Амангелді ауданы, Ы. Алтынсарин атындағы жббм. Баяндама. Медиасауаттылық PDF

Қостанай обылысы әкімдігі білім басқармасының Амангелді ауданы білім бөлімінің "Ы. Алтынсарин атындағы жалпы білім беретін мектебі " КММ Баяндама Тақырыбы: «Медиасауаттылықтың қазіргі қоғамдағы рөлі және оны оқушылармен тиімді қолдану ж...

Қостанай обылысы әкімдігі білім басқармасының Амангелді ауданы білім бөлімінің "Ы. Алтынсарин атындағы жалпы білім беретін мектебі " КММ Баяндама Тақырыбы: «Медиасауаттылықтың қазіргі қоғамдағы рөлі және оны оқушылармен тиімді қолдану жолдары» Дайындаған: Нурмуханбетова Гулим Нагызхановна мектеп басшысының ақпараттық жөніндегі орынбасары  2024-2025 оқу жылы Кіріспе Қазіргі ақпараттық қоғамда медиасауаттылық – кез келген азамат үшін маңызды дағдылардың бірі болып табылады. Әсіресе, білім беру саласында бұл дағдының рөлі ерекше. Медиасауаттылық дегеніміз – ақпаратты талдай алу, оған сыни көзқараспен қарау және оны дұрыс пайдалану қабілеті. Медиасауаттылықты меңгеру оқушылардың ақпараттық технологиялармен жұмыс істей білу дағдыларын дамытуға, олардың өз бетінше ақпарат алу және оны сараптап, талдау мүмкіндіктерін кеңейтуге мүмкіндік береді. Бұл баяндаманың мақсаты – медиасауаттылықтың қазіргі қоғамдағы рөлін талқылап, оны оқушылармен тиімді қолдану жолдарын ұсыну. Медиасауаттылықтың қазіргі қоғамдағы рөлі: 1. Ақпараттың қарқынды өсуі Қазіргі таңда әлемде ақпарат өте жылдам таралуда. Әлеуметтік желілер, интернет, жаңалықтар порталдары мен түрлі медиа құралдар ақпаратты күн сайын жаңартып, таратуда. Ақпараттың саны мен сапасы әртүрлі болғандықтан, оны дұрыс қабылдай білу, сүзгіден өткізу, критикалық тұрғыдан бағалау қажеттілігі туындайды. Медиасауаттылық осы дағдыларды дамытуға мүмкіндік береді. 2. Ақпараттық манипуляциялардың көбейуі Әлеуметтік желілер мен интернеттің дамуы ақпараттың тек таралуына ғана емес, сонымен қатар оның манипуляцияланып, бұрмалануына да әкеліп соғуда. Фейк жаңалықтар, жалған ақпараттар мен жалған пікірлер қоғамда кең таралуда. Осы жағдайдан шығудың жолы – медиасауаттылық. Ол оқушыларды ақпаратты дұрыс қабылдауға, тексеруге және оны сыни тұрғыдан бағалауға үйретеді. 3. Қоғамдық қатынас және медианың ықпалы Қазіргі қоғамда медианың ықпалы орасан зор. Жаңалықтар, теледидар, әлеуметтік желілер мен интернет арқылы таралатын ақпараттар біздің күнделікті өмірімізге, пікіріміз бен көзқарасымызға әсер етеді. Медиасауаттылық азаматтарды қоғамдағы маңызды мәселелерге қатысты дұрыс шешімдер қабылдай білуге, ақпаратты дұрыс бағалауға және оның салдарын түсінуге үйретеді. Медиасауаттылықты оқушылармен тиімді қолдану жолдары 1. Медиасауаттылықты оқыту бағдарламалары мен курстар Медиасауаттылықты оқушыларға үйретудің бірден-бір жолы – арнайы оқу бағдарламаларын енгізу. Білім беру мекемелерінде медиасауаттылыққа негізделген сабақтар өткізу, оқушыларды ақпаратты дұрыс қабылдай білуге, оны тексеруге үйрету қажет. Бұл курстар оқушыларды ақпараттық технологиялармен жұмыс істеуге, интернетті пайдалану мәдениетін қалыптастыруға және ақпаратты сыни тұрғыдан бағалауға бағытталуы тиіс. 2. Интерактивті әдістер мен жобалық жұмыстар Медиасауаттылықты үйретуде интерактивті әдістер мен жобалық жұмыстар өте тиімді. Оқушылар өздеріне қызықты тақырыптар бойынша зерттеу жұмыстарын жүргізіп, ақпарат жинап, оны талдай отырып, сыни пікірлер қалыптастырады. Бұл әдіс оқушылардың ақпаратты талдау және бағалау қабілетін дамытуға көмектеседі. Сонымен қатар, олардың өз бетінше жұмыс істеу дағдылары мен шығармашылық қабілеттері артады. 3. Медиа құралдарын сабақта қолдану Медиасауаттылықты тиімді қолдану үшін сабақта әртүрлі медиа құралдарын пайдалану қажет. Оқушыларға интернет ресурстарын, әлеуметтік желілерді, бейнемазмұнды қолдану арқылы ақпаратты қалай дұрыс іздеу және тексеру керектігін үйрету керек. Сонымен қатар, оларды әртүрлі медиа форматтармен жұмыс істеуге, ақпаратты әртүрлі көздерден салыстырып, тексеруге үйрету маңызды. 4. Сыни ойлау дағдыларын дамыту Медиасауаттылық тек ақпаратты қабылдау мен тарату емес, сондай-ақ ақпаратқа сыни тұрғыдан қарау қабілетін де қалыптастырады. Оқушыларды медиалық ақпаратты тексеруге, оған күмәнмен қарауға, ақпараттың шынайылығын тексеруге үйрету керек. Мұғалімдер сыни ойлау дағдыларын дамыту үшін түрлі тапсырмалар мен сұрақтар қойып, оқушыларды өз пікірін білдіруге, ақпаратты дәлелдермен негіздеуге үйретуі қажет. 5. Фейк жаңалықтар мен ақпараттық манипуляцияларға қарсы тұру Фейк жаңалықтар мен жалған ақпараттарды анықтау үшін оқушыларға арнайы тренингтер мен жаттығулар өткізу тиімді. Олар ақпараттың шынайылығын тексеру үшін тексерілген дереккөздер мен фактчек қызметтерін қалай пайдалануға болатынын үйренуі тиіс. Бұл дағды оқушылардың ақпараттық қауіпсіздігін қамтамасыз етуге және олардың ақпараттық манипуляцияларға ұшырамауына көмектеседі. 6. Әлеуметтік желілер мен медиа платформаларда этикалық нормаларды сақтау Әлеуметтік желілердің қазіргі қоғамда ерекше рөлі бар екені белгілі. Оқушыларды әлеуметтік желілерде этикалық нормаларды сақтау, дұрыс қарым-қатынас жасау, ақпаратты таратуда жауапкершілік танытуға үйрету маңызды. Бұл да медиасауаттылықтың бір бөлігі болып табылады. Оқушыларға интернеттегі этикалық нормаларды түсіндіру және әлеуметтік желілерде ақпаратты дұрыс пайдалануды үйрету қажет. Медиа оқыту дегеніміз не? Медиа оқыту (Media Literacy) — бұл адамның медианы түсіну, бағалау және оған сыни тұрғыдан қарау қабілетін дамыту процесі. Бұл оқыту түрі оқушыларға немесе кез келген білім алушыға ақпаратты дұрыс қабылдау, оны талдау, өз пікірін білдіру және ақпаратты жауапкершілікпен тарату дағдыларын меңгеруге көмектеседі. Медиа оқыту негізінен ақпараттық және коммуникациялық технологиялардың дамуы мен медиа құралдарының қоғамдағы рөліне байланысты өте маңызды болып отыр. Қазіргі уақытта адамдар күнделікті өмірінде медиа өнімдеріне жиі ұшырайды (теледидар, интернет, әлеуметтік желілер, газеттер, радио және т.б.), бірақ олар бұл ақпаратты сыни тұрғыдан қабылдай алмайтын жағдайда болуы мүмкін. Осыған орай медиа оқыту қажеттілігі туындайды. Медиа оқытудың негізгі аспектілері: 1. Медиа өнімдерін түсіну және талдау Медиа оқыту оқушыларды әртүрлі медиа өнімдерін (телевизиялық бағдарламалар, газеттер, интернет-контент, әлеуметтік желілердегі материалдар және т.б.) түсінуге, оларды талдауға үйретеді. Оқушылар медиа өнімдерінің мазмұнынан қандай ақпараттың беріліп жатқанын, қандай мақсатта жасалғанын және қандай көзқарастар мен идеялар ұсынылатынын бағалауға қабілетті болады. 2. Медианың ықпалын түсіну Медиа оқыту адамның медиаға деген ықпалын түсінуіне мүмкіндік береді. Әр түрлі медиа құралдары адамдардың ойлауын, пікірін, мінез-құлқын және қоғамдағы әлеуметтік қатынастарды қалай қалыптастыратынын түсіну маңызды. Мысалы, теледидардағы немесе әлеуметтік желілердегі жарнама, жаңалықтар немесе репортаждар адамдардың пікірін өзгертуі мүмкін, сондықтан медиа оқыту осы ықпалдардың қалай жұмыс істейтінін түсінуге көмектеседі. 3. Сыни ойлау дағдыларын дамыту Медиа оқыту оқушылардың сыни ойлау қабілеттерін дамытуға бағытталған. Олар ақпаратты тек қабылдап қана қоймай, оның шынайылығын тексеріп, ақпараттың қайнар көзін анықтай алады. Бұл дағды оқушыларды ақпараттық манипуляциялардан, жалған ақпараттардан және фейк жаңалықтардан қорғауға мүмкіндік береді. 4. Медиа этикасы мен жауапкершілігі Медиа оқыту оқушыларға медиа өнімдерін жасаудағы этикалық нормалар мен жауапкершілікті түсінуге көмектеседі. Олар медиадағы ақпаратты құрастыру және тарату кезінде дұрыс және әділ болу қажеттілігін сезінеді. Әлеуметтік желілерде жазба немесе бейнемазмұн жариялау кезінде этикалық мәселелер мен жауапкершілікті түсіну өте маңызды. 5. Креативтілік және медианы қолдану дағдылары Медиа оқыту оқушыларға медианы тек пассивті түрде тұтынушы емес, сонымен қатар белсенді қолданушы болуға үйретеді. Оқушылар түрлі медиа құралдарымен жұмыс істей алады: бейнемазмұн жасау, блог жүргізу, подкасттар жазу, әлеуметтік желілерде контент жариялау және т.б. Бұл дағдылар оқушылардың креативтілігін арттырып, олардың жеке шығармашылық қабілеттерін дамытуға ықпал етеді. Медиа оқытудың маңызы мен қажеттілігі: 1. Ақпараттық қоғамда өмір сүру дағдылары Бүгінде медианы дұрыс қолдану тек білім беруде ғана емес, өмірдің барлық саласында маңызды. Ақпараттық қоғамда өмір сүретін әрбір азамат ақпаратты дұрыс түсініп, оны сыни тұрғыдан қабылдай білуі қажет. Медианы дұрыс қолдана білу, оның мүмкіндіктерін және қауіптерін түсіну ақпараттық қоғамда табысты өмір … Медианың дамуы қоғамдағы әлеуметтік және мәдени өзгерістерге әсер етеді. Медиасауаттылықтың арқасында адамдар өзгерістерді түсініп, оған дұрыс реакция жасай алады. Мысалы, әлеуметтік желілердегі қоғамдық қозғалыстарды түсіну және оларды дұрыс бағалау үшін медиасауаттылық қажет. 4. Мұғалімдер мен оқытушылар үшін кәсіби даму Медиасауаттылық тек оқушыларға ғана емес, мұғалімдер мен оқытушыларға да маңызды. Олар жаңа медиа құралдарын тиімді пайдалану арқылы оқу процесін қызықты әрі тиімді ете алады. Сонымен қатар, мұғалімдер медиасауаттылықты оқушыларға үйрету арқылы олардың ақпараттық дағдыларын дамытуға көмектеседі. Қорытынды Медиасауаттылық қазіргі қоғамда маңызды дағдылардың бірі болып табылады. Ақпараттық технологиялар мен интернеттің қарқынды дамуы кезінде әр адамға ақпаратты дұрыс бағалау, оның шынайылығын тексеру және сыни тұрғыдан қарау қабілеті қажет. Оқушыларды медиасауаттылыққа үйрету білім беру жүйесінің басты міндеттерінің бірі болуы тиіс. Медиасауаттылықты дамыту арқылы біз оқушыларды ақпараттық қоғамда дұрыс бағыттай аламыз, олардың сыни ойлау қабілеттерін арттырып, әлемді дұрыс түсінуге және дұрыс шешімдер қабылдауға мүмкіндік береміз. Медиа оқыту – бұл қазіргі заманның маңызды дағдыларының бірі. Әр адам, әсіресе оқушылар, медианы дұрыс түсініп, оны сыни тұрғыдан бағалай білуі қажет. Бұл дағды ақпараттық қоғамда маңызды рөл атқарып, адамдарды жалған ақпараттардан қорғауға, өз пікірлерін қалыптастыруға және ақпаратты дұрыс қолдануға мүмкіндік береді. Медиасауаттылықты дамыту оқушылардың шығармашылық қабілеттерін, сыни ойлау дағдыларын және ақпараттық мәдениетін арттырады, сол арқылы олар заманауи қоғамда табысты азаматтар болып қалыптасады.