Ekonomia Rozwoju - Wykład 1 - Przedsiębiorstwa społeczne i przedsiębiorcy społeczni a SDGs - 25.10.2024

EKONOMIA ROZWOJU Wkład przedsiębiorstw społecznych i przedsiębiorców społecznych w realizację Celów Zrównoważonego Rozwoju ONZ Przykłady młodych przedsiębiorców społecznych z krajów globalnego Południa dr Ewa Radomsk...

EKONOMIA ROZWOJU Wkład przedsiębiorstw społecznych i przedsiębiorców społecznych w realizację Celów Zrównoważonego Rozwoju ONZ Przykłady młodych przedsiębiorców społecznych z krajów globalnego Południa dr Ewa Radomska Instytut Prawa, Ekonomii i Administracji, Katedra Ekonomii i Polityki Gospodarczej Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie CELE ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU ONZ (2015) SUSTAINABLE DEVELOPMENT GOALS, SDGs  PODMIOTY EKONOMII SPOŁECZNEJ I SOLIDARNEJ A CELE ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU ONZ (1) Rośnie zainteresowanie problematyką roli podmiotów ekonomii społecznej i solidarnej w osiąganiu Celów Zrównoważonego Rozwoju ONZ. Ekonomia społeczna i solidarna koncentruje się na poszukiwaniu efektywnych sposobów i metod ograniczania skali problemów społecznych, wypełnienie luk rynkowych, które nie są wystarczająco dochodowe, aby przyciągnąć uwagę przedsiębiorstw komercyjnych, a dodatkowo zbyt kosztowne, aby mogły je wypełnić instytucje państwowe. Przedsiębiorstwa społeczne są kluczowymi podmiotami, których działalność wpisuje się założenia teoretyczne ekonomii społecznej i solidarnej. W badaniach podkreślany jest wkład przedsiębiorstw społecznych w realizację SDGs, konieczne jest kontynuowanie badań.  PODMIOTY EKONOMII SPOŁECZNEJ I SOLIDARNEJ A CELE ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU ONZ (2) PRZYKŁADY BADAŃ Littlewood i Holt w artykule „How social enterprises can contribute to the Sustainable Development Goals (SDGs) – A conceptual framework” (2018) zaprezentowali ramy koncepcyjne dotyczące tego, w jaki sposób przedsiębiorstwa społeczne mogą przyczynić się do realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju ONZ. Wskazują, że bez względu na wybrany model biznesowy i formę organizacyjno-prawną, wszystkie przedsiębiorstwa społeczne w naturalny sposób uwzględniają przynajmniej niektóre elementy SDGs poprzez swoje łańcuchy wartości. D.C. Littlewood, D. Holt, How social enterprises can contribute to the Sustainable Development Goals (SDGs) – A conceptual framework [w:] N. Apostolopoulos, H. Al-Dajani, D. Holt, P. Jones, R. Newbery (eds.), Entrepreneurship and the Sustainable Development Goals, Contemporary Issues in Entrepreneurship Research, 2018, Vol. 8, s. 33–46.  PODMIOTY EKONOMII SPOŁECZNEJ I SOLIDARNEJ A CELE ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU ONZ (3) PRZYKŁADY BADAŃ Badania dotyczące SDGs zwykle postrzegają je jako ważny kompas do tworzenia wartości społecznej i podejmowania działań. Przyjmuje się za pewnik, że przedsięwzięcia z zakresu przedsiębiorczości społecznej łatwo urzeczywistniają Cele Zrównoważonego Rozwoju, tymczasem pomijana jest kwestia stopnia akceptacji ram SDGs i różnice w podejściu do ich wykorzystania. Günzel-Jensen, Siebold, Kroeger i Korsgaard w artykule „Do the United Nations’ Sustainable Development Goals Matter for Social Entrepreneurial Ventures? A Bottom-up Perspective” (2020 r.) opierając się na jakościowych wywiadach z 15 przedsiębiorstwami społecznymi wypełniają tę lukę, identyfikują i analizują różne podejścia przedsiębiorców społecznych do Celów Zrównoważonego Rozwoju ONZ. F. Günzel-Jensen, N. Siebold, A. Kroeger, S. Korsgaard, Do the United Nations’ Sustainable Development Goals Matter for Social Entrepreneurial Ventures? A Bottom-up Perspective, „Journal of Business Venturing Insights”, 2020, Vol. 13(C).  PODMIOTY EKONOMII SPOŁECZNEJ I SOLIDARNEJ A CELE ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU ONZ (4) Warto zwrócić uwagę na aktywność Między- agencyjnej Grupy Zadaniowej ONZ ds. Gospodarki Społecznej i Solidarnościowej (United Nations Inter-Agency Task Force on Social and Solidarity Economy -> bada wkład gospodarki społecznej i solidarnej w osiąganie SDGs. Grupa ta była m.in. współorganizatorem 5 edycji Globalnego Forum Ekonomii Społecznej, (4-8 październik 2021 r., Mexico City) podczas którego dyskutowano m.in. na temat znaczenia sojuszy i partnerstw na różnych poziomach (lokalnym, krajowym, regionalnym i międzynarodowym) dla wzmocnienia ekosystemów ekonomii społecznej i solidarnej oraz promowania jej roli w osiąganiu Celów Zrównoważonego Rozwoju ONZ. P. Utting, Achieving the Sustainable Development Goals trought Social and Solidarity Economy:Incremental versus Transformative Changes, Knowledge Hub Working Paper, United Nations Inter-Agency Task Force on Social and Solidarity Economy, April 2018, s. 1-50 PRZEDSIĘBIORSTWA SPOŁECZNE I PRZEDSIĘBIORCY SPOŁECZNI A CELE ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU ONZ Przyjmując, iż przedsiębiorstwa społeczne odgrywają i mają do odegrania istotną rolę w realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju ONZ, cel: wyeksponowanie znaczenia tych podmiotów, ich podejścia i przyjmowanych sposobów rozwiązywania problemów społecznych oraz tworzenia wartości społecznej, wnosząc swoimi działaniami wkład w osiąganie SDGs z koncentracją na wybranych studiach przypadku.  PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ SPOŁECZNA Przedsiębiorczość społeczna: typ działań gospodarczych, których specyfika polega na odmiennym od tradycyjnego określaniu celu podejmowanych działań. Cel: tworzenie określonej wartości społecznej, którą można tu rozumieć jako wartość dla społeczeństwa generowaną przez rozwiązanie problemu społecznego lub efektywne reagowanie na pilne potrzeby społeczne. Z przedsiębiorczością społeczną wiążą się ściśle pojęcia przedsiębiorstwa społecznego i przedsiębiorcy społecznego.  PRZEDSIĘBIORSTWO SPOŁECZNE Definicja zaproponowana przez specjalistów z EMES International Research Network (zajmuje się badaniem trzeciego sektora, w ramach którego funkcjonują m.in. przedsiębiorstwa społeczne). „(…) Za PRZEDSIĘBIORSTWO SPOŁECZNE uznaje się działalność o głównie społecznych celach, której zyski w założeniu są reinwestowane w jej cele lub we wspólnotę, a nie w celu maksymalizacji zysku lub zwiększenia dochodu udziałowców czy też właścicieli (…). PRZEDSIĘBIORSTWO SPOŁECZNE - prywatna, autonomiczna organizacja dostarczająca produkty lub usługi na rzecz szerszej społeczności, której założycielem albo zarządzającym jest grupa obywateli i w której zakres korzyści materialnych podlega ograniczeniom. PRZEDSIĘBIORSTWO SPOŁECZNE przywiązuje dużą wagę do swej autonomii i gotowość do przyjmowania ekonomicznego ryzyka związanego z prowadzoną w sposób ciągły działalnością społeczno-ekonomiczną (…)”.  PRZEDSIĘBIORSTWO SPOŁECZNE Specjaliści z EMES wyróżnili 9 kryteriów (4 kryteria ekonomiczne i 5 kryteriów społecznych) pozwalające zakwalifikować dany podmiot czy daną formę organizacyjno- prawną do grupy przedsiębiorstw społecznych. KRYTERIA EKONOMICZNE KRYTERIA SPOŁECZNE 1. Prowadzenie w sposób ciągły, 1. Wyraźna orientacja na społecznie użyteczny regularny działalności polegającej na cel przedsięwzięcia (dostarczenie korzyści dla produkcji i sprzedaży towarów lub społeczeństwa lub wybranej grupy społecznej), świadczeniu usług, 2. Oddolny, obywatelski charakter inicjatywy 2. Wysoki poziom autonomii i (inicjatywa zgłaszana przez grupę obywateli), niezależności od instytucji publicznych, 3. Proces decyzyjny bazujący na innych 3. Znaczny poziom ryzyka podstawach niż własność kapitału, ekonomicznego, 4. Partycypacyjny charakter, angażujący różne 4. Zatrudnianie, choćby na minimalnym grupy, na które ukierunkowana jest działalność, poziomie, płatnego personelu. 5. Ograniczona dystrybucja zysków. Obok ww kryteriów, zwraca się dodatkowo uwagę na lokalny charakter przedsiębiorczości społecznej, rozumiany zarówno jako jej tworzenie siłami społeczności lokalnych, jak też nastawienie przedsiębiorczości społecznej na wspieranie lokalnego rozwoju.  PRZEDSIĘBIORSTWO SPOŁECZNE – cechy (1) Elementy wspólne definicji przedsiębiorstwa społecznego:  przedsiębiorstwo społeczne łączy w swojej działalności funkcje społeczne i ekonomiczne, przy czym funkcje ekonomiczne traktowane są jako te, których spełnienie umożliwia realizację funkcji społecznej, nadrzędnej wobec ekonomicznej,  zysk wypracowywany przez przedsiębiorstwo społeczne nie jest wartością samą w sobie, lecz służy realizacji celów społecznych, tworzenia wartości społecznie pożądanej poprzez zwykle innowacyjne sposoby wykorzystania zasobów, przy czym nowe kombinacje zasobów mają głównie zgłębić i wykorzystać możliwości tworzenia wartości społecznej poprzez stymulowanie zmiany społecznej lub zaspokajanie potrzeb społecznych,  PRZEDSIĘBIORSTWO SPOŁECZNE – cechy (2) Elementy wspólne definicji przedsiębiorstwa społecznego:  działalność ekonomiczna przedsiębiorstwa społecznego stanowi nie tylko źródło dochodów działalności społecznej, ale generuje również miejsca pracy, w szczególności dla osób w trudnej sytuacji życiowej; pełni rolę aktywizującą i integrującą w wymiarze zawodowym i społecznym,  przedmiot i zakres prowadzonej działalności ekonomicznej przedsiębiorstwa społecznego zależy od wyboru decyzji podjętej przez właściciela – kadry zarządzającej, wyboru opartego z jednej strony o analizę rynku i ryzyka ekonomicznego, a z drugiej o analizę potrzeb i możliwości społecznych; przedsiębiorstwo dostosowuje podaż do zidentyfikowanych, specyficznych potrzeb, które nie znajdują odzwierciedlenia w istniejącej ofercie rynkowej,  PRZEDSIĘBIORSTWO SPOŁECZNE – cechy (3) Elementy wspólne definicji przedsiębiorstwa społecznego:  przedsiębiorstwo społeczne przywiązuje dużą wagę do swej autonomii, jest gotowe do przyjmowania ryzyka ekonomicznego związanego z prowadzoną działalnością społeczno-ekonomiczną,  przedsiębiorstwo społeczne ma lokalne zakorzenienie – działa w ramach społeczności lokalnej i przede wszystkim dla niej; dąży do budowania i wzmacniania lokalnego potencjału; jego kultura oparta jest na partycypacji; istotne jest działanie we wspólnocie w realizacji danego celu społecznego; stosuje takie formy zarządzania, które starają się włączać pracowników w zarządzanie przedsiębiorstwem.  PRZEDSIĘBIORCA SPOŁECZNY (1) PRZEDSIĘBIORCA SPOŁECZNY To podmiot funkcjonujący w strukturze określonej organizacji, który:  „stawia sobie za wyłączny lub wyraźnie nakreślony cel tworzenie pewnej wartości społecznej,  wykazuje zdolności do dostrzegania i wykorzystywania możliwości tworzenia tego rodzaju wartości,  wykorzystuje innowacje polegające na realizacji własnych pomysłów lub adaptacji cudzych rozwiązań do tworzenia i/lub upowszechniania danej wartości społecznej,  zgadza się podejmować ponadprzeciętne ryzyko w celu tworzenia i upowszechniania tej wartości społecznej,  podczas realizacji przedsięwzięcia społecznego wykazuje niezwykłą zaradność,  nie zniechęca się brakami zasobów.” [Peredo A.M., McLean M.]  PRZEDSIĘBIORCA SPOŁECZNY (2) PRZEDSIĘBIORCA SPOŁECZNY – c.d.  dostrzega możliwości tam, gdzie inni jedynie widzą problemy społeczne,  aktywne wyszukuje i wykorzystuje szanse pozwalających rozwiązywać społeczne problemy,  posiada umiejętność identyfikacji i oceny różnych problemów, które niejednokrotnie mają wielowymiarowy charakter (ekonomiczny, kulturowy, prawny, etyczny itd.),  identyfikuje stabilną, ale z natury niesprawiedliwą sytuację dotykającą określoną grupę społeczną, powodującą jej wykluczenie, marginalizację, a która nie ma możliwości, aby samodzielnie rozwiązać dany problem, poprawić istniejącą sytuację,  dostrzega możliwości przywrócenia sprawiedliwej równowagi w ramach zidentyfikowanego problemu; niejednokrotnie bazuje na wykorzystaniu potencjału zainteresowanych stron,  stwarza nowy, sprawiedliwy ekosystem, łagodzący lub likwidujący określony problem społeczny, zapewniając lepsze warunki funkcjonowania określonej grupy, a nawet całego społeczeństwa,  wykorzystuje dostępne modele biznesowe dla celów społecznych, dla dobra ogółu. PRZEDSIĘBIORCA SPOŁECZNY (3) Przedsiębiorcy społeczni cechują się podobnymi cechami, umiejętnościami oraz orientacją na wykorzystywanie szans i okazji w otoczeniu jak przedsiębiorczy działający w biznesie. Wstępują także różnice pomiędzy przedsiębiorcą społecznym a tradycyjnym. Przedsiębiorców społecznych różni od tradycyjnych przedsiębiorców przede wszystkim to, iż strategię zarobkowania łączą z misją społeczną, często zatrudniając osoby wykluczone lub zagrożone wykluczeniem społecznym, a także sprzedając produkty lub usługi mające bezpośredni wpływ na specyficzne problemy społeczne.  PRZEDSIĘBIORCA SPOŁECZNY (4) Skala zaangażowania przedsiębiorców – zarządzających przedsiębiorstwami społecznymi w realizację celów społecznych może być zróżnicowana.  Jedni motywowani są dążeniem do urzeczywistnienia wyłącznie wartości/ korzyści społecznej, nie są zaangażowani w działania komercyjne.  Inni, prowadzący działalność komercyjną przekazują wypracowane zyski na rzecz realizacji przedsięwzięć społecznych.  Inni, prowadząc działalność komercyjną przeznaczają tylko część zysku na wsparcie określonego przedsięwzięcia społecznego.  Dla jeszcze innych, zysk może być głównym celem działalności, podczas, gdy tworzenie wartości/ korzyści społecznych jest jedynie dodatkowym, choć pożądanym efektem prowadzonej działalności. Źródło: Singapore International Foundation  Mogą być także tacy przedsiębiorcy, dla których tworzenie wartości/ korzyści społecznych jest instrumentem do osiągania zysków.  PRZYKŁAD Z RWANDY (1) RWANDA (AFRYKA) RWANDA Liczba mieszkańców: ok. 12,6 mln Powierzchnia kraju: 26,4 tys. km2 - RWANDA AFRYKA SUBSAHARYJSKA Kigali - stolica  PRZYKŁAD Z RWANDY (2) RWANDA (AFRYKA) Problem: W Afryce ok. 440 milionów ludzi wciąż nie ma dostępu do wody pitnej, w Rwandzie 90% gospodarstw domowych. Według UNICEF, choroby biegunkowe, najczęściej związane z brakiem dostępu do wody pitnej, pozostają drugą przyczyną zgonów wśród dzieci poniżej 5 roku życia w tym kraju. Ostatnie duże badanie rządowe dotyczące warunków życia Rwandyjczyków z 2018 r.: 39% z nich potrzebuje pół godziny lub więcej (podróż w obie strony), aby uzyskać dostęp do źródła czystej wody. Według danych WHO, dostęp do podstawowej higieny wzrósł o ponad 20% w kraju w latach 2000-2017. Rząd chce osiągnąć powszechny dostęp do wody do końca 2024 roku (termin przedłużony przez wyzwania w czasie pandemii Covid-19).  PRZYKŁAD Z RWANDY (3) RWANDA (AFRYKA) Problem: W wyjątkowo pagórkowatym kraju, gdzie domy nie są tradycyjnie zgrupowane w wioskach, ale są rozrzucone na wzgórzach, czasami na wysokości ponad 2000 metrów n.p.m., utworzenie publicznego przedsiębiorstwa wodociągowego jest skomplikowane i kosztowne. Znaczna część infrastruktury jest niszczona każdego roku przez osuwiska i powodzie, a naprawa wymaga czasu i zasobów. Potem są okresy suszy, kiedy wysychają niektóre źródła wody. Rząd walczy z wyzwaniami, a tymczasem pojawiają się pomysły przedsiębiorczych młodych ludzi i nie ze świata zewnętrznego, a w samej Rwandzie.  PRZYKŁAD Z RWANDY (4) RWANDA (AFRYKA) W 2014 r. CHRISTELLE KWIZERA (w wieku 20 lat), rok przed ukończeniem studiów inżynierii mechanicznej na Oklahoma Christian University w Kigali (oddział kampusu amerykańskiego) założyła Water Access Rwanda (WARwanda), przedsiębiorstwo społeczne, które powstało z dążenia do: wyeliminowania problemu braku dostępu gospodarstw domowych wiejskich i miejskich w Rwandzie do czystej wody pitnej poprzez instalację mini-sieci wodociągowych, a także zapewnienia młodym ludziom zatrudnienia (dostrzegając problem bezrobocia wśród nich). Źródło: Water Access Rwanda  PRZYKŁAD Z RWANDY (5) RWANDA (AFRYKA) Przedsięwzięcie: wiercenie otworów wiertniczych, obudowa studni płytkich, instalacja, w tym urządzeń filtrujących, konserwacja, naprawa pomp. Rwanda była pierwszym krajem partnerskim Water4 (projekt z Oklahoma City w USA), który wdrożył system wodny NUMA, znany lokalnie w Rwandzie jako INUMA. Dostarcza oczyszczoną wodę, do której ludzie mają dostęp z publicznego punktu wodociągowego. Instalacja tych punktów dostępu do mini-sieci zajmuje od 6 do 18 dni. Źródło: Water Access Rwanda Źródło: Water Access Rwanda  PRZYKŁAD Z RWANDY (6) RWANDA (AFRYKA) Kwizera dba o to, by woda, którą dostarcza jej firma, była dostępna dla każdego i za 1100 litrów wody pobiera zaledwie 1 dolara. Codziennie 71 tys. ludzi korzysta z mini sieci Inuma. Water Access Rwanda wierzy, że zrównoważony rozwój można osiągnąć tylko wtedy, gdy ludzie i społeczności zrozumieją wartość płacenia przystępnych stawek za stały dostęp do Źródło: Water Access Rwanda bezpiecznej wody, co z kolei (oprócz pozyskanych innych źródeł finansowania) zapewnia przedsiębiorstwu zasoby potrzebne do utrzymania i skalowania rozwiązań wodnych. W 2019 r. przedsiębiorstwo społeczne Water Access wygenerowało 290 000 euro zysku, prawie całkowicie reinwestując go w nowe studnie i nowe pompy.  PRZYKŁAD Z RWANDY (7) RWANDA (AFRYKA) Christelle: „Zapewniamy bezpieczną wodę oczyszczoną w przystępnej cenie. Pozwala to uwolnić czas i pieniądze, które można wykorzystać na inne działania generujące dochód, dać dzieciom czas na skupienie się na edukacji, a kobietom więcej czasu na zaangażowanie się w działalność gospodarczą i polityczną. Nasza działalność pozytywnie wpływa również na postęp w osiąganiu Celów Zrównoważonego Rozwoju ONZ ”. Cel 6: Czysta woda i warunki sanitarne Cel 8: Wzrost gospodarczy i godna praca Cel 13: Działania w dziedzinie klimatu Źródło: Water Access Rwanda  PRZYKŁAD Z RWANDY (8) RWANDA (AFRYKA) Christelle: „Prowadzenie przedsiębiorstwa wymaga dużego kapitału. Nasz model wymaga inwestycji, co nie jest łatwe, jesteśmy młodym przedsiębiorstwem. To ogranicza nasz zasięg i oznacza, że ​rozwijamy się wolniej niż chciałabym, ale musimy dużo inwestować, aby dotrzymać kroku standardom jakości i realizować nasze cele.” „Najbardziej dochodową częścią naszej działalności jest współpraca z organizacjami pozarządowymi, rządem i firmami, które realizują działania z zakresu Społecznej Odpowiedzialności Biznesu. Część pieniędzy udało nam się zebrać z dotacji. Również fundusze na nagrody były dla nas świetne i cieszę się, że będąc młodą kobietą prowadzącą firmę, mogliśmy zdobyć wiele nagród pieniężnych, które wykorzystaliśmy, na przykład na zakup sprzętu IT dla zespołu, samochodu, zbudowanie magazynu itd. Wszystkie przychody i zyski ponownie inwestuję w przedsiębiorstwo”. „Poświęcanie osobistych luksusów dla utrzymania wartości w biznesie to dla mnie oczywiste. Nadal jeżdżę motocyklami na duże spotkania, ponieważ samochód służbowy i inne pojazdy są wykorzystywane w działalności operacyjnej. Trzeba inwestować, aby osiągnąć sukces. Jestem pokorna w tych sprawach”. Źródło: Water Access Rwanda  PRZYKŁAD Z RWANDY (9) RWANDA (AFRYKA) Popyt na usługi Water Access Rwanda zwiększył się znacznie w latach 2020-2022 -> wzrosła potrzeba ochrony przed Covid-19 poprzez większą higienę. Christelle: „Ze względu na ograniczenia związane z blokadą kraju (restrykcje w walce z Covid-19) - wielu moich klientów nie było w stanie pracować, co wpłynęło na ich płatności za wodę. Stosowaliśmy obniżki cen. Zaczęliśmy rozdawać wodę za darmo (…) Całą swoją energię poświeciłam również na zatrzymanie pracowników w przedsiębiorstwie, aby dać im poczucie bezpieczeństwa w tych trudnych czasach”.  PRZYKŁAD Z KENII (1) KENIA (AFRYKA) KENIA Liczba mieszkańców: 53,8 mln Powierzchnia kraju: 580 367 km2 KENIA AFRYKA SUBSAHARYJSKA Nairobi - stolica  PRZYKŁAD Z KENII (2) KENIA (AFRYKA) Problem: W Kenii ponad 36,7% populacji żyje w skrajnym ubóstwie, za mniej niż 1,90 dolara dziennie. Dzieci są często najbardziej dotknięte ubóstwem. W całym kraju ponad 29% dzieci na wsi i 20% w miastach cierpi z powodu niedożywienia, co często powoduje zahamowanie wzrostu lub trwające całe życie upośledzenie fizyczne i psychiczne. Ponad 23 mln kenijskich dzieci codziennie chodzi do szkoły głodnych. Mimo, że więcej dzieci chodzi do szkoły niż w przeszłości, często nie są w stanie uzyskać wysokiej jakości edukacji z powodu chronicznego głodu. Źródło: Food for Education  PRZYKŁAD Z KENII (3) KENIA (AFRYKA) Wawira Njiru Na University of South Australia ukończyła w 2017 r. studia w zakresie nauki o żywności i pogłębiła swoje zrozumienie związku między odżywianiem a edukacją. Źródło: Food 4 Education Wawira z mamą i siostrą  PRZYKŁAD Z KENII (4) KENIA (AFRYKA) Wawira Njiru Po studiach wróciła do Kenii i postanowiła pracować nad wypełnieniem luki edukacyjnej w kraju, dbając o zapewnienie dzieciom wystarczającej ilości jedzenia. Założyła przedsiębiorstwo społeczne Food 4 Education, które dostarcza codziennie posiłki dla 2000 uczniów. Wawira: „Korzystamy z centralnego zakładu produkcyjnego i modelu hub- and-spoke. Zaopatrujemy się bezpośrednio od rolników, którzy są partnerami. Przygotowujemy posiłki w naszej kuchni i dostarczamy do szkół”. Źródło: Food 4 Education  PRZYKŁAD Z KENII (5) KENIA (AFRYKA) Każdy posiłek, który zapewnia organizacja, kosztuje od 10 do 15 centów i zapewnia 40% dziennej wartości odżywczej dziecka. Większość budżetu operacyjnego organizacji zapewniają rodzice. Źródłem finansowania są również środki finansowe pochodzące od rządu kenijskiego i dotacje od różnych organizacji pozarządowych. Wawira: „Posiłek jest tak pożywny i tani, więc rodzice chętnie dołączają do programu. Typowy posiłek składa się z ryżu, fasoli, warzyw i chapati. Soczewica, kukurydza i świeże owoce również regularnie pojawiają się w codziennej rotacji posiłków”. Źródło: Food 4 Education „Wiele dzieci nie je śniadania ani kolacji, więc ten posiłek, który otrzymują od nas w szkole jest jedynym i najbardziej pożywnym posiłkiem, jaki mają w ciągu dnia”.  PRZYKŁAD Z KENII (6) KENIA (AFRYKA) Odkąd Food 4 Education zaczęło dostarczać posiłki, wskaźniki wyników w szkole poprawiły się o 24%, a ponad 50% uczniów kontynuowało naukę w szkołach średnich. Obecnie przedsiębiorstwo społeczne współpracuje z kilkoma szkołami. Według Wawiry model jego działania pozwala na ekspansję. Organizacja otworzyła swój drugi zakład przetwórstwa. Celem Wawiry jest zapewnienie uczniom pożywnych posiłków we wszystkich szkołach publicznych w kraju. Źródło: Food 4 Education  PRZYKŁAD Z KENII (7) KENIA (AFRYKA) Dzięki licznym nagrodom pieniężnym, jakie Wawira otrzymała – możliwe jest pokonanie tego, co w przeszłości było dla niej największą przeszkodą - dostęp do funduszy. Źródło: Food 4 Education  PRZYKŁAD Z KENII (8) KENIA (AFRYKA) Wawira: „Karmię przyszłość Afryki, ponieważ wierzę w pokolenie, które jest dobrze odżywione i wykształcone” (…) „Głodne dzieci nie mogą się uczyć i wierzę, że pomyślna przyszłość mojego kontynentu zaczyna się od tego, że żadne dziecko nie uczy się na pusty żołądek” (…). „Musimy zrozumieć wartość młodego człowieka, jego wizję i to, co chce robić (…) Młodzi ludzie mogą przewodzić zmianom, młodzi Afrykanie mogą wprowadzać zmiany na kontynencie”. Działalność Food 4 Education pozytywnie wpływa również na postęp w osiąganiu Celów Zrównoważonego Rozwoju ONZ: Cel 2: Zero głodu Cel 3: Dobre zdrowie i jakość życia Cel 4: Dobra jakość edukacji Cel 10: Mniej nierówności  PRZYKŁAD Z FILIPIN (1) FILIPINY (AZJA) FILIPINY Liczba mieszkańców: 109,6 mln Powierzchnia kraju: 300 000 km2 FILIPINY Manila - stolica  PRZYKŁAD Z FILIPIN (2) FILIPINY (AZJA) Problem: Na Filipinach powszechną praktyką jest wymaganie przez firmy zaświadczenia lekarskiego od potencjalnych pracowników – dotyczy to każdego, od pracowników o niskich kwalifikacjach po dyrektorów generalnych. Wszelkie oznaki trwającego problemu medycznego, niepełnosprawności lub schorzenia neuroróżnorodnego, takiego jak autyzm, mogą oznaczać, że kandydaci do pracy zostają zwykle odrzucani. Taka jest praktyka, pomimo przepisów stanowiących, że agencje rządowe i firmy prywatne zatrudniające ponad 100 pracowników muszą zapewnić, że zatrudniają osoby niepełnosprawne - zapewniając, że stanowią one co najmniej 1% ich personelu. Mniej niż 10% organizacji przestrzega przepisów dokonując dostosowań dla swoich pracowników z przewlekłymi schorzeniami lub niepełnosprawnością, na przykład dla osób niesłyszących lub niewidomych. Dyskryminacja dotyka osoby niepełnosprawne, ale także samotnych rodziców – zwłaszcza samotne matki, byłe prostytutki, byłych narkomanów, byłych więźniów itd.  PRZYKŁAD Z FILIPIN (3) FILIPINY (AZJA) Ryan Gersava dorastał w ubogiej rodzinie w wiejskiej społeczności. Źródło: Virtualahan Dzięki wykorzystaniu technologii w celu uzyskania dostępu do edukacji mógł ubiegać się o przyjęcie na studia i zdobyć dyplom lekarza. Pomimo tego osiągnięcia, po przejściu wszystkich etapów rekrutacji starając się o pracę - z powodu diagnozy lekarskiej (wirusowe zapalenie wątroby typu B) - odmówiono mu zatrudnienia. Źródło: Virtualahan Podejmował wielokrotnie próby. Został wykluczony z rynku pracy.  PRZYKŁAD Z FILIPIN (4) FILIPINY (AZJA) Ryan Gersava W 2015 r. Gerseva założył przedsiębiorstwo społeczne Virtualahan, co oznacza „wirtualną szkołę” - połączenie słów „wirtualna” i „escuelahan”, na podstawie hiszpańskiego słowa oznaczającego szkołę (escuela). Przedsiębiorstwo zapewnia szkolenia z umiejętności cyfrowych dla osób, które są zazwyczaj wykluczone z rynku pracy ze względu na stan zdrowia lub trudne warunki życia. Osoby, które borykają się z różnymi problemami, które powodują ich wykluczenie z rynku pracy, mogą ubiegać się o zapisanie do szkoły. Ryan: „Mimo że mamy różne pochodzenie, jako grupa łączy nas wspólna walka o niemożność znalezienia pracy, a tym godnej pracy”. Źródło: Virtualahan  PRZYKŁAD Z FILIPIN (5) FILIPINY (AZJA) Virtualahan koncentruje się na szkoleniu ludzi do ról zorientowanych na technologię, ponieważ często można je wykonywać zdalnie i wymagają krótszego szkolenia niż prace, które mogą wymagać ukończenia studiów. To także rozwijający się obszar gospodarki. Ryan: „Osoba niepełnosprawna może zostać np. analitykiem danych, nie musi się godzić na pracę wymagającą niskich kwalifikacji i nisko płatną”. Dla samych uczestników możliwość szkolenia i znalezienia dobrej pracy po doświadczeniu - trwającej przez całe życie dyskryminacji - jest ogromna. Ryan: „To właśnie sprawia, że ​moja praca i moich współpracowników jest tak satysfakcjonująca”. Źródło: Virtualahan  PRZYKŁAD Z FILIPIN (6) FILIPINY (AZJA) Od momentu powstania w 2015 r. do listopada 2020 r. programy organizacji ukończyło ponad 600 osób, które borykałyby się ze znalezieniem pracy. Absolwenci rozpoczęli pracę dla start-up`ów, małych firm i dużych korporacji, takich jak Accenture i Microsoft. Microsoft powierzył Virtualalanowi prowadzenie zintegrowanego programu rekrutacyjnego dla obszaru Azji i Pacyfiku, a rząd filipiński jest również zainteresowany pracą, którą wykonują. Przedsiębiorstwo społeczne może pochwalić się 78% stopą zatrudnienia wśród absolwentów i średnim wzrostem dochodów o 254% (dane z listopada 2020 r.). Nauka online jest kluczowym elementem - 80% osób niepełnosprawnych mieszka na obszarach wiejskich na Filipinach. Źródło: Virtualahan  PRZYKŁAD Z FILIPIN (7) FILIPINY (AZJA) Gersava znalazł się w gronie trzech finalistów do nagrody Global Citizen Prize: Cisco Youth Leadership Award 2020 - nagrody, która wyróżnia młodych aktywistów pracujących na rzecz osiągnięcia Celów Zrównoważonego Rozwoju ONZ i wyeliminowania skrajnego ubóstwa oraz przyznaje 250 000 dolarów na wsparcie zwycięskiej organizacji. Cel 10 wzywa społeczeństwa do podjęcia działań w celu zmniejszenia nierówności, a to oznacza położenie kresu powszechnemu wykluczeniu społecznemu i finansowemu, z którym borykają się miliony osób niepełnosprawnych, z długotrwałymi chorobami, nałogami lub innymi Działalność Virtualahan pozytywnie problemami. wpływa również na postęp w osiąganiu Celów Zrównoważonego Rozwoju ONZ: Cel 4: Dobra jakość edukacji Cel 8: Wzrost gospodarczy i godna praca Cel 10: Mniej nierówności  PODSUMOWANIE (1)  Zmiany społeczno-gospodarcze współczesnego świata i związane z nimi wyzwania niosą ze sobą konieczność poszukiwania nowych, racjonalnych ekonomicznie rozwiązań problemów służących zrównoważonemu rozwojowi w sferze ekonomicznej, społecznej i środowiskowej.  Agenda na rzecz zrównoważonego rozwoju ONZ i ujęte w niej Cele Zrównoważonego Rozwoju identyfikują kluczowe problemy globalne, których skala i zakres są szczególnie dotkliwe dla społeczności krajów słabo rozwiniętych oraz wskazują działania niezbędne do ich rozwiązania.  Bez zaangażowania państw, organizacji międzynarodowych, sektora biznesowego, organizacji trzeciego sektora, czy osób fizycznych, bez budowania partnerstw i współpracy, nie będą możliwe postępy w osiąganiu Celów Zrównoważonego Rozwoju ONZ. Pandemia Covid-19, wojny (np. w Syrii, Ukrainie, Izrael – Hamas itd.), zmiany klimatyczne i inne czynniki stoją na drodze w realizacji tych Celów w perspektywie do 2030 r. Nie oznacza jednak, że należy zaprzestać kontynuacji działań, wręcz przeciwnie, wymaga zwiększonych wysiłków społeczności międzynarodowej.  PODSUMOWANIE (2)  Wśród podmiotów, które swoimi działaniami wnoszą wkład w realizację SDGs są przedsiębiorstwa społeczne łączące w działalności funkcje społeczne i ekonomiczne, przy czym funkcje ekonomiczne traktowane są jako te, których spełnienie umożliwia realizację funkcji społecznej, nadrzędnej wobec ekonomicznej.  Krajobraz przedsiębiorstw społecznych na świecie jest zróżnicowany. Przyjmują różne modele działania, są na różnych etapach rozwoju, angażują się w zróżnicowane spektrum problemów do rozwiązania. Funkcjonują w odmiennych uwarunkowaniach politycznych, instytucjonalno-prawnych, ekonomicznych, społeczno-kulturowych, technologicznych i środowiskowych, które wpływają na nie, mogą być impulsem rozwojowym lub wręcz przeciwnie, hamować ich rozwój.  Wspólne dla przedsiębiorstw społecznych: poszukiwanie innowacyjnych sposobów rozwiązywania konkretnych problemów społecznych mając na uwadze konieczność zbudowania i wdrożenia takiego modelu funkcjonowania, który będzie również efektywny pod względem ekonomicznym.  PODSUMOWANIE (3)  Dostępne wyniki badań podkreślają istotną rolę przedsiębiorstw społecznych w osiąganiu SDGs. Występują również obszary badawcze, w których występują luki, wymagają kontynuowania badań.  Dalsze badania koncepcyjne i empiryczne mogłyby dotyczyć takich obszarów jak m.in.:  strategie i sposoby działania (Jakie podejścia w zakresie przyjmowanych strategii i sposobów działania przyjmują przedsiębiorstwa społeczne osiągające sukcesy w realizacji SDGs?);  pomiar wpływu (Jakie są najlepsze i obiecujące praktyki w zakresie pomiaru wpływu wspierające przedsiębiorstwa społeczne w mierzeniu ich postępów w realizacji SDGs?);  sieci społeczne (Jaka jest rola sieci społecznych w przedsiębiorstwach społecznych przyczyniających się do realizacji SDGs?, Jakie są możliwości i ograniczenia dla przedsiębiorstw społecznych w wykorzystaniu istniejących i powstających sieci, aby przyczynić się do realizacji SDGs?);  PODSUMOWANIE (3)  polityki publiczne (Jaka jest rola polityki publicznej/ państwa we wspieraniu lub koordynowaniu działań przedsiębiorstw społecznych na rzecz realizacji SDGs?, Jakie są najlepsze i obiecujące praktyki w tym zakresie?, Jakie wnioski można wyciągnąć z realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju ONZ w innych sektorach?, Czego możemy się nauczyć ze wspólnego podejścia do realizacji poprzednich celów SDGs - Milenijnych Celów Rozwoju?);  środowisko akademickie (Jaka jest rola środowiska akademickiego we wspieraniu sektora przedsiębiorstw społecznych w realizacji SDGs?, W jaki sposób sektor przedsiębiorstw społecznych może najlepiej wykorzystać wiedzę i doświadczenia środowiska akademickiego w osiąganiu postępów w osiąganiu SDGs i vice versa?, Jakie są najlepsze praktyki w nauczaniu o roli i znaczeniu przedsiębiorstw społecznych w realizacji SDGs?, Jakie bariery i wyzwania występują w tym procesie? Jakie są możliwości ich przezwyciężenia?).  PRZEDSIĘBIORCY SPOŁECZNI – RÓŻNE PRZYKŁADY Ashoka jest pionierem w dziedzinie przedsiębiorczości społecznej, identyfikując i wspierając wiodących przedsiębiorców społecznych na świecie od 1980 roku. Przedsiębiorcy społeczni są ambitni i wytrwali - zajmują się głównymi problemami i oferują nowe pomysły na zmiany na poziomie systemów. Modelują zachowania związane z wprowadzaniem zmian i katalizują organizacje i ruchy, w których każdy może być twórcą zmian. [Ashoka] Szerzej: https://www.ashoka.org/en-us/focus/social-entrepreneurship