BBY155 Bilgi Okuryazarlığı 2024-2025 PDF

BBY155 Bilgi Okuryazarlığı 2024-2025 Güz Dönemi 23.10.2024 Araştırma Süreci: Arama Stratejisi Oluşturma ve Bilgiyi Bulma Araştırma Süreci: Arama Stratejisi Oluşturma ve Bilgiyi Bulma Araştırmaya başlarken yapılması gerekenler Ön araştırma yaparken kullanı...

BBY155 Bilgi Okuryazarlığı 2024-2025 Güz Dönemi 23.10.2024 Araştırma Süreci: Arama Stratejisi Oluşturma ve Bilgiyi Bulma Araştırma Süreci: Arama Stratejisi Oluşturma ve Bilgiyi Bulma Araştırmaya başlarken yapılması gerekenler Ön araştırma yaparken kullanılabilecek kaynaklar Uygun konu seçimi Konu daraltma ya da genişletme Anahtar sözcükler seçimi Arama yardımcıları Görev 1.. Literatür özeti ödeviniz için hangi konuyu belirlediniz? Seçtiğiniz konuyu bir Word dosyası açıp ilk sütuna yazın Araştırmaya Başlarken.. Araştırmaya başlarken konular doğru seçilmeli Doğru seçim yapmak için ön araştırma şart Ön araştırma yapılmadan seçilmiş konular ile çalışmak konu değişikliği ile sonuçlanır Ön araştırmanın illa ki bilimsel yayınlar kullanılarak yapılması gerekmez Bazen popüler yayınlar da konu seçimi için fikir verebilir Ön Araştırma Ben “Roma” ile ilgili çalışacağım? Ben “Türk Sanat Müziği” ile ilgili çalışacağım? Ben “COVID-19” ile ilgili çalışacağım? ??? Araştırmaya Başlarken.. Çok geniş ya da çok dar konular ile çalışılamaz Konu seçimi çok önemli Konu seçmek için altyapı sağlam olmalı Altyapıyı oluşturmak için araştırma yapılmalı Ön araştırma sonucu konu net bir şekilde ortaya koyulabilir Araştırmaya Başlarken.. Ben “Roma” ile ilgili çalışacağım? o Roma’nın tarihi? o Roma müzeleri? o… Ben “Türk Sanat Müziği” ile ilgili çalışacağım? o Türk Sanat Müziği tarihi? o Türk Sanat Müziği’nde makamlar? o… Ben “COVID-19” ile ilgili çalışacağım? o COVID-19 aşısı? o COVID-19 tedavisi? o… Konu Seçimi / Konu Belirleme Konuyu seçmek için; Güncel olayların verildiği siteler Wikiler/Wikipedia Haber bültenleri … Konu Seçerken Cevaplamanız Gerekenler.. Bu konu hakkında bir şeyler biliyor muyum? Bu konu hakkındaki bilgileri anlayabilecek miyim? Bu konu ilgimi çekti mi? Bu konu hakkında yayınlanmış yeteri kadar yayın var mı? Bu konu hakkındaki kaynaklara kütüphanemden erişebilecek miyim? Bilgi erişilebilir durumda değilse, ulaşmak için ne kadar zaman ve kaynak ayırmam gerekecek? Bu konu bana ne kazandıracak? Bu konunun koyunlara yararı ne? Konuya Dair Fikir Oluştuktan Sonra.. Konuyu şekillendirin. Daraltın ya da genişletin. Konuyu iyi tanımlamalısınız, bu size anahtar sözcük seçiminde yardımcı olacak. Konu Daraltma Hip Hop Müzik Bu konu hakkında ne biliyorsun? Genel başlık Hip hop Müzik Ne bilmiyorsun? Bu konunun hangi kısmı ile Zaman aralığı 1990 sonrası ilgileniyorsun, ilgini çekiyor? Hangi zaman süreci ile Yer Almanya ilgileniyorsun? İnsanlar ya da gruplar Almanya’da yaşayan Hangi coğrafi bölge üzerinde Türkler odaklanacaksın? Ne tür kaynaklara ihtiyacın var? Olay Dışlanmışlık Daraltılmış konu başlığı: Almanya’da yaşayan Türklerin içinde bulunduğu dışlanmışlık hissi ve 1990 sonrası hiphop müziğe etkisi Konu Belirleme Yakından televizyon izlemenin göze etkisi nedir? Özel konu Yakından televizyon Konu ile ilgili başka endişeler söz konusu mu? Örneğin yakından izlemenin göze etkisi televizyon izlemek radyasyon Alternatif odak grubu Çocuklar tehlikesini de beraberinde getirir mi? Olay Yakından televizyon Önemli gruplara odaklanabilir izlemenin olumsuz misin? etkileri Konu başlığı: Yakından televizyon izlemenin çocuklar üzerindeki olumsuz etkileri nelerdir? Konu Belirleme Örnekler Uygun değil Uygun Dostoyevski’de özgür irade Karamazov Kardeşler’de Dostoyevski’ye - Dostoyevski’nin tüm kitaplarındaki görüşlerini göre özgür irade ve kadercilik çatışması basite indirgeyen bir arka plan - Uygun pasajların bulunması arka planı kurmak için yeterli Türkiye’de yerli otomobil girişimleri Türkiye’de ilk yerli otomobil girişimlerine - Çok geniş olduğu için tanımlanabilir bir alana özel sektörün katılımı sahip değil - Verilerin ve tarihi dokümanların elde edilmesiyle kurulabilecek bir arka plan Utangaçlık Çocuklukta ve ergenlikte kültürün - Tek başına bir kavramdan arka plan olmaz utangaçlığa etkisi - Sınırlandırılmış deney ve gözlemlere dayanarak kurulabilir bir arka plan Bilgi ve eylem Eylemin, bilginin gelişimindeki yeri - Kavramlar arasındaki ilişki belirsiz - İki kavram arasındaki ilişkinin ne yönde olduğu belirtildiği için üzerinde uzlaşılabilir bir arka plan Ramazan, 2021, s. 42-43 Görev 2.. Biraz önce üzerinde düşündüğünüz konu başlığını anlatılanlar doğrultusunda yeniden düşünün ve diğer bölüme (ikinci sütuna) bu başlığı yazın. Anahtar Sözcük Seçimi Konuyu daralttık ya da genişlettik. Anahtar sözcük seçiminde dikkat edilmesi gereken bazı noktalar; o Konunuza ait temel kavram nedir? o İkincil bir kavram söz konusu mu? o Tanımlayıcı diğer sözcükler neler olabilir? Konu seçiminde dikkat edilecek unsur her yerde karşılaşılabilecek sözcüklerden uzak durmaktır. o Impact, and, the, of, önemi, karşılaştırması, değerlendirmesi,... Anahtar Sözcük Seçimi Almanya’da yaşayan Türklerin içinde bulunduğu dışlanmışlık hissi ve 1990 sonrası hiphop müziğe etkisi 1990 Hiphop müzik Türkler Dışlanmışlık hissi Almanya Anahtar Sözcük Seçimi – Örnekler.. Yetişkinler için yazılıp çocuk klasikleri arasına giren eserler: İki örnek (Gulliver'in Gezileri ve Robinson Crusoe) Tıp akademisyenlerinin elektronik veri tabanı ve elektronik dergi kullanımları: Hacettepe Üniversitesi örneği Türk Millî Eğitim sisteminde bilgi okuryazarlığı: Politikalar, öğretim programları, öğretmenler ve öğrenciler üzerine bir araştırma Publication lag and early view effects in information science journals Eşanlamlı Sözcükler Her yazar sizinle aynı şeyi düşünmek zorunda değil. Benim siyah dediğime o kara diyebilir. Ya da konular benzer olsa da seçilen sözcükler farklı olabilir. Bu nedenle eşanlamlı ya da benzer sözcükler de anahtar sözcükler içinde yer almalı. Eşanlamlı Sözcükler Aşağıdaki kelime ile eşanlamlı olabilecek ya da yakın anlamlı sözcükleri listeleyin. “Adolescence (ergenlik)” Görev 3.. Biraz önce belirlediğiniz konu başlığı için anahtar sözcükleri seçin ve üçüncü sütuna bunları yazın. Arama Yardımcıları VE (AND) VEYA (OR) DEĞİL (NOT) "" * !?# Arama Yardımcıları Konumuzu seçtik, daralttık ya da genişlettik, eşanlamlıları bulduk... Artık kaynak bulmak gerekiyor… NASIL? Önemsiz gibi görünen bazı kelimeler araştırmalarınızda size çok yardım edebilir. Hangi kelimeler? VE (AND), VEYA (OR), DEĞİL (NOT), “”, *, !, #, ? Arama Yardımcıları: VE (AND) Arama esnasında kullanılan terimler/kavramlar AND işleci ile birleştirildiğinde, erişilen kayıtlar/kaynaklar aramada kullanılan tüm terimleri/kavramları içermelidir. Kümlerde Kesişim İşlemi A VE (AND) B= a, b ve 1 elemanlarını getirir. Arama Yardımcıları: VE (AND) Örnekle anlatmak gerekirse; Elimizde sucuk ve yumurta var; VE AND Arama Yardımcıları: VE (AND) Örnekler; Bilgi (AND) okuryazarlık o Bilgi okuryazarlığı Müzeler VE (AND) bilgi yönetimi o Müzelerde bilgi yönetimi Culture VE (AND) heritage o Cultural heritage (kültürel miras) ….. Arama Yardımcıları: VEYA (OR) VEYA (OR) ile yapılan aramalarda erişilen belgelerde aranan terimlerin en az biri olmak zorunda... Genellikle eş anlamı sözcükler, ilgili terimler ve kısaltmalar için kullanılır. Kümlerde Birleşim İşlemi A VEYA (OR) B= a, b, c, 1, 2, 3, 4, 5 elemanlarını getirir. Yani hepsini... Arama Yardımcıları: VEYA (OR) Elimizde yine sucuk ve yumurta var. VEYA OR Arama Yardımcıları: VEYA (OR) Örnekler; TKD VEYA (OR) Türk Kütüphaneciler Derneği BÜ VEYA (OR) Boğaziçi Üniversitesi Doktor VEYA (OR) Hekim Fayda VEYA (OR) Yarar Birey VEYA (OR) Fert Fifties OR 50s OR 1950s Ten OR 10 Arama Yardımcıları: DEĞİL (NOT) DEĞİL (NOT) işleci erişilen belgelerde geçmesi istenmeyen sözcükleri çıkarır. Belirli bir kelimeyi içeren sonuçları hariç tutmak için kullanılır. Kümlerde Fark İşlemi a 1 A DEĞİL (NOT) B= a, b ve c b 4 2 c 3 elemanlarını getirir. Arama Yardımcıları: DEĞİL (NOT) DEĞİL NOT Arama Yardımcıları: DEĞİL (NOT) TKD VEYA Türk Kütüphaneciler Derneği DEĞİL Türk Kardiyoloji Derneği BÜ VEYA Boğaziçi Üniversitesi DEĞİL Bahçeşehir Üniversitesi DEĞİL Başkent Üniversitesi DEĞİL Bilecik Üniversitesi DEĞİL Bingöl Üniversitesi DEĞİL Bozok Üniversitesi Türkiye VE Balıkçılık DEĞİL Karadeniz obesity AND children NOT adults Arama Yardımcıları: Tırnak İşareti " " " " işareti bir kelime grubunun birlikte sorgulanabilmesi için kullanılır. Daha kesin sonuçlar elde etmeye yardımcı olur. o "ifade özgürlüğü" o "information literacy" o "bilgi okuryazarlığı" o "bilgi davranışı" o "information behaviour" o "information seeking behaviour" o "climate change" Arama Yardımcıları: Truncations/Wildcards/Jokerler Bazı harfler yerine koyulabilecek işaretler: *, !, ?, # o wom!n = woman, women o colo#r = color, colour o göz* = gözcü, gözlük, gözlükçü, … Truncation sembolü olarak genellikle * o child* = child, childs, children, childrens, childhood kullanılır ve sözcüğün sonuna eklenir. Türkiye ile ilgili bir bilgi arıyorsunuz; Wildcards ise bir sözcükteki bir harfin o Turk* yazdığınızda; yerine bir sembol (!, ?, #) yerleştirir. ▪ Turkish ▪ Turkey ▪ Turkiye ▪ Turkmenistan ▪ Turkology gelebilir O yüzden Türkiye’yi arıyorsanız bu şekilde yazmayın (Turkey OR turkiye) yeterli Arama Yardımcılarının Birlikte Kullanımı HÜ VEYA "Hacettepe Üniversitesi" "climate change" OR "climate crisis" Gençlerin bilgi davranışı o (teen* OR adolescent* OR young *) AND ("information seeking" OR "information * behavior*" OR "information behavior*" OR "information * behaviour*") (PAC OR "political action committee") AND campaign* AND financ* (children AND teenagers) AND (ADHD OR hyperactivity) (children AND "video games") NOT (teens OR adults) ("immigration reform" AND America) NOT "Latin America" Arama Sırası Veri tabanları yazdığınız komutları takip eder ve bu komutlara göre arama yaparak sonuçları getirir. Boolean işleçlerini kullanırken kelimelerin ve kullanılan işleçlerin mantıksal sırasına dikkat edilmeli o Veri tabanları genellikle AND’i birincil işleç olarak tanır ve AND içeren kavramları önce birbirine bağlar. o Bir aramada AND ve OR işleçlerinin bir kombinasyonu kullanılıyorsa, OR ile bağlanacak kelimeler parantez içine alınmalıdır. Arama ifadenizi en iyi şekilde nasıl yazacağınızı netleştirmek için veri tabanı yardım bilgileri (Help, Search tips, … gibi) dikkate alınmalıdır. Kullanılan işaretler ve uygulanan kurallar veri tabanına göre farklılık gösterebilir! (örnek için bkz. sonraki slayt: Web of Science Help) https://webofscience.help.clarivate.com/en-us/Content/search-operators.html https://webofscience.help.clarivate.com/en-us/Content/search-rules.htm Arama Yardımcıları Tüm bunlar gözünüzü korkutmasın, bazı veri tabanları bu yardımcıları size sunarlar. Google Operatörler https://support.google.com/websearch/answer/2466433 https://www.google.com.tr/intl/tr/help/operators.html Google İpucu Filetype Google’da, özellikle de Google Scholar’da arama yaparken bilimsel makalelere ulaşabilmek için sorgunun yanına filetype:pdf yazarsanız tam metnine ulaşılabilen makalelere erişim sağlayabilirsiniz. Ya da sunum arıyorsanız filetype:ppt Google Advanced Search https://www.google.com/advanced_search https://support.google.com/websearch/answer/35890#zippy=%2Cweb-sayfalar%C4%B1-ve-dosyalar-i%C3%A7in Google Advanced Book Search https://books.google.com/advanced_book_search Yararlanılan Kaynaklar Slaytlar hazırlanırken aşağıda belirtilen kaynaklardan yararlanılmıştır: Doç. Dr. Zehra Taşkın. BBY 155 Bilgi Okuryazarlığı ders slaytları (2019-2020 Eğitim/Öğretim yılı). Hacettepe Üniversitesi, Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü. Ramazan, Y. (2021). Araştırmanın alfabesi. İstanbul: Babil Kitap.