EDUKASYON SA PAGPAPAKATAO-9 (Quarter 1) Notes.pdf

EDUKASYON SA PAGPAPAKATAO-9 (Quarter 1) By: Richard Ethan T. Cordero Module 1: Mga Elemento ng Kabutihang Panlahat Quarter 1 Module 1 MGA ELEMENTO NG KABUTIHANG PANLAHAT H...

EDUKASYON SA PAGPAPAKATAO-9 (Quarter 1) By: Richard Ethan T. Cordero Module 1: Mga Elemento ng Kabutihang Panlahat Quarter 1 Module 1 MGA ELEMENTO NG KABUTIHANG PANLAHAT Halimbawa sa Tunay na Kabutihang Panlahat: Buhay: Tumutukoy sa tunay na layunin ng lipunan na dapat umayon sa Ang kuwento ni Jennifer layunin ng bawat indibidwal. Doroga, isang janitress na Ang pagbibigay-halaga sa karapatan at dignidad ng tao ay nagsauli ng wallet na sumasalamin sa kabutihang panlahat. naglalaman ng P1.2 milyon, sa kabila ng Mga Elemento ng Kabutihang Panlahat: kanyang pangangailangan, ay Paggalang sa Indibidwal na Tao: nagpapakita ng katapatan ○ Dapat tiyakin ng lipunan na kinikilala, iginagalang, at integridad. pinoprotektahan, at pinahahalagahan ang karapatan ng bawat tao. Karapatang Pantao at Tawag ng Katarungan o Kapakanang Panlipunan ng Pangkat: Panlipunang Responsibilidad: ○ Ang pag-unlad at kagalingan ng lipunan ay nakabatay sa mga pampublikong sistema tulad ng pangangalagang Ang karapatan ng bawat pangkalusugan, pampublikong kaligtasan, kapayapaan, kasapi ng lipunan na makatarungang sistema ng batas at pulitika, at malinis na matugunan ang kanilang kapaligiran. pangangailangan nang Kapayapaan: may dignidad, at ang ○ Ang kapayapaan ay tanda ng pagkakaroon ng kabutihang kanilang tungkulin na panlahat, na nagbibigay ng seguridad at kaayusan sa tiyakin ang katarungan lipunan. para sa kabutihang panlahat. Paglalapat ng Kabutihang Panlahat: Mahalaga ang papel ng bawat indibidwal at lipunan sa pagtutulungan upang maisulong ang katarungan at paggalang sa karapatan ng iba. Ang kabutihang panlahat ay nakasalalay sa sama-samang pagkilos ng mga pinuno at mamamayan. Summary Ang Kabutihang Panlahat ay tumutukoy sa layunin ng lipunan na magbigay-pakinabang sa lahat habang pinahahalagahan ang karapatan at dignidad ng bawat isa. Ang bawat isa ay may tungkulin na makibahagi at tumulong upang masiguro ang katarungan, kapayapaan, at kagalingan ng komunidad.  Module 2: Ang Pagkamit ng Kabutihang Panlahat Quarter 1 Module 2 Ang Pagkamit ng Kabutihang Panlahat Kabutihang Panlahat: Ito ay ang kolektibong kabutihan na dapat makamit at mapanatili ang bawat isa sa lipunan. Dapat itong isabuhay sa pamamagitan ng moral na pagpapahalaga upang mapatatag ang lipunan. Mga Hadlang sa Pagkamit ng Kabutihang Panlahat: Pansariling interes o indibidwalismo Pakiramdam ng higit na kontribusyon kaysa sa iba Pagkakait ng tulong sa nangangailangan Pag-aangkin ng benepisyo mula sa kabutihang panlahat nang hindi nag-aambag Tungkulin ng Bawat Isa: Ang bawat tao ay may pananagutan na makibahagi sa kabutihang panlahat. Ang paggamit ng kabutihang panlahat ay isang kolektibong tungkulin na nagtataguyod ng katarungan, kapayapaan, at kaunlaran sa komunidad. Pagninilay at Aksyon: Maging mapanuri sa mga hadlang sa pagkamit ng kabutihang panlahat. Mahalaga ang aktibong pakikilahok sa mga proyekto at aksyon na tumutulong sa mga pangangailangan ng komunidad. Mga Kondisyon para sa Kabutihang Panlahat: Paggalang sa karapatang pantao. Pagkakaroon ng malayang pagkilos ng bawat indibidwal. Pagpapanatili ng diyalogo, pagmamahal, at katarungan sa lipunan. Summary Ang “Kabutihang Panlahat” ay ang kolektibong kabutihan na dapat isulong ng bawat isa sa lipunan, habang nilalabanan ang mga hadlang tulad ng indibidwalismo at pagkakait ng tulong. Ang bawat tao ay may tungkulin na makibahagi at mag-ambag upang makamit ang katarungan, kapayapaan, at kaunlaran ng komunidad.  Module 3: Lipunang Politikal at ang Dalawang Prinsipyo Quarter 1 Module 3 LIPUNANG POLITIKAL AT ANG DALAWANG PRINSIPYO - Lipunang Politikal - Isang sistema na nag-aayos ng lipunan upang matiyak na ang bawat mamamayan ay nakakamit ang kanilang mithiin na naaayon sa kabutihang panlahat. Ang pamahalaan ay may tungkulin na magbigay ng mga pangangailangan ng mamamayan at magpatupad ng mga batas para sa seguridad at kapayapaan. - Prinsipyo ng Subsidiarity - Ang prinsipyo na ito ay pagpapahalaga sa karapatang pantao at kalayaan ng bawat indibidwal, na dapat ay iginagalang at pinoprotektahan upang masiguro ang kabutihang panlahat. - Prinsipyo ng Pagkakaisa (Solidarity) - Nagpapakita ng pagtutulungan at pagkakaisa para sa kabutihang panlahat. Dito, minsan ay kailangan magsakripisyo ng ilang indibidwal para sa kapakanan ng nakararami. - Kahalagahan ng Ugnayan - Mahalaga ang pagtutulungan sa pagitan ng pamahalaan at mamamayan, pati na rin sa pagitan ng mga mamamayan mismo, upang matugunan ang mga pangangailangan ng lipunan. Summary Ang Lipunang Politikal ay nag-aayos ng lipunan upang matiyak na bawat mamamayan ay nakakamit ang kanilang mithiin ayon sa kabutihang panlahat, habang pinapahalagahan ang Prinsipyo ng Subsidiarity, na iginagalang ang karapatang pantao at kalayaan ng bawat indibidwal. Ang Prinsipyo ng Pagkakaisa (Solidarity) ay mahalaga sa pagtutulungan at pagkakaisa para sa kabutihan ng nakararami, kung saan minsan kailangan magsakripisyo para sa kapakanan ng iba. Mahalaga ang ugnayan sa pagitan ng pamahalaan at mamamayan upang matugunan ang mga pangangailangan ng lipunan.  Module 4: Pagpapairal ng Prinsipyo ng Subsidiarity at Pagkakaisa Quarter 1 Module 4 PAGPAPAIRAL NG PRINSIPYO NG SUBSIDIARITY AT PAGKAKAISA 1. Prinsipyo ng Subsidiarity: ○ Ang pamahalaan ay tumutulong sa mga mamamayan upang magawa nila ang makapagpapaunlad sa kanilang sarili nang walang panghihimasok. ○ Ang mga mamamayan ay binibigyan ng kalayaan ng pamahalaan sa pamamagitan ng pag-ambag sa estado (buwis, lakas, at talino). 2. Prinsipyo ng Pagkakaisa: ○ Ang pamahalaan at mamamayan ay nagtutulungan at magtayo ng akmang estruktura. ○ Parehas na tungkulin ng pamahalaan at mamamayan ang pagtutulungan para sa pag-unlad ng lipunan. Mga Ahensya ng Pamahalaan at Kanilang Proyekto: 3. DOH: Free Medical Check-up, libreng gamot 4. DSWD: SAP (Social Amelioration Program) 5. SSS: SBWS (Small Business Wage Subsidy) 6. DOLE: CAMP (COVID-19 Adjustment Measures Program) Summary Ang modyul na ito ay nagtuturo ng kahalagahan ng prinsipyo ng subsidiarity at pagkakaisa sa lipunan, kung saan ang pamahalaan at mamamayan ay nagtutulungan upang mapabuti ang kalidad ng buhay. Ang subsidiarity ay nagbibigay kalayaan sa mga mamamayan na nagpaunlad sa kanilang sarili habang ang pamahalaan ay sumusuporta, at ang pagkakaisa ay nakikita sa pagtutulungan ng lahat para sa kaunlaran ng lipunan. Sa panahon ng pandemya, ang mga proyektong pangkalusugan at pang-ekonomiya ng pamahalaan ay nagpakita ng epektibong pagsasabuhay ng mga prinsipyong ito.  Module 5: Pagtugon sa Pangangailangan ng Lipunan Batay sa Perspektibong Ekonomikal Quarter 1 Module 5 PAGTUGON SA PANGANGAILANGAN NG LIPUNAN BATAY SA PERSPEKTIBONG EKONOMIKAL Katangian ng Mabuting Ekonomiya: Ang pagkakaroon ng sapat na trabaho para sa lahat. Pagkakapantay-pantay sa pamayanan at pagsunod sa batas. Pagiging matipid at tapat sa tungkulin ng mga tao, lalo na ng mga politiko. Epekto ng Magandang Ekonomiya: Lahat ay may trabaho at may pagkakaisa ang taong bayan. Pagkakaroon ng mga istrakturang sumusuporta sa komersyo, tulad ng mga gusali at kalsada. Pag-unlad ng mga lokal na negosyo na nagbibigay ng hanapbuhay sa komunidad. Pag-aaral ng Ekonomiya ng Marikina: Marikina bilang Shoe Capital of the Philippines, na nagpapakita ng kahalagahan ng lokal na industriya. Ang suporta ng lokal na pamahalaan sa mga maliliit na negosyo sa panahon ng pandemya. Pagsusumikap at Pagtitiyaga: Halimbawa ni Sarah na mula sa hirap ay nagsumikap upang makatapos ng pag-aaral at maging matagumpay. Ang kahalagahan ng pagtatapos ng pag-aaral bilang susi sa pagkamit ng mabuting ekonomiya. Summary Ang modyul na ito ay nagtuturo ng kahalagahan ng pagkakaroon ng sapat na trabaho, pagkakapantay-pantay, at pag-unlad ng ekonomiya sa lipunan, na siyang nagdudulot ng kabutihan para sa lahat. Ang mabuting ekonomiya ay nakikita sa suporta ng pamahalaan sa mga lokal na negosyo at komunidad, tulad ng halimbawa ng Marikina bilang Shoe Capital of the Philippines. Ang pagsusumikap at pagtitiyaga, tulad ng kwento ni Sarah, ay mahalaga upang makamit ang tagumpay at pag-unlad ng ekonomiya.  Module 6: Ang Lipunang Pang-Ekonomiya Quarter 1 Module 6 ANG LIPUNANG PANG-EKONOMIYA Konsepto ng Pagkakapantay-pantay: Bahagi ng pagiging tao ang pagkakaroon ng magkakaibang lakas at kahinaan. Kailangan sikaping magkaroon ng pagkakapantay-pantay sa pamamagitan ng pagbabahagi ng yaman ng bayan. Prinsipyo ng Proportion: Ayon kay Santo Tomas de Aquino, ang proportion ay angkop na pagkakaloob ayon sa pangangailangan ng tao. Hindi pantay-pantay ang tao, kaya kailangang maging patas ayon sa kakayahan at pangangailangan ng bawat isa. Halaga ng Tao: Hindi sa material na bagay nagmumula ang halaga ng tao. Mayaman man o mahirap, may halaga pa rin ang bawat tao bilang indibidwal. Kahulugan ng Patas sa Pantay: Hindi pantay ang lahat dahil may mahirap at may mayaman, ngunit patas dahil pinangangasiwaan ang yaman ng bayan ayon sa pangangailangan ng tao. Pagkakaiba ng Trabaho at Hanapbuhay: Ang trabaho ay nasusuklian ng sweldo. Ang hanapbuhay ay higit pa sa sweldo dahil ito ay may kasiyahan at pagtulong sa kapwa. Pag-unawa sa Perspektibang Ekonomikal: Ang pag-unlad ng pamilya ay repleksyon ng pag-unlad ng lipunan. Natutugunan ang batayang pangangailangan ng bawat isa. Pagpupunyagi at Tagumpay: Hindi hadlang ang kahirapan, kahinaan, o kawalan ng kakayahan para magtagumpay at umunlad.  Ang bawat isa ay may kakayahang tulungan ang sarili upang makamit ang mga mithiin sa buhay. Pantay-pantay sa Mata ng Diyos: Mahalaga na gawin ang mga bagay na magdudulot ng kaginhawahan at kasiyahan sa gawain. Hindi matatawag na tahanan ang isang bahay kung ang mga pangangailangan ng pamilya ay hindi natutugunan. Summary Ang modyul na ito ay nagtuturo ng konsepto ng pagkakapantay-pantay at prinsipyo ng proportion kung saan ang yaman ng bayan ay dapat ipamahagi ayon sa pangangailangan ng bawat tao. Binibigyang-diin nito na ang tunay na halaga ng tao ay hindi nasusukat sa materyal na bagay kundi sa kanilang kakayahang magtulungan at mag-ambag sa lipunan. Itinuturo rin na hindi hadlang ang kahirapan sa pag-unlad, at bawat isa ay may kakayahang magtagumpay sa pamamagitan ng pagsusumikap at pagtutulungan.  Module 7: LIPUNANG SIBIL (CIVIL SOCIETY), MEDIA AT SIMBAHAN Quarter 1 Module 7 LIPUNANG SIBIL (CIVIL SOCIETY), MEDIA AT SIMBAHAN Media: Lipunang Sibil: Nagbibigay ng Kusang-loob na pagsasama ng mga tao upang magtulungan para mahahalagang sa kabutihang panlahat. impormasyon at balita. Halimbawa: Nakakatulong upang ○ Kilusang Mayo Uno: Tinutulungan ang mga maging mulat ang mga manggagawa. tao sa mga isyu ng ○ Non-Government Organizations (NGOs): Gaya ng lipunan. Rotary Club, na nagbibigay ng tulong pinansyal at Halimbawa: Mga serbisyong pangkomunidad. mamamahayag na nagbibigay ng patas at Mga Aktibidad: makatotohanang balita. 1. Pagkilala sa mga Organisasyon: Simbahan: ○ Tukuyin ang iba't-ibang larawan at ang kanilang kontribusyon sa lipunan. Nagpapalakas ng ○ Halimbawa: pananampalataya at Larawan ng mga grupo na nagbibigay ng relief nagbibigay ng moral na goods. suporta. Larawan ng mga mamamahayag. Nagtuturo ng mga aral at Larawan ng simbahan na namimigay ng tulong. utos ng Diyos upang 2. Pagsusuri ng Sariling Karanasan: gabayan ang mga tao sa ○ Pag-isipan at isulat ang iyong sariling karanasan sa panahon ng krisis. pagtulong sa pamilya at komunidad. ○ Mga tanong na dapat sagutin: Ano ang iyong ginawa at bakit? Anong uri ng tulong ang ibinigay mo? 3. Pagkilala sa Mga Katangian ng Lipunang Sibil: ○ Walang pinipigilan sa pagpapahayag ng saloobin. ○ Isinusulong ang kabutihang panlahat. ○ Kusang-loob na pagsali sa mga aktibidad ng organisasyon. 4. Pagninilay: ○ Ano ang mga konsepto at kaalamang natutunan mo? ○ Paano mo ito maisasagawa sa iyong buhay? Summary Ang Lipunang Sibil, Media, at Simbahan ay mahalagang bahagi ng ating lipunan na tumutulong sa kapwa at nagsusulong ng kabutihang panlahat. Ang Lipunang Sibil ay kusang-loob na pagsasama ng mga tao para sa iba't ibang adhikain, ang Media ay nagbibigay ng mahalagang impormasyon, at ang Simbahan ay nagbibigay ng moral na suporta at aral ng Diyos. Sa panahon ng krisis tulad ng pandemya, ang mga grupong ito ay nagiging katuwang ng pamahalaan sa pagtulong sa komunidad.  Module 8: Quarter 1 Module 8 Adbokasiya at Pagganap: Pangunahing Layunin ng Lipunang Sibil: 1. Pagpapatupad ng Batas - 1. Pagkakaisa at Pagpapahalaga - Ang lipunang sibil ay Mahalaga ang papel ng pamahalaan sa pagpapatupad naglalayong magkaisa ang mga tao para sa iba't ibang adhikain ng mga batas para sa kaayusan tulad ng katarungang panlipunan, ekonomiyang pag-unlad, at kapayapaan ng lipunan. kapayapaan, pagkakapantay-pantay ng kasarian, at espiritwalidad. 2. Pagbibigay ng Suporta - Ang 2. Tulong sa Kapwa - Ang pangunahing layunin ng mga simbahan at iba pang grupo ay institusyong ito ay tumulong sa kapwa at magbigay ng mga nagbibigay ng moral at ispiritwal na suporta, pati na rin solusyon sa mga pangangailangan ng komunidad. mga programang tumutulong sa 3. Media - Ang layunin ng media ay magbigay ng tamang pag-unlad ng tao. impormasyon na kailangan ng mga mamamayan upang 3. Proyektong Pangkomunidad makapagdesisyon ng tama at patas. - Pagtulong ng mga miyembro ng komunidad sa mga proyekto na naglalayong pagandahin at Pakikilahok sa Lipunang Sibil: paunlarin ang kanilang lugar. 1. Mass Media - Responsableng paggamit ng iba't ibang uri ng Karagdagang Tala: media (radyo, dyaryo, telebisyon, online platforms) para magbigay ng tama at patas na impormasyon. Panatang Maka-Kalikasan - 2. Simbolo ng Pagkakaisa - Ang pagkakaisa ng mga tao para sa Pagtatalaga sa sarili na isang layunin ay mahalaga upang masolusyunan ang mga pangalagaan ang kalikasan at hikayatin ang iba na makiisa sa problema ng lipunan at makamit ang kabutihang panlahat. mga adbokasiya para sa 3. Pananaliksik sa Komunidad - Pag-aralan ang mga suliranin at kapaligiran. adhikain ng komunidad upang makagawa ng angkop na mga Slogan para sa Kabataan - hakbang at proyekto na magdudulot ng pag-unlad. Paggawa ng mga slogan upang hikayatin ang mga kabataan na makiisa sa mga layunin ng Mga Hamon at Solusyon: Sangguniang Kabataan. 1. Pagkilala sa mga Suliranin - Pag-unawa sa mga pangunahing suliranin ng lipunan at pagtukoy sa mga solusyon upang matugunan ang mga ito. 2. Pagkilos ng Pamahalaan at NGOs - Ang koordinasyon ng pamahalaan at mga non-government organizations ay mahalaga upang mapabuti ang kalagayan ng mga komunidad, gaya ng halimbawa ng pag-unlad sa Baseco Compound sa Maynila. Summary Ang Lipunang Sibil ay naglalayong magkaisa ang mga tao para sa iba't ibang adhikain tulad ng katarungang panlipunan at kapayapaan, habang ang Media ay nagbibigay ng tamang impormasyon upang makapagdesisyon ng tama ang mga mamamayan. Mahalaga ang koordinasyon ng pamahalaan at NGOs sa pagtugon sa mga suliranin ng lipunan at pagpapatupad ng mga proyekto para sa pag-unlad ng komunidad.