Narządy zmysłów – Narząd wzroku, słuchu i równowagi PDF

Narządy zmysłów – Narząd wzroku, słuchu i równowagi 1. Narząd wzroku Budowa anatomiczna: Gałka oczna składa się z trzech głównych warstw: ◦ Twardówka (sclera) – zewnętrzna, twarda warstwa ochronna. Jest biała i nieprzezroczysta. ◦ Naczyniówka (choroid) – środko...

Narządy zmysłów – Narząd wzroku, słuchu i równowagi 1. Narząd wzroku Budowa anatomiczna: Gałka oczna składa się z trzech głównych warstw: ◦ Twardówka (sclera) – zewnętrzna, twarda warstwa ochronna. Jest biała i nieprzezroczysta. ◦ Naczyniówka (choroid) – środkowa warstwa, bogato unaczyniona, dostarczająca tlen i składniki odżywcze do oka. ◦ Siatkówka (retina) – wewnętrzna, cienka warstwa, zawierająca komórki światłoczułe: pręciki i czopki. Elementy optyczne: Rogówka (cornea) – przezroczysta część zewnętrznej warstwy oka, pełni funkcję ochronną i refrakcyjną. Soczewka (lens) – przezroczysta struktura znajdująca się za źrenicą, odpowiada za skupianie światła na siatkówce. Ciało szkliste (vitreous body) – galaretowata substancja wypełniająca wnętrze oka, utrzymująca jego kształt. Funkcja siatkówki: Siatkówka zawiera dwa główne typy komórek światłoczułych: ◦ Pręciki (rods) – odpowiadają za widzenie w słabym oświetleniu, w czerni i bieli. ◦ Czopki (cones) – umożliwiają widzenie kolorów i są aktywne przy dobrym oświetleniu. Mikroskopowa budowa siatkówki: Warstwy siatkówki: ◦ Warstwa zewnętrzna: Komórki pigmentowe, które pochłaniają nadmiar światła. ◦ Warstwa fotoreceptorów: Komórki światłoczułe (pręciki i czopki). ◦ Warstwa komórek dwubiegunowych: Przekazuje sygnały z fotoreceptorów do komórek zwojowych. ◦ Warstwa komórek zwojowych: Aksony komórek zwojowych tworzą nerw wzrokowy, który przewodzi impulsy do mózgu. 2. Zmysł wzroku – Mechanizm percepcji światła i fototransdukcji Odbieranie wrażeń świetlnych: Światło pada na siatkówkę, gdzie jest pochłaniane przez pręciki i czopki. W pręcikach, proces widzenia rozpoczyna się od rodopsyny – białka, które zmienia swoją strukturę pod wpływem światła. Zmiana w strukturze rodopsyny uruchamia kaskadę sygnałową prowadzącą do zamknięcia kanałów sodowych w błonie komórkowej pręcika, co skutkuje hiperpolaryzacją. Fototransdukcja: Fototransdukcja to proces przekształcania energii światła w sygnały elektryczne w fotoreceptorach. Kluczowe białka to: rodopsyna, transducyna (białko G) oraz fosfodiesteraza (PDE). Hiperpolaryzacja fotoreceptorów zmniejsza wydzielanie neuroprzekaźników i uruchamia sygnały w neuronach siatkówki. Droga wzrokowa: Sygnały z siatkówki są przekazywane przez nerw wzrokowy do skrzyżowania wzrokowego, gdzie część włókien krzyżuje się, a następnie do ciała kolankowatego bocznego w wzgórzu i dalej do kory wzrokowej w płacie potylicznym. 3. Narząd słuchu i równowagi Budowa anatomiczna: Ucho zewnętrzne: małżowina uszna i przewód słuchowy zewnętrzny. Ucho środkowe: jama bębenkowa, gdzie znajdują się trzy kosteczki słuchowe: młoteczek, kowadełko, strzemiączko. Ucho wewnętrzne: zawiera ślimak (słuch), kanały półkoliste i przedsionek (równowaga). Narząd przedsionkowo-ślimakowy: Ślimak (cochlea) – spiralna struktura zawierająca płyny (perylimfa, endolimfa) oraz narząd Cortiego, gdzie znajdują się komórki słuchowe. Kanały półkoliste i przedsionek odpowiadają za zmysł równowagi. Wypełnione płynem, posiadają komórki rzęsate, które reagują na ruchy głowy. 4. Zmysł słuchu – Mechanizm percepcji dźwięku Odbieranie wrażeń akustycznych: Fale dźwiękowe wprowadzają w drgania błonę bębenkową, co jest przekazywane przez kosteczki słuchowe na okienko owalne w ślimaku. W ślimaku ruchy płynów poruszają błonę podstawową, na której leży narząd Cortiego z komórkami rzęsatymi. Droga słuchowa: Komórki rzęsate w narządzie Cortiego przekształcają ruchy błony podstawnej w sygnały elektryczne. Sygnały te są przekazywane do nerwu słuchowego, a następnie do jąder ślimakowych, wzgórza i ostatecznie do kory słuchowej w płacie skroniowym. 5. Zmysł równowagi – Odbieranie ruchów ciała Odbieranie ruchów: Zmysł równowagi odbiera informacje o położeniu i ruchu głowy poprzez narząd przedsionkowy.  Kanały półkoliste odpowiadają za wykrywanie ruchów obrotowych, podczas gdy woreczek i łagiewka wykrywają ruchy liniowe (np. przyspieszenie w pionie lub poziomie). Receptory zmysłu równowagi: Komórki rzęsate w kanałach półkolistych i przedsionku reagują na zmiany pozycji płynów, co przekształca mechaniczne sygnały ruchu w impulsy nerwowe. Droga równowagi: Impulsy z narządu przedsionkowego są przekazywane do nerwu przedsionkowego, a następnie do ośrodków równowagi w móżdżku, rdzeniu przedłużonym i innych strukturach mózgu odpowiedzialnych za koordynację ruchu i utrzymanie równowagi. Podsumowanie: Narząd wzroku odpowiada za odbieranie bodźców świetlnych i przetwarzanie ich w sygnały elektryczne, które są interpretowane przez mózg. Narząd słuchu przekształca fale dźwiękowe w impulsy elektryczne, umożliwiając percepcję dźwięków. Narząd równowagi monitoruje położenie ciała i głowy, umożliwiając utrzymanie równowagi i koordynację ruchową.