AP7 MATATAG Q2 Week 1 - Kolonyalismo at Imperyalismo with Unang Misa PDF

Kolonyalismo at Imperyalismo ARALING PANLIPUNAN 7 QUARTER 2 - WEEK 1  MAGELLAN Sino sya?...

Kolonyalismo at Imperyalismo ARALING PANLIPUNAN 7 QUARTER 2 - WEEK 1  MAGELLAN Sino sya? FADINRNED EMALGALN tps://www.britannica.com/biography/Ferdinand-Magellan/Circumnavigation-of-the-globe  Noong September 20, 1519 sinimulan ni Ferdinand Magellan ang paglalakbay upang tuklasin ang isla ng pampalasa, ang Maluku o Moluccas (na kasalukuyang bahagi ng Indonesia). https://www.facebook.com/Trivia and Facts Philippines/September 20, 2024 𝗔𝗡𝗚 𝗦𝗜𝗠𝗨𝗟𝗔 𝗡𝗚 𝗣𝗔𝗚𝗟𝗔𝗟𝗔𝗞𝗕𝗔𝗬 𝗡𝗜 𝗠𝗔𝗚𝗘𝗟𝗟𝗔𝗡  https://www.facebook.com/Trivia and Facts Philippines/March 31, 2021 #NgayongArawSaKasaysayan https://www.facebook.com/Trivia and Facts Philippines/March 16, 2023 𝗔𝗡𝗚 𝗣𝗔𝗚𝗗𝗔𝗧𝗜𝗡𝗚 𝗡𝗜 𝗠𝗔𝗚𝗘𝗟𝗟𝗔𝗡 𝗦𝗔 𝗣𝗜𝗟𝗜𝗣𝗜𝗡𝗔𝗦  https://www.facebook.com/Trivia and Facts Philippines/April 14, 2021 #NgayongArawSaKasaysayan https://www.facebook.com/Bohol Provincial Library/March 29, 2021 #OnThisDay  https://www.facebook.com/Trivia and Facts Philippines/April 27, 2022 𝗔𝗡𝗚 𝗠𝗔𝗞𝗔𝗦𝗔𝗬𝗦𝗔𝗬𝗔𝗡𝗚 𝗟𝗔𝗕𝗔𝗡𝗔𝗡 𝗦𝗔 𝗠𝗔𝗖𝗧𝗔𝗡 https://www.facebook.com/Trivia and Facts Philippines/April 26, 2023 𝗔𝗡𝗚 𝗣𝗔𝗚𝗧𝗨𝗡𝗚𝗢 𝗡𝗜 𝗠𝗔𝗚𝗘𝗟𝗟𝗔𝗡 𝗦𝗔 𝗠𝗔𝗖𝗧𝗔𝗡  Tatlong tauhan ang pumalit bilang pinuno ng ekspedisyon matapos ang pagpanaw ni Magellan, : si Duarte Barbosa, na nasawi sa Cebu; si Juan Carvalho, na nag-utos wasakin ang barkong Concepcion at kalauna’y https://www.nationalgeographic.com/history/ naalis sa pagkapinuno; history-magazine/article/240-men-started- magellan-voyage-around-world-only-18-finished- it at si Gonzalo Gomez de Dalawang barko na lamang ang nagawang makarating sa Mollucas. Sa Ternate, Mollucas, naghiwalay ng landas sina Espinosa (kapitan ng barkong Trinidad) at Sebastian Elcano (kapitan ng barkong Victoria). Sinubukan maghanap ni Espinosa ng ruta pabalik sa Espanya ngunit sila’y nadakip ng https://en.wikipedia.org/wiki/ Juan_Sebasti%C3%A1n_Elcano mga Portugues. Samantala, matagumpay na nakabalik sina Elcano sa katubigan ng Espanya noong September 6, 1522. Ang barkong Victoria, ang tanging barko ng Magellan- Elcano expedition na nagawang maikot ang mundo. Tanging 18 mula sa 245 na orihinal na tauhan ng ekspedisyon ang nagawang https://www.facebook.com/Trivia and Facts bumalik sa Espanya. Philippines/September 6, 2022  Ang Magellan-Elcano expedition ang siyang maituturing na kauna- unahang matagumpay na paglibot sa buong daigdig sa pamamagitan ng paglalayag (circumnavigation). https://www.facebook.com/Trivia and Facts Philippines/September 6, 2020 #NgayongArawSaKasaysayan https://www.facebook.com/Bohol Provincial Library / April 27, 2021  Paano nga ba nakarating sina Magellan sa Pilipinas? Paano nakarating ang mga Europeo sa Timog- https://www.britannica.com/biography/Ferdinand- Magellan/Circumnavigation-of-the-globe Silangang  Bakit maraming naghahangad na masakop ang Moluccas? https://www.britannica.com/place/Moluccas https://www.worldhistory.org/uploads/images/14798.jpg?v=172668289 Moluccas Tinatawag ding Maluku Kilala bilang Spice Island Mataas ang paghahangad at pangangailangan ng mga Kanluranin sa mga pampalasa (nutmeg, cloves at mace, cinnamon, pepper) Nais marating ng mga Kanluranin upang makontrol ang kalakalan ng mga pampalasa Bukod sa pampalasa sa mga pagkain, ang SPICES ay ginagamit din ng mga Kanluranin upang mapreserba ang mga karne. Ginagamit din nila ito para sa kanilang mga pabango, kosmetiks ALAM NYO BA? Bago ang pagtuklas at pananakop ay may ugnayan nang nagaganap sa mga Europeo at mga Asyano. Nagsimula ang ugnayang ito sa pamamagitan ng palitan ng kalakal sa mga Asyano at Europeong mangangalakal. Ang pinaka-tagpuan nila ay nagaganap sa tatlong pangunahing ruta ng kalakalan sa Asya.  Una, ang Hilagang Ruta, na nagsisimula sa China at binabagtas ang mga disyerto ng Samarkand at Bokhara, tinatawid ang Caspian Sea at Black Sea at nagtatapos sa Lungsod ng Constantinople. Pangalawa, ang Gitnang Ruta, mula sa India, ang mga kalakal ay dinadala ng mga sasakyang pandagat hanggang Ormuz sa Golpo ng Persia. Mula rito ang mga kalakal ay inihahatid sa pamamagitan ng mga kamelyong naglalakbay patungo sa mga lungsod ng Antioch, Aleppo at Damascus. At ang huli, ay ang Timog na Ruta na nagsisimula sa India babagtasin ang Karagatang Indian, babaybayin ang Arabia tuloy sa Red Sea hanggang sa makarating sa Cairo o Alexandria sa Egypt.  Dumating ang panahon na ang ruta ng kalakalan na nag-uugnay sa mga mangangalakal na Asyano at Europeo ay sinakop ng naghaharing Turkong Ottoman. Tanging mga Italyanong mangangalakal na lamang ang pinayagan na makadaan at makipag-ugnayan sa mga mangangalakal na Asyano. Dahil dito, napilitang maghanap ng bagong ruta ang mga mangangalakal na Europeo. Ang pagnanais na makibahagi sa kalakalan ng spices ng Asya ang nagbunsod sa mga Europeo na galugarin ang mga karagatan at hanapin ang pinagmumulan ng mga pampalasa.  Nagsimula ang DAKILANG PANAHON NG EKSPLORASYON O ANG PANAHON NG PAGGALUGAD ng mga lugar na hindi pa nararating ng mga Europeo noong ika-15 siglo. Ang eksplorasyong ito ay nagkaroon ng matinding epekto sa naging takbo ng kasaysayan  ANO AKO? MGA GINAMIT NOONG PANAHON NG EKSPLORASYON: 1. 2. 3. C_m_a__ C_os_-S_a_f M__a Nagbibigay ng Kagamitan upang Nagbibigay ng tamang direksyon masukat impormasyon tungkol sa ang anggulo sa pagitan ng heograpikal na katangian dinaraanan at ng ng mga lugar kalangitan A_t_o_a_e 5. C_r_v_l Kagamitan upang Makitid at 4. malaman ang latitude o mahabang bapor na layo ng barko pahilaga nagtataglay ng o patimog mula sa triyanggulo at lateen Mga Bansang Nanguna sa Eksplorasyon Sa tulong ng mapa at watawat, tukuyin ang mga bansang Kanluranin na nanguna sa ekplorasyon. https://www.pinterest.com/pin/513199320008267016/  Mga Bansang Nanguna sa Eksplorasyon 1. 2. 3. P_r__g_l _p__n F__n__ 4. 5. N__h_r__n_s __e_t B__t__n  Pamprosesong mga Tanong: 1. Bakit mahalaga ang pagkakatuklas sa mga bagong lupain? Paano nakatulong ang mga 2. manlalayag sa paglawak ng kapangyarihan ng Europe? Kung ikaw ang naatasang maglakbay 3. sa isang lugar na wala pang nakararating, papayag ka ba? Bakit?  Ang EKSPLORASY ON ay nagbigay daan  Ang KOLONYALISMO ay ang pagsakop ng isang makapangyarihang bansa sa isang mahinang bansa. Tatlong bagay (3 G’s) ang itinuturing na motibo para sa KOLONYALISMONG DULOT NG EKSPLORASYON: 1. pagpapalaganap ng Kristiyanismo (God) 2. paghahanap ng kayamanan (Gold); at 3. paghahangad ng katanyagan at karangalan (Glory). PILI-LETRA Ang Europa ay dumepende sa 1. mga matatagpuang spices sa Asya at sa India, ang mga sumusunod ay spices MALIBAN sa A. pepper B. cinnamon C. asukal D. nutmeg PILI-LETRA Ang mga spices na natagpuan ng 2. mga Europeo sa Asya ay ginagamit nila sa kanilang A. pagpreserba sa kanilang mga karne B. pagpapahinga C. pakikipagkalakalan D. palitan ng produkto sa kalapit na bansa PILI-LETRA Gumamit ang mga manlalakbay at 3. mandaragat na Europeo sa kanilang mga eksplorasyon ng mga kagamitang makatutulong sa kanila upang tuntunin ang kanilang mga destinasyon, ang mga sumusunod ay mga kagamitan sa paglalakbay MALIBAN sa A. hourglass B. compass C. astrolabe D. caravel PILI-LETRA 4. Kagamitan upang malaman ang latitude o layo ng barko pahilaga o patimog mula sa equator A. hourglass B.compass C.astrolabe D.caravel PILI-LETRA 5. Ang kauna-unahang bansang Europeo na naglunsad ng eksplorasyon sa mga kalupaan at karagatan sa Silangan A. Espanya B. Portugal C. Olandiya D. Inglaterra PILI-LETRA 6. Ang kanyang ekspedisyon ay nagpatunay na ang mundo ay bilog A. Ferdinand Magellan B. Christopher Columbus C. Prince Henry PILI-LETRA Ang instrumentong ginamit ng 7. mga nabigador upang malaman ang heograpiyang direksiyon sa kanilang paglalakbay A. astrolabe B. hourglass C. compass D. mapa PILI-LETRA Barkong nakabalik sa Espanya 8. noong ika-6 ng Setyembre 1522, ang barkong unang nakaikot sa daigdig A. Santiago B. Trinidad C. Victoria D. Concepcion PILI-LETRA Ruta ng kalakalan na nagmumula 9. sa India ang mga kalakal at dinadala ng mga sasakyang pandagat hanggang Ormuz sa Persian Gulf. A. Hilagang Ruta B. Gitnang Ruta C. Timog na Ruta PILI-LETRA Siya ay isang Datu sa pulo ng Mactan sa 10. Cebu, na nakilala bilang pinakaunang katutubo ng kapuluan na lumaban sa mga taga-Europa at naging dahilan ng pagkamatay ng manlalakbay na si Ferdinand Magellan. Itinuturing siya bilang pinakaunang bayaning Pilipino. A. Rajah Humabon B. Duarte Barbosa C. Lapulapu D. Juan Sebastian Elcano JUMBLED LETTERS 1. Ito ang mga unang uri ng mga sasakyang pandagat na ginamit ng mga Portuges at Espanyol noong ika-14 hanggang ika-15 siglo. LEVACRA JUMBLED LETTERS 2. Ginagamit ito bilang pampalasa sa mga pagkain at mapreserba ang mga karne. SCPEIS JUMBLED LETTERS 3. Ang isla sa Silangan na kilala sa dami ng mga pampalasa na maaaring matagpuan at makuha dito CASSLUMO JUMBLED LETTERS 4. Ruta ng kalakalan na nagsisimula sa China at nagtatapos sa lungsod ng Constantinople. NLIHGAGA RATU JUMBLED LETTERS 5. Tatlong bagay na itinuturing na motibo ng KOLONYALISMONG dulot ng EKSPLORASYON. OGD, GDLO, OLGYR  TUNAY NA MOTIBO SA PAGPUNTA NG MGA EUROPEO SA ASYA Sa pagsusuri, nakita na ang pangunahing layunin sa pagsikap makapunta ng mga Europeo sa Asya ay pang-ekonomiya. Kung nagpalaganap man sila ng relihiyon, ito ay pumapangalawang layunin lamang.  Ang pagtuklas ng mga Europeo ng daan papuntang Silangan na dumadaan sa Kanluran ay nagbigay- daan para manakop sila ng mga teritoryo sa Asya na una nilang natuklasan. Nagawa nila ito sapagkat mas superyor ang kanilang mga armas, gaya ng kanyon at baril kaya’t kahit sila ay kakaunti, kayang-kaya nilang manlupig ng maraming katutubo.  Sa sandaling masakop ang isang lugar, ito ay itinuturing na kolonya ng Europeong bansa na sumakop dito. Mahalaga para sa Europeo ang mga kolonya bilang mapagkukunan ng kayamanan. Nagkaroon ng matinding kompetisyon sa pagitan ng mga bansa sa paramihan ng KOLONYA.  I-ugnay Pag-ugnayin ang mga salita Natin! upang mabuo ang konsepto ng Kolonyalismo. bansa mamamahala likas na yaman patakaran makagamit sariling interes sinakop sinakop  KOLONYALISMO Isang PATAKARAN ng isang BANSA na MAMAMAHALA ng mga SINAKOP upang MAKAGAMIT ng LIKAS NA YAMAN ng mga SINAKOP para sa SARILING INTERES. KOLONYALISMO nagmula sa salitang latin na “COLONUS” na ang ibig sabihin ay MAGSASAKA  KOLONYALISMO Kadalasan, ang una nilang ginagawa ay pakikipagkaibigan at pakikipagkalakalan. Kapag nakuha na nila ang loob ay saka nila isasakatuparan ang tunay nilang hangarin na pagsamantalahan at pakinabangan nang husto ang likas na yaman ng kolonya, magtatatag ng pamahalaang kolonyal at magtatakda ng paniningil ng buwis at magsasagawa ng mga batas na makabubuti sa mga mananakop.  KOLONYALISMO Sa madaling salita, ito ang PAGSAKOP sa isang bansa at pagkaroon ng kapangyarihang politikal sa lugar na ito. Ang tawag sa bansang sinakop ay KOLONYA. Ang tawag sa mananakop ay KOLONYALISTA.  MGA LAYUNIN NG KOLONYALISMO Pagpapalawak Pangkabuhay Pangrelihiyon ng an upang mapalawak upang palaganapin ang Kapangyarihan upang makapagtatag ng base-militar at paniniwala ng mga ang industriya at malawakang kolonya Europeo kalakalan ng sa iisang Diyos mananakop na bansa (Ang Kristiyanismo ang at matamasa ang naging bandila ng hilaw na yaman ng pananakop ng mga nasakop na bansang Europeo) teritoryo na magbibigay daan para kontrolin ang isip at  I-ugnay Pag-ugnayin ang mga salita Natin! IMPERYALISMO. upang mabuo ang konsepto ng sapilitang kinokontrol mahihinang estado sistema makapangyarihang estado pananakop mas maliliit IMPERYALISMO Ito ay isang SISTEMA ng PANANAKOP kung saan ang isang MAKAPANGYARIHANG ESTADO ay SAPILITANG KINOKONTROL ang MAS MALILIIT IMPERYALISMO Nagmula sa salitang latin na “IMPERIUM” na ang ibig sabihin ay COMMAND. Nagsimulang gamitin sa panahon ng Imperyong Roma. Nangangahulugan ng DOMINASYON ng isang makapangyarihang nasyon-estado sa aspetong PULITIKAL, PANGKABUHAYAN at KULTURAL na pamumuhay ng isang mahina at IMPERYALISMO Upang maituring na isang makapangyarihang estado ay kinakailangang nagtataglay ito ng isang matatag na institusyong politikal at matibay na pagkakakilanlang kultural. IMPERYALISMO Ang POKUS NG PANANAKOP ay makontrol ang POLITIKAL at EKONOMIKAL NA INSTITUSYON ng mas mahihinang bansa, dahil dito kadalasan ay nawawalan ng kapangyarihan ang mga lokal na namumuno at nauubos ang mga likas na kayamanan ng IMPERYALISMO Magkakaiba ang pangkat- kultural ng mga mamamayan sa isang imperyo. Sa madaling salita, ang imperyo ay binubuo ng magkakaibang maliliit na pangkat ng tao na may magkakaibang pinagmulan, tradisyon, paniniwala at kasaysayan. IMPERYALISMO Ang pagkakaiba-iba ng mga ito ay nagiging dahilan ng hidwaan sa pagitan ng mga pangkat at dahilan naman para sa MAS MAKAPANGYARIHANG PANGKAT upang makontrol ang mas mahihina sa kanila.  IBA’T-IBANG URI NG PAGKONTROL ng mga Imperyalistang bansa sa mga bansang kanilang nasakop: 1. KOLONYALISMO ay tumutukoy sa pagkontrol ng dayuhang bansa sa mas mahihinang bansa sa Asya at Aprika. Ang pamahalaan at ekonomiya ay tuwirang pinamamahalaan ng mga dayuhan.  IBA’T-IBANG URI NG PAGKONTROL ng mga Imperyalistang bansa sa mga bansang kanilang nasakop: PROTEKTORADO na pinahihintulutan 2. ang mga lokal o katutubong pinuno ng mas mahinang bansa na mamahala ngunit KONTROLADO ng mas malakas na bansa ang mga pinuno na kanilang binigyan ng kapangyarihan. Kung mahaharap sa digmaan ang mahinang bansa ay makasisiguro ng PROTEKSIYON mula sa mas malakas na bansa.  IBA’T-IBANG URI NG PAGKONTROL ng mga Imperyalistang bansa sa mga bansang kanilang nasakop: 3. ECONOMIC IMPERIALISM kung saan kontrolado ng mga pribadoong kompanya o dayuhang mamumuhunan ang mga  IBA’T-IBANG URI NG PAGKONTROL ng mga Imperyalistang bansa sa mga bansang kanilang nasakop: 4. SPHERE OF INFLUENCE ay tumutukoy sa isang teritoryo o bahagi ng mahinang bansa na kinokontrol o nasa impluwensiya ng mas malakas na bansa upang hindi sila lubusang sakupin.  IBA’T-IBANG URI NG PAGKONTROL ng mga Imperyalistang bansa sa mga bansang kanilang nasakop: CONCESSION ay ang pagbibigay ng 5. pahintulot sa mananakop na gamitin ang teritoryo at likas na yaman ng mahinang bansa na may eksklusibong karapatan para sa kanilang pansariling interes. Ang EXTRA-TERRITORIALITY ay kasunduan sa pagitan ng mananakop at mahinang bansa kung saan paiiralin ang batas ng mga mananakop sa mga piling  IBA’T-IBANG URI NG PAGKONTROL ng mga Imperyalistang Bansa sa mga Bansang Kanilang Ibigay ang mga uri ng pananakop gamit ang mga Nasakop: larawan. 1. 2. 3. 4. 5. Economic Sphere of Protektorad Concession Imperialism Influence Kolonyalism o o DALAWANG PARAAN ng mga mananakop upang ipakita ang pagpapasunod nila sa mga bansang Angkanilang TUWIRANnasakop: o DIRECT CONTROL ay direktang pinamunuan ng mga mananakop ang 1. mahihinang bansa. Ang kanilang pamahalaan ay nasa kapangyarihan ng mananakop. Hindi hinayaan ng mananakop ang mga katutubo na humawak ng alinmang posisyon sa pamahalaan. Ang mga batas na ipatutupad ay alinsunod sa mga batas na ipinatutupad sa mga bansang pinanggalingan ng mga mananakop. Dahil KOTROLADO ang POLITIKA ng mahinang bansa ay nakontrol na rin ng mananakop ang EKONOMIYA nito. Maging ang KULTURA ng mga katutubo ay unti-unting nabago at ito ay DALAWANG PARAAN ng mga mananakop upang ipakita ang pagpapasunod nila sa mga bansang kanilang nasakop: Ang DI-TUWIRAN o INDIRECT 2. CONTROL ay pinanatili ang mga katutubong pinuno ng mahihinang bansa na may LIMITADONG KAPANGYARIHAN at ang HULING DESISYON ay nasa kapangyarihan ng mga mananakop. Maaaring ipagpatuloy ng mga katutubong pinuno ang ilan sa kanilang mga LOKAL NA  SAGOT MO,BUUIN MO Gumawa ng pangungusap gamit ang apat na salita: IMPERYALISMO, DI-TUWIRAN, KOLONYALISMO, TUWIRAN Sa panahon ng kolonyalismo at imperyalismo, mayroong dalawang anyo ng pananakop, ang tuwiran  Dugtungan Na Dugtungan ang angkop na mga salita upang mabuo ang kahulugan ng kolonyalismo at Imperyalismo. 1. Ang kolonyalismo ay _________________________ ________________________. 2. Ang imperyalismo ay _________________________ ________________________. What’s inside the box? Ipaliwanag ang ugnayan ng Kolonyalismo at Imperyalismo gamit ang Venn-diagram. Imperyalismo v Kolonyalism o  Pili sa Kahon 1. Direktang pinamunuan ng mga mananakop ang mahihinang bansa. Ang kanilang pamahalaan ay nasa kapangyarihan ng mananakop. kolonyalismo protektorado sphere of influence direct control v imperyalismo indirect control  Pili sa Kahon 2. Isang sistema ng pananakop kung saan ang isang makapangyarihang estado ay sapilitang kinokontrol ang mas maliliit at mahihinang estado. kolonyalismo protektorado sphere of influence direct control v imperyalismo indirect control  Pili sa Kahon 3. Tumutukoy sa pagkontrol ng dayuhang bansa sa mas mahihinang bansa. Ang pamahalaan at ekonomiya ay tuwirang pinamamahalaan ng mga dayuhan. kolonyalismo protektorado sphere of influence direct control v imperyalismo indirect control  Pili sa Kahon Pinahihintulutan ang mga lokal o 4. katutubong pinuno ng mas mahinang bansa na mamahala ngunit kontrolado ng mas malakas na bansa ang mga pinuno na kanilang binigyan ng kapangyarihan. kolonyalismo protektorado sphere of influence direct control v imperyalismo indirect control  Pili sa Kahon 5. Tumutukoy sa isang teritoryo o bahagi ng mahinang bansa na kinokontrol o nasa impluwensiya ng mas malakas na bansa upang hindi sila kolonyalismo protektado lubusang sakupin. sphere of influence direct control v imperyalismo indirect control Salamat po! - Sir Reinald