Bağımlılık Mücadele Özeti PDF

Bağımlılıkla mücadele hf 1 Bağımlılıkla mücadele 1. Hafta Bağımlılık nedir ================ Bağımlılık; kişinin kullandığı bir madde, alkol, nesne veya yaptığı bir davranış (eylem) üzerinde kontrolünü kaybetmesidir. Kontrolsüzce kullanılan her madde ya da gerçekleştirilen her davranış bağımlılık...

Bağımlılıkla mücadele hf 1 Bağımlılıkla mücadele 1. Hafta Bağımlılık nedir ================ Bağımlılık; kişinin kullandığı bir madde, alkol, nesne veya yaptığı bir davranış (eylem) üzerinde kontrolünü kaybetmesidir. Kontrolsüzce kullanılan her madde ya da gerçekleştirilen her davranış bağımlılık oluşturma riski taşır. Kişiler hayatta birçok şeye karşı bağımlı olabilir. Türkiye Bağımlılıkla Mücadele (TBM) Eğitim Programı'na göre ise bağımlılık, kişinin kullandığı bir nesne veya yaptığı bir eylem üzerinde kontrolünü kaybetmesidir. Kullanım/davranış sıklığı azaldığında veya kesildiğinde huzursuzluk, uykusuzluk, öfke gibi yoksunluk belirtileri görülür. Dsm 5 tanı ölçütlerine göre bağımlılığın kriterleri Tasarladığından daha uzun süreli kullanım Zamanının çoğunu madde bulmak ve kullanmak için ayırma Madde kullanım isteği Geçmişte başarısız bırakma girişimleri Olumsuz etkilerine ve zarar görmesine rağmen kullanmaya devam etme Yoksunluk (Amerikan Psikiyatri Birliği, çev. 2013). Tolerans (kullanılan madde miktarının yeterli gelmemesi sebebiyle giderek artırılması) Bağımlılıkla mücadele 2. Hafta İnsanlar neden bağımlı olur ========================================================== **Araştırmalarda madde bağımlılığından koruyucu etkenler olarak aşağıdakiler bulunmuştur:** Güçlü ve pozitif aile bağları, Ebeveynlerin çocuklarının arkadaşlarından ve neler yaptıklarından haberdar olması, Aile içi kuralların açık olması ve herkesin bunlara uyması, Okulda başarılı olma; okul, kulüpler gibi kurumlarla kurulmuş güçlü bir bağ, Uyuşturucu kullanımı ile ilgili doğru bilgilendirme. **Risk yaratan etkenler ise şunlardır:** Ruhsal sorunları ya da bağımlılığı olan ebeveynin bulunduğu kaotik ortamlar, Doğru olmayan yetiştirme yolları, Ebeveyn-çocuk arasında bağlanma ve ilgi eksikliği, Sınıfta aşırı utangaçlık ya da şiddet içeren davranışlar, Okul başarısında düşüş, Sosyal becerilerin zayıf olması, Sapkın davranışlar sergileyen arkadaşlarla vakit geçirme 1 psikolojik etkenler **A. Psikolojik gelişim :** Klasik psikanaliz öğretisinin temelini atan Freud'a göre; psikoseksüel gelişim dönemlerinden biri olan oral dönemde oluşan sorunlar nedeni ile bağımlılık oluşmaktadır. Çocukluk döneminde doyum sağlayan su, süt, anne memesi gibi nesneler, ileri yaşlarda alkol, sigara ve maddeye dönüşür. Böylece doyum sağlama ve hazza ulaşma nesneleri alkol, sigara ve uyuşturucu olur. Sonuç olarak; psikoseksüel gelişim dönemlerinde eksikliği duyulan sevgi ve güven eksikliği nedeni, yetişkinlik döneminde yaşanılan kaygının bastırılabilmesi ve bu duygu ile başa çıkabilmek amacıyla insanın uyuşturucu maddelere yöneldiğini söyleyebiliriz. **B.Öğrenme teorisi** Çevresel etmenlerle eşleştirilen tekrarlanan madde kullanımı bu etmenleri koşullandırılmış uyaranlara dönüştürür ve madde kullanımı davranışı bu şekilde gelişir. Bu öğrenilmiş bağlantılar daha sonra maddenin benzer bütün durumlarda kullanılacağı fikrini ve beklentisini çıkarır. **C. Sosyal öğrenme** Öğrenme teorisinde olduğu gibi, alkol kullanım davranışı doğrudan deneyimlenerek ya da gözlem yoluyla öğrenilmektedir. Gençler alkol davranışlarında genellikle içinde bulundukları kültürü, medyadan ve yetişkinlerden öğrendikleri alkol davranışlarını yansıtırlar. **D.sorun çözme yöntemlerinin yetersiz olması** Sorunları çözerken insanlar çeşitli yöntemler kullanır. Genellikle bu yöntemler aile içinde öğrenilir. Anne babasının bir soruna yaklaşım şekli; bireyin yetişkinlikte aynı sorunla karşılaştığında, sorununu nasıl çözeceğine ilişkin bir kılavuz olmaktadır. **2 biyolojik etkenler beeyin ve bağımlılık**: Sinir hücreleri olan nöronlar, beyindeki özel alanlar arasında ''yolak'' denen bağlantılar yoluyla hareket eder. Yolaklar nöron bağlantılarından oluşur ve sinyal alışverişini sağlarlar. Beyinde özellikle madde bağımlılığında önemli olan iki yolak; ödül ve ağrı yolağıdır. Ödül yolağı kişi herhangi bir davranışı için olumlu pekiştireç aldığında aktif hale gelir. Ödül yolağının en önemli limbik sistem içerisinde bulunmaktadır. Limbik sistem; beynin homeostazisini kontrol eden, hafıza ve öğrenmeye yardımcı, cinsel ve güdüsel davranışlarında rol oynayan bölümüdü**r.** Bağımlılık yapan maddeler üzerindeki araştırmalar kokain, esrar, alkol ve nikotin gibi birçok madde ödül sistemini aktive ettiğini ve sinir hücrelerinin fazla miktarda dopamin salgılanmasına neden olduğunu göstermiştir. Haz alabilmek için madde kullanımına devam edilir. Zamanla kişinin madde kullanmama yönündeki kontrolü kaybolur. Kişi olumsuz sonuçlarla karşılaştığını bildiği halde madde kullanmaya devam ed**er.** **Sosyokültürel etkenler** **Elde edilebilirlik**: Bir maddenin o çevrede bulunması, madde kullanımını arttıran bir etkendir. **Kabul edilebilirlik:** Bir toplumda madde kullanımı kabul görüyorsa, madde kullanan kişi sayısı da artacaktır. Kullanmaya bir kişi, madde kullanarak, kullanan kişilerin grubuna girmeye, sosyal kabul görmeye ve destek görmeye çalışacaktır. **Toplumsal tepki:** Gençliğin; toplumsal baskı, çözümsüzlükler ve çatışmalara sağlıklı çözümler getirememesi veya bu çözümlerin bulunmasının engellendiği toplumlarda uyuşturucu **Kültürel tutumlar ve kitle iletişim araçlarının etkisi** ** Bir sigara markası, sigarayı sosyal tabulara başkaldırmak isteyen kadınların 'özgürlük meşalesi' diye pazarladı. Kadınlar için özgürleşmenin ve erkeklerle eşitlenmenin tek yolu vardı.** **3. KALITIMSAL ETKENLER** Alkol bağımlılarının üçte birinde ebeveynlerinin en az birinin de alkol bağımlısı olduğu gösterilmiştir. Alkol bağımlılarının çocuklarında da alkol bağımlılığı riski 4-5 kat daha fazladır. Ebeveynlerinde veya kardeşlerinde tütün bağımlılığı olanların ergenlik döneminde sigaraya başlama riski 2-4 kat daha yüksek bulunmuştur. Ebeveynleri sigara içenlerin tütün bağımlılığı riski iki kat daha fazla saptanmıştır. **4. KİŞİSEL ÖZELLİKLER** Tek bir ''bağımlı kişilik'' özelliği tanımlanmamaktadır. Alkol kullanımının başlamasında, kötüye kullanım ve bağımlılığın gelişmesinde kişilik özellikleri ve biyolojik temelli mizaç özellikleri önemli rol oynamaktadır Heyecan arayışı, dürtüsellik, sosyal uyumsuzluk gibi özellikler ergenlerin ve genç yetişkinlerin yoğun alkol kullanımına başlamalarına neden olan unsurlardır. Heyecan arayanlarda alkol ve madde kullanımı genellikle diğerlerine göre daha yüksek oranda görülmektedir. ** 5. RUHSAL SORUNLAR** Depresyon Anksiyete bozuklukları-Panik atak Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (Alkol madde kullanımı sıktır. Dürtüsel davranışlar sık görülür.) Kişilik bozuklukları **Bağımlılık kavramı Bağımlılığın bileşenleri:** Tolerans Yoksunluk Başarısız bırakma girişimleri Zarar görmesine rağmen kullanmaya devam etme Zamanın büyük bölümünü ayırmak Tasarladığından fazla kullanmak, kontrol edememek Madde kullanım isteği **Fiziksel ve Ruhsal Bağımlılık:** ** Fiziksel bağımlılık;** maddenin varlığına karşı duyulan fizyolojik bir istektir. Beden uyuşturucu maddeye karşı bir adaptasyon geliştirir. Madde alınmadığı zaman, ortaya bazı belirtiler çıkar. Çünkü bedenin bulduğu fizyolojik adaptasyon bozulmuştur. Kendini yeni duruma göre ayarlamak zorundadır Ruhsal bağımlılık; alışkanlık, itiyat gibi diğer bazı terimlerle de açıklanır. Kişinin duygusal ya da kişilik yapısı gereği, gereksinimlerini tatmin etme, gidermek amacı ile o maddeye düşkünlüğü biçimde tanımlanabilir. Ruhsal bağımlılıkta madde alındığında doyum, rahatlama ve haz meydana gelir., işte bu dönemde belirtiler gözlenir Bağımlılığın evreleri **1. Hazırlık evresi:** Bu dönem kişinin herhangi bir uyuşturucu madde kullanabileceğine ilişkin bir yargısının ve ön düşüncesinin geliştiği dönemdir. Bunu bilinçli olarak reddetse bile, kişi bu davranışı kendi içinde tamamen yasaklamamıştır. **2. İlk madde kullanımı**: Bir sorun çözme yöntemi, madde kullanılan bir ortamda bulunmak, ya da sunulan maddeye reddedememek gibi çeşitli nedenlerden dolayı, kişi ilk kez maddeyi kullanır. Bu evrede genellikle bir korku ve merak duygusu hakimdir. **3. Madde kullanmayı sürdürme**: Bu evrede kişi, ''ben bağımlı olmam'', ''kontrol edebilirim'' gibi yanlış inançlar taşımaktadır. **4. İlerleme evresi**: Bu evrede kişi artık sık ve yoğun tarzda madde kullanmaya başlamıştır. Çoğunlukla artık bağımlı hale gelmiştir. Madde arayışları, doz artırımları, madde yüzünden yaşanan psikososyal sorunlar hep bu dönemde yaşanır. ** 5. Bırakma evresi**: Kullanılan maddenin kişi üstündeki zararları üst düzeye varmıştır. Maddenin kendisine verdiği zararı fark etmiştir. Artık maddeden kurtulma isteği, maddeye karşı duyduğu istekten daha fazladır. Maddenin etkisinden arınma, tam anlamıyla bırakmak değildir. Bu dönemde kişi, kendini tümüyle maddesiz, ''bağımsız'' bir yaşama hazırlamalıdır. Madde kullanımı sırasında edindiği davranış biçimleri, alışkanlıkları ve madde kullanan çevresini değiştirmelidir. **6. Tekrar madde kullanmayı düşünme**: Bu evrede kişi, kurtulduğu madde kullanımı ile ilgili olumlu düşünceler taşımaya başlamıştır. Maddeye karşı eski katı tutumu kalkmıştır. Kullandığı günlere ilişkin olumlu anıları hatırlamaktadır. Eski arkadaş ortamlarına girmektedir. Bu evrede yakalanırsa, tekrar başlamanın önlenmesi mümkündür. ** 7. Tekrar madde kullanımı**: İlk madde kullanmaya başlama gibi, tekrar kullanmaya başlamak da, ''bir kez kullanmaktan bir şey çıkmaz'' düşüncesi temeldir. Bu evrede kişi büyük pişmanlık duymaktadır. Suçluluk hislerinden dolayı tekrar başladığını saklamakta, kimseden yardım isteyememektedir. ** 8. Tekrar başlama**: Madde yoğun biçimde tekrar kullanmaya başlamıştır Bağımlılığın seyri Bağımlılıların büyük çoğunluğu kontrol edebileceği inancı ile madde kullanmaya başlamıştır. Hiçbir zaman bağımlı olabileceğini düşünmemiştir. Kişi madde kullanmaya başladıktan ne kadar sonra bağımlılık geliştireceğine ilişkin elimizde net bir veri yoktur. Bağımlılık gelişme riski, madde cinsine, saflığına, kullanan kişinin fiziksel ve ruhsal yapısına göre değişmektedir. **DSM-5'TE MADDE KULLANIM BOZUKLUĞU** 1\. İstendiğinden daha büyük ölçüde veya uzun süreli kullanım 2. Maddeyi bırakmak veya kontrol altında tutmak için istek veya sonuç vermeyen çabalar 3. Maddeyi elde etmek için çok büyük bir istek duyma veya kendini zorlanmış hissetme 4. Maddeyi elde etmek, kullanmak veya kontrol altında tutmak için istek veya sonuç vermeyen çabalar 5. Tekrar eden kullanım sonucu sorumluluklarını yerine getirememe 6. Olumsuz etkilerine rağmen kullanıma devam etme (toplumsal ve kişiler arası sorunlar) 7. Kullanımdan dolayı günlük etkinliklerin bırakılması veya azaltılması (iş, eğlence vb.) 8. Tehlikeli olabilecek durumlarda dahi kullanmaya devam etme 9. Olumsuz bedensel ve ruhsal etkilerinin bilinmesine rağmen kullanmayı sürdürme 10. Maddeye tolerans gelişmiş olması 11. Yoksunluk belirtileri (bulantı, uykusuzluk, kusma, sinirlilik, saldırganlık, ishal, terleme, vb.) (Her madde yoksunluk belirtisi göstermez) 1 yıl içinde bulguların 2 veya 3'ü varsa hafif, 4 veya 5'i varsa orta, 6 veya daha fazlası varsa şiddetli kabul edilir. UYUŞTURUCU KAVRAMI ve BAĞIMLILIK YAPAN MADDELER3 ================================================ Dünya Sağlık Örgütü (WHO)  uyuşturucu yerine 'madde bağımlılığı' tabirini kullanmaktadır. **MADDE BAĞIMLILIĞI :** Vücudun bir ya da birden çok işlevini olumsuz yönde etkileyen maddelerin kullanılması ve bundan zarar görüldüğü hâlde bu maddelerin kullanımının bırakılamamasına verilen addır. Madde bağımlılığından korunmanın en iyi yolu hiç başlamamaktır.(YEŞİLAY) **Opyat Tipi Bağımlılık:** (Morfin, eroin, kodein, metadon maddeleri) Bu gruptaki maddelerin bağımlılık yapma oranı çok yüksektir. Afyon ve Türevleri (afyon, morfin, eroin, kodein, metadon) Afyon; Haşhaş kozasının çizilmesi suretiyle akan beyaz özsuyundan elde edilmektedir. Afyonun birleşiminde; %10 Morfin,%0,5 Kodein,%6 Narkotin bulunur. Afyon kullanıldıktan kısa bir süre sonra; varsa ağrıları giderir, fakat bu kısa sürer, ardından; mide bulantısı, baş dönmesi, kalp atışı ve solunumda yavaşlaması görülür. Morfin; Afyonun kimyasal yollarla ayrılmasından elde edilir. Tıpta doktor kontrolünde kullanılır, bunun dışında kullanımı yasaktır. Aşırı doz morfin kullanılmasında kullanıcı; önce depresyon geçirir, göz bebekleri kısılır, nabız ve solunum yavaşlar, kalp atışı düzenini etkiler Eroin; Afyondan elde edilen baz morfinin, çeşitli kimyasal işlem ve süreçlerden geçirilmesi neticesi elde edilir. Eroin kısa bir süre kullanım devresinden sonra kesin bağımlılık yapan bir uyuşturucu türüdür. BİLİNEN İSİMLERİ: PEYNİR, ŞEY, SÜPRÜNTÜ, CEVHER'DİR terleme ve kalpte çarpıntı görülür, vücudun direnci kırılır, diz, bel ve başında şiddetli ağrılar başlar, iştahı kapanır ve gücünü kaybeder, gözlerindeki canlılık kaybolur, sürekli dalgın halde ve dünya ile ilgisini yitirir, yaşayan bir ölüden farksız bir görüntü oluşur. **Alkol, Barbütürat, Benzodiazepin Tipi Bağımlılık:** Alkol (Etanol, metanol, glikol maddeleri), Barbütürat (Genel anestezi ve epilepsi tedavisinde kullanılan, teskin edici özellikleri olan maddeler), Benzodiazepin (Yatıştırıcı ilaçlar) bu grupta yer almaktadır. Belirli ve düzenli biçimde kullanımlarının bağımlılığa yol açtığı kabul edilmektedir. Bu maddelerle ilgili bağımlılık oluşma süresi, kullanılan miktara bağlı olarak değişmektedir. Alkol, midede gastrit ve ülser, karaciğerde büyüme, yağlanma ve siroz, bağırsaklarda vitamin emiliminin azalması ve beslenme bozuklukları, sinir hücrelerinde hasar ve felç, kas güçsüzlüğü ve bunama, alkol koması ve ölüm. **Esrar Tipi Bağımlılık (Canabis, Marihuana, Haşhaş):** Esrarın kullanıldığında anında yaşamsal organlara ulaştığı, uzun süre vücutta kalmaya devam ettiği ve fiziksel bağımlılık yaptığı kanıtlanmıştır. Yasadışı maddeler arasında sıklıkla kullanılan madde esrardır. Esrarın uzun süre kullanımı bronşit ve akciğer kanseri gibi solunum yolları hastalıklarına yol açabilir. Bağımlılık yapıcı bir madde olmadığına dair iddialar bulunmasına rağmen, esrar bağımlılık yapar. Esrar, diğer bağımlılık yapıcı maddeleri kullanmaya geçiş için bir basamak oluşturur. Esrar kullanımının psikoza(halüsinasyon veya sanrıların eşlik ettiği ,gerçeklikle bağın koptuğu ciddi bir akıl sağlığıdır.) yol açar ** Kokain Tipi Bağımlılık**: Kokain son derece şiddetli bir uyarıcıdır. Hızla metabolize olduğu gibi (vücudun bir parçası haline gelme durumu), aşırı dozda alınması da ölüme yol açmaktadır. Hızla gelişen bir bağımlılık sürecine sahiptir. (Crack isimli uyuşturucu madde de kokainin farklı bir formudur. ) Koka yaprağından kimyasal yollarla elde edilir. BİLİNEN İSİMLERİ: TAŞ, KOKO Kokain kullanıcılarında görülen etkiler; Gözbebekleri büyür, Kalp atışları ve tansiyon yükselir, Yüksek dozda kullanıldığında bulantı ve kusma olur. **Uyarıcı Tipi Bağımlılık (Psikostimulan ilaçlar):** Amphetamin, methlyphenidate vb. ilaçlar bu grupta yer almaktadır. Uyku bozukluklarının, aşırı hareketlilik sorunu gibi klinik sorunların tedavi süreçlerinde kullanılan bu ilaçların, zayıflama ve uykusuzluk gibi öznel sorunların çözümü için kötüye kullanıldığı görülmektedir. Kötüye kullanım durumlarında doz aşırılığı ölüme yol açabilmektedir. **Hallusinojen Tipi Bağımlılık:** Halüsinasyon oluşturan, LSD, mescalin gibi maddelerdir. Bağımlılık sürecinin oluşumu ve gelişimi ile ilgili çalışmalar hala devam etmektedir. Sentetikler (Ecstasy, Captagon, Methamfetamin) Ecstasy; Merkezi sinir sistemini uyaran amfetamin türevi, halüsinasyonlara da sebep olabilen sentetik bir uyuşturucudur. Tablet, kapsül, toz veya sıvı şeklindedir. BİLİNEN İSİMLERİ: Ex, ix, kanat, uçuş, balık Ecxtacy kullanıcılarında görülen etkiler; geçici güç artışı, abartılı keyif hali, iştahsızlık, Uyku ihtiyacının azalması, halüsinasyonlar görme, huzursuzluk, gerginlik, kan basıncında ve vücut ısısında yükselme, kalp atışında yavaşlama. **Solunan Çözücü Tipi Bağımlılık**: Uçucu maddeler kolaylıkla bulunabilir. Çünkü bu maddelerin satılması yasaldır. Ucuz olması nedeni ile de kullanımı yaygındır. Yaygın olarak kullanılan uçucu maddeler aşağıda belirtilmiştir: Boyalar ve boyalarda kullanılan Tiner Yapıştırıcılar Çakmak gazı olarak kullanılan bütan gazı Kuru temizlemede kullanılan maddeler Benzin Yazı yazarken yapılan hataları silmekte kullanılan maddeler **Tütün Tipi Bağımlılık**: Tütün dünyada yaygın olarak kullanılan ve kullanılışı toplumlar tarafından genelde yadırganmayan bağımlılık yapıcı zararlı bir maddedir. Tütün kullananların büyük bir bölümünün tütün kullanmayı bıraktıktan kısa bir süre sonra tekrar kullanmaya başladıkları bilinmektedir. Bu durum bize tütünün güçlü bir bağımlılık yapıcı madde olduğunu göstermektedir. Tütün yandığında kül dışında üç önemli bileşen ortaya çıkar. Bu bileşenler; Katran (birçok kanser yapıcı madde içerir) 2. Nikotin (uyarıcı bir maddedir) 3. Karbon monoksittir. Sigarayı bırakmak için ücretsiz hizmet veren Yeşilay Danışmanlık Merkezlerine (YEDAM) başvurabilir, 115 YEDAM Danışma Hattı\'ndan destek alabilirsiniz. Bm-4 Bağımlılıkta aile etkisi Aile, çocukların sosyalleşmesi, hayatta kalması, korunması ve gelişimi için temel bir kurumdur Aile üyeleri arasındaki sevgisizlik ve ilgisizlik, çocukluk döneminde deneyimlenen stresli aile ortamı ve aile içi şiddet ve istismar deneyimleri bağımlılığa giden yolda aile açısından önemli riskleri temsil etmektedir. Ailedeki yapısal sorunlar, maddi ve manevi değerlerdeki zayıflamalar ve bozuk iletişim tarzları bağımlılıklarda önemli bir yer tutmaktadır. Madde kullanan gençlerin büyük bölümünün sevgiden yoksun, huzursuz ve zorbalığın hüküm sürdüğü aile ortamında yetiştikleri saptanmıştır. Güven ortamında sağlıklı bağlanmayı gerçekleştirememiş  bir çocuğun güvensiz-sağlıksız  bağlanmaya meyletmesi doğaldır. Aile içinde istediği değeri bulamayan, duygusal ihtiyaçları karşılanamayan gençler bu ihtiyaçlarını aile dışı ortamlarda aramaya yönelmektedirler. Çözüm olarak alkol veya madde kullanımı bir seçenek olarak algılanmaktadır Madde bağımlılığı ve aile ilişkisini araştıran çalışmaların bir kısmı aile içinde uygulanan disiplin veya kontrol yöntemlerine odaklanmıştır. Bazı çalışmalarda madde kullanan ergenlerin serbest aile ortamında yetiştiği, fazla kontrol uygulanmadığı, Bazı çalışmalarda ise aşırı disiplin ve kontrol uygulandığı, madde kötüye kullanımı olan ergenlerin anne babalarını aşırı kontrol edici, baskıcı, müdahale edici bulduğu ve kendilerini özerklikten yoksun hissettikleri belirtilmektedir. Demokratik tarza sahip ebeveynlerin çocuklarını madde bağımlılığından korumada daha başarılı oldukları, demokratik ailede yetişen ergenlerin aile değerlerini daha iyi içselleştirdikleri ve dolayısıyla özellikle madde bağımlılığı gibi problem davranışlar açısından akran etkisine daha az açık oldukları belirtilmektedir. Çocukların kişilik yapılarının şekil almasında, aile içerisinde görülen ve yaşanılanlar büyük rol oynamaktadır. Çocuk ebeveynlerini modelleyerek büyür. Literatürde bağımlı bireylerin %41.20'sinin annesinin bağımlılık öyküsü bulunduğu, \%14.80'inin ailesinde ise böyle bir öykünün olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Çocuğun gelişiminde, anne-baba tutumunun besleyici, destekleyici, denetleyici öğeleri ve niteliği gencin ve daha sonra erişkinin davranışının alacağı yönün belirlenmesinde önemli bir güç oluşturmaktadır. Ebeveynler ergenlik döneminde çocuklarının yanında olduklarını hissettirmeli, özgüvenlerini pekiştirecek davranışlarda bulunmalı, örnek olmalı, sevgi, saygı, ilgi ve destek göstermelidirler. Bağımlılıkların en büyük nedeni sevgisizlik, en büyük ilacı da sevgidir. BM-5 Alkol ve madde politikaları Anayasamızın 58. Maddesine göre Devlet gençleri alkol düşkünlüğünden uyuşturucu maddedelerden suçluluk ve kumar gibi kötü alışkanlıklardan korumak için gerekli tedbirleri alır Cezai sorumluluk TCK'nın 34. Maddesine göre alkol ya da madde etkisindeyken kişinin suç işlemesi halinde sorumluluğu TAM'dır Aile düzenine karşı işlenen suçlar Cocuklarına olan sorumluluğunu yerine getirmeyen sağlığını gelişimini güvenliğini ihlal eden ebeveynlere TCK'nın 233. Maddesine göre Hapis cezası verilebilir. ALKOL POLİTAKASI ---------------- En geniş anlamıyla alkol politikası, alkollü içecek pazarının, alkol tüketim seviyesinin ve biçimlerinin ve alkol kullanımına bağlı sorunların sıklığının ölçülmesini ve değerlendirilmesini kapsar. Bu anlamda, alkol politikası emniyet kemeri takmanın zorunlu oluşu gibi hükümet yaptırımlarını ve bira şişelerinin geri dönüşümü gibi alkol kullanımıyla ilgili sosyal konuları da içermektedir FİYAT VE VERGİLERE YONELİK DÜZENLEME ==================================== Alkol fiyatlarının artmasının alkol tüketimini azaltacağına ilişkin bir kanı vardır. Araştırmalar, alkol fiyatlarının, alkol tüketimi ve alkole bağlı sorunlarla doğrudan bir ilişkisi olduğunu ortaya koymuştur. Vergi ve fiyat artışları, alkollü içkilerin tüketimini ve alkolden kaynaklanan zararları azaltmakta etkin olduğu saptanmıştır. Her gün ve çok fazla miktarda alkol tüketenler de dahil olmak üzere, alkol fiyatlarındaki artışların alkol tüketiminin azalmasına neden olduğu gösterilmiştir. ALKOLE ULAŞILABİLİRLİĞİN AZALTILMASINA YONELİK DÜZNLEME ------------------------------------------------------- Alkol satış saatlerini ve günlerini, alkol satılan mekan ve bayileri azaltmanın, alkol tüketimi ve alkolden kaynaklanan zararları azaltmanın etkili yollarından birisi olduğu gösterilmiştir. Ancak sadece ticari alkol satışına yapılan müdahalelerin yetersiz kaldığı ve alkol tüketen bireylerle yapılan eğitim ve önleme çalışmalarının daha etkili sonuçlar verdiği bulunmuştur. ALKOL İÇİLEN MEKANLALRA YÖNELİK DÜZENLEME ----------------------------------------- 1\. Tutum değişikliği: Alkol zehirlenmelerini ve yasal olarak yaşı tutmayan gençlerin alkol tüketmesini önleme çalışmalarını arttırmak, alkol satan mekanların çalışanlarının ve yönetimlerinin alkol zehirlenmesini önleme konusunda sorumluluk üstlenmesini sağlamak. 2\. Bilgi: Alkolün etkilerini, alkol tüketimi ve beyin hasarı arasındaki ilişkiyi, alkol zehirlenmesinin belirtilerini, alkol satışıyla ilgili yasa ve kuralları, yasal zorunlulukları, reşit olmayan, kuralları reddeden ya da alkol zehirlenmesi yaşayan gençlerle başa çıkma yöntemlerini öğretmek. 3\. Beceriler: Alkol zehirlenmesini teşhis edebilmek, yasa dışı hizmet vermeyi reddetmek ve alkol zehirlenmesi yaşayan bireyle ilgili sorunlara çözümler 4\. Uygulama: Gençlerin reşit olup olmadıklarını kontrol etmek, alkol zehirlenmesini önlemek, aşırı miktarda alkol almış kişilere alkol servisi yapmayı kesmek, ve bilincini yitirme derecesinde alkol tüketmiş kişilerin ulaşımını sağlamak. üretmek. Alkollu araç kullanmaya yönelik önlemler ---------------------------------------- Bir kişinin kanındaki alkol seviyesi, kan alkol konsantrasyonu olarak tanımlanır. Kan alkol konsantrasyonu, tüketilen alkol miktarı, kişinin ağırlığı, alkol kullanın sıklığı ve yediği yemek miktarı ile de ilişkilidir. Kan alkol konsantrasyonu oranı ve araç kazaları arasındaki güçlü bağlantı nedeniyle, ülkeler farklı kan alkol konsantrasyonu oranları için yasalar belirlemişlerdir. Birçok ülkede kan alkol **konsantrasyonu sınırı %0.05 veya %0.08 arasındadır** Trafik yolları kanunun bazı maddeleri Alkol ve madde bağımlılığı olan kişiler ehliyet alamaaz Sürücüler her zaman alkol kontrolüne tabi olabilirler Şüpheli durumlarda madde tekiki yaptırılabilir Teknik cihaz yok ise adli tıp kurumuna götürülebilir Tetkik yaptırmamak için direnen kişilere ise 2 yıl ehliyetleri alınabilir para cezası verilebilir Hususi araç kullanımında alkol sınırı 0,50 promil Diğer araç kullanımı için isse 0,21 dir **ALKOLU ARAC KULLANILDIĞI DURUMLARDA** İLK TESPİTTE PARA CEZASI ve 6 ay arayla ehliyete el koyma 5 yıl içinde 2 kez yakalanma para cezası ve 2 yıl el koyma 5 yıl içide 3te fazla yakalnmada para cezası ve 6 yıl elkoyma TCK YA GÖRE 1.00 PROMİL ÜSTÜ HAPİS CEZASI 1 PROMİL ALTINDA DAHİ OLSA ARÇ KULLANAMAZ HALDEYKEN KULLANANDA HAPİS MADDE ETKİSİ PARA CEZASI VE 5 YIL **ALKOLÜN TANITIMINA YONELİK** 4250 İSPİRTO VE İSPİRTOLU İÇKİLER KANUNU Türkiye'de alkollü içeceklerin tüketimini ve satışını teşvik edebilecek reklam, tanıtım vb. faaliyetlerin yapılması her türlü medyada yasaktır. **EĞİTİM STRATEJİSİ** \*  Alkol ve alkol kullanımının riskleriyle ilgili yanlış bilgiyi değiştirmek \*  Alkol kullanım riskini azaltmak için, alkol tüketimine yönelik tutumları değiştirmek \*  Alkol kullanım davranışını değiştirmek \*  Alkol kullanımına bağlı yaşanan sorunların sıklığını ve şiddetini azaltmak \*  Alkol yasalarına desteği arttırmak MADDE POLİTİKALARI Türk Ceza Kanunu'nun 191. maddesine göre kullanmak için uyuşturucu madde veya uyarıcı madde alan ya da satan kişi 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Eğitim ve spor tesislerinin hastane, okul ya da ibadethanelerin sınırına 200 metre yakınında bulunuyorsa ceza 1,5 kat artmaktadır. TEDAVİ SÜRECLERİ **Tarama** İkişer hafta arayla toplam üç kez klinik değerlendirme ve idrar analizi yapılarak başlanır. Madde kullanımı var ise 2. aşamaya geçilir; **Bağımlılık psikoeğitim programı** İki hafta arayla 6 oturumluk psikoeğitim programına katılırlar ve aynı gün idrar örneği verirler. Madde kullanımı var, düzenli katılım yok, tehditkar tutum ve yanıltıcı davranış var  ise 3. aşamaya geçilir; ** Yatarak tedavi programı** Denetimli Serbestlik müdürlüğüne getirilerek yatarak tedavi seçeneği sunulur. Kabul etmeyen kişilere durum bildirir raporu hazırlanır ve takip süreci uzatılır. HF6 YASALARLA BAĞIMLILIK Türk Ceza Kanunu\'nun 191. maddesinde düzenlenmiştir. «Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanmak, bu maddeleri bulundurmak, satın almak veya kabul etmek suç olarak tanımlanmıştır.» **Bağımlılığın Toplum Üzerindeki Olumsuz Etkileri** --------------------------------------------------- **Suç oranlarında artış:** Yapılan araştırmalar, toplumda madde kullanan bireylerin suç oranlarında hızlı bir artış olduğu yönündedir - **Türk Ceza Kanunu\'nun 34. maddesine göre madde ya da alkol kullanımın etkisindeyken kişinin suç işlemesi halinde ceza sorumluluğu TAM'dır.** **Aile ve sosyal yaşama etkisi:** Bağımlılık, aile içindeki ilişkileri bozar ve aile üyelerini psikolojik ve duygusal açıdan zorlar. Toplumda destek sistemleri (aile, arkadaşlar, terapistler) genellikle yetersiz kalabilir. **Türk medeni kanunu 432 maddesi:** Psikiyatrik hastalıkların yanı sıra toplum için tehlike oluşturan bir alkol veya uyuşturucu madde bağımlısının tedavi eğitim ve ıslahı için elverişli bir kuruma yerleştirilmesine ilişkindir. **Savurganlığı alkol veya uyuşturucu madde bağımlılığı, kötü yaşama tarzı ve mal varlığını kötü yönetmesi sebebiyle kendisini veya ailesini darlık ve yolsuzluğa düşürme tehlikesine yol açan ve bu yüzden devamlı korunmaya ve bakıma muhtaç olan ya da başkalarının güvenliğini tehdit eden her yetişkinin kısıtlanmasına karar verilmiştir** **Eğitimde Düşüş:** Gençler arasında bağımlılık, eğitim başarısını olumsuz etkileyebilir. Bağımlı öğrenciler, okuldan devamsızlık yapabilir, konsantrasyon problemleri yaşayabilir ve düşük akademik başarı sergileyebilirler **Bağımlılığın yasal olmaması sadece maddelerle sınırlı değildir** Oyunlar, bağımlılık yapmanın yanı sıra bazen gizli kumar unsurları da barındırabiliyor. **[Kumar bağımlılığı da bireyin yaşamını olumsuz etkileyen bir durumdur]** **Türk Ceza Kanunu'nun 228'inci maddesi**: Kumar oynanması için yer ve imkan sağlayan kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve iki yüz günden aşağı olmamak üzere adlî para cezası ile cezalandırılır. **[Dünyada Bağımlılık ve Yasal Süreçler]** **Uluslararası Sözleşmeler:** Dünya genelinde bağımlılıkla mücadelede önemli rol oynayan bazı uluslararası sözleşmeler şunlardır: **1961 Tek Sözleşmesi: **Uyuşturucu maddelerin kontrolü için temel ilkeleri belirler. **1971 Psikotrop Maddeler Sözleşmesi:** Psikotrop maddelerin kontrolü ile ilgili düzenlemeleri içerir. 1**988 BM Uyuşturucu ve Psikotrop Maddelerin Kaçakçılığı ile Mücadele Sözleşmesi**: Uyuşturucu kaçakçılığına karşı uluslararası işbirliğini teşvik eder. [Bu sözleşmeler, ülkelerin uyuşturucu ile mücadeledeki yükümlülüklerini belirlerken, aynı zamanda ulusal yasaların bu çerçevede şekillenmesine de katkıda bulunur.] Türkiye\'de Bağımlılık Yasal Düzenlemeleri ------------------------------------------ **Türk Ceza Kanunu (TCK) 5237:Madde 188: **Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti **Madde 190: **Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırmak. **Madde 191: **Kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın almak, kabul etmek veya bulundurmak ya da uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanan kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır **Uyuşturucu Maddelerle İlgili Kanun (3298 sayılı**): Uyuşturucu maddelerin kontrolü ve yasadışı ticareti ile ilgili düzenlemeleri içerir. **Uyuşturucu Maddelerin Murakabesi Hakkında Kanun (2313 sayılı):** Uyuşturucu maddelerin kullanımını ve ticaretini düzenler. **Alkol Kullanımı ile İlgili Düzenlemeler:** Alkol tüketimi yaş sınırı, alkol satış yerlerinin düzenlenmesi, alkollü araç kullanmanın cezai yaptırımları. **Sigaraya Yönelik Yasalar:** Sigara içmenin kapalı alanlarda yasaklanması ve sigara paketlerinde uyarı metinlerinin zorunlu hale getirilmesi **Türkiye\'de bağımlılıkla mücadelede hangi kuruluşlar ve kurumlar görev alırlar?** =================================================================================== - **Bağımlılıkla Mücadele Yüksek Kurulu (BMYK):**2019 yılında Cumhurbaşkanlığı Genelgesi ile kurulan bu kurul, bağımlılıkla mücadele stratejilerini belirlemek ve uygulamakla görevlidir. Başbakan Yardımcısı başkanlığında, 11 bakanın katılımıyla faaliyet gösterir. - **Bağımlılıkla Mücadele Kurulu (BMK):**BMYK'ya bağlı olarak çalışan bu kurul, bağımlılıkla mücadele politikalarının uygulanmasını sağlar ve kurumlar arası iş birliğini koordine eder.  - **Bağımlılıkla Mücadele Teknik Kurulu (BMTK):**BMK\'nın çalışmalarını destekleyen bu teknik kurul, bağımlılık ile ilgili uluslararası gelişmeleri takip eder ve raporlar hazırlar  - **Bağımlılıkla Mücadele İl/İlçe Koordinasyon Kurulları (BMİKK):**İllerde Vali, ilçelerde ise Kaymakam başkanlığında toplanan bu kurullar, yerel düzeyde bağımlılıkla mücadele politikalarının uygulanmasını sağlar. **T.C. Sağlık Bakanlığı:** Bağımlılıkla mücadelede sağlık hizmetlerinin sunulmasında ana rolü üstlenir. Sağlık Bakanlığı, rehabilitasyon ve tedavi süreçlerini yönetir.  **İçişleri Bakanlığı:** Uyuşturucu ile mücadelede güvenlik önlemlerini alır ve uyuşturucu kaçakçılığıyla ilgili operasyonları yürütür.  **Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı**: Sosyal hizmetler aracılığıyla bağımlı bireylere destek sağlar ve rehabilitasyon süreçlerini yönetir.  **Milli Eğitim Bakanlığı:** Eğitim programları aracılığıyla gençler arasında bağımlılık bilincini artırmaya yönelik çalışmalar yapar. **Sivil Toplum Kuruluşları:** **Yeşilay**: Alkol ve madde bağımlılığı ile mücadelede öncü bir sivil toplum kuruluşudur. **Bağımsız Yaşam Derneği (BAYDER):** Madde bağımlılığı konusunda koruyucu, önleyici ve rehabilitasyon hizmetleri sunmaktadır. **Diğer STK\'lar:** Yerel düzeyde çeşitli projelerle bağımlılık sorununa çözüm arayan birçok sivil toplum kuruluşu bulunmaktadır. Bu kuruluşlar, kamu kurumları ile iş birliği yaparak bağımlılık sorununu ele almakta ve topluma yönelik çeşitli eğitim programları düzenlemektedir