Filosofiaren Sarrera PDF

Filosofia jakintza da, eta beste disziplina ezin dituzten gaiak aztertzen ditu, hala nola, existentziaren zentzua, gauza guztien jatorria edo zergatik duten edo ez duten itxuraz oso desberdinak diren objetuek esentzia bera. Beste batzuek filosofia jarrera jakin bat dela ere esaten dute. Platonek fil...

Filosofia jakintza da, eta beste disziplina ezin dituzten gaiak aztertzen ditu, hala nola, existentziaren zentzua, gauza guztien jatorria edo zergatik duten edo ez duten itxuraz oso desberdinak diren objetuek esentzia bera. Beste batzuek filosofia jarrera jakin bat dela ere esaten dute. Platonek filosofo hitza erabili zuen jakintsuaren kontzeptuari kontrajartzeko. Pentsamendu mitikotik logosera Arrazionala da: arrazoiketan eta esperientzian oinarritzen da. Filosofiak ez du soilik gauzak modu jakin batean gertatzen direla adierazten, baizik eta gauza horiek zergatik gertatzen diren jakin nahi du. Sistematikoa da: Filosofian ezagutza ordenatuta dago, eta haiek osatzen duten sistemaren barnean ez da inoherentziarik onartzen. Kritikoa da: Filosofiak ez du ezer onartzen azterketa arrazionalik gabe, eta defendatzen du ezagutza oro zalantzan jarri daitekeela argudioekin. Filosofiaren banaketa Filosofia bokazio unibertsalista du; esparu oso zabala denez, deborarekin, filosofia zenbait adarretan espezializatzen joan da. → Metafisika: Izateari buruzko filosofiaren adarra da. → Logika: Hizkuntzaren bidez adierazteko arrazoibideak aztertzen ditu, haien egitura, forma eta zuzentasuna. → Epistemologia: ezagutzen teoria ere estaen zaio. Ezagutza, ezagutza-motak eta -formak, zientzia, ezagutzaren mugak. → Etika: kode moralak aztertzen dute. → Estetika: arteaz eta estetikaz, arduratzen den filosofia da. 2. FILOSOFIA ETA BESTE DISZIPLINA BATZU Filosofiak oraindik ere badu erlazioa beste jakintza-esparru batzuekin, hala nola literaturarekin, artearekin eta erlijioarekin. Filosofla eta zientzia → Jakintza arrazionalak eta sistematikoak. → Aztergai bera. Zientzia modernoaren sorreratik, filosofia eta zientzia elkarretik urrundu egin ziren, baina hasierako erlazio estuak mantendu ziren. Filosofia eta erlijioa Filosoflaren eta erlijloaren arteko erlazioak gorabeherak izan ditu denboran zehar: → Antzeko Interesak: Antzeko kezkak eta auziak dituzte: existentziaren zentsua, gizakiaren transzendencia, Jainkoa… → Alderdi praktikoa: Bizitza ona izaten lagundu nahi digute, eta, horretarako, jokabidezko arauak edo aginduak eskaintzen dizkigute. → Jakintza mota: filosofia, jakintza-mota arrazional eta kritikoa da; eta askotan zalantzak eta ziurgabetasuna sortzen ditu. Bestalde, erlijioa fedean oinarritutako jakintza mota bat da, eta horren ondorioz, errebelatutako egietan sinesten du. Filosofia eta Artea Filosofiak eta arteak beti izan dute lotura handia. Arte mota guztiek historikoki landu dituzte filosofiako gaiak. Artearen helburua ez da beti erantzunak ematea edo arazoak konpontzea, baizik eta galderak egitea eta ikusleei hausnartzeko aukera ematea. Gainera, filosofo askok artea erabili dute beren ideiak adierazteko. Filosofia eta Ekonomia Filosofiaren helburua ez da bakarrik ideiak aztertzea; eguneroko bizitzan ere eragina izan nahi du, hala nola politikaren, moralaren edo artearen arloetan. Ekonomiak, ondasunak nola banatu eta kudeatzen diren aztertzen du, eta horrek beti planteatzen ditu ikuspegi moral eta etikoko galderak. Ekonomia eta filosofia elkarlotuta daude. Filosofiak ekonomian eragina izan du, esate baterako, ekonomia-sistemak (kapitalismoa edo sozialismoa), globalizazioaren ondorioak edo enpresetako harremanak ulertzeko. FILOSOFIAREN AROAK Aintzinaroa (Antigüedad): 1. Presokratikoak: Filosofía hasi zen (Tales, Pitagoras…), naturaren legeak ulertu nahi zituzten. 2. Sofistak: Egiaren kontzeptua eta logika aztertu zuten, hizkuntza eta politika ere bai. 3. Sokrates: Egia eta bertutea (moraltasuna) bilatzen zituen. 4. Platon: Ezagutza ideiak gogoratzean oinarritzen da. 5. Aristoteles: Errealitatea arrazoimen eta esperientziarekin ulertu nahi zuen. Etika zoriontasunerako bidea da. 6. Estoizismoa: Arrazoiaren bidez emozioak kontrolatzea eta naturarekin bat egitea. 7. Epikureismoa: Plazera eta sufrimenduaren falta zoriontasuna dira. 8. Eszeptizismoa: Egia ezin da ziurtatu, dena zalantzan jarri behar da. Erdi Aroa (Edad Media): 1. Patristika (San Agustin): Fedea eta arrazoia bateratu zituen. Egia Jainkoan dago. 2. Eskolastika (San Tomas): Aristotelesen ideiak erabili zituen Jainkoaren existentzia azaltzeko. 3. Nominalismoa: Kontzeptuak gizakiaren asmakizunak dira; bakarrik gauza konkretuak existitzen dira. Aro Modernoa: 1. Arrazionalismoa (Descartes, Spinoza): Arrazoiak dena azaltzen du. Descartes: “Pentsatzen dut, beraz banaiz.” Spinoza: Jainkoa eta natura gauza bera dira. 2. Enpirismoa (Hobbes, Hume): Zentzumenak behar dira ezagutzeko. Hobbes: Giza natura bortitza da, estatu sendoa behar da. Hume: Ezagutza beti zalantzan dago. Aro Garaikidea (Época Contemporánea): 1. Fenomenologia: Kontzientzia eta esperientziak aztertzen dira (gauzak nola bizitzen ditugun). 2. Existentzialismoa: Gizakia askea da, baina askatasunak larritasuna sortzen du (Heidegger). 3. Pertsonalismoa: Pertsonaren duintasuna eta askatasuna aztertzen dira. 4. Estrukturalismoa (Foucault): Boterea eta gizarteak nola moldatzen gaituzten aztertzen da. 5. Hermeneutika: Testuak eta historiaren esanahia ulertzen saiatzen da. 6. Frankfurteko Eskola (Habermas): Kapitalismoa eta gizartearen injustiziak kritikatzen ditu, komunikazio eta demokrazia justua bilatuz.