Narząd wzroku - budowa i funkcje

Narząd wzroku

• Gałka oczna składa się z trzech głównych warstw: twardówki (sclera), naczyniówki (choroid) i siatkówki (retina).
• Twardówka stanowi zewnętrzną ochronną warstwę oka, jest biała i nieprzezroczysta.
• Naczyniówka to środkowa, bogato unaczyniona warstwa, dostarczająca tlen i składniki odżywcze do oka.
• Siatkówka to wewnętrzna, cienka warstwa zawierająca komórki światłoczułe: pręciki (rods) i czopki (cones).
• Rogówka (cornea) to przezroczysta część zewnętrznej warstwy oka, pełniąca funkcję ochronną i refrakcyjną.
• Soczewka (lens) to przezroczysta struktura znajdująca się za źrenicą, odpowiedzialna za skupianie światła na siatkówce.
• Ciało szkliste (vitreous body) to galaretowata substancja wypełniająca wnętrze oka, utrzymująca jego kształt.
• Pręciki są odpowiedzialne za widzenie w słabym oświetleniu, w czerni i bieli.
• Czopki umożliwiają widzenie kolorów i są aktywne przy dobrym oświetleniu.
• Warstwy siatkówki: zewnętrzna (komórki pigmentowe), fotoreceptorów (pręciki i czopki), komórek dwubiegunowych, komórek zwojowych.
• Komórki pigmentowe pochłaniają nadmiar światła.
• Komórki dwubiegunowe przekazują sygnały z fotoreceptorów do komórek zwojowych.
• Aksony komórek zwojowych tworzą nerw wzrokowy, który przewodzi impulsy do mózgu.

Mechanizm percepcji światła i fototransdukcji

• Światło padające na siatkówkę jest pochłaniane przez pręciki i czopki.
• Rodopsyna, białko w pręcikach, zmienia strukturę pod wpływem światła, uruchamiając kaskadę sygnałową.
• Zamknięcie kanałów sodowych w błonie komórkowej pręcika skutkuje hiperpolaryzacją.
• Fototransdukcja to proces przekształcania energii światła w sygnały elektryczne w fotoreceptorach.
• Kluczowe białka w fototransdukcji to rodopsyna, transducyna (białko G) i fosfodiesteraza (PDE).
• Hiperpolaryzacja fotoreceptorów zmniejsza wydzielanie neuroprzekaźników i uruchamia sygnały w neuronach siatkówki.
• Sygnały z siatkówki są przekazywane przez nerw wzrokowy do skrzyżowania wzrokowego, ciała kolankowatego bocznego w wzgórzu i kory wzrokowej w płacie potylicznym.

Narząd słuchu i równowagi

• Ucho zewnętrzne składa się z małżowiny usznej i przewodu słuchowego zewnętrznego.
• Ucho środkowe zawiera jamę bębenkową z trzema kosteczkami słuchowymi: młoteczkiem, kowadełkiem i strzemiączkiem.
• Ucho wewnętrzne zawiera ślimak (słuch) i narząd przedsionkowy (równowaga).
• Narząd przedsionkowo-ślimakowy: ślimak, kanały półkoliste i przedsionek.
• Ślimak to spiralna struktura z płynem (perylimfa, endolimfa) i narządem Cortiego, gdzie znajdują się komórki słuchowe.
• Kanały półkoliste i przedsionek odpowiadają za zmysł równowagi.
• Kanały półkoliste wypełnione są płynem i posiadają komórki rzęsate, reagujące na ruchy głowy.

Zmysł słuchu

• Fale dźwiękowe wibrują błonę bębenkową, przekazując drgania przez kosteczki słuchowe na okienko owalne w ślimaku.
• Ruchy płynów w ślimaku poruszają błonę podstawową, na której leży narząd Cortiego z komórkami rzęsatymi.
• Komórki rzęsate w narządzie Cortiego przekształcają ruchy błony podstawnej w sygnały elektryczne.
• Sygnały są przekazywane do nerwu słuchowego, jąder ślimakowych, wzgórza i kory słuchowej w płacie skroniowym.

Zmysł równowagi

• Zmysł równowagi odbiera informacje o położeniu i ruchu głowy poprzez narząd przedsionkowy.
• Kanały półkoliste wykrywają ruchy obrotowe, a woreczek i łagiewka ruchy liniowe.
• Komórki rzęsate w kanałach półkolistych i przedsionku reagują na zmiany pozycji płynów, przekształcając mechaniczne sygnały ruchu w impulsy nerwowe.
• Impulsy z narządu przedsionkowego są przekazywane do nerwu przedsionkowego, ośrodków równowagi w móżdżku, rdzeniu przedłużonym i innych struktur mózgu.

Podsumowanie

• Narząd wzroku odpowiada za odbieranie bodźców świetlnych i przetwarzanie ich w sygnały elektryczne, które są interpretowane przez mózg.