Bloed Samenvatting PDF

## Samenvatting - Thema 2 Transport ### Leerdoel 1 - **Verschillende circulatiesystemen bij eukaryoten herkennen** - Eencelligen en dieren met enkele cellagen: transport door diffusie - Grotere dieren: open of gesloten circulatiesysteem - Open: bloedplasma en lichaamsvloeistof verm...

## Samenvatting - Thema 2 Transport ### Leerdoel 1 - **Verschillende circulatiesystemen bij eukaryoten herkennen** - Eencelligen en dieren met enkele cellagen: transport door diffusie - Grotere dieren: open of gesloten circulatiesysteem - Open: bloedplasma en lichaamsvloeistof vermengd - Gesloten: bloedplasma en lichaamsvloeistof gescheiden - **Functies van een bloedsomloop**: - Transport van stoffen tussen intern en extern milieu (zuurstof, brandstoffen, afvalstoffen) - Transport van signaalstoffen (hormonen) - Transport van bestanddelen van het afweersysteem - Verdeling van warmte - **Dubbele bloedsomloop**: - Kleine bloedsomloop: rechterkamer - longslagaders - longhaarvaten - longaders - linkerboezem - Grote bloedsomloop: linkerkamer - aorta - slagaders - haarvaten in de organen - aders - onderste/bovenste holle ader - rechterboezem ### Leerdoel 2 - **Embryonale bloedsomloop van de mens beschrijven**: - Opening tussen rechter- en linkerboezem (ovaal venster): bloed stroomt meteen naar linkerkamer - Verbinding tussen longslagader en aorta (ductus arteriosus): bloed van rechterkamer stroomt vooral naar de aorta - **Verschillen en overeenkomsten met de bloedsomloop na de geboorte**: - Ovaal venster wordt gesloten door een klep - Ductus arteriosus verschrompelt - Resten van navelstrengaderen en -slagaders verdwijnen ### Leerdoel 3 - **Delen van een hart noemen met hun functies en kenmerken**: - **Rechterboezem**: ontvangt zuurstofarm bloed, weinig gespierde wand - **Rechterkamer**: pompt zuurstofarm bloed naar longslagaders, gespierde wand - **Linkerboezem**: ontvangt zuurstofrijk bloed, weinig gespierde wand - **Linkerkamer**: pompt zuurstofrijk bloed naar de aorta, zeer gespierde wand - **Harttussenwand**: scheidt linker- en rechterharthelft - **Hartkleppen**: verhinderen terugstromen van bloed van kamers naar boezems - **Halvemaanvormige kleppen**: verhinderen terugstromen van bloed van longslagaders/aorta naar de kamers - **Kransslagaders**: voeren zuurstofrijk bloed naar de hartspier - **Kransaders**: voeren zuurstofarm bloed van hartspier weg ### Leerdoel 4 - **Werking van het hart beschrijven**: - **Systole (samentrekking) van de boezems**: - Sinusknoop in rechterboezem geeft impulsen - Spieren in boezems trekken samen - Hartkleppen open, halvemaanvormige kleppen dicht - Bloed stroomt van boezems naar kamers - **Systole (samentrekking) van de kamers**: - Spieren in kamers trekken samen - Hartkleppen dicht, halvemaanvormige kleppen open - Bloed stroomt van kamers naar longslagaders/aorta - **Diastole (ontspanning) van de kamers**: - Hartkleppen open, halvemaanvormige kleppen dicht - Bloed stroomt van holle aders/longaders naar boezems - **Spieren**: verhinderen doorslaan van hartkleppen - **Relatie tussen bouw en werking**: - Sinusknoop: reguleert hartslagfrequentie - Hartkleppen: zorgen voor eenrichtingsverkeer van bloed ### Leerdoel 5 - **Arteriën (slagaders)**: - Voeren bloed weg van het hart - Hogere bloeddruk - Dikke, stevige en elastische wand - Meestal diep in het lichaam gelegen - Halvemaanvormige kleppen aan het begin van longslagader en aorta - **Arteriolen**: - Fijne vertakkingen van slagaders in de organen - Vasoconstrictie (vernauwing) en vasodilatatie (verwijding): regelen bloedstroom - **Capillairen (haarvaten)**: - Wand van één cellaag dik - Vocht met opgeloste stoffen en witte bloedcellen kunnen de wand passeren - **Venulen**: - Kleine aders in organen die ontstaan doordat haarvaten samenkomen - **Venen (aders)**: - Voeren bloed naar het hart toe - Lagere bloeddruk - Dunne wand - Meestal ondiep in het lichaam gelegen - Kleppen voorkomen terugstromen van bloed ### Leerdoel 6 - **Zuurstofgehalte van het bloed**: - Kleine bloedsomloop: zuurstofarm bloed in slagaders, zuurstofrijk bloed in aders - Grote bloedsomloop: zuurstofrijk bloed in slagaders, zuurstofarm bloed in aders - **Glucosegehalte van het bloed**: - Hoogst in poortader - Daalt na vermenging met bloed van andere organen - **Bloeddruk**: - Hoogst in linkerkamer en aorta tijdens systole - Daalt voortdurend van slagaders naar aders - Laag in aders: andere krachten helpen bloedstroom - **Stroomsnelheid**: - Hoogst in aorta, laagst in haarvaten ### Leerdoel 7 - **Bestanddelen van bloed**: - **Bloedplasma**: - Water met opgeloste stoffen en plasma-eiwitten - Vervoert zuurstof, voedingsstoffen, afvalstoffen, signaalstoffen, en beschermende stoffen - Houdt het interne milieu constant - Plasma-eiwitten: transport, colloïd-osmotische druk, bloeddruk - Fibrinogeen: bloedstolling - Bloedserum: bloedplasma zonder fibrinogeen - **Rode bloedcellen (erytrocyten)**: - Cellen zonder kern - Worden gevormd in rode beenmerg uit stamcellen - Bevatten hemoglobine: bindt zuurstof - Functie: transport van zuurstof - **Bloedplaatjes (trombocyten)**: - Delen van uiteengevallen cellen - Worden gevormd in rode beenmerg - Functie: bloedstolling - **Witte bloedcellen (leukocyten)**: - Cellen met kern - Worden gevormd in rode beenmerg uit stamcellen - Functie: ziekteverwekkers vernietigen en dode celresten opruimen ### Leerdoel 8 - **Proces van bloedstolling**: - Bloedplaatjes kleven aan beschadigde bloedvatwand - Stoffen (trombokinase) komen vrij uit beschadigd weefsel en bloedplaatjes - Trombokinase zorgt voor omzetting van protrombine in trombine - Trombine zet fibrinogeen om in fibrine - Fibrine vormt een netwerk van draden: bloedstolsel - **Complicaties bij bloedstolling**: - **Hemofilie**: ontbreekt een bepaalde stollingsfactor - **Trombose**: ongewenste stolling in bloedvaten ### Leerdoel 9 - **Weefselvloeistof**: - Ontstaat door vocht dat aan begin van haarvaten uittreedt - Colloïd-osmotische druk naar bloedplasma: door grote plasma-eiwitten die haarvaten niet kunnen verlaten - Bloeddruk hoger aan begin van haarvaten: vocht stroomt naar weefsels (filtratie) - Bevat zuurstof, voedingsstoffen, koolstofdioxide, afvalstoffen, hormonen - Keert deels terug in het bloed aan het eind van haarvaten - Deel wordt opgenomen in lymfevaten - **Lymfe**: - Vocht in lymfevaten - Bevat witte bloedcellen - Zuivert lymfe in lymfeknopen - Wordt teruggebracht naar bloedvatenstelsel