IMG_0903.jpeg

# ZAGADNIENIA DO SPRAWDZIANU 2 UKŁADU ODDECHOWEGO ## 1. Wymiana gazowa a oddychanie komórkowe Wymiana gazowa to proces fizyczny polegający na dyfuzji tlenu i dwutlenku węgla przez powierzchnie oddechowe, napędzany różnicą ciśnień parcjalnych tych gazów. Zachodzi: * **Zewnętrzna wymiana gazowa:**...

# ZAGADNIENIA DO SPRAWDZIANU 2 UKŁADU ODDECHOWEGO ## 1. Wymiana gazowa a oddychanie komórkowe Wymiana gazowa to proces fizyczny polegający na dyfuzji tlenu i dwutlenku węgla przez powierzchnie oddechowe, napędzany różnicą ciśnień parcjalnych tych gazów. Zachodzi: * **Zewnętrzna wymiana gazowa:** w płucach między powietrzem pęcherzykowym a krwią w kapilarach. * **Wewnętrzna wymiana gazowa:** między krwią a komórkami ciała. Oddychanie komórkowe to proces metaboliczny, w którym energia z substancji organicznych jest przekształcana w energię użyteczną biologicznie (ATP). Zachodzi w mitochondriach, wykorzystując tlen do utleniania związków organicznych. ## 2. Wymiana gazowa zewnętrzna i wewnętrzna * **Zewnętrzna wymiana gazowa:** Dyfuzja gazów zachodząca w płucach. Tlen (O2) przenika z powietrza pęcherzykowego (pO2 ~100 mmHg) do krwi (pO2 ~40 mmHg), a dwutlenek węgla (CO2) w odwrotnym kierunku, z krwi do powietrza (pCO2 ~45 mmHg w krwi, ~40 mmHg w pęcherzykach). * **Wewnętrzna wymiana gazowa:** Dyfuzja gazów w tkankach. Tlen przenika z krwi tętniczej (pO2 ~100 mmHg) do komórek (pO2 ~40 mmHg), a dwutlenek węgla z komórek do krwi (pCO2~45 mmHg). ## 3. Ciśnienie parcjalne w wymianie gazowej Ciśnienie parcjalne to ciśnienie wywierane przez pojedynczy gaz w mieszaninie gazów. Zależy od stężenia gazu i całkowitego ciśnienia mieszaniny (np. w powietrzu atmosferycznym: pO2 ~21%, czyli ciśnienie parcjalne to 21% z 1013 czyli ~123 hPa na poziomie morza). Wymiana gazowa zależy od gradientów ciśnień parcjalnych, które napędzają dyfuzję: * Tlen przenika z obszarów o wysokim pO2 (powietrze pęcherzykowe) do obszarów o niskim pO2 (krew). * Dwutlenek węgla dyfunduje w przeciwnym kierunku, z krwi do powietrza. ## 4. Narządy wymiany gazowej zwierząt wodnych U zwierząt wodnych wymiana gazowa odbywa się głównie za pomocą skrzel. Skrzela mają: * Dużą powierzchnię wymiany gazowej * Cienkie nabłonki (minimalizują opór dyfuzji) * Gęstą sieć naczyń włosowałych * Mechanizmy przepływu wody (np. przeciwprądowy układ przepływu wody i krwi u ryb). Te adaptacje zapewniają efektywną dyfuzję tlenu z wody (gdzie jego stężenie jest niskie) do krwi.