Paghahanap ng Spices (PDF)

Ang Paghahanap ng Spices Mula noong ika-13 na siglo ay naging depende na ang Europe sa spices na matatagpuan sa Asya lalong-lalo na sa India. Ang ilan sa mga spices na may malaking demand para sa mga Europeo ay ang mga paminta, cinnamon at nutmeg. Ang kalakalan ng spices sa Europe at Asya ay kontr...

Ang Paghahanap ng Spices Mula noong ika-13 na siglo ay naging depende na ang Europe sa spices na matatagpuan sa Asya lalong-lalo na sa India. Ang ilan sa mga spices na may malaking demand para sa mga Europeo ay ang mga paminta, cinnamon at nutmeg. Ang kalakalan ng spices sa Europe at Asya ay kontrolado ng mga Muslim at ng mga taga-Venice, Italy. Ang mga mangangalakal na Tsino at Indian ay bumubili nf spices sa mga mangangalakal na Arabe na siyang nagdadala ng mga panindang ito sa mga mangangalakal na taga-Venice. Malaking kita ang inaakyat ng ganitong uri ng kalakalan sa mga mangangalakal na Arabe at Venetian. Dahil sa pagmomonopolyo sa kalakalang ito ay naghangad ang mga Europeong mangangalakal na direktang magkaroon ng kalakalan sa Asya ng mga spicesna kailangan nila. Ang panlupang kalakalan ay di na garantisadong protektado dahil sa mga pananambang naginawa ng mga Mongol kaya mas minabuti ng mga Europeo na gamitin ang katubigan. Ang spices ay ginagamit nila bilang pamapalasa sa kanilang mga pagkain at upang mapreserba ang mga karne. Ginagamit din nila ito para sa kanilang mga pabango, kosmetiks, at medisina.  CARTOGRAPHERS—created more accurate maps and sea charts  ASTROLABE—find ship’s latitude at sea  MAGNETIC COMPASS—used to determine direction  SEXTANT—used to determine altitude of the sun or stars which could find latitude  CARAVEL—Portuguese ship design that used square sails and lateen (triangular) sails  STERNPOST RUDDER—steering the ship Sitwasyon ng Europe bago inilunsad ang Paggalugad at Pagtuklas  Ang mga bansa sa Europe ay naimpluwensiyahan ng mga pangyayaring politikal at sosyo-kultural na naging dahilan upang maglunsad ng paggalugad at pagtuklas. Ito ay ang sumusunod: a)Pagtulong ng mga bourgeoisie sa mga hari; b) pag-unlad ng kaalaman noong panahon ng Renaissance; c) paglakas ng kapangyarihan ng Imperyong Ottoman; at d) paglaganap ng merkantilismong nakasentro sa pagkakamal ng yaman. Mga Pangyayari  Ang mga sigalot sa pagitan ng Spain at Portugal ang nagbigay-daan upang mabuo ang Kasunduan sa Tordesillas sa pangunguna ni Pope Alexander VI upang pantay na hatiin ang mga teritoryo sa kanluran na mapupunta sa Spain at ang silangan ay sa Portuga.  Sa Portugal, sa tulong ni Prince Henry The Navigator ay umunlad ang kaalaman at kagamitan sa paglalayag dahil sa pagpapatayo ng mga paaralan para sa mga manlalayag na nakatulong sa pagpapaunlad ng kakayahan ng mga manlalakbay na Portuguese. Portugal and Spain Dispute  Spain and Portugal disputed each others claims  Pope Alexander VI settled dispute by drawing up Line of Demarcation  Treaty of Tordesillas moved line further West which gave Portugal Brazil  Settlers exploited the land  Brazil wood exported  Settlers turned to plantation agriculture (sugar cane and cattle raising)  Millions of Africans sent to Brazil—more sent to Brazil than any other colony in New World  New culture developed which blended Portuguese, African and Native American  Peninsulares—Spanish born in Spain will dominate New Spain  Creoles—Spanish born in the New World—parents were peninsulares  Mestizos—were of Native American and Spanish ancestry  Mulattoes—were of African and Spanish ancestry  Zamboes were of African and Native ancestry  Not many Spanish women came to New World  French concentrated on economic benefit of new lands  Furs were in demand in Europe (beaver)  Also exploited fishing areas  First permanent settlement established by Samuel de Champlain at Quebec in 1608  Government did not encourage settlement—only Catholics allowed to come to New France  DID NOT WANT THE LAND MERCANTILISM  New economic system—stresses exporting more than a country imports (don’t buy from enemies)  Wealth is measured in terms of commodities, especially gold and silver, rather than in terms of productivity and income-producing investments  Make country self-sufficient—colonies very important to mother country 1) provide raw materials 2) provided closed markets for mother country’s  manufactured goods 3) regulate economy 4) nations imposed tariffs, taxes on imports COLUMBIAN EXCHANGE  Columbus started a vast global exchange  Plants, animals, people, technology and disease were exchanged  New foods brought from Americas to Europe included tomato, sweet potato, pumpkins, squash, beans, pineapples and peppers—tobacco and cacao (chocolate)  Corn and potato were the most important  Asia and Africa also shared in the Columbian Exchange as new foods were introduced  Europe to Americas wheat, melons, grapes, rice, barley, peaches, pears and olives  From Asia and Africa the Europeans brought banana, sugar cane, coconut palms and coffee bean  Europeans brought the horse, cows, pigs, goats, chickens, sheep and honey bee to Americas  Diseases brought to Americas included small pox, influenza, measles, malaria  Americas sent syphilis ALANTIC SLAVE TRADE OR TRIANGULAR TRADE   Plantations (sugar, tobacco, and later cotton) needed large supplies of workers to make them profitable—Native American pop. declined rapidly so Africans were brought in  Slavery in the Americas based largely on race and became hereditary— Africans were viewed as naturally inferior by Europeans  Became known as Atlantic Slave Trade—estimated that between 9.5 to 11million Africans imported  African rulers and merchants were willing to participate in slave trade (little difference in selling to Westerners instead of Muslims)  African slavers captured other Africans and brought them to the coast where they were purchased by Europeans (Europeans forbidden to go inland to capture slaves themselves)  Slaves exchanged for guns, gold and other goods IMPACT OF COLONIZATION  Native Americans taught settlers about planting and growing crops—taught them how to hunt and trap  Trappers adopted Native American clothing and married native women  Europeans cheated Native Americans out of their land, introduced them to alcoholic drinks and swindled them in trades AFRICAN DISAPORA  Resulted from the forced migration of millions of slaves (West Africa) mostly to North America and South America  Diaspora of their culture, food traditions, and languages  Colonization resulted in a mixing of the biota of Eurasia, Africa, and the Americas  Plant and animal species indigenous to a given place or region transferred IMPACT OF SLAVERY  Destroyed culture of many African societies—lost generations of the strongest and ablest African men and women—many claim this is the reason for under- development of Africa today  Caused depopulation of areas of Western Africa  Fueled conflict on the continent that still has lasting effects today   The stigma of slavery has been difficult to erase in the modern world END OF SLAVERY  Between 1807-1820, most European nations abolished the slave trade  Slavery itself will not be abolished until a few decades later (no new slaves were legally imported from Africa)  Those already enslaved in Europe and New World continued to be enslaved  In some cases freed slaves returned to Africa (Liberia) Renaissance (1350-1550) or 14th to 16th c. or Italian Renaissace Dahilan: 1) Dito nagmula ang Imperyong Rome 2) Kalakalan sa pagkat sa heogrspiya 3) Paglaganap ng edukasyon o unibersidad 4) Sinusuportahan ang pag-usbong 3 Katangian: 1) Urbanisadong pamumuhay (Florence, Milan, Italy) 2) Panahon ng Muling Pagbanngon 3) Pag-usbong ng Humanismo o pag-aaral ng sinaunang kultura ng Greek at Rome, mga humanista ang tawag sa nag-aaral nito Mga Sikat na Tao: Panitikan: 1) Francesco Petrarch – Ama ng Renaissance at Humanismo 2) 3) Giovannni Bonacio – sinulat ang Decameron 3) Niccolo Machiavelli – doctrines (tao ay likas na sakit) 4) Baldassare Castiglione 5) Geoffrey Chauser – Canterbury Tales 6) Thomes More – Utopia (perfect life) 7) William Shakespeare – pinakamahusay na manunulkat (Romeo and Juliet, Antony and Cleopatra, Macbeth) 8) Christine de Pizon – gawi ng magkasintahan (La Cite Des Dames) 9) Desidarius Erasinus – In Praise of Folly 10) Miguel de Cervantes Sining:  1) Filippo Brunelleschi – Roman Cathedral 2) Michelangelo Buonarotti – Sistine Chapel 3) Donatello 4) Leonardo da Vinci – Last Supper, Mona Lisa 5) Raphael – Madonna, School of Athensa The Northern Renaissance 1) Johannes Gutenberg – paglilimbag sa makina 17th siglo- wala na ang Renaissance 16th century – Rebolusyong Siyentipiko - Nabawasan ang impluwensiya ng simbahan - Ptolemy – Roman Period – pinakadakilang astronomer – nagsabing ang daigdig ay sentro ng universe o Geocentric Model, batayan ng astronomy dati - - Copernicus – ang araw ang sentro ng kalawakan o Heliocentric Model – gumagawlaw ang daigdig paikot ng araw – On the Revolutions of the Heavenly Spheres - - Kepler – 3 Laws of Planetary Motion – gumagalaw ang mga planeta paikot sa direksiyon ng araw – kaiba iba ang bilis ng pag ikot n amabilis papalit at papalayo ay mabagal - - Galileo – Nagkamit ng bagong kaalaman sa pamamagaitan ng pagsuri ng kaniyang kapaligiran – teleskopyo bilang pagobserve sa kalangitan – gumagalaw ang daigdig paikot ng araw – di perpektong bilog ang buwan – fdi lahat ng heavenly body ay gumagalaw paikot sa araw - - Newton – natuklasan ng iba ay sinama sa pgpapaliwanag sa puwersa na gumagabay sa paggalaw ng daigdig o gravity and Laws of Motion– physics, anatomy and chemistry - - Galen – anatomy ng tao – aso at ibon na dissection upang maunawaan ang tao - - Vesalius -On the Fabric of the Human Body – sektura gamit human organs – katawan ng yumao - - Harvey – Circulatory System – Motion of the heart and blood – dumadaloy ang dugo sa buong katawan – puso ang agpapadaloy – tulad ang dugo ng vein at artery - - Boyle – boyles law – volume ng gas ay nagbabago depende sa pressure exerted - - Lavoisier – Sistema ng pagpapangalan ng chemoical elements – tagatatag ng modern chemistry - - Descartes – pag-iisip at hindi pakiramdam ang daan sa katotohanan – lohika at matematika sa krunungan – I think therefore I am – Analytic Geometry - - Bacon – bubuo ng conclusion batay sa nakalap na datos – pag-unawa sa daigdig = kaalaman para sa ikabubuti – Navum Organum - Gabriel Fahrenheit – Thermometer - - Huygens – Unang Pendulum Age of Enlightenment / Age of Reason (1600-1700) -Locke – ang bawat tao ay isinilang na may blanking isipan at nalalagay lamang ng laman base sa impluwensiya o nararanasan Montesquieu – separation of powers – tagapagpaganap, tagapagbatas at tagahukom upang maiwasan ang pagmamalabis ng isa’t-isa o Sistema ng check ang balance Arouet – binatikos ang mga nagpamalas ng kalupitan tulad ng pamahalaan, Maharlika at mga alagad sa simbahan Smith – ama ng modern economics – dapat di mangialam ang pamahalaan sa ekonomiko dahil ito ay lumalabag sa natural economic forces at ito ay tawag na laissez faire Rousseau – likas na Mabuti ang tao – ang pagkakaroon ng kabihasnan ay nagpasama nito – social contract sa pagitaNn nga malayang mamamayan na sama samang magpapasya – dapat isuko ila ang ilang Karapatan upang magkaroon ng kaayusan Beccaria – ang batas ay para sa pagpapanatili ng kaayusang panlipunan – hindi para gantihan ang mga nagkasala – on the crimes and punishments Mary Astal – pantay na Karapatan ng kababaihan – a serious proposal to the ladies Wollstonecraft – a vindication of the rights of woman – kailangan ng kababaihan ang edukasyon na mahalaga at makilahok sa politika Salon – pagtitipong ginagawa ng mayayamang kababaihan sa Europa, dito agsasay nagtatanghal at nagbabahagi ng kaisipan Encyclopedia – kalipunan ng mga akda ng mga naliwanagan, agham, teknolohiya, sining at pamahalaan na pinamatnugunan ni Diderot Rebolusyong Amerikano -naagaw ng british ang malaking part ng north America -malaki ang Nawala sa kaba ng yaman nila kaya nagging desperado sila sa pagkukunan ng pambayad sa sundalo at ibang dulot ng digmaan -kaya Nakita nila yung 13 colonies na tinatag din nila noong 1706-1733 bilang bahagi ng unang yugto ng imoperyalismo -ang mga colonista ay may malawak na Kalayaan mula sa mga british -dahil sa financial problems dito ag iba nang lahat -Navigation Acts – ang mga kalakal ng kolonista ay kailangan isakay sa mga barkong British upang proteksyonan ang mg aiyo, kapalit ng mga ito ay bayad -Quartering ASct – kailangan g patuluyin ng kolonista ang mga british sa knilang bahay uat pakainin ang mga ito, pinas an ang gastos ng pagpapatira at pagpapakain 1765 – Parliasmentong Ingles – Stamp Act – lahat ng naimprentang dokumento ay papatawan ng buwis na nagresulta sa paglaganp ng hinanakit sa kolonista Townshend Act – pagpapataw ng buwis sa papel, pintura, salamin at tsaa at iba pang galingsa NA 1770 – pagkamatay ng 5 tao at marami pang sugatan na tawag na Boston Massacre dahils aprotestang ito, ang nagpapautok ay mga Brits Boston Tea Party – 1773 – tinapon ng mga kolonists ang imported na tsaa ng British Easst India Comoany sa dagat – nagresulta ng pagkasara ng pantalan ng boston at batas military ng masachusetts Bilang sagot,, ipinasan ng Continental Congress ang lahat ng british congress kasama ang 13 colonies Upang maiwasana ang kaguluhan, niyaya ng CC ang mga rep ng British Empire na mag usap Noong 1775, sumiklab ang labanan bago mausap ang 2 panig, nagsimula ng tangkang ang mga British Red coats ay sinulubong mg mga middlemen, isang putok ang umalingawngaw na resultang ito, Madali sa middlemen na talunin sila, nagtago siala sa puno, napadali para sa middlemen dahil pula ang uniporme ng Red coats Itoy nagresulta sa American rebolusyon Muli ng nagpulong ang CC upang alamin ang sunod na hakbang, ang 13 c ay walng ibang hukbo kundi ang mga middlemen Tinatag ang continental army sa pamumuno ni Washington July 4, 1776 – pagdeklara ng hindi pagiging bahagi ng British Empire – declaration of independence – natatag ang USA Jefferson – pangunahing sumulat ng DoI – inipirasyon ang kasulatan ni Locke – kung hindi na nagagawa ang pamahalaan ang kanilang obligasyon – ang mga mamamayan ay maaaring pumalit sito – 3 karapatan – mabuhay, maging Malaya, makahanap ng kaligayahan Dahil ang British ay mas malawak na karansan sa digmaan, sila ang nakadaig sa unang bahagi ng digmaan Ginamit ng amerikano ang guerilla warfare Ginamit ng british ang line formation Ang continental army ay hinati sa maliliit na unit at==upang magsagawa ng ambush at gumamit ng hit and run tactic Naisip din ng amerikano na lumpit sa ilang bansa tulad ng pranses 1781 – mahalangang taon ng American revolution – nacorner nila ang british na pinamunuan ni lord Cornwallis – French navy ang sumulupot sa mga british na barko Ang mga british doon ay sumuko noong 10-19-1781  Treaty of Paris – lumagda ang 2 panig dito Rebolusyong Pranses Lipunan (antas) – Kaparian, Maharlika, Bourgeoisie-manggagawa at magsasaka Three Estates – Populasyon ng France noong 1787 1st estate is less than 1% Second estate is less than 2% Third estate is less than 97% Mga Salik sa Pagsiklab ng Himagsikan -kawalan ng katarungan -walang hanggang kapangyarihan ng mga hari -personal na kahinaan ng mga hari tulad ni King Louis XVI -krisis sa pananalapi Mga Pangyayari na Nagbigay-daan sa Himagsikan -pagtaas ng demand sa produktong agrikultura -paglawak ng agwat ng mayayaman sa mahirap -paglaki ng populasyon -mababang pasahod -pagkatutuo ng mga Pransws sa kanilang mga katrapatan mula sa mga Amerikano at mga kaisipang lumaganap sa Europa n kanilang nabasa at natutunan Pagkakasunod-sunod ng mga Pangyayari sa Rebolusyong Pranses 1. Pagbagsak ng Bastille (July 14, 1789) Isang simbolikong simula ng Rebolusyong Pranses, ang mga mamamayan ng Paris ay sumugod at inatake ang Bastille, isang kulungan at simbolo ng pamahalaang awtoritaryano. Ang insidenteng ito ay nagbigay lakas sa mga mamamayan at nagpasimula ng malawakang kilusan laban sa monarkiya. 2. Pagbuo ng National Assembly (June 17, 1789) Upang labanan ang mga hindi makatarungang polisiya ng monarkiya, ang mga miyembro ng Third Estate ay nagtipon at nagtatag ng National Assembly.  Layunin nila ang magsagawa ng mga reporma para sa kapakanan ng nakararami. 3. Pagtatag ng Legislative Assembly (October 1, 1791) Matapos mapatalsik ang Lumang Pranses na Parliyamento, itinatag ang Legislative Assembly upang magsagawa ng mga batas at reporma. Ito rin ay naging bagong organo ng gobyerno pagkatapos ng pagkatalo ng monarkiya. 4. Pagpapadala ni Haring Louis XVI ng mga sundalong Swiss sa Paris (August 1792) Ang hari ay nagpadala ng mga sundalong Swiss upang sugpuin ang mga pag- aalsa sa Paris. Ang hakbang na ito ay nagpalala ng tensyon at nagdulot ng takot na ginagamit ang mga sundalo upang sugpuin ang mga repormista. 5. Pagbugot kay Haring Louis XVI gamit ang guillotine (January 21, 1793) Pagkatapos ng isang paglilitis, inakusahan si Haring Louis XVI ng pagtataksil at itinulak siya sa kamatayan gamit ang guillotine. Ang kanyang pagkamatay ay naging simbolo ng pagtatapos ng monarkiya sa Pransya. 6. Reign of Terror (September 1793 – July 1794) Isang panahon ng matinding paghihigpit at pagpatay sa mga itinuturing na kalaban ng rebolusyon, pinangunahan ni Maximilien Robespierre ang Committee of Public Safety. Libu-libo ang pinatay, kabilang ang mga dating kaalyado ng rebolusyon, upang mapanatili ang kapangyarihan ng mga radikal na repormista. 7. Pagpugot kay Robespierre (July 28, 1794) Matapos ang Reign of Terror, ang labis na paggamit ng kapangyarihan ni Robespierre ay nagdulot ng pag-aalsa mula sa mga kalaban niya. Inaresto siya at pinatay gamit ang guillotine, na nagtatapos sa kanyang pamumuno at ang mga pagpatay sa ilalim ng Reign of Terror. Mga Tauhan sa Kaharian ng Pransiya o Pinuno King Louis XV - namuno sa panahon na pinaiiral pa ang divine rights of kings na kung saan inabuso niya ang kaniyang kapangyarihan King Louis XVI – Nagtatag ng National Assembly at nagging pantay-pantay ang bilang ng kinatawan Maximillien Robespierre – pinamunuan niya ang committee on Public Safety at pinairal ang Reign of Terror na kung saan ang lahat ng kalaban ng pamahalaan ay kanyang pinagpapatay. Napoleon Bonaparte - Ang agpalawak ng imperyo ng Pransiya at pinasimulan na siya ay higit na makapangyarihan sa simbahan Iba Pag Mahahalagang Kaganapan sa Rebolusyong Pranses Isang kaguluhan ag nangyari noong Hulyo 14, 1789 nang sugurin ng galit na amammayan ang BASTILLE. Itoa y isang kulungan ng napagbintamgan at kalabn ng kasalukuyang monarkko sa kanyang pamamahala. Ang REIGN OF TERROR ay sunod-sunod na mga kaganapang mayroong kaugnayan sa pagpaslang, pagpatay o karumal dumal na Gawain dahil sa gawaing pagtataksil kaya ito ay tinaguriang Committee ofPublic Safety ng bansang Pranses. Ang GUILLOTINE ay isang insgrumento na may talim ito ay ginagamit upang parusahan ang isng tao sa pamamagitan ng pagpugot ng ulo. Imperyalismo at Nasyonalismo Imperyalismo – pagtatag ng dominasyon ng isang makapangyarihang bansa o nasyon-estado sa iba;’t-ibang aspekto ng maliit at mahinang bansa o nasyon-estado upang maging pandaigdigang kapangyarihan o world power. Ito ay tumutukoy din sa isang paraan ng pamamahala kung saan ang makapangyarihang bansa ay naghangad na kontrolin ang politika, ekonomiya, at kabuhayang panlipunan ng isang bansa. Kolonya - Ito ay tumutukoy sa mga lupain o bansa na sakop ng mga malalakas na bansa, nagpapadala sila ng kanilang opisyal upang kontrolin ang lupain o bansa na kung saan sinisikap nitong baguhin ang sistemang panlipunan, ekonomikal at kultural ng isang bansa. Protectorate – Ito ay tumutukoy sa isang lupain o bansa na nasa ilalim ng pamamahala at proteksyon ng isang malakas at matatag na bansa Sphere of Influence - Ito naman ay tumutukoy sa paghahati-hati ng mga bansa o lupain upang kontrolin ng mga malalakas na bansa partikular ang pagtatalaga ng pribelihiyong pang-ekonomikal at politkal nito. Concession - Mahihinang bansa na nagbibigay ng konsesyon sa mga makapangyarihang bansa ng mga espesyal na karapatang pangnegosyo tulad ng karapatan sa daungan o paggamit ng likas na yaman.  Nasyonalismo - ay damdaming makabayan na maipakikita sa matinding pagmamahal at pagpapahalaga sa Inang-bayan.  Ang “nasyonalismo” ay galing sa salitang Latin na “natio” na ang ibig sabihin ay ang “pagpapangkat ng mga taong may iisang lahi na mas mataas kaysa pamilya ngunit mas maliit kaysa sambayanan”. 1) UNIFICATION 2) EDUCATED MIDDLE CLASS 3) OPIUM 4) KOLONYA 5) SPHERE OF INFLUENCE 6) IMPERYALISMO 7) WHITE MAN’S BURDEN 8) VICEROY 9) THAILAND 10) NASYONALISMO