Odisha State Open University Past Paper PDF

 IWÿò@û iÜûZK i¹û^ Kû~ðýKâc IWÿ@ò û iÜûZK i¹û^ Kû~ðýKâc _ûVýKâc - 12 IWÿ@ò û K[û iûjòZý aäKþ 3 \û^û_ûYò _â[c GKK ùMû_ú^û[ cjû«ò I \û...

 IWÿò@û iÜûZK i¹û^ Kû~ðýKâc IWÿ@ò û iÜûZK i¹û^ Kû~ðýKâc _ûVýKâc - 12 IWÿ@ò û K[û iûjòZý aäKþ 3 \û^û_ûYò _â[c GKK ùMû_ú^û[ cjû«ò I \û^û_ûYò \ßòZúd GKK \û^_ûYò C_^ýûie PeòZâ ZéZúd GKK \û^û_ûYò C_^ýûie aòb^ ò Ü \òM PZê[ð GKK \û^û_ûYò C_^ýûie \ß¦ß I bûhûùg÷kú IWÿògû eûRý cêq aògßaò\ýûkd 1  IWÿò@û iÜûZK i¹û^ Kû~ðýKâc IWÿò@û K[û iûjòZý _ûVýKâc - 12 aäKþ : 3 _â[c iõÄeY : 2021 ùfLK : WKÖe iêgû« Kêcûe _Šû @¤û_K eûùR¦â ÊdõgûiòZ cjûaò\ýûkd, afûwúeö icúlû : WKÖe gýûc ùbûA ijKûeú _âù`ie I aòbûM cêLý IWÿò@û bûhû I iûjòZý aòbûM, ù^ZûRú iêbûh P¦â ùaûh ieKûeú, cjûaò\ýûkd, i´f_êeö iõù~ûRòKû : WKÖe iê^úZò ù\aZû ùg÷LôK _eûcgð\ûZû, IWÿògû eûRý cêq aògßaò\ýûkd, i´f_êeö WòUò_ò : WKÖe iêgû« Kêcûe _Šû _âz\ I @kueY : ^ògû« _êùeûjòZ I ]^gâú cògâ, iõ~êqû cfäòKþ IWÿògû eûRý cêq aògßaò\ýûkd, i´f_êeö _âKûgK WKÖe cû^i e¬^ _ìRûeú KêkiPòa IWÿògû eûRý cêþq aògßaò\ýûkd © OSOU, 2021.“Danapani’ is made available under a Creative Com- mons Attribution-ShareAlike 4.0http : creative commons.org/ licences/by- sa/4.0 2 IWÿògû eûRý cêq aògßaò\ýûkd  IWÿò@û iÜûZK i¹û^ Kû~ðýKâc _â[c GKK : ùMû_ú^û[ cjû«ò I \û^û_ûYò aòhd MV^ : 1.1 _V^e CùŸgý 1.2 gòlYúd aòhdaÉê 1.3 aòhd _âùag 1.4 ùMû_ú^û[ cjû«òu _eòPd 1.5 \û^û_ûYò C_^ýûie _éÂbìcò 1.6 \û^û_ûYò C_^ýûie aòhdaÉê 1.7 @ûcô_eúlY _âgÜûakú 1.8 ijûdK Mâ^iÚ Pì ú 1.1 _V^e CùŸgý Êû]ú^Zû _ea©ðú icdùe icûRùe aýû_K _eòa©ð^e iìZâ_ûZ NUòQòö _*aûhðòK ù~ûR^û _âYd^ ùjaû `kùe MâûcúY icûRe aòKûg ùjaû ij ijeMêWÿòKùe ^ìZ^ gòÌûd^, aýaiûd aûYòRý ùK¦âcû^ _âZÂò û ùjûAQòö Gjû `kùe ^ìZ^ bûeZahð _eò \égýcû^ ùjûAQòö gòÌ, ù~ûMûù~ûM, Mc^ûMc^, gòlû _âbéZòe bìùdûaòKûg iû]ôZ ùjûAQòö Gjò aòKûg iû]ûeY Rúa^~û_^ C_ùe Mbúe _âbûa _KûAQòö iû]ûeY Rúa^~û_^ ùg÷kúùe ù\Lûù\A[òaû Gjò aýû_K _eòa©ð^Kê ùfLKcûù^ Zûu eP^ûùe MXÿò ùZûkòQ«òö Êû]ú^Zû _ea©ðú bûeZúd iûjòZýùe ùfL^ú ]ûeY Keò[ôaû ajê ù~ûMR^àû iû]Kcû^u c]ýùe J_^ýûiòK ùMû_ú^û[ cjû«ò GK PyðòZ ^ûcö iûjòZýe icÉ aòbûMùe ùfL^ú Pûk^û Keò ajê _âgÉòe @]òKûeú ùjûA_ûeòQ«òö 1.2 gòlYúd aòhd Gjò GKK ùghùe @ûùccûù^ RûYòaûKê _ûAaû :-  J_^ýûiòK ùMû_ú^û[ cjû«òu _eòPd aòhdùe Z[ý_âû¯ò Gaõ Zûu\ßûeû ePòZ C_^ýûi icìj iõ_Kðùe iõlò¯ @a]ûeYû  ‘\û^û_ûYò’ C_^ýûie _éÂbìcòö  ‘\û^û_ûYò’ C_^ýûie aòhdaÉêö IWÿògû eûRý cêq aògßaò\ýûkd 3  IWÿò@û iÜûZK i¹û^ Kû~ðýKâc 1.3 aòhd _âùag IWÿ@ò û M\ý iûjòZý iû]^û ùlZâùe iâÁû ùMû_ú^û[ RùY akò Z[û gqògûkú _âZbò ûö ùi iûjòZýe aòbò^Ü aòbûa ~[û C_^ýûi, MÌ, Rúa^ú, @ûZàRúa^ú, ^ûUK, _âa§ùe ùfL^ú Pûk^û Keò IWÿò@û iûjòZýKê eê¡cò « KeòQ«òö K[ûgòÌú ùMû_ú^û[ cjû«òue K[û iûjòZýe ùlZâ iêaòÉZé ö Zûu iûjòZýe ùlZâ ‘c^Mjúee Pûh’ Vûeê @ûe¸ Keò ‘aê¦ûG _ûYò’ _~ðý« _eòaýû¯ö ùi ùjCQ«ò _â[c IWÿ@ò û mû^_úV _êeÄûe aòùRZû, ajêcêLú _âZb ò ûe @]ôKûeúö ‘cûUòcUûk’ bkò \úNðKûd C_^ýûi eP^û Keò mû^_úV bkò c~ðýû\ûa« _êeÄûeùe i¹û^òZö _âûd Pûkògò \gKeê @ûe¸ Keò @gú \gKe ùgh _~ðý« Zûue K[û iûjòZýe ùlZâ \òM« aòÉûeòö ùi GKû]ûeùe RùY MûÌòK, J_^ýûiòK, _âûa§òK, Z[û icûùfûPKö ùi M\ý iûjòZýe aòa]ò aòbûaùe _ûe\gòZð û jûif Keò[ùô f c¤ C_^ýûi ùlZâùe ùjCQ«ò RùY @_âZò\¦ß ú iâÁûö IWÿgò ûe bûhû iûjòZý Zûu _ûAñ MaòðZûö 1.4 ùMû_ú^û[ cjû«òu _eòPd ùijò cjû^ _âZb ò û ùMû_ú^û[ cjû«òu 1914 ciòjû G_òâf 20 ZûeòL ùa÷gûL Ké¾_l GKû\gú Zò[ô iòWê@û ^BKìkùe [ôaû KUK Ròfäûe ^ûMaûfò Mâûcùe GK iõbâû« KeY _eòaûeùe @ûaòbðûa NUò[fô ûö Zûue _òZû I cûZû [ôùf iì~ðýcYò cjû«ò I \êMðûaZúö ùi [ôùf _òZû cûZûue ^ac i«û^ö aûfýgòlû Mûñe cûUòaõg @a]û^u Z©ßûa]û^ùe ùjûA[ôfûö aûfýKûkùe Mûñùe iûwiû[úu ij ùLkKê\ùe cûZò _ûV _âZò GKû« aúZÆéj Gjò _âZbò û GK\û @MâR KûjÜPë eYuVûeê cûWÿ LûA[ôùf Gaõ _òZû iì~ýð cYòu\ßûeû ZòeÄéZ ùjûA[ôùfö _òZûu ùKA_\ ZòeÄûe aûYú Zûuê Lêaþ aû]ô[f ô û Gaõ Zûu Rúa^e MZò _eòa©ð^ Keò[ôfû ùi _ûV _Xÿòaûe iõKÌ ù^A _òZûu ijòZ Zûu PûKòeò ùlZâùe aêf[ò ùô fö _òZûue ^ìZ^ KcðùlZâ ùiû^_êe Zûue aò\ýûe¸ ùjûA[ôfûö Zûue _òZû ùiû^_êeùe _ì©ð aòbûMùe Kû~ðý Keê[òùf Gaõ _ea©ðú icdùe PûKòeò QûWÿò eûRûu aûeòK còÈú aòbûMe cêLý KcðPûeú bûaùe ù~ûM\û^ ù\A[òùfö ùMû_ú^û[ _ûUYû aògaß \ò ýûkdeê 1930 ciòjûùe KéZZò ße ij cûUòâK _ûg Keò[ôùfö ùiùZùaùk Lêaþ Kcþ _òfû `ûÁ WòbòR^þ IWÿògûeê _ûC[ôùfö ùi ùijòahð _ûU^û aògßaò\ýûkdùe \ßòZúd iÚû^ _ûA[ôùfö Zûu _ìaðeê ùKøYiò IWÿò@û _òfû G_eò iÚû^ _ûA ^[ôùfö 1930 ciòjûùe ùMû_ú^û[ cjû«ò ùeùb^èû KùfRùe @ûA.Gi.iò ùgâYúùe ^ûc ùfLûAùfö ù~Cñ icdùe ùi ùeùb^þiû KùfRùe QûZâ Rúa^ @ûe¸ Kùf, ùiùZùaùk _ìað QûZâûaûieê ‘RûMeY’, ‘Dcðò’, ‘ùeùb^þiûbò@û^’ aûjûeê[ûGö ZeêY @aiÚûùe ùMû_ú^û[ ùeùb^þiû KùfRùe aûjûeê[ôaû _ZâòKûùe ùfLôaû ijòZ _âZòÂòZ iûjòZý _ZòâKû ‘ijKûe’ùe 4 IWÿògû eûRý cêq aògßaò\ýûkd  IWÿò@û iÜûZK i¹û^ Kû~ðýKâc QûZâûaiÚûùe CyùKûUúe _âa§cû^ ùfLô[ùô fö ‘Kkûgqò’ùe _âKûgòZ @]ôKûõg _âa§ ùi QûZâûaiÚûùe eP^û Keò[ôùfö 1934 ciòjûùe ùMû_ú^û[ cjû«ò AõeûRú @^ið ij \ßòZúd ùgâYúùe _â[c ùjûA aò.G _ûgþ Kùf _ùe 1936 ciòjûùe AõeûRú iûjòZýùe _â[c ùgâYúùe Gc.G _ûgþ Keò[ùò fö Gjû_ùe Zûu Kcðcd Rúa^e gêbûe¸ ùjûA[òfûö aòù\gú iûjòZý @¤d^ Keò iûjòZý i´§úd ajê ^ìZ^ Pò«û ùi @ûjeY Kùfö ^ìZ^ ùg÷kúe ùfLûcûù^ ùi aòbò^Ü _Zâ_ZâòKûùe _âKûg KeûAùf Gaõ iûjòZýe ^ìZ^ ùPZ^û iéÁò Keòaûùe aâZú ùjùfö _eµeûMZ ùg÷kú, bûhû I Pò«û]ûeû ZýûM Keò ùi iûjòZýùe ^ìZ^ bûa I ùg÷kúe _eúlû Kùfö 1939 ciòjûùe IWÿògû _âgûi^òK ùiaûùe ù~ûMù\A cûiòK GKgj Uuû ùaZ^ùe iaþùW_êUò bûaùe PûKòeò @ûe¸ Kùfö IWÿgò û gûi^ aòbûMe RùY \l KcðPûeú bûùa ùi Zûu \ûdòZß iìPûeê eìù_ iµû\^ Keò[òùfö ^òRe Kcðcd PûKòeú Rúa^ùe ùi IWÿògûe aòbò^Ü @*k aêfò[ùô fö ùKûeû_êU Ròfäûe Rd_êe cûfKû^Mòeò, eûdMWÿû AZýû\ò iÚû^cû^uùe ùi ajêZ icd KUûA[ôùfö _âKéZeò i«û^ _ûjûWÿú @û\òaûiúcû^u ijòZ c¤ Pkòaûe iêù~ûM fûb Kùfö @û\òaûiú Z[û K§, _eRû, Wc, ùKûjä, iû«ûk @û\ò @]ôaûiúcû^u iõÆgðùe @ûiò ùicû^u eúZò^úZò _â[û PkYò iùaðû_eò iõÄéZòKê eì_ ù\ùf Kfc cê^ùeö `kùe iéÁò ùjfû aò_êk iûeÊZ i¸ûe, ~ûjû Zûuê cjû^ iûjòZýKûee ÊúKéZò ù\fûö ùi PûKòeò Rúa^ùe ù~CñVò Kû~ðý KeòQ«ò ùiAVò UòùK @aie _ûAùf ^òRKê iûjòZý ùiaûùe aò^ùò ~ûM Keê[ôùfö iûjòZýò Kcû^u bòZùe GK ùiøjûŸðý_ì‰ð aûZûaeY iéÁò Keòaûùe Zûu bìcòKû [ôfû _âgõiûö ùi ieKûeú PûKòeòeê 1969 ciòjûùe 55ahð adiùe @aie ù^ùfö ùMû_ú^û[ cjû«ò @û]ê^Kò Kûkùe aòbò^Ü iûjòZòýK _êeÄûe _ûAaûùe IWÿò@û iûjòZýùe _â[cö ùi _â[ùc ùK¦â iûjòZý @Kûù\cú ^ì@û\òfäú _leê 1955 ciòjûùe Zûjûu CyùKûUúe Mâ^Ú ‘@céZe i«û^’ _ûAñ _êeÄéZ ùjûA[ôùfö 1970 ciòjûùe ùiûbòGZ fûŠ ù^ùjeê _êeÄûe, 1974 ciòjûùe ‘cûUòcUûk’ Mâ^Ú _ûAñ mû^_úV _eò c~ðýû\ûR^K _êeÄûe _ûAaûùe _â[c IWÿò@û ùfLKö ùi ù~Cñ icdùe mû^_úV _êeÄûe _ûA[ôùf ùiùZùaùk @^ýû^ý bûeZúd bûhûùe KßPòZ ùfLK GùWÿ aWÿ _êeÄûe _ûAaûKê bûR^ ùjûA[ôùfö ùMû_ú^û[ Zûue iûeÊZ Kcð iKûùg ajê @^êÂû^ \ßûeû _êeÄéZö ùi 1975 ciòjûùe i´f_êe aògaß \ò ýûkdeê i¹û^R^K WòfUò þ WòMúâ I bûeZ ieKûeu _leê _\àbhì Y fûb Keò[ùô fö 1991 ciòjû @MÁ 20 ZûeòLùe AjùfûKeê aò\ûd ù^A[ôùfö ùi AjùfûKeê eq cûõie ù\j _eòZýûM Keò[ùô f iZý Kò«ê Gùa céZêý _ùe iRð^gúk iûjòZýe Kâû«òKûeú iâÁû eìù_ RúaŸgûVûeê @ûjêeò Rúa« ùjûA a*òQ«òö IWÿògû eûRý cêq aògßaò\ýûkd 5  IWÿò@û iÜûZK i¹û^ Kû~ðýKâc ùMû_ú^û[ cjû«òu eP^ûakú – iûjòZý iû]K ùMû_ú^û[ cjû«ò RùY ~êMiâÁû J_^ýûiòK bûùa bûeZúd iûjòZýùe iêaò\òZ ùi J_^ýûiòK bûùa aòùhg LýûZò fûb iéÁò Keò[ùô f iê¡û iûjòZýe ajêaò] _~ðýûdùe ùfL^ú Pûk^û Keò ÊKúd ùcøkòKZû _â\gð^ KeòQ«òö _âa§, MÌ, C_^ýûi, Rúa^ú, @^êaû\, icûùfûP^û @û\ò ùlZâùe ùi ùfL^ú Pûk^û KeòQ«òö Zûu ePòZ C_^ýûiMêWÿòKùe icûRe aòbò^Ü iÚû^ I aòbò^Ü Éee c^êhý Rúa^e PòZâ _âZ` ò kòZö ùi Zûue C_^ýûiMêWÿòKùe c^êhý PeòZâKê Mbúe bûùa c^Éû©ßòK \éÁò ùKûYeê aòPûe Keò Zûe @aùPZ^ c^e @Zk ejiýKê Cù^àûP^ Keòaûùe ilc ùjûA_ûeò[ùò fö iûcûRòK c^êhýe iõNhðcd Rúa^ùe ù\Lûù\A[òaû @«üiõNhðKê KkûZàK eì_ ù\aûùe ùi RùY _âaúY iâÁû û Zûue C_^ýûiMêWKò ùjCQò – ‘c^ Mjúee Pûh’ (1940) ‘\û\òaXê ÿû’ (1944), ‘_eRû’ (1946), ‘jeòR^’ (1948), ‘@céZe i«û^’ (1949), ‘geZ aûaêu Mkò’ (1950), ‘eûjêe Qûdû’ (1952), ‘\êA_Zâ’ (1954), ‘i_^ cûUò’ (1954), ‘\û^û_ûYò’ (1955), ‘gòabûA’ (1955), @_j* (1961), ‘fd aòfd’ (1961), ‘ZªúKûe’ (1963), ‘cûUòcUûk’ (1964), ‘_ûjû«û’ (1971), ‘@ûKûg iêù¦eú’ (1972), ‘@^k^k’ (1973), ‘c^e ^ò@ûñ’ I Pòf_êeú (1979), ‘\òM \òjêWÿ’ (1979), aê¦ûG _ûYò (1988), ‘KòQò KjòaûKê Pûùjñ’ (1989), ‘Rû^Kû¹û’ (1989), ‘ùceò@û’ (1989) AZýû\òö MÌ iõKk^ MêWKòÿ ùjCQò – ‘Wû.’ (_â[c MÌ), ‘_ûkbìZ’ (1936) ‘KûC ùKûAfò’ (1937), ‘aêXÿûKaò’ (1937), ‘S¬ûaZú’ (1938) ‘ùSûU’ (1940), ‘cûUò@û KêeêZû’ (1946), ‘Nûi`êf’ (1951) ‘ù_ûWÿû K_ûk’ (1952), ‘QûA@ûfê@’ (1956), ‘CWÿ«û LA’ (1971), ‘^aa]ì’, ‘MY @ûù¦ûk^’ AZýû\òö Rúa^ú Mâ^Ú - \ú_õùRýûZò (1965), ‘C}kcYò’ (1967), ]ìkòcûUòe i^Ú ùMû_a§ê ùPø]êeú (1985) AZýû\òö @ûcôRúa^ú – Zòù^ûUò bûMùe aòbq ~[û ùiâûZißZú 1, 2,3 ^ûUK – ‘cêqò _ù[’ (1937), ‘\ò^ \ò_jùe’ (1937), ‘cjû_êeêh’ @^êaû\ - bûeZ @ûRò I Kûfò, ~ê¡ I gû«ò, ùcû aògaß ò\ýûkd, aêSûcYû (dêùeû_úd aòb^ò Ü bûhûe 8Uò MÌ), ù~ûMûù~ûM (eaú¦â^û[ VûKêeu K[û bûeZ auòc P¦â PûUûRðú ij ù~ûMûù~ûM)ö ùcøkòK _âa§ - ‘ù_âce ^òdZò’ (1947), Kkûgqò (1973) bûhûZû©ßòK I iûõÄéZòK _âa§ - M\aû bûhû _eòPd (1965) Kêbú K§ bûhûZ©ß (1965), Kêbú ùfûKêZò ù^jò _YZê (1956) K§ _eRû ùÉûZâ I iwúZ (1957), iCeû bûhû (1978) AZýû\òö 6 IWÿògû eûRý cêq aògßaò\ýûkd  IWÿò@û iÜûZK i¹û^ Kû~ðýKâc ùMû_ú^û[ cjû«ò @û*kòKZû bò©òùe Dù_lòZ Z[û @aùjkòZ ùMûÂúe Rúa^ûùfLýKê Zûue MÌ, C_^ýûiùe eì_ûdòZ KeòQ«òö IWÿgò ûe Pòe @aùjkòZ @û\òaûiú Rúa^, [ôfûaûfûue ^[ôfûaûfûu _âZò @ZýûPûe, iûcûRòK ùgûhY, cYòh _âZò cYòhe ùjd bûae PòZâ iêfbö Zûue C_^ýûi ùjCQò _ûZe @«e _ì‰ð icûR bòZùe ùgûhY KhY, C_ôúWÿ^e gòKûe ùjûA a*ê[aô û cYòhe @gîk Rúa^ Mû[ûö 1.5 \û^û_ûYò C_^ýûie _éÂbìcò iûjòZý I icûR _eÆe ijòZ @wûwú bûùa RWÿòZö iûjòZýùe icûRe ^òQK _âZòQaò _âZò`kòZ ùjûA[ûGö ~êM ij Zûk ù\A iûjòZýe ]ûeû _eòa©ð^ ùjûA@ûiòQòö iûjòZýe aòbò^Ü aòbûM c]ýeê C_^ýûiùe icûRe ~ûaZúd _âiw iÚû^ fûb Keò[ûGö cYòhe ^òZ\ò ^ò e iciýûVûeê @ûe¸ Keò Rúa^e RUòkMZ iciýû G[òùe eì_ûdòZ ùjûA[ûGö cYòh iað\û _êeûZ^ cìfýùaû] aòeê¡ùe iõMâûc Keò@ûiòQòö dêùeû_ùe iwVòZ ùjûA[òaû ùeù^ñiû cêLýZý C_^ýûi _ûAñ GK @^êKìk _ûYò_ûM iéÁò Keò[òfûö Gjûe _ea©ðú icdùe NUò ~ûA[òaû aòbò^Ü NUYû ~[û: AõfŠe gòÌaò_æa (1837), _â[c aògß~¡ ê (1914-1918), Ehaò_æa (1917), \ßòZúd aògß~ê¡ (1939-1945), bûeZe Êû]ú^Zû _âû¯ò (1947) @û\ò C_^ýûi eP^û Keòaû _ûAñ @^êKìk aûZûaeY iéÁò Keò[òfûö \êA \êAUû aògß~ê¡e KeêY _eòYZò icûRe R^Rúa^Kê aýÉ aòaâZ Keòù\A[òfûö @ZúZùe \úNð\ò^ ]eò cêifcû^, cej…û I AõùeRcû^u\ßûeû gûiòZ RûZò iûeû bûeZahðKê ^òR @]ú^ùe eLò ^û^û @K[^úd @ZýûPûecû^ Keê[òùfö _êYò ùi icde Rcò\ûeú ùMûÂò ]cð ^ûcùe R^iû]ûeYuê ùgûhY Keê[ùò fö Gjò_eò GK \êŸò^ð ùe cjûZàûMû§úu @ûaðòbûa IWÿò@û RûZò _âûYùe @ûgûe ^ìZ^ @ûùfûK i*ûe iéÁò Keò[f ò ûö ùi @jõKûe @ÈKê @ûdê] Keò ^òRe @Kæû« _eògcâ akùe ù\gaûiúuê Êû]ú^Zûe Êû\ PLûA[òùfö ù\g Êû]ú^Zû _ûAaû _ùe icûRùe ù~Cñcûù^ ù\gKê ùcûe ùcûe ùaûfò Kjê[òùf, ùicûù^ @û^¦ùe Kûk KûUòùa ùaûfò bûaò[ùò f ùijò @ûgû i`kKûcú ùjfû ^ûjñòö ùi Ê_Ü Zûu Ê_Üùe ejòMfûö ùicûù^ @aùjkòZ ùjùfö Êû[ðfò_iê cYòh Zûe iûcû^ý Êû[ð jûif Keòaû_ûAñ ^òRe a§ê, _eòaûe, @ûZàúd ÊR^cû^uVûeê \ìùeA Mfûö Gjû_ùe Mû§òRúu céZêý_ùe cYòhe @û\gðe jZýû NUòfûö \êA \êAUò aògß~¡ ê eê ùi _â[cKeò iùPZ^ ùjfû ù~, ù~Cñ aòmû^e @ûaòÃûe cYòhe c^ùe ^aú^ @ûgûe i*ûe Keò_ûeêPò Zûjûe Kê_eòYZò ù~ ùKùZ bdûaj I cûeû™K ùjûA_ûùe, Zûjû \êA\êAUò aògß~¡ ê eê ùi @aMZ ùjfûö Gjû_ùe ùi _âùZýK cêjì©ùe ^òRKê GKû« @ijûd cù^Kfûö Zû Rúa^eê ùi÷û¦~ðýùaû], c^e Kûc^û aûi^û iaê ù~_eò \ìùeA Mfûö \ßòZúd aògß~ê¡e \ûeêY aò_~ðýd _ùe @ûc ù\g Êû]ú^Zû fûb Kfûö aògß~ê¡ _ea©ðú _û½ûZý ù\g cû^u iûjòZý iùcZ MZû^êMZòK ]ûeûùe ù~_eò aýû_K _eòa©ð^ i¸a ùjûA[òaû ùaùk @ûc IWÿògû eûRý cêq aògßaò\ýûkd 7  IWÿò@û iÜûZK i¹û^ Kû~ðýKâc ù\gùe Êû]ú^Zû _ùe G_eò ùjûAQòö C_^ýûi ùlZâùe ù~Cñ _eúlû ^òeúlûe iìZâ_Ûz NUòQò, Zûjû Kâcgü IWÿò@û C_^ýûiùe @^ê_ùâ ag KeòQòö Êû]ú^Zû _ea©ðú icdùe iûcûRòK Rúa^ùe ù~Cñ aò_êk _eòa©ð^ NUò[òfû, Zûjûe PòZâ @ûc C_^ýûi iûjòZýùe _âZ` ò kòZ ùjfûö _ûeõ_eòK cìfýùaû]e @ald, ^òÂeê Rúa^ RúAñaûe KeêY @aiÚû, ùMûÂú iõNhð, gâcRúaúe iciýû, PûKòeò Rúa^ùe C_eKê CVòaûe iõNhðö ^ûeúaû\ú @ûù¦ûk^ @û\ò NUYûKê ù^A C_^ýûiMêWòKÿ ePòZ ùjfûö 1870 ciòjû ùakKê ùi icdùe ù\gùe ù~Cñ gòlòZ Z[û c]ýa©ðú ùgâYúe @bêý\d NUò[f ò û ùicûù^ _û½ûZý gòlû iõÄéZòee _âbûaùe ijeûbòcêLú ùjùf Gaõ AõùeR ieKûeu ij jûZ còkûA ù\ge @^ýcû^uê iêgòlû I iùPZ^Z Keòaû _eòaù©ð ùgûhY KeòaûKê fûMòùfö ùi Zûe @ZúZKê bêfò~ûA a©ðcû^ Êû[ðiaðÊ ùjûA _Wÿòfûö Gjò_eò GK ^òzK _éÂbìcò C_ùe ePòZ ùjûAQò ùMû_ú^û[ cjû«òu \û^û_ûYò C_^ýûiö icûRe Gjò ^òQK _âZòQaòKê iûjòZýùe ù~Cñ J_^ýûiòK cûù^ eì_ ù\aûKê ~ûA ùfL^ú Pûk^ûùe aâZú ùjûA[òùf ùicû^u c]ýùe ùMû_ú^û[ cjû«ò ùjCQ«ò RùY @ûM]ûWÿòe iâÁûö 1.6 \û^û_ûYò C_^ýûie aòhdaÉê ùMû_ú^û[ cjû«òu ‘\û^û_ûYò’ C_^ýûi _âKûgòZ jêG 1955 ciòjûùeö Gjò C_^ýûie K[ûaÉê @û]ê^Kò Rúa^ iõMâûcùe ù\Lûù\A[òaû Zúaâ \ß¦ß Z[û PûKòeò ùlZâùe _ù\û^ÜZòe iciýûKê ùK¦âKeò ePòZö C_^ýûie cêLý PeòZâ akú\© Zûe Kµû^ú PûKòeòùe _ù\û^ÜZò I iû`fý _ûAaû _ûAñ ^òüiù¦ùe Zûe aòùaK, cû^aòKZûKê ùi Rkû¬kò ù\A ù^÷ZòKZûe ùiû_û^eê ÅkòZ ùjûA ùghùe ^òRe iÚZò ò I _âZòÂû _ûAñ ^òRe Rúa^ eì_K ~mùe Èú iùeûRò^úe iZúZßKê ùi @ûjêZò ù\aûKê _ùQA ^ûjñòö ùghùe iaê _ûA c]ý KòQò _ûA^ûjñòö Zûe @ijûd KeêY Rúa^e ccðMû[û ùjCQò ‘\û^û_ûYò’ C_^ýûiö @ûùfûPý C_^ýûie ^ûdK akú\© \ûie Ne ùKCñ GK @LýûZ _fäúùeö ùi GK ^òcÜ c]ýaò© aýqòUòG, gòlûMZ ù~ûMýZû Zû’e Lêaþ Kcþö @Ìaò\ýûe @]ôKûeú ùjùf ùjñ ùi Lêaþ _ûeòaûe ùfûKö ùKøYiò GK Kµû^úùe ùi KòeûYú PûKòeò Kùeö cûiKê \ecû 75 Uuû _ûGö aé¡ aû_e KeR I Zûue eêMYþ ÊûiÚýKê ù^A akú\© Pò«òZ [ôùf ùjñ ùi ùKùa Rúa^ùe [Kò _Wÿò ^ûjó Kò _QKê ù`eò Pûjó^ûjñòö ùi Zû’e Rúa^ iõMâûcùe @ûMKê @ûMKê MZòKeò PûfòQöò ùQûUeê aWÿ ùjaûe \êaðûe @ûgû Zû’ c^ bòZùe RûMò CVòQòö Pòe KcðZ_ôe ^òZý iùPZ^ Gjò akú\© Rúa^e iû`fýaû\ @ûMùe ^òRe aòùaK, @û\gð iaê KòQòKê akò ù\Aù\AQòö J_^ýûiòKu bûhûùe “lê\â ù\j, ~[ûiû]ý iùRAùf aò ùi aùXÿ ^ûjñòö @Ì aò\ýû, @ûC iêù~ûM ^ûjó ^ûc _Qùe aò\ýûe aòmû_^ ù~ûLòaûKêö \ìeù\gùe @RYû ùKCñ iûjò, ùiVò KeR f\ûf\ò, @]Q_eò PûkNe,_òŠûùe Lñ Lñ Kûgò aûZê@û aû_Uò aé¡ö @LýûZ ùKCñ Mkò ]ìkòe @LýûZ cYòh ùi akò@û “(\û^û_ûYò, _é-4) akú\© PûKòeò Keê[ôaû Kµû^úe C_eòiÚ @`òie ùjCQ«ò gâú~êq cjû_ûZâ aûaêö akú\© 8 IWÿògû eûRý cêq aògßaò\ýûkd  IWÿò@û iÜûZK i¹û^ Kû~ðýKâc PûKòeòùe _âùcûg^ @ûgûùe Kµû^úùe Kûc Keòaû ijòZ cjû_ûZâ aûaêu `êf aMòPûùe c¤ Kûc Kùeö \òù^ akú\© @`òieê Kûc \ò^ aûeUûùaùk iûùjau ^¦^Kû^^ aûùU ^òR NeKê ù`eê[ôaûùaùk ùccþ iûùjaue cûkò iwùe `êf MQ _ûAñ Nêheê ò Mêj iõMâj aòhdùe K[ûaû©ûð ùjaû K[û gêYòQòö akú\© _ûAñ G [ôfû iêa‰ð iêù~ûMö Zû_ùe ùi ùMûUûAaûKê PûfòQò Nêhêeò Nê@ö iêU _ò§ò UûG bòWòQÿ ò @[P @i^û _fäúùe Nêhêeò Nê@ iõMâj Keò Keò ùi PûfòQòö bûe _ìeòaû _ùe Nêhêeò Mêj @ûYò NeKê ù`eò ù\LôQò ù~ ùccþ iûùja ùgûA _WòQ«ò ùZYê akú\© Nêhêeò Mê@ MêjKê aMò·ùe ù[ûAù\A ^òR NeKê ù`eòQòö PûKòeòe ùcûj I CyiÚû^Kê ~òaûe aûi^û I iûùjau gêb \éÁòKê @ûiòaû _ûAñ akú\© ^òRKê iõ_ì‰ð G_eò ^úyKcðùe ^òRKê ^òùdûRòZ KeòQòö \eKûe ^ûjó Zûe G i¹û^ö Zû’e \eKûe ùKak _\c~ðýû\û I Cy @ûi^ö akú\© Zû’e \û^û_ûYò eì_K ~ê¡ùe ^òRKê iõ_ì‰ð akò _KûA ù\AQòö akú\© aòaûj KeòQò c`if ZeêYú iùeûRò^úKê ù~ Kò PhûLŠò Mñûe Sò@,Pûeò bCYúùe iaû iû^ bCYúö ùi ^aaòaûjòZû, Zû’e eì_ a‰ð^û @Zúa cù^ûecö ^aaòaûjòZû Èú iùeûRò^úe Kû§ùe _eò_ecMêeê aîP, cêŠùe aòaûje ùcûje iò¦ìeMûe @ûwêVùò e akú\© ^ñû ùfLû cê\Kòâ ûö iùeûRò^ú ù\jùe ^ûñ c^ùe ùK÷ûYiò[ôùe akú\© _eò ^êùjñö CyZûùe iùeûRò^ú akú\© Vûeê Pûeò @ûwêkò aWÿ,ÊûiÚýaZú, akú\©e ieê cêjñKê Zûe aWÿ ùMûf cêjñ I aWÿ aWÿ \û«ö Êûcúe _ûeòaûe _Yùe iùeûRò^úe @LŠ aògßûiö iùeûRò^úe _òZûcûZû GK bf Ne bf ae ù\Lô iùeûRò^úKê aûjû ù\aûKê Pûjêñ[ôùfö iùeûRò^úe aû_û Rò\þ ]eò[ôùf ù~ Zûu RßûAñ \gRYùe RùY ùjûA[ôa _ûV _Xÿò[aô , ·Kòeò Keò[aô û ùi Zûu RßûAñuê iê^û N