τράπεζα αποκτά ενέχυρο επί των εμπορευμάτων μέχρι να αποπληρωθεί το δάνειο από τον πελάτη της. – Είναι οι συναλλαγές στο χρηματιστήριο. Έχουν ως αντικείμενο χρηματιστηριακά πράγματα (π.χ. ελληνικά ή αλλοδαπά ομόλογα, μετοχές, συνάλλαγμα εξωτερικού κ.λπ.). – Είναι οι αξιώσεις από αθέμιτο ανταγωνισμό μεταξύ εμπόρων (ά. 19 Ν 146/1914). Π.χ. αποζημίωση ή χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης.  Γενικό Μέρος Εμπορικού Δικαίου Ποιος είναι έμπορος κατά το ουσιαστικό ή υποκειμενικό σύστημα; – Είναι το πρόσωπο (φυσικό ή νομικό) που επιχειρεί κατά σύνηθες επάγγελμα πρωτότυπα ή κατ’ αναλογία πρωτότυπα εμπορικές πράξεις. Κατ’ ακριβολογία, το νομικό πρόσωπο-έμπορος δεν επιχειρεί πράξεις κατά σύνηθες επάγγελμα αλλά επιδιώκει κερδοσκοπικό ή οικονομικό σκοπό. Το πρόσωπο πρέπει να έχει δικαιοπρακτική ικανότητα (π.χ. να είναι ενήλικος). Απαιτούνται επομένως κάποιες ουσιαστικές προϋποθέσεις. Ο εμπορικός νόμος καθιερώνει το ουσιαστικό σύστημα. Ποιος είναι έμπορος κατά το τυπικό ή αντικειμενικό σύστημα; – Είναι το φυσικό ή νομικό πρόσωπο που ανεξάρτητα αν επιχειρεί εμπορικές πράξεις αποκτά εκ του νόμου την εμπορική ιδιότητα. – Περιπτώσεις από τον νόμο είναι: Χρηματιστής Εμπορικός αντιπρόσωπος και διανομέας ΑΕ, ΙΚΕ, ΕΠΕ – Προσοχή! Εδώ δεν υπάγονται οι ΟΕ και οι ΕΕ. Παράδειγμα: Μία ΑΕ επιδιώκει φιλανθρωπικούς σκοπούς αποκλειστικά → Μολονότι δεν επιχειρεί εμπορικές πράξεις, ωστόσο θεωρείται πάντοτε έμπορος εκ του νόμου. Ποιες είναι οι προϋποθέσεις κτήσης της εμπορικής ιδιότητας; – Επιχείρηση πρωτότυπα ή κατ’ αναλογία πρωτότυπα εμπορικών πράξεων. Είτε είναι νόμιμες είτε παράνομες – Π.χ. αποκτά την εμπορική ιδιότητα και εκείνος που λειτουργεί νυκτερινό κέντρο χωρίς την απαιτούμενη άδεια. Και μία μόνο πράξη μπορεί να προσδώσει την εμπορική ιδιότητα (π.χ. εργολαβία μεγάλου κατασκευαστικού έργου). – Κατά σύνηθες επάγγελμα. Απαιτείται διάρκεια στην επαναλαμβανόμενη επιχείρηση εμπορικών πράξεων. – Δεν αρκεί η τυχαία ή μεμονωμένη επιχείρηση εμπορικών πράξεων. – Εδώ εμπίπτουν και τα εποχικά επαγγέλματα. » Δεν χρειάζεται δηλαδή η διενεργούμενη πράξη να είναι συνεχής όλον τον χρόνο. Απαιτείται η επιδίωξη κέρδους με σκοπό τον βιοπορισμό. – Έτσι στοιχειοθετείται η άσκηση επαγγέλματος. Προσοχή! Το σύνηθες επάγγελμα αποφέρει τον βιοπορισμό ενώ το κύριο επάγγελμα είναι εκείνο που ο ενδιαφερόμενος δηλώνει δημόσια και αληθινά ως βασικό επάγγελμα. – Π.χ. ο Α δηλώνει ότι είναι δικηγόρος, ωστόσο βιοπορίζεται επιχειρώντας εμπορικές πράξεις (π.χ. διατηρεί κατάστημα εμπορίας λευκών ειδών), συνεπώς αποκτά την εμπορική ιδιότητα (με τις συνέπειες του ασυμβίβαστου του Κώδικα Δικηγόρων). – Η επιχείρηση των εμπορικών πράξεων γίνεται αυτοπροσώπως από τον έμπορο ή μέσω τρίτων αλλά στο όνομα και για λογαριασμό του. Έτσι: Είναι έμπορος ο ιδιοκτήτης καταστήματος ρούχων που χρησιμοποιεί υπαλλήλους για την επιχείρηση των εμπορικών πράξεων. Δεν είναι έμπορος: – Διευθύνων σύμβουλος ΑΕ. – Διαχειριστής ΕΠΕ. – Μέτοχος ΑΕ. – Πληρεξούσιος (π.χ. ο πλοίαρχος ως άμεσος αντιπρόσωπος του πλοιοκτήτη) Προσοχή! Είναι έμπορος ο παραγγελιοδόχος, ο πράκτορας και ο εμπορικός αντιπρόσωπος (μολονότι ενεργούν για λογαριασμό άλλων). – Προσοχή! Για την απόκτηση της εμπορικής ιδιότητας δεν είναι απαραίτητη η έναρξη στην εφορία ή η εγγραφή στο εμπορικό επιμελητήριο ή στο ΓΕΜΗ.  Γενικό Μέρος Εμπορικού Δικαίου Ποιοι άλλοι θεωρούνται έμποροι; – Ο εικονικός έμπορος, ο οποίος εμφανίζεται ως έμπορος έναντι τρίτων, μολονότι δεν το εννοεί. Καθίσταται έμπορος έναντι των καλόπιστων τρίτων που δεν το γνωρίζουν. – Ο αχυράνθρωπος ή παρένθετος έμπορος → Επιχειρεί εμπορικές πράξεις στο όνομά του αλλά καλύπτει (ή κρύβει) άλλο πρόσωπο (κρυπτόμενος έμπορος). Αυτό γίνεται συνήθως διότι ο κρυπτόμενος έμπορος λόγω του επαγγέλματός του έχει ασυμβίβαστο με την εμπορική ιδιότητα (π.χ. δημόσιος υπάλληλος). Προσοχή! Έμποροι καθίστανται τόσο ο αχυράνθρωπος (φαινόμενος, παρένθετος) όσο και ο κρυπτόμενος έμπορος. – Θεμελιώνεται εις ολόκληρον ενοχή. Η λύση αυτή δίνεται χάριν προστασίας των τρίτων. Προσοχή! Στην αφανή εταιρία → Ο εμφανής εταίρος θεωρείται έμπορος ενώ ο αφανής όχι. – Ο μεγαλομέτοχος ΑΕ, ο οποίος εκμεταλλεύεται το σχήμα της ΑΕ, για να αποφύγει την ατομική ευθύνη. Ο μεγαλομέτοχος ασκεί τον ουσιαστικό έλεγχο της ΑΕ, διαχειρίζεται την περιουσία της και μεταβιβάζει τα περιουσιακά της στοιχεία στην δική του περιουσιακή σφαίρα. Υπάρχει κατάχρηση του θεσμού της νομικής προσωπικότητας της ΑΕ. Ο μεγαλομέτοχος ευθύνεται και αυτός ατομικά και εις ολόκληρον για τα χρέη της ΑΕ. Αυτό καλείται «άρση της αυτοτέλειας του νομικού προσώπου». – Το φυσικό πρόσωπο που επιχειρεί εμπορικές πράξεις, μολονότι λόγω της ιδιότητάς του υπάρχει σχετικό ασυμβίβαστο. Ασυμβίβαστο → Απαγόρευση από τον νόμο για ορισμένα πρόσωπα να τελούν εμπορικές πράξεις (π.χ. δημόσιοι υπάλληλοι, δικηγόροι, ιερείς). Οι εμπορικές πράξεις είναι έγκυρες και αποκτάται η εμπορική ιδιότητα (π.χ. από δικηγόρο που λειτουργεί μπαρ). Όμως, το πρόσωπο που παραβιάζει το ασυμβίβαστο μπορεί να υποστεί διοικητικές (πειθαρχικές) κυρώσεις (π.χ. αποβολή από τον Δικηγορικό Σύλλογο). – Ειδικές περιπτώσεις επαγγελμάτων που γίνονται έμποροι κατόπιν ειδικής άδειας της Αρχής (π.χ. ασφαλιστής, μεταφορέας, φαρμακείο, πρατήριο βενζίνης κ.ά.). Προσοχή! Τα κριτήρια χορήγησης της άδειας πρέπει να είναι αντικειμενικά και να μην στηρίζονται σε σκοπιμότητες και αδικαιολόγητες διακρίσεις λόγω φύλου, ηλικίας κ.λπ. – Ο ομόρρυθμος εταίρος που συμμετέχει σε ομόρρυθμη ή ετερόρρυθμη εταιρία. Προσοχή! Ο ανήλικος που κληρονομεί τη συμμετοχή του πατέρα του ως ομόρρυθμου εταίρου δεν καθίσταται έμπορος. – Ο έμπορος που πτώχευσε → Διατηρεί την εμπορική του ιδιότητα και μπορεί και μετά την πτώχευση να επιχειρήσει εμπορικές πράξεις (π.χ. να αναπτύξει νέα εμπορική δραστηριότητα). Πριν την τροποποίηση του Πτωχευτικού Κώδικα (ΠτΚ) το 2007, ο πτωχός έχανε την εμπορική ιδιότητα. Ποιοι δεν θεωρούνται έμποροι; – Οι ελεύθεροι επαγγελματίες (π.χ. ιατροί, δικηγόροι). – Οι αυτοαπασχολούμενοι καλλιτέχνες, επιστήμονες κ.λπ. Προέχει το καλλιτεχνικό, πολιτιστικό κ.λπ. στοιχείο. – Όμως! Φαρμακοποιός → Κατεξοχήν εμπορική δραστηριότητα. – Οικοδιδασκαλείο → Ο δάσκαλος δεν είναι έμπορος → Οργανωμένο φροντιστήριο → Θεωρείται έμπορος, καθώς προέχει η εμπορική δραστηριότητα της μορφωτικής. – Το Δημόσιο και τα ΝΠΔΔ. Επιχειρούν πρωτότυπα εμπορικές πράξεις αλλά δεν αποκτούν την εμπορική ιδιότητα. Δεν πτωχεύουν. Προσοχή! Το αλλοδαπό δημόσιο θεωρείται έμπορος. – Ο μικρέμπορος-βιοπαλαιστής. Το ελάχιστο κέρδος του αντιστοιχεί στη σωματική καταπόνηση που υφίσταται (πολύ μικρός τζίρος). Προέχει ο προσωπικός (σωματικός ή πνευματικός) κάματος παρά το εμπορικό στοιχείο. Παραδείγματα: Ψιλικατζής, τσαγκάρης, περιπτεράς, πλανόδιος πωλητής, λαχειοπώλης, καστανάς κ.ά.  Γενικό Μέρος Εμπορικού Δικαίου Ποιος είναι ο κατά τεκμήριο έμπορος; – Είναι το φυσικό ή νομικό πρόσωπο που έχει καταχωρηθεί στο Γενικό Εμπορικό Μητρώο (εφεξής ΓΕΜΗ). Δημιουργείται μαχητό τεκμήριο ότι τα πρόσωπα αυτά είναι έμποροι. Μπορεί να αποδειχθεί ότι παρά την εγγραφή στο ΓΕΜΗ δεν αποκτήθηκε η εμπορική ιδιότητα (π.χ. διότι δεν έγινε καμία εμπορική πράξη). Το τεκμήριο διαρκεί μέχρι της διαγραφής από το ΓΕΜΗ. Ποιες είναι οι συνέπειες της εμπορικής ιδιότητας; – Τεκμήριο εμπορικότητας. Σημαίνει ότι κάθε πράξη του εμπόρου τεκμαίρεται καταρχάς ότι γίνεται χάριν του εμπορίου του (παράγωγα εξ υποκειμένου εμπορικές πράξεις). – Όχι πλέον προσωπική κράτηση (φυλάκιση) για εμπορικά χρέη. Προσωπική κράτηση οποιουδήποτε ιδιώτη (εμπόρου και μη) μόνο για χρηματικές απαιτήσεις από αδικοπραξία για ποσά μεγαλύτερα των 30.000 ευρώ. – Πτώχευση. Ο έμπορος κηρύσσεται από δικαστήριο σε πτώχευση, εφόσον βρίσκεται σε μόνιμη αδυναμία πληρωμής των οικονομικών του υποχρεώσεων (κατά κανόνα εμπορικών χρεών). – Εμπορική κατοικία. Για τις υποθέσεις που αναφέρονται στην άσκηση του επαγγέλματος λογίζεται ως ειδική κατοικία του προσώπου ο τόπος όπου ασκεί το επάγγελμά του (ΑΚ 51 εδ. γ΄). – Εγγραφή στο ΓΕΜΗ. Επίσης αναγγελία στο οικείο εμπορικό και βιομηχανικό επιμελητήριο καθώς και στην οικεία Εφορία. – Εμπορικά (και φορολογικά) βιβλία. – Πενταετής παραγραφή εμπορικών χρεών (ΑΚ 250 αρ. 1). Η παραγραφή αρχίζει μόλις λήξει το έτος μέσα στο οποίο συμπίπτει η έναρξη της παραγραφής (ΑΚ 253). – Π.χ. ο έμπορος Α συμφώνησε με τον έμπορο Β να εξοφληθεί το χρέος του Β προς τον Α την 30/03/2020. Η παραγραφή αρχίζει την 31/03/2020, όμως επειδή το χρέος είναι εμπορικό, ουσιαστικά η πενταετία αρχίζει από την 1/1/ 2021 και λήγει την 31/12/2025. – Τοκοφορία απαιτήσεων μεταξύ εμπόρων από το ληξιπρόθεσμο των απαιτήσεων και μετά. Δεν απαιτείται επομένως ούτε όχληση ούτε υπερημερία (ΕισΝΑΚ 111 παρ. 1 εδ. α΄, ΑΚ 340, 345). – Υπερημερία σημαίνει υπαίτια καθυστέρηση πληρωμής. – Όχληση είναι η δήλωση του δανειστή προς τον οφειλέτη ότι ο τελευταίος δεν έχει εκπληρώσει την ληξιπρόθεσμη οφειλή του (ΑΚ 340). – Κανονικά, τόκοι οφείλονται μετά την υπερημερία του οφειλέτη (ΑΚ 345). » Εξαίρεση στα εμπορικά χρέη μεταξύ εμπόρων (ΕισΝΑΚ 111 παρ. 1 εδ. α΄) → Οφείλεται όμως ο νόμιμος τόκος (όχι της υπερημερίας). Δύναται επίσης να συμφωνηθεί από πριν ανατοκισμός στα εμπορικά χρέη μεταξύ εμπόρων ενός τουλάχιστον εξαμήνου (ΕισΝΑΚ 111 παρ. 2). – Όχι υπαγωγή στα υπερχρεωμένα νοικοκυριά. Εφαρμόζεται ο εξωδικαστικός μηχανισμός ρύθμισης οφειλών επιχειρήσεων.  Γενικό Μέρος Εμπορικού Δικαίου Πότε παύει η εμπορική ιδιότητα; – Όταν ο έμπορος πεθάνει. Εδώ εμπίπτει και η κήρυξη σε αφάνεια. – Όταν ανακληθεί η άδεια της Αρχής. Ισχύει στους έμπορους που αποκτούν την εμπορική ιδιότητα κατά το τυπικό σύστημα (π.χ. χρηματιστές). – Όταν λυθεί η εταιρία. Ακολουθεί το στάδιο της εκκαθάρισης, στο οποίο διατηρείται η εμπορική ιδιότητα του ν.π. μέχρι την οριστική διαγραφή από το ΓΕΜΗ. – Η δήλωση διαγραφής στο ΓΕΜΗ → Παύει να ισχύει το τεκμήριο κτήσης εμπορικής ιδιότητας. Εκκαθάριση είναι το στάδιο εκείνο μετά τη λύση της εταιρίας, κατά το οποίο διευθετούνται οι οικονομικές εκκρεμότητες του ν.π. (πληρωμή χρεών κ.ά.). – Όταν ο έμπορος καθίσταται δικαιοπρακτικά ανίκανος. Π.χ. ο έμπορος μετά από σοβαρό ατύχημα έμεινε φυτό και τέθηκε σε δικαστική συμπαράσταση (ΑΚ 1666 επ.). – Όταν ο έμπορος παύει πραγματικά και οριστικά (όχι προσωρινά) να επιχειρεί εμπορικές πράξεις. Αυτό μπορεί να συμβαίνει, διότι ο έμπορος: – Παραιτείται από το εμπόριο. – Μεταβίβασε την επιχείρησή του. – Διέλυσε την επιχείρησή του. – Συνταξιοδοτήθηκε. Προσοχή! Ο λόγος αυτός παύσης της εμπορικής ιδιότητας αφορά στα φυσικά και νομικά πρόσωπα που γίνονται έμποροι κατά το ουσιαστικό σύστημα (π.χ. ΟΕ, ΕΕ). Ενδείξεις για παύση εμπορικής δραστηριότητας → Κλείσιμο καταστήματος, απολύσεις κ.ά. – Δεν είναι τέτοια ένδειξη η αλλαγή εμπορίας (π.χ. από γυναικεία σε ανδρικά υποδήματα). – Προσοχή! Η πτώχευση του εμπόρου δεν οδηγεί πλέον σε απώλεια της εμπορικής ιδιότητάς του.  Γενικό Μέρος Εμπορικού Δικαίου Ποια είδη βιβλίων τηρούν οι έμποροι; – Τα εμπορικά βιβλία → Καταγράφουν κατά βάση τις συναλλαγές των εμπόρων (άρθρα 8-17 Β.Δ. 1835). Οι έμποροι υποχρεούνται να διατηρούν τα εμπορικά τους βιβλία για 10 έτη μετά την τελευταία εγγραφή. – Τα φορολογικά βιβλία → Διέπονται από τον Κώδικα Φορολογικής Απεικόνισης Συναλλαγών (ΚΦΑΣ). Παρουσιάζουν πληρέστερα τα οικονομικά στοιχεία του εμπόρου συγκριτικά με τα εμπορικά βιβλία. Ποια είναι τα υποχρεωτικά εμπορικά βιβλία του ΒΔ 1835 (Εμπορικού Νόμου, ΕμπΝ); – Το ημερολόγιο → Περιέχει όλες τις συναλλαγές (απαιτήσεις και χρέη) του εμπόρου αλλά και τις οικιακές δαπάνες. Το ημερολόγιο συμπληρώνεται σε καθημερινή βάση. Οι οικιακές δαπάνες αναφέρονται στους εμπόρους που είναι φυσικά πρόσωπα. Ως συναλλαγές εννοούνται συμβάσεις, πληρωμές, εισπράξεις, αμοιβές προσωπικού κ.ά. – Το βιβλίο αντιγραφής επιστολών → Ο έμπορος αντιγράφει τις (εμπορικές) επιστολές που στέλνει. Οι επιστολές που λαμβάνει ο έμπορος αρχειοθετούνται. Επιστολές είναι και τα emails. – Το βιβλίο απογραφής → Καταγράφονται όλα τα στοιχεία ενεργητικού και παθητικού από την ετήσια εμπορική χρήση. Είναι λεπτομερές. Συμπληρώνεται κάθε χρόνο στο τέλος της εμπορικής χρήσης. Διαφέρει από τον ισολογισμό, διότι ο τελευταίος είναι συνοπτικός και περιλαμβάνει το εξαγόμενο αποτέλεσμα από τα κέρδη και τις ζημίες. – Ο ισολογισμός διενεργείται από τις ΑΕ. – Η απογραφή είναι η βάση για τη διενέργεια του ισολογισμού. Πώς τηρούνται τα εμπορικά βιβλία; – Με απόλυτη τάξη και χρονολογική σειρά. – Εξωτερικές διατυπώσεις → Αρίθμηση σελίδων, μονογράφηση από τον οικείο οικονομικό Έφορο. – Εσωτερικές διατυπώσεις → Όχι χάσματα, σβησίματα, παραπομπές, δυσανάγνωστες εγγραφές, διαγραφές κ.ά. – Έτσι διασφαλίζεται η γνησιότητα των βιβλίων και η προστασία των τρίτων δανειστών. Τι αποδεικνύουν τα εμπορικά βιβλία; – Μεταξύ εμπόρων → Ύπαρξη και μέγεθος της απαίτησης (χρέους). – Μεταξύ εμπόρου και μη εμπόρου → Μόνο το μέγεθος της απαίτησης. Η αποδεικτική δύναμη ισχύει για ένα έτος από της εγγραφής της συναλλαγής στο εμπορικό βιβλίο. Η ύπαρξη της απαίτησης μπορεί να αποδειχθεί και με μάρτυρες. – Η απόδειξη ισχύει τόσο υπέρ όσο και κατά του εμπόρου. – Προϋποτίθεται ότι τα εμπορικά βιβλία τηρούνται κανονικά.  Γενικό Μέρος Εμπορικού Δικαίου Τι είναι η ανακοίνωση των εμπορικών βιβλίων; – Είναι η υποχρεωτική παράδοση των βιβλίων σε δικαστήριο πριν τη δίκη. Παραδίδονται είτε όλα τα βιβλία είτε ένα βιβλίο με όλες τις εγγραφές. Αίρεται το καταρχήν απόρρητο των βιβλίων → Τρίτοι μπορούν να λάβουν γνώση όλων των μυστικών του εμπόρου. – Απαιτείται δικαστική απόφαση. – Η παράδοση γίνεται στον γραμματέα του δικαστηρίου ή στον αντίδικο (αντίθετο μέρος σε μία δίκη) του εμπόρου. Πότε διατάσσεται η ανακοίνωση των εμπορικών βιβλίων; – Σε περίπτωση κληρονομικής διαδοχής του εμπόρου → Το αίτημα υποβάλλει ο κληρονόμος κ.λπ. – Σε περίπτωση πτώχευσης του εμπόρου → Το αίτημα υποβάλλουν ο διαχειριστής αφερεγγυότητας ή οι δανειστές του εμπόρου. – Σε περίπτωση που ο έμπορος έχει ένα δικαίωμα από κοινού με τρίτους → Το αίτημα υποβάλλουν οι τρίτοι. Π.χ. ο εταίρος επί κοινοπραξίας. – Σε περίπτωση διάλυσης εταιρίας → Το αίτημα υποβάλλει κάθε εταίρος μετά τη λύση της εταιρίας. Τι είναι η εμφάνιση των εμπορικών βιβλίων; – Λήψη συγκεκριμένου αποσπάσματος από το βιβλίο κατά τη διάρκεια μίας δίκης. – Απαιτείται δικαστική απόφαση. – Η λήψη αντιγράφου γίνεται από δικαστικό πραγματογνώμονα ή από εντεταλμένο δικαστή. – Επιτρέπεται σε κάθε περίπτωση. – Ζητείται είτε από τον αντίδικο του εμπόρου είτε αυτεπάγγελτα από το δικαστήριο.  Βιομηχανική Ιδιοκτησία Τι είναι η Βιομηχανική Ιδιοκτησία (Β.Ι.); – Είναι ειδικότερος κλάδος του εμπορικού δικαίου που ρυθμίζει τις απόλυτες και αποκλειστικές εξουσίες πάνω σε άυλα αγαθά που επιδέχονται οικονομικής (βιομηχανικής, εμπορικής κ.λπ.) εκμετάλλευσης. Τέτοιες εξουσίες είναι κατά βάση εκείνες που αφορούν στην αποκλειστική χρήση και εκμετάλλευση των δικαιωμάτων Β.Ι. μόνο από τον δικαιούχο τους. Ποια είναι τα σημαντικότερα δικαιώματα Β.Ι.; – Εμπορική επωνυμία (π.χ. «Ελληνική Εταιρία Εμφιαλώσεων ΑΕ»). – Διακριτικός τίτλος (π.χ. «3Ε»). – Σήμα (π.χ. «Coca Cola», «Fanta»). – Ευρεσιτεχνία (π.χ. τεχνική μέθοδος για τη συντήρηση-ψύξη του αναψυκτικού). – Επιχειρηματικά μυστικά (π.χ. συνταγή Coca Cola). Πώς προστατεύονται τα δικαιώματα Β.Ι.; – Ο δικαιούχος δύναται: Να ζητήσει την άρση της προσβολής (π.χ. να παύσει άλλος έμπορος να χρησιμοποιεί το δικό του όνομα ως εμπορική του επωνυμία). Να ζητήσει την παράλειψη της προσβολής στο μέλλον. Να ζητήσει αποζημίωση. Να ζητήσει χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης. Τι είναι η «αρχή της εδαφικότητας»; – Είναι ο κανόνας → Τα δικαιώματα Β.Ι. ισχύουν και προστατεύονται καταρχήν στο κράτος στο οποίο έχουν κατοχυρωθεί. Π.χ. η ελληνική εταιρία Ε κατοχυρώνει στην Ελλάδα το σήμα «Σ» για τα προϊόντα της. Το σήμα «Σ» προστατεύεται καταρχήν στην Ελλάδα αλλά δεν προστατεύεται σε άλλες χώρες (π.χ. Κίνα, ΗΠΑ, Γερμανία κ.ά.). Τι είναι η εμπορική επωνυμία; – Είναι το διακριτικό σημείο που διακρίνει τον φορέα μίας εμπορικής επιχείρησης. Η επιχείρηση μπορεί να είναι ατομική (π.χ. να αποτελείται από ένα φυσικό πρόσωπο) ή εταιρική (π.χ. μία ΑΕ). Με αυτή συναλλάσσεται ο έμπορος (π.χ. αυτή αναγράφεται στη σφραγίδα του εμπόρου στα τιμολόγια). Πώς σχηματίζεται η εμπορική επωνυμία; – Στα φυσικά πρόσωπα Από το κοινό αστικό ονοματεπώνυμο του εμπόρου (ενδεχομένως και από το ψευδώνυμο). – Στα νομικά πρόσωπα (εταιρίες) Από το όνομα των εταίρων (π.χ. Παπαδόπουλος ΟΕ). Από το αντικείμενο της εμπορικής δραστηριότητας (π.χ. Αλουμίνια ΑΕ). Από άλλες λεκτικές ενδείξεις (π.χ. ΑΡΓΚΟ ΑΕ). Πώς αποκτάται το δικαίωμα στην εμπορική επωνυμία; – Με την χρονικά πρώτη δημόσια χρησιμοποίηση στις συναλλαγές (ουσιαστικό σύστημα). Π.χ. με την εκτύπωσή της στα τιμολόγια. Δεν απαιτείται καταχώριση ή έγκριση από κάποια δημόσια Αρχή. Η δήλωση της εμπορικής επωνυμίας στο ΓΕΜΗ έχει άρα απλώς δηλωτικό χαρακτήρα. Σε περίπτωση συνωνυμίας ο μεταγενέστερος δικαιούχος οφείλει να προσθέσει κάποιο διακριτικό στο όνομά του. – Προϋποτίθεται κίνδυνος σύγχυσης στις συναλλαγές. Πώς μεταβιβάζεται το δικαίωμα στην εμπορική επωνυμία; – Με σύμβαση (συμφωνία) μαζί με τη μεταβίβαση της επιχείρησης. – Με συμβατική παραχώρηση άδειας χρήσης της εμπορικής επωνυμίας σε τρίτους χωρίς την επιχείρηση.  Βιομηχανική Ιδιοκτησία Ποιες αρχές διέπουν την εμπορική επωνυμία; – Η αρχή της αλήθειας → Η εμπορική επωνυμία σχηματίζεται από το αληθινό αστικό όνομα (ή ψευδώνυμο) του φορέα της επιχείρησης. Στις εταιρίες → Η εμπορική επωνυμία πρέπει να ανταποκρίνεται στο πραγματικό αντικείμενο (δραστηριότητα) της επιχείρησης. Απαγορεύονται φανταστικά ονόματα ή παραπλανητικές δραστηριότητες. – Η αρχή της διάρκειας → Η εμπορική επωνυμία διαρκεί όσο και η εμπορική επιχείρηση. Με τη μεταβίβαση της επιχείρησης συμμεταβιβάζεται και η εμπορική της επωνυμία στον νέο φορέα της επιχείρησης. – Εδώ η αρχή της διάρκειας υπερισχύει έναντι της αρχής της αλήθειας. – Π.χ. ο Ιωάννης Αντωνόπουλος διατηρεί ατομική εμπορική επιχείρηση επισκευής ηλεκτρικών συσκευών με την επωνυμία «Ιωάννης Αντωνόπουλος» → Ο Γεώργιος Παπαδόπουλος αγοράζει την επιχείρηση → Η επιχείρηση θα εξακολουθήσει να ονομάζεται «Ιωάννης Αντωνόπουλος». – Π.χ. οι κληρονόμοι του εμπόρου συνεχίζουν την ίδια επιχείρηση με το όνομα του αποβιώσαντος. – Π.χ. μπορεί να διατηρηθεί η επωνυμία ομόρρυθμης ή ετερόρρυθμης εταιρίας μετά την αποχώρηση ομόρρυθμου εταίρου, του οποίο το όνομα βρίσκεται στην επωνυμία της. – Η αρχή της αποκλειστικότητας → Μία εμπορική επωνυμία αποκλείει τη χρήση της από μεταγενέστερο δικαιούχο άλλης επιχείρησης. Αν υπάρχει συνωνυμία → Πρόσθεση διακριτικού (π.χ. πατρώνυμου, τόπου καταγωγής, συγγένειας, δραστηριότητας κ.λπ.). Προσοχή! Πρέπει να δημιουργείται κίνδυνος σύγχυσης στις συναλλαγές. – Δεν δημιουργείται τέτοιος κίνδυνος λ.χ. αν οι επιχειρήσεις βρίσκονται σε διαφορετικές γεωγραφικές τοποθεσίες. – Η αρχή της ενότητας → Η εμπορική επωνυμία πρέπει να είναι ίδια για όλες τις εμπορικές δραστηριότητες του ίδιου εμπόρου. – Η αρχή της δημοσιότητας → Κάθε επωνυμία πρέπει να δημοσιεύεται στο ΓΕΜΗ. Τι είναι ο διακριτικός τίτλος; – Είναι ένα λεκτικό ή/και εικονιστικό σημείο που διακρίνει το εμπορικό κατάστημα ή την επιχείρηση του δικαιούχου. Τέτοιο σημείο μπορεί να είναι λέξεις, εικόνες, αριθμοί ή συνδυασμός τους (π.χ. «Hilton» για την ομώνυμη αλυσίδα ξενοδοχείων). Ποια είναι τα απαραίτητα χαρακτηριστικά του διακριτικού τίτλου; – Διακριτική δύναμη – Νέος → Χρονικά και τοπικά. – Να μην αντίκειται στον νόμο, τα χρηστά ήθη ή τη δημόσια τάξη. Όχι ως διακριτικός τίτλος κρατικό έμβλημα, θρησκευτικό σύμβολο κ.λπ. Πώς αποκτάται και μεταβιβάζεται το δικαίωμα στον διακριτικό τίτλο; – Όπως και το δικαίωμα στην εμπορική επωνυμία. Τι είναι το domain name; – Είναι διακριτικό όνομα που εξατομικεύει έναν Η/Υ (ηλεκτρονική διεύθυνση). – Αποτελείται από 3 μέρη → www/όνομα/.com,.gr κ.ο.κ. – Η κτήση του προϋποθέτει αίτηση στην Εθνική Επιτροπή Ταχυδρομείων και Τηλεπικοινωνιών (ΕΕΤΤ). Διαμεσολαβεί ένας καταχωρητής (ανεξάρτητη επιχείρηση που ασχολείται με domain names) Τηρείται χρονική προτεραιότητα. Δεν γίνεται ουσιαστικός έλεγχος. Ανανεώνεται ανά 2 έτη. – Προστατεύεται κατά περίπτωση ως όνομα, σήμα κ.λπ. Δυνατότητα για μεταβίβαση του domain name στον πραγματικό δικαιούχο (βλ. υπόθεση WIPO: Madonna v. Parisi).  Βιομηχανική Ιδιοκτησία Τι είναι το σήμα; – Είναι διακριτικό γνώρισμα σε προϊόντα/υπηρεσίες επιχειρήσεων με σκοπό κυρίως την αποφυγή κινδύνων συγχύσεως του καταναλωτικού κοινού. Επομένως, το σήμα συνδέει μία επιχείρηση με τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες της. Προσοχή! Μία επιχείρηση δικαιούται να καταθέσει ένα σήμα για πολλές κλάσεις προϊόντων ή υπηρεσιών (π.χ. Samsung τηλεοράσεις, Samsung τηλέφωνα κ.ο.κ.). – Είναι ειδικότερα ένα σημείο που πρέπει: Να είναι επιδεκτικό αναπαράστασης στο μητρώο σημάτων με τη χρήση οποιασδήποτε διαθέσιμης τεχνολογίας. – Π.χ. γράμματα (ελληνικά ή ξενόγλωσσα), εικόνες, χρώματα, σχήματα (τρισδιάστατα όπως π.χ. μία φιάλη αναψυκτικού), ήχοι, ονόματα, συνθήματα (slogans) κ.ά. Να έχει διακριτική δύναμη. – Αλλιώς κρίνεται απαράδεκτο για καταχώριση. Ποιες είναι οι λειτουργίες του σήματος; – Προέλευσης (διακριτική) → Συνδέει τα προϊόντα/υπηρεσίες με ορισμένη Επιχείρηση. – Εγγυητική → Τα διακρινόμενα προϊόντα/υπηρεσίες έχουν εγγυημένα καλή ποιότητα εν όψει και της εμπιστοσύνης των Καταναλωτών στην Επιχείρηση που φέρει την ευθύνη. – Διαφημιστική → Το σήμα γίνεται δείκτης της εμπορικής επιτυχίας και προβολής της Επιχείρησης. Πώς αποκτάται το δικαίωμα στο σήμα; – Με την τήρηση ορισμένης διοικητικής διαδικασίας και την έκδοση αντίστοιχης διοικητικής πράξης (τυπικό σύστημα). – Κατάθεση δήλωσης → Οργανισμός Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας (ΟΒΙ) που εποπτεύεται από το Υπουργείο Ανάπτυξης (Μητρώο Σημάτων). Η αίτηση μπορεί να είναι έγχαρτη ή ηλεκτρονική. – Καταχώριση του σήματος στο ειδικό μητρώο σημάτων. Η αρμόδια υπηρεσία κάνει δεκτή την αίτηση, εφόσον τηρούνται οι νόμιμες προϋποθέσεις (έλεγχος νομιμότητας). – Πρέπει να εξαντληθούν πρώτα όλα τα μέσα προσβολής της απόφασης της υπηρεσίας (προσφυγή στη Διοικητική Επιτροπή Σημάτων, προσφυγή στα διοικητικά δικαστήρια). – Γίνεται δημοσίευση και στον διαδικτυακό τόπο του ΟΒΙ. Το σήμα ισχύει αναδρομικώς από την ημέρα της κατάθεσης της δήλωσης. Πόσο διαρκεί το δικαίωμα στο σήμα; – Διαρκεί για μία δεκαετία από την επόμενη ημέρα της κατάθεσης της δήλωσης. – Ανανεώνεται διαρκώς (ανά δεκαετία) με την καταβολή αντίστοιχων τελών. Πώς μεταβιβάζεται το δικαίωμα στο σήμα; – Χωριστά από την επιχείρηση. Με έγγραφο και καταχώριση της μεταβίβασης στο μητρώο σημάτων. – Για να ισχύσει έναντι τρίτων. Για όλες ή μερικές κλάσεις (είδη) προϊόντων. – Μαζί με την επιχείρηση. Με τη μεταβίβαση της επιχείρησης συμμεταβιβάζεται αυτοδικαίως και το δικαίωμα στα σήματα της επιχείρησης. Είναι δυνατή αντίθετη συμφωνία → Το σήμα παραμένει στον μεταβιβάσαντα την επιχείρηση. – Η συμφωνία πρέπει να είναι έγγραφη.  Βιομηχανική Ιδιοκτησία Υπό ποιες προϋποθέσεις γίνεται δεκτό ένα σήμα για καταχώριση στο μητρώο σημάτων; – Ένα σήμα γίνεται δεκτό προς καταχώριση, εφόσον: Είναι επιδεκτικό αναπαράστασης. – Όχι δια της αφής, της γεύσης ή της όσφρησης. Έχει διακριτική δύναμη. – Λαμβάνεται υπόψη η συνολική εικόνα της ένδειξης (π.χ. ένας αριθμός με ιδιαίτερη γραφή και χρώματα). – Στερούνται τέτοιας δύναμης σημεία ή ενδείξεις που δηλώνουν ποσότητα, ποιότητα, γεωγραφική προέλευση κ.ά. (π.χ. η ένδειξη «ΓΑΛΑ», «ΜΑΛΛΙ», «3», «νερό», «λεμονάδα», «ελιές Καλαμάτας» κ.λπ.). – Στερούνται τέτοιας δύναμης σημεία συνήθη στην καθημερινή γλώσσα (π.χ. «Hotel») ή σχήματα αυτονόητα για το είδος των προϊόντων που χαρακτηρίζουν (π.χ. ένας κύκλος για μπάλες). – Προσοχή! Ένα σημείο μπορεί να έχει αποκτήσει διακριτική δύναμη λόγω χρήσης του στις συναλλαγές, συνεχούς και εντεινόμενης, με κριτήρια: » Μερίδιο αγοράς » Διάρκεια χρήσης του σήματος » Επενδύσεις προώθησης του σήματος » Κύκλος ενδιαφερομένων που αναγνωρίζουν το σήμα Είναι νέο. – Γίνεται παραβολή με προηγούμενα σήματα (αν ομοιάζουν κ.λπ.). Δεν αντίκειται στη δημόσια τάξη ή τα χρηστά ήθη (π.χ. «Ηρωίνη» για καλλυντικό, «Ναζί» για παιχνίδια κ.ά.). Δεν είναι απατηλό → Το σήμα δεν πρέπει να παραπλανά ως προς τις ιδιότητες, την ποιότητά του κ.ο.κ. (π.χ. ένας μεταξοσκώληκας ως σήμα συνθετικών ρούχων, «δερματέξ» για πλαστικά κ.ο.κ.). Δεν είναι όνομα γεωγραφικής προέλευσης (π.χ. «ελιές Καλαμάτας»), κράτους, σημαία, έμβλημα κράτους ή κόμματος κ.λπ., θρησκευτικό σύμβολο κ.ο.κ. Δεν αντίκειται στην καλή πίστη. – Π.χ. κατάθεση σήματος που ομοιάζει με προηγούμενο σήμα φήμης με σκοπό την εκμετάλλευση της ξένης φήμης.  Βιομηχανική Ιδιοκτησία Ποιοι κανόνες ισχύουν ειδικότερα ως προς τη σύγκρουση προγενέστερου και μεταγενέστερου σήματος; – 1ος) 1ο Σ ταυτίζεται με 2ο Σ + προϊόντα ίδια → Απόρριψη 2ου Σ. – 2ος) 1ο Σ ίδιο ή παρόμοιο με 2ο Σ + ίδια ή παρόμοια προϊόντα + κίνδυνος σύγχυσης του Καταναλωτή → Απόρριψη 2ου Σ. Κριτήριο ομοιότητας των προϊόντων είναι και η φήμη του 1ου Σ. Σύγχυση σημαίνει ότι οι Κ θεωρούν ότι οι Ε είναι μία ή συνδέονται οικονομικώς. – Αξιολογείται η σφαιρική εικόνα των Σ (προορισμός, χρήση προϊόντων κ.ά.). » Π.χ. «Ωμέγα» για οικοδομικά υλικά και «Ωμέγα» για ρολόγια → Όχι σύγχυση. – Λαμβάνονται υπόψη οι ομοιότητες Σ και προϊόντων » Η ομοιότητα μπορεί να είναι οπτική, ακουστική, εννοιολογική → Π.χ. «KENZO» και «KENZO ESTATE» → Είναι όμοια, διότι το πρώτο στοιχείο έχει εντονότερο διακριτικό χαρακτήρα από το δεύτερο και σε αυτό, ως πρώτο στη σειρά, θα εστίαζαν την προσοχή τους οι ενδιαφερόμενοι καταναλωτές (C-85/16). – Αξιολογείται πόσο γνωστό είναι το 1ο Σ. – Παίζει ρόλο ο ισχυρός διακριτικός χαρακτήρας του 1ου Σ. – Λαμβάνεται υπόψη ο εύλογα προσεκτικός και ενημερωμένος καταναλωτής (Δικαστήριο ΕΕ). – 3ος) 1ο Σ ίδιο ή παρόμοιο με 2ο Σ + τα προϊόντα ανόμοια + 1ο Σ είναι σήμα φήμης + χρήση του 2ου Σ χωρίς νόμιμη αιτία με σκοπό το αθέμιτο όφελος ή τη βλάβη στη φήμη του 1ου Σ → Απόρριψη 2ου Σ. Νόμιμη αιτία → Μόνο το γεγονός ότι το 2ο Σ αποτελείται από το όνομα του ενδιαφερομένου δεν συ- νιστά νόμιμη αιτία. Το αθέμιτο όφελος και η βλάβη στη φήμη αξιολογούνται με βάση την εμπορική καλή πίστη. Η φήμη στηρίζεται στο ότι: – Το 1ο Σ είναι γνωστό. – Εντός του ενδιαφερομένου κύκλου Κ (π.χ. τενίστες για ρακέτες τένις). – Εκτιμάται με βάση μερίδιο αγοράς, διάρκεια χρήσης, επενδύσεις κ.ά. – Αυτή (φήμη) υπάρχει σε σημαντικό τμήμα του Κράτους Μέλους.  Βιομηχανική Ιδιοκτησία Πότε χάνεται το δικαίωμα στο σήμα; – Αν παραιτηθεί ο δικαιούχος. Η παραίτηση γίνεται εγγράφως με δήλωση προς την υπηρεσία σημάτων. Ισχύει για το μέλλον. – Αν δεν ανανεωθεί το σήμα. Πρέπει το σήμα να ανανεώνεται κάθε δέκα έτη. Ισχύει για το μέλλον. – Αν διαγραφεί το σήμα, διότι: Ο δικαιούχος, χωρίς εύλογη αιτία, δεν το χρησιμοποιεί ουσιαστικά για πέντε έτη. – (ή) Ο δικαιούχος ανέχεται τη χρήση του σήματός του από τρίτους για πέντε έτη. Το σήμα έχασε τη διακριτική του δύναμη. Το σήμα κατέστη απατηλό. Το σήμα ήταν εξ αρχής απαράδεκτο για κατάθεση (π.χ. είχε παράνομο περιεχόμενο κ.ο.κ.). Προσοχή! Σε κάθε περίπτωση η διαγραφή επέρχεται με διοικητική απόφαση και ισχύει για το μέλλον. – Η απόφαση διαγραφής καταχωρίζεται στο μητρώο σημάτων. Πώς προστατεύεται το δικαίωμα στο σήμα; – Άρση της προσβολής και παράλειψή της στο μέλλον. Π.χ. απόσυρση των ρούχων που φέρουν παράνομα το σήμα του δικαιούχου. – Αποζημίωση → Προϋποθέτει παράνομη χρήση σήματος, ζημία, υπαιτιότητα και αιτιώδης συνάφεια μεταξύ της παράνομης προσβολής και της ζημίας. Μπορεί να ζητηθεί ως ζημία η αμοιβή που θα εισέπραττε ο δικαιούχος αν του είχε ζητηθεί άδεια χρήσης του σήματός του. Τι είναι η ανάλωση του δικαιώματος στο σήμα; – Είναι η έννομη εκείνη κατάσταση, όπου: Συγκεκριμένα αγαθά με το σήμα του δικαιούχου τέθηκαν σε κυκλοφορία εντός της ΕΕ (π.χ. παρτίδα ρούχων «ΑΡΜΑΝΙ» στην Ισπανία) → Ενωσιακή ανάλωση. – Είτε από τον ίδιο τον δικαιούχο. – Είτε με τη συγκατάθεση του δικαιούχου. Τα εν λόγω αγαθά μπορούν να εισαχθούν σε άλλο κράτος μέλος της ΕΕ χωρίς την άδεια εκ νέου του δικαιούχου (π.χ. η συγκεκριμένη παρτίδα ρούχων «ΑΡΜΑΝΙ» μπορεί να εισαχθεί ελεύθερα στην Ελλάδα). – Εκτός πάλι αν ο δικαιούχος έχει εύλογη αιτία να αντιταχθεί (π.χ. εισάγονται σε διαφορετικές συσκευασίες που υποβαθμίζουν την ποιότητα του προϊόντος). – Προσοχή! Αν τα εμπορεύματα κυκλοφόρησαν εκτός της ΕΕ, τότε για την εισαγωγή τους στην ΕΕ χρειάζεται νέα άδεια του δικαιούχου (διεθνής ανάλωση δεν ισχύει).  Βιομηχανική Ιδιοκτησία Τι είναι η εφεύρεση; – Είναι προϊόν της ανθρώπινης διάνοιας. – Επιλύει ένα τεχνικό πρόβλημα των θετικών επιστημών με τρόπο που υπερβαίνει το επίπεδο της επιστημονικής γνώσης μέχρι εκείνη τη στιγμή (εφευρετικό ύψος). – Π.χ. νέες ηλεκτρονικές ή ηλεκτρικές συσκευές, παραγωγικές μέθοδοι στη βιομηχανία, χημικές ή φαρμακευτικές ουσίες κ.ο.κ. – Προσοχή! Δεν θεωρούνται εφεύρεση οι ανακαλύψεις, οι επιστημονικές θεωρίες, οι μαθηματικές μέθοδοι, το λογισμικό κ.ά. – Προσοχή! Ο εφευρέτης μπορεί να κατοχυρώσει την εφεύρεσή του με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας → Όμως υπάρχει χρονικός περιορισμός ισχύος για 20 έτη. Αν επιθυμεί να κάνει χρήση της εφεύρεσής του αποκλειστικά αυτός για όλη του τη ζωή → Επιλέγει να παραμείνει η εφεύρεση μυστική και απόρρητη (π.χ. ένα φυτοφάρμακο που καταπολεμά τα ζιζάνια). Ποιος θεωρείται πρώτος δικαιούχος (πρωτουργός) της εφεύρεσης; – Θεωρείται το φυσικό πρόσωπο (άνθρωπος, όχι εταιρία) που υλοποίησε την εφευρετική ιδέα. – Ειδικώς ο εργαζόμενος εφευρέτης: Είναι μόνος δικαιούχος του διπλώματος ευρεσιτεχνίας για εφεύρεση που επινοεί ανεξάρτητα από την εργασιακή του σχέση (ελεύθερη εφεύρεση). Δεν είναι δικαιούχος του διπλώματος ευρεσιτεχνίας για εφεύρεση που επινοεί ως αντικείμενο της σύμβασης εργασίας που κατάρτισε με τον εργοδότη του και έχει ως περιεχόμενο την ανάπτυξη εφευρετικής δράσης (υπηρεσιακή εφεύρεση, π.χ. χημικός σε εργαστήριο φαρμακοβιομηχανίας). – Δικαιούχος είναι ο εργοδότης. – Ο εργαζόμενος → Εύλογη αμοιβή, αν η εφεύρεση αποβεί ιδιαίτερα επωφελής για τον εργοδότη. Δύναται να επινοήσει εφεύρεση, χρησιμοποιώντας υλικά, μέσα, υποδομές ή πληροφορίες του εργοδότη (εξαρτημένη εφεύρεση). – Ο εργαζόμενος είναι δικαιούχος του αντίστοιχου διπλώματος ευρεσιτεχνίας κατά 60% και ο εργοδότης κατά 40%. Τι είναι το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας (Ν 1733/1987); – Είναι δικαίωμα πάνω σε μία εφεύρεση και χορηγείται κατόπιν αίτησης του εφευρέτη ή τρίτου που νομιμοποιείται σχετικώς (π.χ. του εργοδότη του εφευρέτη). – Η αίτηση απευθύνεται στον Οργανισμό Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας (ΟΒΙ) και με την έγκρισή της με σχετική διοικητική πράξη του ΟΒΙ χορηγείται το αντίστοιχο δίπλωμα ευρεσιτεχνίας. – Το δικαίωμα απονέμει στον δικαιούχο άμεσες και αποκλειστικές εξουσίες που ισχύουν έναντι όλων. Για χρήση της εφεύρεσης για κατασκευή και πρώτη θέση σε κυκλοφορία βιομηχανικών προϊόντων. – Το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας προστατεύεται επί 20 έτη από την έκδοση του διπλώματος. Προσοχή! Στα φάρμακα η προστασία παρατείνεται για άλλα 5 έτη με έκδοση συμπληρωματικού πιστοποιητικού προστασίας. Ποια είναι ειδικότερα η διαδικασία απονομής διπλώματος ευρεσιτεχνίας; – Κατάθεση αίτησης στον ΟΒΙ, η οποία περιέχει: Στοιχεία του καταθέτη. Πλήρη περιγραφή της εφεύρεσης. Την έκταση και το περιεχόμενο της αιτούμενης προστασίας (αξίωση). Αίτημα χορήγησης διπλώματος – Πληρωμή τελών κατάθεσης και τέλους προστασίας του πρώτου έτους. – Έλεγχος της αίτησης από τον ΟΒΙ (ως πρ?