ڕاپۆرتی مەحوی PDF

)‫ژیانی شاعیری کورد (مەحوی‬ Presented To DR.SHNO Presented By RAYAN AHMAD  ‫‪-١‬پێشەکی و ژیانامەی‬ ‫‪ -٢‬کەسایەتی مەحوی‬ ‫‪-٣‬ناوەڕۆک و ڕوخساری هۆنراوەک...

)‫ژیانی شاعیری کورد (مەحوی‬ Presented To DR.SHNO Presented By RAYAN AHMAD  ‫‪-١‬پێشەکی و ژیانامەی‬ ‫‪ -٢‬کەسایەتی مەحوی‬ ‫‪-٣‬ناوەڕۆک و ڕوخساری هۆنراوەکانی‬ ‫‪-٤‬چەند نمونەیەک لە هۆنراوەکانی‬ ‫‪-٥‬دیوانی مەحوی‬ ‫‪-٦‬کۆچی دوایی‬ ‫‪ -٧‬لێکۆڵینەوە لەسەر مەحوی‬ ‫‪-١-‬‬  ‫پێشەکی‬ ‫مەال محەممەد کوڕی عوسمان باڵخی ناسراو بە مەحوی (‪)١٩٠٦-١٨٣٦‬‬ ‫مامۆستای ئایینی و یەکێک لە دیارترین ھۆنراوەنووسەکانی کورد بووە؛ و‬ ‫بە یەکێک لە چڵەپۆپەکانی شیعری کوردی دادەنرێت‪ ،‬ھۆنراوەکانی لە‬ ‫دەوری چەند تەوەرێکی جیاواز ئەسوڕێنەوە و سەرجەمی ھۆنراوەکانی لە‬ ‫دیوانی مەحویدا کۆکراونەتەوە‬ ‫‪-٢-‬‬  ‫ژیان‬ ‫مەحوی لە نەوەی پیر و زانای ناودار شێخ ڕەشە‪ ،‬باپیریشی ناوی مەال عوسمان بووە‪،‬‬ ‫وەکو شێخ مارفی نۆدی لەگەڵ دروستکردنی شاری سلێمانیدا لە شارەکە نیشتەجێ‬ ‫بووە‪.‬‬ ‫مێژونوسی کورد محەممەد ئەمین زەکی بەگ دەڵێ لە ساڵی ‪ ١٢٥٢‬ی‪.‬ک (‪١٨٣٧–١٨٣٦‬‬ ‫ی‪.‬ز) دا لە دایک بووە‪ ،‬مامۆستا عەالئەدین سەججادییش دەڵێ لە ‪ ١٢٤٦( ١٨٣٠‬ی‪.‬ک)‬ ‫دا لە دایک بووە‪ ،‬و (کاکەی فەالحیش) دەڵێ لە ‪ ١٢٤٧‬ی‪.‬ک (‪ ١٨٣٢–١٨٣١‬ی‪.‬ز) دا لە‬ ‫دایک بووە‪ ،‬باوکی خەلیفەی شێخ عوسمان سیراجەددینی تەوێڵەی بووە‪ ،‬حەوت ساڵان‬ ‫بووە خراوەتە بەر خوێندن و ماوەیەک الی باوکی خوێندوییەتی‪ ،‬بۆ خوێندن چۆتە سنە و‬ ‫ساباڵغیش و الی مەال عەبدوڵای پیرەباب خوێندویەتی‪ ،‬پاشان گەڕاوەتەوە بۆ سلێمانی‬ ‫و الی مەال ناودارەکانی ئەو ناوچەیە خوێندویەتی‪ ،‬ئەوجا چوە بۆ بەغداد و بوە بە فەقێ‬ ‫زانای بە ناوبانگی کورد مفتی زەھاوی و ئیجازەی مەالیەتی الی ئەو وەرگرتووە‪ ،‬دیسان‬ ‫مامۆستا عەالئەددین سەججادی دەڵێ پاش ئیجازە وەرگرتنی لە ‪ ١٨٥٩‬ی‪.‬ز دا بووە بە‬ ‫مەالی مزگەوتی ئیمامی ئەعزەم لە بەغدا‪ ،‬بەڵام لە ‪ ١٨٦٢‬دا بەغدای بەجێ ھێشتووە و‬ ‫گەڕاوەتەوە بۆ سلێمانی و بوە بە ئەندامی دادگا‪.‬لە ‪ ١٨٦٨‬دا بە ھۆی مردنی باوکییەوە‬ ‫دەستی لە کاری میری کێشاوەتەوە و بۆەتەوە بە مەال و دەستی کردەوە بە دەرس وتنەوە‬ ‫بە فەقێیان‪ ،‬مەال حەسەنی کوڕی مەال عەلیی قزڵجی و مەال مەحمودی مەزناوەیی و مەال‬ ‫سەعید ئەفەندیی نایب ئۆغڵیی کەرکووک و مەال عەزیزی موفتی سلێمانی لە‬ ‫ناوبانگترین فەقێکانی بوون‪ ،‬ھەر بە ڕێچکەی باوکیا تەریقەی گرتوەتەبەر و بووە بە‬ ‫خەلیفەی شێخ بەھائوددینی کوڕی شێخ عوسمانی تەوێڵە‪.‬وەکو مامۆستا شێخ‬ ‫محەمەدی خاڵیش لە (مفتی زەھاوی) یەکەیدا نوسیویەتی‪ ،‬مەحوی لە ساڵی ‪١٢٩١‬ی‪.‬ک‬ ‫(‪١٨٧٥–١٨٧٤‬ی‪.‬ز) دا لەگەڵ چەند مەالیەک لە سلێمانییەوە نەفی کراون بۆ بەغداد‪،‬‬ ‫ناوبراو ھیچی تری لە بارەی ئەم نەفی کردنە و ھۆیەکەی و چۆنیەتی گەڕانەوەی‬ ‫‪.‬مەحوییەوە لەوەو پاش بۆ سلێمانی نەنوسیوە‬ ‫مەحوی لە ‪١٨٨٣‬دا بەپێی قسەی مامۆستا سەججادی چووە بۆ حەج و لەوێوە چوە بۆ‬ ‫ئەستەنبوڵ و ڕێگەی پیاوماقوڵانی کوردەوە لە ئەستەنبوڵ چاوی بە سوڵتان‬ ‫عەبدولحەمید عوسمانی کەوتوە‪ ،‬سوڵتان ڕێزێکی زۆری لێگرتووە و فەرمانی داوە‬ ‫خانەقایەکیان لە سلێمانی بۆ کردۆتەوە کە ئێستا بە (خانەقای مەحوی) بەناوبانگە‪،‬‬ ‫مەعاشێکیشی بەناوی خزمەتکردنی ھەژارانەوە بۆ بڕیوەتەوە‪ ،‬دواتر گەڕاوەتەوە بۆ‬ ‫‪.‬سلێمانی‪ ،‬تا مردنی لە سەرەتای شەشەڵانی ‪( ١٣٣٤‬تشرینی یەکەمی ‪)١٩٠٦‬دا‬ ‫‪-٣-‬‬  ‫خانەقای مەحوی‬ ‫ساڵی ‪ ١٨٨٣‬چووە بۆ حەج‪ ،‬لە ھاتنەوەیدا چووە بۆ ئەستەنبوڵ کە ئەو کاتە پایتەختی‬ ‫دەوڵەتی عوسمانی بوو‪ ،‬لە ڕێگەی پیاوە کوردەکانەوە لە ئەستەنبوڵ بە دیداری سوڵتان‬ ‫عەبدول حەمیدی دووەم ئەگات‪ ،‬و سوڵتان زۆر عیلم و تەسەوفی مەحوی بە دڵ‬ ‫ئەبێت‪ ،‬ھەر لەبەرئەمەش بڕیار ئەدات خانەقایەکی بۆ بکرێتەوە لە سلێمانی‪ ،‬کە بە‬ ‫خانەقای مەحوی ناسرا؛ و مەحوی لە دوای گەڕانەوەی بۆ سلێمانی و لە خانەقاکەی‬ ‫‪.‬بەردەوام دەبێت لە وانە ووتنەوە زانست و ڕابەریکردنی خەڵک لە تەسەووفدا‬ ‫مەحوی لە خانەقاکەیدا کاتەکانی بۆ سێ بەش دابەش دەکات‪ ،‬بەشێکی بۆ وانەووتنەوە‬ ‫و بەشێکی بۆ دانیشتن لەگەڵ خەڵک و ئامۆژگاری کردنیان و بە شێکی تری بۆ نوێژ و‬ ‫‪.‬یادی خوا و بیرکردنەوە‬ ‫کە دەکەوێتە ناوجەرگەی شاری سلێمانیەوە‪،‬‬ ‫لە ساڵی ‪1891‬دروستکراوە و ئێستا ‪125‬‬ ‫ساڵ بەسەر دروستکردنیدا تێپەڕیوە‪،‬‬ ‫لەکۆتایی سەدەی نۆزدەهەمدا لەالیەن‬ ‫سوڵتان عەبدولحەمیدی دوهە‌مەوە بەخشرا‬ ‫بەمەال محەمەدی مەال عوسمانی باڵخی‬ ‫(مەحوی)‬ ‫‪-٤-‬‬  ‫کەسایەتی مەحوی‬ ‫پەیکەری مەحووی لە باخی گشتی لە سلێمانی‬ ‫مەحوی پیاوێکی باڵابەرز و سوور وسپی و چاوگەورە بووە‪ ،‬رێشێکی درێژی‬ ‫ھەبووە و بە نەرمی و ھێمنی قسەی کردووە‪ ،‬مێزەری سپی و کەواو سەڵتەی‬ ‫لەبەرکردووە‪ ،‬و ھەر لە سەرەتای ژیانییەوە خولیای گۆشەگیری بووە و گەرمی‬ ‫ھەست و سۆزەکانی دەرگای شیعری بۆ ئاوەڵا کرد‪ ،‬ھەروەھا ئەو ژینگە و‬ ‫خێزانەی مەحوی تیا پەروەردە بووە کردوویەتی بە شاعیرێکی تەسەووف‪،‬‬ ‫ھەروەھا شاعیرێکی وەردەکاربوو و تەواوکردنی ھەندێک لە قەسیدەکانی لە‬ ‫مانگێکەوە تا ساڵێکی خایاندووە‪.‬‬ ‫‪-٥-‬‬  ‫ناوەڕۆک و ڕوخساری هۆنراوەکانی‬ ‫شیعرەکانی مەحوی لەسەر مانا و بیرکردنەوەیەکی تەواو قوڵ ئەوەستێت و‬ ‫بەگشتی ھۆنراوەکانی لەسەر چەندین تەوەری جیاواز ئەدوێت‪ ،‬لەوانە شانازی‬ ‫کردن بە نەتەوەی کورد و زمانی کوردییەوە لە ھەندێک لە شیعرەکانیدا‪،‬‬ ‫ھەروەھا ھەڵوێستی توندی شاعیر بەرامبەر ستەمکار و زۆرداران لە‬ ‫شیعرەکانیدا ڕەنگ ئەداتەوە لەگەڵ بەگژداچوونی ئەوانەی بازرگانی بەسەر‬ ‫ئایینەوە ئەکەن‪ ،‬زۆرترین بەشی شیعرەکانی لە چوارچێوەی جوانی و‬ ‫خۆشەویستی و عەشق دەسوڕێتەوە ھەروەھا چەندیین شیعری ھەیە لە‬ ‫‪.‬بواری ڕاستی پەرستی و فەلسەفەدا و لە ستایشی ئایینی و تەسەووفدا‬ ‫مەحوی وەکو شاعیرانی سەردەمی و پێشووتر لەخۆی کێشی عەرووزی‬ ‫عەرەبی بەکارھێناوە‪ ،‬ھەروەھا یەکێتی قافییە پاراستووە‪ ،‬بەواتایەک کە‬ ‫سەرانسەری ھۆنراوەکە لەسەر یەک قافیەیە‪.‬بەھۆی ئەوەی زمانی کوردی لەو‬ ‫سەردەمەدا ھێز و تینی ئێستای نەبووە‪ ،‬مەحوی وشەی فارسی و عەرەبی زۆر‬ ‫بەکارھێناوە‪ ،‬ھەروەھا وشەکاری و وردەکاری زۆری بەکارھێناوە و بەدوای وشە‬ ‫‪.‬دەربڕینی گراندا گەڕاوە‬ ‫لە ھەمان کاتدا مەحووی لەگەڵ زمانی کوردیدا بە زمانی فارسی و عەرەبی‬ ‫‪.‬چەندین ھۆنراوەی نووسیوە‬ ‫‪-٦-‬‬  ‫چەند نمونەیەکی هۆنراوەکانی‬ ‫شیعری مەحوی بە قووڵی ڕەگ و ڕیشەی لە نەریتە کالسیکیەکانی کوردیدا هەیە و تێکەڵەیەک لە‬ ‫عیرفان‪ ،‬خۆشەویستی‪ ،‬سروشت و ڕۆحانیەت ڕەنگ دەداتەوە‪.‬بەڵام بەهۆی تەحەددیاتی مێژوویی‬ ‫لە بەڵگەنامەکردنی ئەدەبی کوردیدا‪ ،‬بەشێکی زۆری کارەکانی لە ڕێگەی نەریتی زارەکی یان‬ ‫دەستنووسە پەرشوباڵوەکانەوە ماونەتەوە‪.‬لە خوارەوە چەند نموونەیەکی وەرگێڕدراو و لێکدانەوەی‬ ‫بابەتیی شیعری مەحوی دەخەینەڕوو‪ ،‬کە شێوازی لیریکی و قووڵایی فەلسەفییەکەی پیشان دەدەن‪.‬‬ ‫لەسەر خۆشەویستی ئیالهی ‪1.‬‬ ‫زۆرجار شیعری مەحوی قووڵ دەبێتەوە لە بابەتەکانی ئیلهامبەخشی سۆفیگەری‪ ،‬جەخت لەسەر‬ ‫تامەزرۆیی یەکگرتن لەگەڵ خودایی دەکاتەوە‪.‬شاعیر لەم بڕگەیەدا باسی ئەو حەسرەت و تێپەڕاندنە‬ ‫‪:‬دەکات کە لە خۆشەویستی ئیالهیدا دەدۆزرێتەوە‬ ‫ئەی خۆشەویست‪ ،‬ڕووناکی تۆ ئەو خۆرەیە کە هەرگیز ئاوا نابێت‪،‬‬ ‫‪.‬لە درەوشانەوەی تۆدا‪ ،‬هەموو سێبەرەکان دەتوێنەوە‬ ‫‪،‬دڵم لە ئاگری خۆشەویستیتدا دەسوتێت‬ ‫لەگەڵ ئەوەشدا لەم ئازارەدا‪ ،‬خۆشی هەمیشەیی دەدۆزمەوە‬ ‫‪.‬‬ ‫ئەم شیعرە ڕەنگدانەوەی گەشتی تەسلیمبوونی عیرفانییە‪ ،‬کە ئازاری زەمینی دەبێتە سەرچاوەی‬ ‫‪.‬بەئاگاهاتنەوەی ڕۆحی‬ ‫جوانی سروشت ‪2.‬‬ ‫سروشت لە شیعری مەحویدا ڕۆڵێکی بەرچاو دەگێڕێت‪ ،‬زۆرجار وەک مەتافۆرێک بۆ ڕاستییە‬ ‫ڕۆحییەکان یان خۆڕاگری گەلی کورد خزمەت دەکات‪.‬شاخ و ڕووبار و دۆڵەکانی کوردستان‬ ‫‪:‬ئاهەنگ دەگێڕێت‪ ،‬هەم شکۆمەندییان و هەم دەنگدانەوەی سۆزدارییان دەردەبڕێت‬ ‫‪،‬ئەی شاخەکانی زێدی خۆم ‪-‬‬ ‫‪،‬شایەتحاڵی سەدەکانی خەبات‬ ‫‪،‬لوتکەکانت دەست دەدەنە ئاسمانەکان‬ ‫‪.‬دۆڵەکانتان فرمێسکی ستەملێکراوان دەگرن‬ ‫‪،‬لە سێبەری تۆدا‪ ،‬دڵنەوایی دەدۆزمەوە‬ ‫”‪.‬لە هێزی تۆدا‪ ،‬ڕۆحی خۆم دەدۆزمەوە‬ ‫ئەم پارچەیە تیشک دەخاتە سەر پەیوەندی قووڵی مەحوی بە دیمەنەکانی کوردستانەوە‪ ،‬وەک‬ ‫‪.‬هێمای بەرگەگرتن و شانازی وێنایان دەکات‬ ‫‪-٧-‬‬  ‫‪.3‬لەسەر خۆشەویستی و دابڕان‬ ‫مەحوی زۆرجار بەدواداچوون بۆ تەوەری خۆشەویستی دەکرد‪ ،‬وەک مەتافۆرێک بۆ هەردوو‬ ‫‪:‬پەیوەندی مرۆڤ و گەڕانی ڕۆحی بەکاری دەهێنا‪.‬لێرەدا‪ ،‬گریانی ئازاری دابڕان دەکات‬ ‫‪،‬باخچە بەبێ نیگاکەت وشک دەبێتەوە ‪-‬‬ ‫‪.‬گوڵەبەڕۆژە لە حەسرەتی دەست لێدانی تۆدا دەمرێت‬ ‫‪،‬دڵم بیابانێکە‪ ،‬بێ بەرهەم و وشکە‬ ‫‪”.‬تا بارانی بوونی تۆ دەبارێت‬ ‫ئەمەش گوزارشت لە هەستێکی قووڵی لەدەستدان دەکات‪ ،‬کە بابەتێکی هاوبەشە لە شیعری‬ ‫‪.‬کالسیکدا‪ ،‬کە خۆشەویست نوێنەرایەتی هەردوو خۆشەویستی مرۆڤ و خودایی دەکات‬ ‫لەسەر ڕۆحی کورد ‪4.‬‬ ‫شانازیی مەحوی بە ناسنامەی کوردایەتییەوە بە شێوەیەکی نادیار لە شیعرەکانیدا دەربڕدراوە‪،‬‬ ‫‪:‬زۆرجار خۆڕاگریی کولتووری لەگەڵ تەوەرە گشتگیرەکاندا تێکەڵ دەکات‬ ‫‪،‬ئاماژەی بەوەشکردووە‪“ ،‬ئێمە منداڵی شاخین‬ ‫‪.‬لە بەرد لەدایک بووە‪ ،‬بە با پەروەردە کراوە‬ ‫‪،‬هەرچەندە زریانەکان تووڕە دەبن‪ ،‬بەڵام ئێمە بەرگە دەگرین‬ ‫‪”.‬وەک دار بلوطە کۆنەکانی خاکەکەمان‬ ‫ئەم ئایەتە جەخت لە هێز و خۆڕاگری گەلی کورد دەکاتەوە‪ ،‬کەڵک وەرگرتن لە سیمبولیزمی‬ ‫‪.‬سروشت بۆ گەیاندنی پەیامێکی بێ کات لە خۆڕاگری و هیوا‬ ‫تێڕامان لە ژیان و مردن ‪5.‬‬ ‫ڕەنگدانەوە فەلسەفییەکانی مەحوی سەبارەت بە ژیان و مردن‪ ،‬هەستی قبوڵکردن و‬ ‫‪:‬خۆنەویستییان تێدایە‬ ‫‪،‬ئاماژەی بەوەشکردووە‪“ ،‬ژیان تەنها سێبەرێکی زوو تێپەڕە‬ ‫‪.‬باڵندەیەک کە بە شەوێکی بێکۆتادا دەفڕێت‬ ‫‪،‬نە بەدوای دەوڵەمەندی و نە ناوبانگێکی زوو تێپەڕ نەگەڕێن‬ ‫‪”.‬بەڵام ئەو ڕاستییە ئەبەدییەی کە لە ناوەوەیە‬ ‫ئەم ئایەتە ئاوێنەیەکی دیدگای سۆفیگەرییە سەبارەت بە سروشتی کاتیی شوێنکەوتنی دونیا و‬ ‫‪.‬گرنگی بەدیهێنانی ڕۆحی‬ ‫‪-٨-‬‬  ‫لەسەر ئیمان و پەرۆشی ‪6.‬‬ ‫مەحوی وەک زانا و شاعیرێک زۆرجار لەسەر پەرۆشی ڕۆح بۆ خودا دەینووسی‪.‬قسەکانی‬ ‫‪:‬سادەن و لە هەمان کاتدا قووڵن‪ ،‬خۆبەزلزانینی گەڕانێکی ڕاستەقینە بەرجەستە دەکەن‬ ‫‪،‬لەبەردەمتدا ئەژنۆم دا‪ ،‬بەهای خۆم دەدۆزمەوە ‪-‬‬ ‫‪.‬بەندەیەکی خۆبەزلزان لە نیعمەتێکی بێکۆتایی تۆ‬ ‫‪،‬با قسەکانم دوعایەک بن‬ ‫‪”.‬با دڵم مەزارگەی تۆ بێت‬ ‫پاراستن و میرات‬ ‫لە کاتێکدا ئەم نموونانە لێکدانەوەی بابەتەکانی مەحوین‪ ،‬بەڵام زۆربەی کارەکانی بە پارچە‬ ‫پارچە یان لە ڕێگەی گێڕانەوەی زارەکییەوە بوونیان هەیە‪.‬زانایان و ئارەزومەندانی ئەدەبی‬ ‫کاریان کردووە بۆ کۆکردنەوە و وەرگێڕانی شیعرەکانی‪ ،‬زامنکردنی مانەوەی بۆ نەوەکانی‬ ‫‪.‬داهاتوو‬ ‫دیوانی مەحوی گەورە ‪ ٦٤‬شیعری چوارخشتەکی لە خۆ دەگرێت بە زمانی کوردی‪،‬‬ ‫‪:‬یەکێک لەوانە ئەم چوارخشتەکییەی خوارەوەیە‬ ‫بنووسە‪ ،‬پیری دڵم ئەمری کرد‪ ،‬ئیتاعەم کرد‬ ‫لە ئیبتیداوە کە بەیتێ موناسبی دیوان‬ ‫گەدایەکی وەکوو «مەحوی»‪ ،‬قەلەندەرێکی کورد‬ ‫میسالی پادشەھی فورسە‪ ،‬ساحێبی دیوان‬ ‫‪-٩-‬‬  ‫دیوانی مەحوی‬ ‫دیوانی مەحوی‪ ،‬کۆمەڵە شیعرەکانی مەحوی لە خۆ دەگرێت‪ ،‬ھاوکات لەگەڵ‬ ‫زۆر لەو ووتار و بابەت و شیعرانەی لە بارەی مەحوویەوە نوسراوەن وەک‬ ‫پاشبەند لە کتێبەکەدا ھەن‪ ،‬و شیعرەکانی مەحوی دابەشکراوە بۆ غەزلیات و‬ ‫شیعری ئایینی و چوار خشتەکییەکان و تاکەکان و بەشی عەرەبی و بەشی‬ ‫فارسی ھاوکات ھەر یەکێک لەم پۆڵێنانە بە پێی ڕیزبەندی ئەلفبێی کۆتایی‬ ‫دێڕە ھۆنراوەکان ڕیزبەند کراون‪.‬‬ ‫ئەو سەرچاوانەی دیوانەکانی مەحوویان لێ وەرگیراوە لە سەرەتادا‬ ‫نوسراوەکانی دەستی شێخ مەال عومەری مەحوی کوڕی شاعیر و ھەندێک‬ ‫دەستنووسی تری بنەماڵەکەیان بوون و پاشان شیخ محەممەدی مەحوی بە‬ ‫بەراوردکردنی دیوانەکەی چاپی ‪ ١٩٢٢‬لەگەڵ دەستنووسەکاندا دیوانەکەی‬ ‫نووسیوەتەوە و لە ساڵانی ‪ ١٩٦٠‬و ‪١٩٦١‬دا لەگەڵ گۆران و کاکەی فەالحدا‬ ‫‪.‬ڕاستیان کردۆتەوە و خستویانەتە سەر ڕێنووسی نوێی کورد‬ ‫پاشان ھەریەک لە مەال عەبدولکەریم مودەریس و محەمەدی کوڕی‬ ‫شیعرەکانیان لێکداوەتەوە و ھەروەھا بە ھاوکاری کاکەی فەالح و شێخ‬ ‫محەممەد مەحوی دیوانەکەیان بە چاپ گەیاندووە‬ ‫بەرهەمی‪:‬‬ ‫مەحوی (‪)1906-1836‬‬ ‫‪:‬قاڵب‬ ‫دەفتەری شیعر‬ ‫‪:‬زمان‬ ‫کوردیی ناوەندی‬ ‫‪:‬ساڵی باڵوبوونەوە‬ ‫‪1896‬‬ ‫‪-١٠-‬‬  ‫کۆچی دوایی‬ ‫وردەکارییە وردەکانی دەوروبەری کۆچی دوایی مەحوی‪ ،‬وەک بەشێکی زۆری‬ ‫ژیانی‪ ،‬بە هۆی پاراستنی سنوورداربوونی تۆمارە مێژووییەکانی کورد لە‬ ‫سەردەمی ئەودا‪ ،‬بە باشی بەڵگەی لەسەر نییە‪.‬بەڵام دەزانین کە پێدەچێت‬ ‫مەحوی لە کۆتایی سەدەی ‪ ١٨‬یان سەرەتای سەدەی نۆزدەهەمدا لە زێدی خۆی‬ ‫بەیزید (دۆغوبەیزیتی ئەمڕۆی تورکیا) کۆچی دوایی کردبێت‪.‬‬ ‫بە لەبەرچاوگرتنی ڕۆڵی وەک زانا و شاعیر و کەسایەتییەکی ئایینی‪ ،‬پێدەچێت‬ ‫مردنی مەحوی ببێتە هۆی لەدەستدانی دەنگێکی کولتووری ژیانی بۆ‬ ‫کۆمەڵگاکەی‪.‬کۆچی دوایی ئەو کەسانەی کە بەهای بەشدارییەکانی لە ئەدەبیات‬ ‫و ڕۆحانییەتی کوردیدا بە نرخ دەزانی‪ ،‬ماتەمینییان بۆ دەهات‪.‬وەک زۆرێک لە‬ ‫شاعیرانی کالسیک‪ ،‬میراتەکەی لە یادەوەری شیعر و کولتووری گەلی کورددا‬ ‫‪.‬بەردەوامە‬ ‫‪-١١-‬‬  ‫لێکۆلینەوەکان لەسەر مەحوی‬ ‫مەحوی وەکو لوتکەی شیعری تەسەوفی کوردی و عاریف و زانا و شاعیرێکی گەورە و‬ ‫لەبەر ناوەرۆکی وردی شیعرەکانی چەندین فیستیڤاڵ و لێکۆڵینەوە و کتێب لەسەر‬ ‫خۆی و شیعرەکانی بەڕێوە چوون و دەرکراون‪ ،‬لەوانە فیستیڤاڵی شاعیری گەورەی‬ ‫کورد «مەحوی» لە ھەولێر لە ژێر چاودێری نێچیرڤان بارزانی سەرۆکی وەزیرانی‬ ‫حکومەتی ھەرێمی کوردستان لە ‪٣٠–٢٨‬ی ئابی ‪ ،٢٠٠١‬ھەروەھا ئەم کتێبانەی خوارەوە‬ ‫‪:‬نمونەی چەندین لێکۆڵینەوەن لەسەر ئەم شاعیرە گەورەیە‬ ‫‪-١٢-‬‬