İdare Hukukuna Giriş (PDF)

11/2/2024 İDARE HUKUKUNA GİRİŞ Ø Bu ünitenin sonunda;...

11/2/2024 İDARE HUKUKUNA GİRİŞ Ø Bu ünitenin sonunda; - İdare kavramını İDARE HUKUKU - Kamu idaresi ve özel idare ayrımını İdare Hukukuna Giriş Ünite:1 Ders:1 - İdare hukukuna hakim olan ilkeleri ve özelliklerini - İdare Hukukunun kaynakları konularını öğrenmiş olacaksınız. 2/51 İDARE HUKUKUNA GİRİŞ İDARE HUKUKUNA GİRİŞ “İdare” kavramı, kelime anlamı ile ele alınacak olursa; “Bir İdare kelimesi; kurum veya kuruluşun yönetildiğ i yer veya makam” yahut Bir faaliyeti ifade ettiğinde fonksiyonel(işlevsel) anlamda; “yönetme, yönetim, çekip çevirme” olarak tanımlanmaktadır. Bir teşkilat ya da örgütü ifade ettiği durumda ise organik(yapısal) *Şüphesiz “İdare Hukuku” çerçevesinde, “idare” kavramı ile anlamda kullanılmış olmaktadır. Bu husus da en azından iki farklı kastedilen kamu idaresidir. Örneğin, bir özel hukuk tüzel kişisinin idare tanımının yapılmasını zorunlu kılmaktadır. yönetim organının da tüzel kişiliği “idare” ettiği ifade edilebilirse de bu husus b u derste ele alınacak konuların ve bir az dan yapılacak “idare” tanımının dışında kalmaktadır. 3/51 4/51 İDARE HUKUKUNA GİRİŞ İDARE HUKUKUNA GİRİŞ Organik (Yapısal) Anlamda İdare A-Organik Anlamda İdare İdarenin “teşkilat” olarak ele alındığı bu durumlar için “yapısal YASAMA VE İDARE AYIRIMI: YARGI VE İDARE AYIRIMI: veya organik anlamda idare” tabiri kullanılmaktadır. Te m e l h u k u k i d a y a n a ğ ı n ı 1 9 8 2 Anayasa’nın 138. maddesinde yer Anayasası’ndan alan bu ayırıma göre, TBMM alan “Yasama ve yürütme organları ile idare, Organik anlamda idarenin tespit edilebilmesi için devletin bir yasama organını tek başına oluşturmakta ve mahkeme kararlarına uymak zorundadır” organı olan idarenin, devletin diğer organları olan yasama, idare kavramının dışında kalmaktadır. hükmü bize yargı organı olarak tanımlanan yürütme ve yargı organları karşısındaki konumunun belirlenmesi mahkemelerin “idare organının kapsamının dışında olduğunu göstermektedir. gerekmektedir. 5/51 6/51 1  11/2/2024 İDARE HUKUKUNA GİRİŞ İDARE HUKUKUNA GİRİŞ Organik (Yapısal) Anlamda İdare A-Organik (Yapısal) Anlamda İdare YÜRÜTME VE İDARE: Ø Anayasa’nın sistematiğine göre, “idare organı” yürütme organının içinde yer Sonuç olarak, idare yapısal anlamda (Anayasa Sistematiği gereği ) alır. Yürütme organına ilişkin Anayasa hükümleri incelendiğinde, bu yetkinin ve görevin Anayasa’nın sekizinci maddesi ile Cumhurbaşkanına verildiği yürütme organının içerisinde yer almakla birlikte, yürütme görülmektedir. organının Cumhurbaşkanı, Cumhurbaşkanı Yardımcıları ve Ø Anayasa sistematiği içerisinde idare yürütme organının bir parçası olarak yer B a k a n la r d ı ş ı n d a ka l an k ı sm ı n ı o l u ş t u r m a kt ad ır. A n c a k almakta ve Cumhurbaşkanı, Cumhurbaşkanı Yardımcıları ve Bakanlar kamu hizmetinin “siyasi” yönünü oluştururken, genel idare ise “teknik” yönünü unutulmamalıdır ki idare organı Cumhurbaşkanı ile yakın bir ilişki oluşturmaktadır. içerisindedir. 7/51 8/51 İDARE HUKUKUNA GİRİŞ İDARE HUKUKUNA GİRİŞ B-İşlevsel (Fonksiyonel) Anlamda İdare İşlevsel anlamda idare, devletin yasama ve yargı işlevleri ile yürütme organının B-İşlevsel (Fonksiyonel) Anlamda İdare salt siyasal nitelikli işlevleri (Bakanların atanması ve azli, yürütme organının yabancı devletlerle olan ilişkileri vb.) dışında kalan kamusal işlerin tümünü anlatmaktadır. İdarenin yasama ya da yargısal anlama gelebilecek faaliyetleri olduğu gibi; yargı ve İdare kavramı her zaman bir teşkilat anlamında kullanılmamakta ve yasamanın da yönetsel yani idari işlemleri olabilmektedir. Örneğin hukuk mahkemesi katibince izin dilekçesine verilen cevap, yargısal bir bazı durumlarda “idare” bizatihi yönetme faaliyetinin kendisini faaliyet olarak nitelendirilemez. Aynı şekilde TBMM’nin bahçesindeki çimleri biçtirmek için yapacağı ihale de yasama işlemi olarak değerlendirilemez. tanımlamaktadır. Bu durum ise “organik anlamda idare” tanımının Bu sebeple, “yapısal anlamda idare” tanımının yanında faaliyetlerin niteliğine işaret eden “işlevsel anlamda idare” tanımına da yer verilmelidir. yanında bir de “fonksiyonel anlamda idare” tanımının yapılmasını zorunlu kılmaktadır. 9/51 10/51 İDARE HUKUKUNA GİRİŞ İDARE HUKUKUNA GİRİŞ B-İşlevsel (Fonksiyonel) Anlamda İdare B-İşlevsel (Fonksiyonel) Anlamda İdare Ø Yasama fonksiyonuna ilişkin yaptığımız açıklamalara paralel olarak, bir Ø Örneğin; bir kolluk personelinin disiplin işlemlerine dair 7068 faaliyetin “yargı fonksiyonu” kapsamında nitelendirilmesi için hem sayılı Kanun’un TBMM tarafından yasalaştırılması faaliyeti yasama yargı organı olan bağımsız ve tarafsız mahkemelerce yerine getirilmesi fonksiyonuna ilişkinken; anılan Kanun gereğince bir Jandarma hem de hukuki uyuşmazlıkların çözümlenmesine ilişkin olması gerekir. Genel Komutanlığı personeline ceza verilmesi “idari fonksiyon” Ø Bu itibarla örneğin; Ankara 4. Asliye Hukuk Mahkemesi personelinin tanımına dahil olacaktır. izin işlemleri her ne kadar yargı organı tarafından yürütülmekte ise de hukuki uyuşmazlıkların çözümlenmesine ilişkin olmadığı için yargı Ø Dolayısıyla; yasama organı olan TBMM’nin genel ve soyut norm fonksiyonu içerisinde mütalaa edilemeyecektir. koyma faaliyetlerinin “yasama fonksiyonunu” teşkil ettiği ve bu Ø Benzer şekilde, kolluk makamları/kaymakamlar/valiler tarafından 3091 fonksiyonun yapacağımız “idari fonksiyon” tanımı içerisinde yer sayılı Taşınmaz Mal Zilyetliğine Yapılan Tecavüzlerin Önlenmesi almayacağı sonucuna varılmalıdır. Hakkında Kanun hükümleri gereğince yapılan uyuşmazlık çözümü faaliyetleri de yargı organı olan mahkem el er tarafından yerine getirilmediği için yargı fonksiyonu içerisinde mütalaa edilemeyecektir. 11/51 12/51 2  11/2/2024 İDARE HUKUKUNA GİRİŞ İDARE HUKUKUNA GİRİŞ B-İşlevsel anlamda idarenin özellikleri Ø İdari faaliyetler kural olarak kendiliğinden yerine getirilmektedir. B-İşlevsel anlamda idarenin özellikleri Herhangi bir talebe gerek yoktur. Ø İdari faaliyetlerin amacı kamu yararıdır. Ø İdari faaliyetler sürekli ve düzenli olarak yerine getirilen kamu Ø İdari faaliyetler, kamu gücü ayrıcalığı kullanılarak yerine getirilir. hizmetleridir. Ø İdari faaliyetler yargısal anlamda idare hukukuna tabidir ve Ø İdari faaliyetler, idari eylem ve işlemlerle yerine getirilirler. uyuşmazlıklar idari yargıda çözülmektedir. 13/51 14/51 İDARE HUKUKUNA GİRİŞ İDARE HUKUKUNA GİRİŞ Kamu İdaresi Özel İdare Ayrımı Kamu İdaresi Ø İdare olgusu hem özel kesimi hem de kamusal alanı Ø Amacı Kamu Yararını gerçekleştirmektir. ilgilendirmektedir. Yani kamunun idaresi bulunduğu gibi özel Ø Kamu Gücüne haizdir. yönetimlerinde idaresi bulunmaktadır. Ø Kanunilik geçerlidir. Ø Özel yönetimlerden kamu kısmını ayırmak için ise Kamu İdaresi kavramı kullanılmaktadır. 15/51 16/51 İDARE HUKUKUNA GİRİŞ İDARE HUKUKUNA GİRİŞ İdare Hukuku: Özel İdare İdare kavramına ilişkin yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde, en kısa tabiriyle idare hukuku, idareye özgü kuruluş ve faaliyetler Ø Amaç kişisel çıkarlar ve kar elde etmedir. ile idarenin diğer kişilerle olan ilişkilerini düzenleyen hukuk dalıdır. Ø Özel idarenin kamu gücü gibi bir ayrıcalığı yoktur. Ø Serbest hareket etme imkanı vardır. 17/51 18/51 3  11/2/2024 İDARE HUKUKUNA GİRİŞ İDARE HUKUKUNA GİRİŞ İdare Hukukunun Özellikleri İdare Hukukunun Özellikleri Ø İdare Hukuku Genç Bir Hukuk Dalıdır. Ø İdare Hukuku aynı zamanda Statü hukukudur. Ø İdare Hukuku Bağımsız Bir Hukuk Dalıdır. Ø İdare Hukukunda işlemler Tek taraflıdır. Ø İdare Hukuku Mevzuat Birliği Olmayan (Tedvin Edilmemiş) Bir Ø İdare Hukukunun uygulanmasından doğan Uyuşmazlıklar İdari Hukuk Dalıdır. Yargıda Çözümlenir. Ø İdare Hukuku İçtihadi Bir Hukuk Dalıdır. 19/51 20/51 İDARE HUKUKUNA GİRİŞ İDARE HUKUKUNA GİRİŞ İdare Hukuku Sistemleri İdari Rejim Bugün idare hukukuna temel oluşturan ve temellerini kamu İdarenin faaliyet ve örgütlenmesine uygulanacak olan, genel hukuku ve özel hukuk ayrımının yapılıp yapılmamasından alan iki hukuk kurallarının dışında, idareye özgü bir takım hukuk kuralların s ist e m b ul un ma kta dı r. B un la rd an bir inc is i ül ke mi zd e de bulunduğu sistemdir. Bu sistemde idareye tanınmış kamu gücü uygulanan İdari Rejim dediğimiz Kıta Avrupası sistemi; ikincisi ise ayrıcalıkları da söz konusudur ve idare eylem ve işlemlerini bu Adli İdare Sistemi adı verilen Anglosakson sistemidir. ayrıcalıklara dayanarak yerine getirir. Bu rejimde, idare aleyhine açılacak davalara bakmakla yükümlü bulunan ve özel kişilerin tabi olduğu mahkemelerden ayrı, idare mahkemeleri bulunmaktadır. 21/51 22/51 İDARE HUKUKUNA GİRİŞ İDARE HUKUKUNA GİRİŞ Adli İdare Sistemi İdare Hukukunun Kaynakları Adli idare sisteminde, adli ve idari düzen üzerinde birliktelik Ø İdare hukukunun kaynaklarını asıl kaynaklar (doğrudan) ve yardımcı mevcuttur. Yani adli idare sisteminde idare hukukunun bir kaynaklar (dolaylı) olmak üzere ikiye ayırmak mümkündür. özgünlüğü ve ayrıklığı söz konusu değildir. Yardımcı Bu sistemin uygulandığı ülkelerde yargı bir bütündür. Asıl Kaynaklar Kaynaklar Yazılı İçtihat Yazılı Olmayan Doktrin 23/51 24/51 4  11/2/2024 İDARE HUKUKUNA GİRİŞ İDARE HUKUKUNA GİRİŞ Normlar Hiyerarşisi Anayasa Yazılı Kaynaklar THvÖ Yönelik Uluslararası Antlaşmalar Yazılı kaynaklar Anayasa, kanunlar, uluslararası antlaşmalar, Kanunlar, Uluslararası Antlaşmalar Cumhurbaşkanlığı kararnameleri ve yönetmeliklerdir. Yazılı CBK kaynaklar arasında normlar hiyerarşisi ilkesi geçerlidir. Yönetmelikler Adsız Düzenleyici İşlemler (Yönerge, Genelge vb.) 25/51 26/51 İDARE HUKUKUNA GİRİŞ İDARE HUKUKUNA GİRİŞ Yazılı Kaynaklar Yazılı Kaynaklar Ø Anayasa Ø Kanun Anayasa devletin temel yapısını, kuruluşunu, işleyişini, niteliklerini, Kanun yasama organı tarafından belirlenen, normlar hiyerarşisinde organlarını belirleyen ve devletin bireylerle olan ilişkileri ile kişilerin Anayasanın altında Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin üzerinde hak ve özgürlüklerini gösteren en temel belge ya da ana kanundur. yer alan kuralladır. 27/51 28/51 İDARE HUKUKUNA GİRİŞ İDARE HUKUKUNA GİRİŞ Yazılı Kaynaklar Yazılı Kaynaklar Kanun Ø Uluslararası Antlaşmalar Yasama organı Anayasaya aykırılık teşkil etmeden istediği konuda kanun çıkartabilmektedir. Ancak bunu yaparken Anayasanın temel Devletler arasında, milletlerarası alanda hak ve borç doğurmak, bunları değiştirmek veya ilke ve esaslarına uyulması gerekmektedir. sona erdirmek niyeti ile irade uyuşması ile meydana gelen hukuki işlemlerdir. Anayasamızın 90. maddesine göre usulüne göre yürürlüğe konulmuş milletlerarası antlaşmalar kanun hükmündedir. Yine aynı madde uyarınca; usulüne göre yürürlüğe konulmuş, temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası antlaşmalarla kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi halinde milletlerarası antlaşma hükümleri esas alınır. 29/51 30/51 5  11/2/2024 İDARE HUKUKUNA GİRİŞ İDARE HUKUKUNA GİRİŞ Yazılı Kaynaklar Ø Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi Yazılı Kaynaklar Anayasa referandumu sonrası kanunda yapıl an değişiklikle; Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi Cumhurbaşkanının yürütme yetkisine ilişkin konularda Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi çıkarma yetkisi verilmiştir. Anayasanın ikinci kısmının birinci ve ikinci bölümlerinde yer alan temel haklar, kişi hakları ve ödevleriyle dördüncü bölümde yer alan siyasi haklar ve ödevler Cumhurbaşkanl ığı Karar nam esi ile düzenlenemez. 31/51 32/51 İDARE HUKUKUNA GİRİŞ İDARE HUKUKUNA GİRİŞ Yazılı Kaynaklar Yazılı Kaynaklar Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile kanunlarda farklı hükümler Anayasada münhasıran kanunla düzenlenmesi öngörülen ya da bulunması halinde kanun hükümleri uygulanır. k an u n d a a ç ık ç a düz en l e n en ko n u la r d a C u m hu r b a ş k a nl ı ğ ı TBMM’nin aynı konuda kanun çıkarması durumunda Kararnamesi çıkarılamaz. Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi hükümsüz hale gelir. 33/51 34/51 İDARE HUKUKUNA GİRİŞ İDARE HUKUKUNA GİRİŞ Yazılı Kaynaklar Yazılı Kaynaklar Ø Yönetmelik Yönetmelik Anayasanın 124. maddesinde, Cumhurbaşkanı, Bakanlıklar ve kamu Yönetmelik çıkarma yetkisine sahip olan makamların kendi görev tüzelkişileri, kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve alanlarına ilişkin kanunların ve CBK’ların uygulanmasını sağlamaktır. Yönetmelikler başta Anayasa olmak üzere kanunlara ve CBK’lara CBK’ların uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak aykırı olamazlar. Cumhurbaşkanı, bakanlıklar ve kamu tüzelkişileri şartıyla, yönetmelikler çıkarabilirler, hükmü mevcuttur. yönetmelik çıkarabilirler. 35/51 36/51 6  11/2/2024 İDARE HUKUKUNA GİRİŞ İDARE HUKUKUNA GİRİŞ Ø Yazılı Olmayan Kaynaklar (Örf ve Adet Hukuku) Yazılı Olmayan Kaynaklar (Örf ve Adet Hukuku) Örf ve adet, toplum yaşantısı içerisinde uzun zamandan beri süregelen ve Hukuk sisteminde kabul edilebilmeleri için devlet tarafından bir tekrarlanan, uygulanmaları yönünde genel bir inancın oluştuğu, uyulmadığı müeyyideye tabi tutulmaları gerekmektedir. takdirde toplum tarafından tepkiyle karşılanan kuralların tümüdür. Ayrıca, örf ve âdetin hukuki boyutta anlam kazanabilmesi için Örf ve adet kurallarının idare hukuku alanındaki karşılığı “idari teamüllerdir”. süreklilik göstermesi, toplum içerisinde genel inanç haline gelmesi İdari teamüllerin, özellikle “idarenin istikrarı” ve “hukuk güvenliği” ilkeleri ve devlet desteği ile bir yaptırıma bağlanması gerekmektedir. bağlamında ele alındığı ve bu itibarla idare hukukunun kaynakları arasında sayıldığı ifade edilmelidir. 37/51 38/51 İDARE HUKUKUNA GİRİŞ İDARE HUKUKUNA GİRİŞ Yardımcı Kaynaklar Ø İçtihat Yazılı Olmayan Kaynaklar (Örf ve Adet Hukuku) İçtihat, yasada veya örf ve âdet hukukunda uygulanacak kuralın Ancak bu kurallar yazılı hukuk kurallarıyla birlikte açıkça ve tereddütsüz olarak bulunmadığı konularda, yargıcın veya değerlendirildiğinde, kanunlar karşısında aykırılık teşkil etmemesi hukukçunun düşüncelerinden doğan sonuçlardır. önemlidir. 39/51 40/51 İDARE HUKUKUNA GİRİŞ İDARE HUKUKUNA GİRİŞ Yardımcı Kaynaklar Yardımcı Kaynaklar İçtihat Ø Doktrin (Öğreti) İçtihatlar diğer uyuşmazlıklar için içtihadı birleştirme kararı olmadığı Doktrin idare hukuku dalında çalışma gösteren kimselerin bu sürece bağlayıcılık kazanmamaktadır. konularda açıklamış oldukları bilimsel görüş ve çalışmalarıdır. İdare hukuku içtihadı bir hukuk dalıdır ve gelişimini yargısal Öğretideki görüşlerin her ne kadar bir bağlayıcılığı bulunmasa da içtihatlar üzerinde sürdürmektedir. idare hukukunun dağınık halde bulunmasının bir sonucu olarak, görüş ve düşüncelerin mahkeme kararlarında önemli bir yeri bulunmaktadır. 41/51 42/51 7  11/2/2024 İDARE HUKUKUNA GİRİŞ İDARE HUKUKUNA GİRİŞ 1-Hukuk Devleti İlkesi İdare Hukukuna Hakim Olan İlkeler Hem yönetilenlerin hem de yönetenlerin, yani idarenin, hukuk sistemine bağlı kaldığı ve saygı duyduğu bir anlayıştır. Anayasası’nın 2. maddesinde Türkiye Hukuk Devleti İlkesi Cumhuriyeti Devletinin bir hukuk devleti olduğundan bahsedilmektedir. Eşitlik İlkesi Hukuk devleti ilkesi siyasal iktidarın, elinde bulundurduğu gücü keyfi olarak kullanmasının engellenmesi maksadıyla, hukuk ile sınırlandır ılmasını Sosyal Devlet İlkesi öngörmektedir. 43/51 44/51 İDARE HUKUKUNA GİRİŞ İDARE HUKUKUNA GİRİŞ Hukuk Devleti İlkesinin Unsurları Hukuk Devleti İlkesinin Unsurları Ø Temel Hak ve Özgürlüklerin Güvence Altına Alınmış Olması Ø İdarenin Faaliyetlerinin Önceden Belirlenebilir Olması Ø Kanunların Anayasaya Uygunluğunun Yargısal Denetimi Ø İdarenin Yargısal Denetimi ve Mali Sorumluluğu Ø İdarenin Kanuniliği (Yasal Yönetim) Ø Mahkemelerin Bağımsızlığı ve Yargıç Güvencesi 45/51 46/51 İDARE HUKUKUNA GİRİŞ İDARE HUKUKUNA GİRİŞ 2-Eşitlik İlkesi 2-Eşitlik İlkesi Ø Madde 10 – Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, Eşitlik kavramını üç kategoride toplamak mümkündür. din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir. Ø Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir. Devlet, bu eşitliğin yaşama Ø Sosyal Eşitlik geçmesini sağlamakla yükümlüdür. Ø Bu maksatla alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı olarak yorumlanamaz. Çocuklar, yaşlılar, özürlüler, harp ve vazife şehitlerinin Ø Siyasal Eşitlik dul ve yetimleri ile malul ve gaziler için alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı sayılmaz. Ø Hukuksal Eşitliktir 47/51 48/51 8  11/2/2024 İDARE HUKUKUNA GİRİŞ İDARE HUKUKUNA GİRİŞ Eşitlik İlkesi; Eşitlik İlkesi; Sosyal eşitlik, vatandaşların ırk, din, dil, cinsiyet, sınıf ya da Siyasal eşitlik, seçme ve seçilme hakkının yansıması olarak ekonomik nedenlerle ayrıma, farklı işlem ya da muameleye tabi siyasal düzene doğrudan ya da dolaylı olarak katılmaktır. tutulmamasını ifade etmektedir. Hukuksal eşitlik ise, kişilerin kanunlar önündeki eşit olması anlamına gelmektedir. 49/51 50/51 İDARE HUKUKUNA GİRİŞ İDARE HUKUKUNA GİRİŞ 3-Sosyal Devlet İlkesi 3-Sosyal Devlet İlkesi Sosyal devlet, insan haklarına dayanan, kişilerin huzur, refah ve Devletin sosyal barışı ve sosyal adaleti sağlamak amacıyla sosyal ve mutluluk içinde yaşamalarını güvence altına alan, kişi hak ve özgürlükleriyle kamu yararı arasında adil bir denge kurabilen, ekonomik hayata aktif müdahalesini meşru ve gerekli gören bir milli gelirin adalete uygun biçimde dağıtılması için gereken önlemleri alan, her alanda adaletli bir hukuk düzeni kurup bunu anlayışı ifade eder. geliştirerek sürdüren, güçsüzleri güçlüler karşısında koruyarak sosyal adaleti ve toplumsal dengeleri gözeten devlettir. 51/51 52/53 İDARE HUKUKU İdare Hukukuna Giriş Ünite:1 Ders:1 53/53 9  11/2/2024 İDARİ TEŞKİLAT Ø Bu ünitenin sonunda; - İdari Teşkilatın Temel İlkelerini, İDARE HUKUKU - Kamu İdaresi Kamu Kurumu Ayrımı İdari Teşkilat -Türk İdare Teşkilatı (Merkezi İdare ) konularını öğrenmiş Ünite:2 Ders 1/2 olacaksınız. 2/82 İDARİ TEŞKİLAT İDARİ TEŞKİLAT İdari Teşkilat Temel İlkeleri 1-Merkezden yönetim Ø Merkezden yönetim, Merkezden yönetim ilkesi anayasal bir ilkedir. Anayasanın 123’ncü Ø Yerinden yönetim, maddesine göre idarenin kuruluş ve görevleri, merkezden yönetim ve yerinden yönetim esaslarına dayanmaktadır. Merkeziyetçilik, Ø Devlet ve Kamu Tüzel Kişiliği y er in d en yö ne ti m ku r ulu ş la rı na b ı ra kı lm am ış o l an k a mu Ø İdarenin Bütünlüğü Hiyerarşi hizmetlerinin doğrudan doğruya merkezi idare tarafından İdari Vesayet yürütülmesini öngören bir ilkedir. 3/82 4/82 İDARİ TEŞKİLAT İDARİ TEŞKİLAT 1-Merkezden yönetim 1-Merkezden yönetim Örneğin; İçişleri Bakanlığı tarafından sunulan kolluk hizmeti, Merkezden yönetimin; bütünlük, kalkınmada dengeli dağılım, Sağlık Bakanlığı tarafından sunulan sağlık hizmeti, Adalet Bakanlığı maliyet etkinliği ve ölçek ekonomisi, uygulama standartlık, iletişim tarafından sunulan hizmetler, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından kolaylığı, tarafsızlık ve yerel baskılardan etkilenmeme gibi sunulan ilk ve orta öğretim hizmetleri merkezden yönetim ilkesi avantajlarının yanı sıra kamu hizmetlerinde gecikme, kırtasiyecilik, gereği merkezi idare tarafından yerine getirilmektedir. yerel gereksinimleri yeterince karşılayamama, demokratik katılım gibi konularda dezavantajlarının olduğu da literatürde dile getirilen hususlardır. 5/82 6/82 1  11/2/2024 İDARİ TEŞKİLAT İDARİ TEŞKİLAT 2-Yerinden Yönetim İlkesi Yerinden Yönetim Kuruluşları Yerinden yönetim ilkesi, merkezden yönetim ilkesini Yerinden yönetim kuruluşları, merkezî idarenin dışında, tamamlayan Anayasal bir ilkedir. Yerinden yönetim ilkesi, adem- belli bir özerkliğe ve tüzel kişiliğe sahip, kendilerine özgü i merkeziyet olarak da ifade edilmektedir. Yerinden yönetim bütçeleri ve karar mekanizmaları olan kamu kuruluşlarıdır. ilkesi, bazı kamu hizmetlerinin merkezi idare dışında yer alan Genel olarak bu kuruluşlar, hizmetlerini kendi organları eliyle kamu tüzel kişileri tarafından yürütülmesini ifade etmektedir. yürütmektedir. Yerinden yönetim kuruluşları; yer yönünden ve hizmet yönünden olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. 7/82 8/82 İDARİ TEŞKİLAT İDARİ TEŞKİLAT Yer Yönünden Yerinden Yönetim Kuruluşları belli bir coğrafi Hizmet Yönünden Yerinden Yönetim Kuruluşları ise belli bir alanla sınırlı, ancak hizmet açısından mahalli ihtiyaçlar coğrafi alanla sınırlı olmadan belli bir hizmete özgülenmiş kamu doğrultusunda geniş bir yelpazeye sahip kamu idareleridir. kurumlarıdır. Anayasada yer alan yer yönünden yerinden yönetim kuruluşları, Hizmet yönünden yerinden yönetim kuruluşları, özel uzmanlık ve Belediyeler, İl Özel İdareleri ve Köylerdir. teknik bilgi gerektiren kamu hizmetlerini sunmak üzere kurulmaktadır. TRT, üniversiteler, kamu iktisadi teşebbüsleri, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları en çok bilinen hizmet yönünden yerinden yönetim kuruluşlarıdır 9/82 10/82 İDARİ TEŞKİLAT İDARİ TEŞKİLAT 4271 Sayılı Türk Medeni Kanunu KİŞİLİK 3-Devlet Tüzel Kişiliği ve Kamu Tüzel Kişiliği İlkesi I. Hak ehliyeti Madde 8 - Her insanın hak ehliyeti vardır. Buna göre bütün insanlar, hukuk düzeninin sınırları içinde, Kişi, irade açıklayabilen, hukuki işlemler yapabilen, malvarlığına haklara ve borçlara ehil olmada eşittirler. sahip olabilen, hak ve borç altına girebilen, hak ve sorumluluk A. Tüzel kişilik sahibi varlıklardır. Madde 47- Başlı başına bir varlığı olmak üzere örgütlenmiş kişi toplulukları ve belli bir amaca özgülenmiş olan bağımsız mal toplulukları, kendileri ile ilgili özel hükümler uyarınca tüzel kişilik Kişiler "gerçek" ve "tüzel" kişiler olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. kazanırlar. Amacı hukuka veya ahlâka aykırı olan kişi ve mal toplulukları tüzel kişilik kazanamaz. 11/82 12/82 2  11/2/2024 İDARİ TEŞKİLAT İDARİ TEŞKİLAT 3-Devlet Tüzel Kişiliği ve Kamu Tüzel Kişiliği İlkesi 4-İdarenin Bütünlüğü İlkesi ü Devlet Tüzel Kişiliği” ile ifade edilen yaygın kabul görmüş şekli ile ü 1982 Anayasası’nın 123. maddesinde bulunan "İdare, kuruluş ve "Merkezi İdare" ya da "Genel İdare "dir. Devlet, diğer bir ifade ile merkezi ya da görevleriyle bir bütündür ve kanunla düzenlenir." hükmü idarenin bir genel idare, Cumhurbaşkanı ve bakanlar başta olmak üzere merkez teşkilatı ile bütünlük arz ettiğini göstermekte, aynı zamanda güvence altına da bu merkez teşkilatın bölge, il ve ilçedeki taşra teşkilatını kapsamaktadır. almaktadır. Merkezi yönetim ve onun taşra teşkilatı tek olan Devlet Tüzel Kişiliği ile temsil ü Bu bütünlüğün sağlanmasında en önemli enstrümanlar "hiyerarşi" edilmektedir. ve "vesayet" araçlarıdır. Bir idari kuruluş içinde bütünlük ve uyum ü Devlet tüzel kişiliği dışında olan ve çoğunluğunu yerinden yönetim "hiyerarşi", merkezi yönetim ile yerel yönetimler ya da diğer kamu tüzel kuruluşların ın olu şturd uğu tüzel kişiliklere is e Kamu Tüze l Kişiliği kişilikleri arasındaki bütünlük ve uyum ise "vesayet" ile sağlanmaktadır. denilmektedir. Kamu tüzel kişiliği ancak kanunla veya Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile kurulur. 13/82 14/82 İDARİ TEŞKİLAT İDARİ TEŞKİLAT Hiyerarşik Denetim Vesayet Denetimi ü Hiyerarşik denetim, denetimi altındaki kişiler üzerinde hem ü Devlet tüzel kişiliği yani merkezi idare ile diğer tüzel kişilikler hukukilik hem de yerindelik denetimi yapmayı ve icra edilen eylem ve arasında ise hiyerarşik değil, vesayet ilişkisi bulunmaktadır. İdari işlemleri değiştirebilmeyi, iptal etmeyi, yürürlükten kaldırmayı, yerine vesayet, merkezi idare dışındaki kamu tüzel kişilerinin eylem ve geçip işlem tesis etmeyi, emrindeki kişileri atamayı, cezalandırma ve işlemlerinin ülke düzeyinde merkezi idare ile uyumlu olmasının ödüllendirmeyi sağlamaktadır. Bu noktada il jandarma komutanı ile ilçe sağlanması açısından önemli bir denetim aracıdır. jandarma komutanı veya karakol komutanı arasındaki denetim yetkisi ü İdari vesayet bağlamında kullanılabilecek yetkiler; onama, hiyerarşik denetim yetkisi olmakta, karakol komutanının verdiği bir emri onamama, erteleme, iptal etme ve idari yargıda dava açmadır. uygun görmeyen bir ilçe jandarma komutanı bu emri iptal edip aynı konuda yeni bir emir verebilmektedir. 15/82 16/82 TÜRKİYE CUMHURİYET ANAYASASINDA İDARE TÜRKİYE CUMHURİYET ANAYASASINDA İDARE Ø Üniter devlet yapılanmasına sahip Türkiye’de, tarihi, kültürel, sosyal, politik ve güvenlik gerekçeleri ile merkezden yönetim ilkesi teşkilatlanmada ağırlıklı yön olmuştur. Ø Türkiye Cumhuriyeti Anayasa'sının üçüncü kısmında "Cumhuriyetin Temel O r g a n l a r ı " y a s a m a , y ü r ü t m e v e y a r g ı o lm a k ü z e r e ü ç b ö l ü m d e Ø Ancak son yıllarda yaşanan ekonomik krizler sonrası alınan düzenlenmektedir. İdareye ilişkin genel hususlar, ikinci bölümdeki yürütmenin tedbirler ve yeni kamu işletmeciliği, yönetişim gibi yönetim kuram içinde 123.-127. maddeler arasında yer almaktadır. ve anlayışları, bu ağırlığın yerinden yönetim ilkesine doğru Ø Her ne kadar idare Anayasa içinde bir bölüm altında toplanmış gözükse de kaymasına imkân tanımaktadır. diğer kısım ve bölümler içerisinde de idareye ilişkin düzenlemeler yer almaktadır. 17/82 18/82 3  11/2/2024 TÜRKİYE CUMHURİYET ANAYASASINDA İDARE KAMU İDARESİ VE KAMU KURUMU AYRIMI Ø 1982 Anayasası’nın 126. maddesinde "İllerin idaresi yetki genişliği esasına dayanır." hükmü bulunmaktadır. Bu noktada yetki genişliği ilkesi, merkezden yönetimin biraz yumuşatılmış bir şekli olarak karşımıza KAMU İDARELERİ VE KAMU KURUMLARI çıkmaktadır. Yani, yetki genişliği ile genel yönetimin taşra kuruluşlarında görevli yüksek kamu görevlilerine belli konularda kendiliğinden karar alma ve uygulama yetkisi tanınmaktadır. Ancak yetki genişliği hiyerarşik denetimi kaldırmaz. Ø Kamu tüzel kişileri, kişi topluluğu ve mal topluluğu olmalarına göre “kamu idareleri” ve “kamu kurumları” olarak ikiye ayrılırlar. Ø Yetki genişliğinin bugün itibariyle vücut bulmuş şekli illerin idaresinde ve valiye tanınan yetkide görülmektedir. Ø Kamu idareleri kişi topluluğu kamu kurumları ise mal topluluğu şeklindedir. 19/82 20/82 KAMU İDARESİ VE KAMU KURUMU AYRIMI KAMU İDARESİ VE KAMU KURUMU AYRIMI Ø Belli bir coğrafi alanda birlikte yaşayan insan topluluklarının Ø Belli bir malvarlığının belli bir amaca tahsis edilmesi suretiyle oluşturduğu kamu tüzel kişilerine kamu idareleri denmektedir. oluşan kamu tüzel kişilerine ise kamu kurumları denmektedir. Ø Kamu idareleri temelde devlet tüzel kişiliği, il özel idaresi, Ø Kamu kurumları kamu idareleri gibi sınırlı olmayıp, sayı olarak belediye ve köy olmak üzere dört tanedir. fazla ve nitelik olarak çeşitlidirler. Hizmet yerinden yönetim kuruluşları kamu kurumu olarak da adlandırılmaktadır. Ø Kamu idareleri genelde insanların bir araya gelmesiyle ortaya çıkan kamu tüzel kişileridir. 21/82 22/82 KAMU İDARESİ VE KAMU KURUMU AYRIMI KAMU İDARESİ VE KAMU KURUMU AYRIMI Ø Yaygın olarak bilinen kamu kurumlarına, TRT, TÜBİTAK, SGK, Kişi Topluluğu-Mal Topluluğu Olmasına Göre Kamu Tüzel Kişileri meslek kuruluşları örnek verilebilir. Diğer bir ifade ile mal topluluklarıyla ortaya çıkan kamu tüzel kişilerine kamu kurumları Kişi Topluluğu Mal Topluluğu denir. Ø “Kamu kurumları" ve "kamu idareleri", dışında üçüncü bir tür Kamu Kurumları Kamu İdareleri kamu tüzel kişisi yoktur. Ø Kamu kurumları kamu idareleri tarafından kurulur. Devlet, Üniversiteler, TRT, KİT’ler İl Özel İdaresi, Belediye, SGK, Emekli Sandığı, TÜBİTAK, Ø Kamu kurumlarının varlık sebebi, bir kamu hizmetinin Köy Meslek Kuruluşları vs. yürütülmesidir. 23/82 24/82 4  11/2/2024 İdari Teşkilat İdari Teşkilat Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı 25/82 26/82 İDARİ TEŞKİLAT İDARİ TEŞKİLAT Cumhurbaşkanı Cumhurbaşkanı ü Cumhurbaşkanı, 40 yaşını doldurmuş, yükseköğrenim yapmış, - T.C. ANAYASASI Madde 104: Cumhurbaşkanı Devletin başıdır. Yürütme milletvekili seçilme yeterliliğine sahip Türk vatandaşları arasından, yetkisi Cumhurbaşkanına aittir. Cumhurbaşkanı, Devlet başkanı sıfatıyla doğrudan halk tarafından seçilir. Türkiye Cumhuriyetini ve Türk Milletinin birliğini temsil eder; Anayasanın ü Cumhurbaşkanının görev süresi 5 yıldır. Bir kimse en fazla iki defa uygulanmasını, Devlet organlarının düzenli ve uyumlu çalışmasını temin Cumhurbaşkanı seçilebilir. eder. 27/82 28/82 İDARİ TEŞKİLAT İDARİ TEŞKİLAT Cumhurbaşkanı Cumhurbaşkanının Görev ve Yetkileri ü Cumhurbaşkanlığına, siyasi parti grupları, en son yapılan genel Ø Anayasanın uygulanmasını, Devlet organlarının düzenli ve seçimlerde toplam geçerli oyların tek başına veya birlikte en az uyumlu çalışmasını temin eder. yüzde beşini almış olan siyasi partiler ile en az 100.000 seçmen Ø Gerekli gördüğü takdirde, yasama yılının ilk günü Türkiye aday gösterebilir. Büyük Millet Meclisinde açılış konuşmasını yapar. 29/82 30/82 5  11/2/2024 İDARİ TEŞKİLAT İDARİ TEŞKİLAT Cumhurbaşkanının Görev ve Yetkileri Ø Ülkenin iç ve dış siyaseti hakkında Meclise mesaj verir. Bakanlıklar Ø Kanunları yayımlar. Genel idarenin üzerine aldığı kamu hizmetlerini, konularına göre Ø Üst kademe kamu yöneticilerini atamak ve görevlerine son vermek teşkilatlanarak yerine getirmektedirler. Her Bakanlık, yürüttüğü kamu hizmeti alanında devlet tüzel kişiliğini temsil etmektedir. Ø Yeni sistemde Cumhurbaşkanına verilen en önemli yetkilerden biri de C u m h u r b a ş k a n l ı ğ ı K a r a r n a m e s i ç ı k a r m a y e t k i s i d i r. B u b a ğ l a m d a Bakanlıkların devlet tüzel kişiliğinden ayrı birer tüzel kişilikleri Cumhurbaşkanı, yürütme yetkisine ilişkin konularda Cumhurbaşkanlığı bulunmamaktadır. kararnamesi çıkarabilmektedir. 31/82 32/82 İDARİ TEŞKİLAT Bakanlıklar § Bakanlar milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olanlar arasından Cumhurbaşkanı tarafından atanmakta ve görevden alınabilmektedir. § TBMM üyeleri, bakan olarak atanırlarsa milletvekillikleri sona ermektedir. § Bakan, bakanlık kuruluşunun en üst amiridir. § Bakanlar Cumhurbaşkanına karşı sorumludur. 33/82 34/82 İDARİ TEŞKİLAT İDARİ TEŞKİLAT Politika Kurulları Politika Kurulları ü Bilim, Teknoloji ve Yenilik Politikaları Kurulu. Ø Cumhurbaşkanlığı bünyesinde; ü Eğitim ve Öğretim Politikaları Kurulu. Ø Alınacak kararlar ve oluşturulacak politikalarla ilgili öneriler ü Ekonomi Politikaları Kurulu, geliştirmek, ü Güvenlik ve Dış Politikalar Kurulu, Ø Görev alanlarına giren konularda kamu kurum ve kuruluşlarına görüş vermek, yapılan çalışmalarla ilgili Cumhurbaşkanına rapor ü Hukuk Politikaları Kurulu. sunmak, 35/82 36/82 6  11/2/2024 İDARİ TEŞKİLAT İDARİ TEŞKİLAT Politika Kurulları ü Kültür ve Sanat Politikaları Kurulu, Cumhurbaşkanlığı Ofisleri Ø Dijital Dönüşüm Ofisi ü Sağlık ve Gıda Politikaları Kurulu, Ø Finans Ofisi ü Sosyal Politikalar Kurulu, ü Yerel Yönetim Politikaları Kurulu Ø İnsan Kaynakları Ofisi Ø Yatırım Ofisi 37/82 38/82 İDARİ TEŞKİLAT İDARİ TEŞKİLAT Cumhurbaşkanlığına Bağlı Kurum ve Kuruluşlar Cumhurbaşkanlığına Bağlı Kurum ve Kuruluşlar Ø Devlet Arşivleri Başkanlığı Ø Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanlığı Ø Devlet Denetleme Kurulu Ø Milli Saraylar İdaresi Başkanlığı Ø Diyanet İşleri Başkanlığı Ø Savunma Sanayii Başkanlığı Ø İletişim Başkanlığı Ø Strateji ve Bütçe Başkanlığı Ø Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği Ø Türkiye Varlık Fonu’dur. 39/82 40/82 İdari Teşkilat İdari Teşkilat Merkeze Yardımcı Kuruluşlar Merkezi İdarenin Taşra Teşkilatı 41/82 42/82 7  11/2/2024 İDARİ TEŞKİLAT İDARİ TEŞKİLAT Merkezi İdarenin Taşra Teşkilatı İl Genel İdaresi Ø 1982 Anayasası’nda mülki idari teşkilatlanmasının, coğrafya İl genel idaresinin Vali, İl İdaresi Kurulu ve İl müdürlükleri olmak durumuna, ekonomik şartlara ve kamu hizmetlerinin gereklerine üz er e ol ma k üze re 3 tem e l bir im i ve diğ er ida ri b i ri ml er i göre, iller ve diğer kademeli bölümler şeklinde olacağını ifade bunmaktadır. etmektedir.(Md.126) İllerin idaresi, yetki genişliği esasına dayanmaktadır. Ø 5442 sayılı İl İdaresi Kanunu, mülki idare bölümlerini il ve ilçe İllerin kurulması kaldırılması kanunla; sınırların değiştirilmesi CB olmak üzere düzenlemiştir. Onayı yapılabilmektedir. 43/82 44/82 İDARİ TEŞKİLAT İDARİ TEŞKİLAT İl Genel İdaresi (Vali) İl Genel İdaresi (Vali) § Valilik, siyasal nitelik taşıyan bir kamu görevidir. Valiler, ilde İl idaresi kanununa göre vali, ilin emniyet ve asayişinden birinci Cumhurbaşkanının temsilcisi ve idari yürütme vasıtasıdır. derecede sorumlu makamdır. Vali, il sınırları içinde suç işlenmesini § Valiler, Cumhurbaşkanının Kararı ile atanmaktadırlar. önlemek, kamu düzenini ve güvenliğini korumak için gereken tedbirleri almakla yükümlüdür. 45/82 46/82 İDARİ TEŞKİLAT İDARİ TEŞKİLAT İl Genel İdaresi (İl İdare Kurulu) İl Genel İdaresi (İl İdare Şube Başkanları) Vali ya da vali yardımcısının başkanlığında, ü İl Defterdarlığı (Maliye Bakanlığı), - Hukuk işleri müdürü, ü İl Milli Eğitim Müdürlüğü (Milli Eğitim Bakanlığı) - Defterdar, ü İl Sağlık Müdürlüğü (Sağlık Bakanlığı) - İl Millî eğitim müdürü, ü Tarım ve Orman İl Müdürlüğü (Tarım ve Orman Bakanlığı) - İl Sağlık müdürü, ü Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü (Çevre ve Şehircilik Bakanlığı) - Çevre ve Şehircilik il müdürü, - İl Tarım ve Orman müdüründen oluşmaktadır. 47/82 48/82 8  11/2/2024 İDARİ TEŞKİLAT İDARİ TEŞKİLAT İl Genel İdaresi (İl İdare Şube Başkanları) İlçe Genel İdaresi ü Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü ile Çalışma ve İş İlçe idaresi anayasal bir kurum değil yasalarla düzenlenmiş bir yapıdır. Kurumu İl Müdürlüğü Anayasa’nın 126. maddesinde Türkiye’nin, merkezî idare kuruluşu bakımından, ü Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü coğrafya durumuna, ekonomik şartlara ve kamu hizmetlerinin gereklerine göre, ü Ticaret İl Müdürü illere; illerin de diğer kademeli bölümlere ayrılabileceği belirtilmekte, ilçe ü İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü idaresinden açıkça bahsetmemektedir. ü Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüğü 49/82 50/82 İDARİ TEŞKİLAT İDARİ TEŞKİLAT İlçe Genel İdaresi İlçe Genel İdaresi İlçelerin kurulması, kaldırılması, merkezlerinin belirtilmesi ve isimlerinin İlçe idaresi; değiştirilmesi, bir ilçenin bir ilden ayrılarak başka bir ile bağlanması kanunla olmaktadır. Ø Kaymakam, Her ilde birden çok ilçe vardır. İl merkezî ile bir ilde hiçbir ilçeye bağlı Ø İlçe idare kurulu olma yan b elde ve kö ylerin ol uştur duğu bir ime d e me rkez il çe Ø İlçe İdare Şube başkanlarından oluşur. denilmektedir. 51/82 52/82 İDARİ TEŞKİLAT İDARİ TEŞKİLAT İlçe Genel İdaresi (Kaymakam) İlçe Genel İdaresi (Kaymakam) Kaymakamın yetki genişliği ilkesi doğrultusunda “genel emir” çıkarma Ø İlçe idaresinin en büyük yönetim organı ve başı Kaymakamdır. yetkisinin BULUNMAMAKTADIR. Sadece kamu düzeni alanında düzenleyici Ø Kaymakam ilçede Cumhurbaşkanının idari yürütme makamıdır.(İl İd.K. Md.27). emirler ve genelgeler çıkarabilirler. Ø Kaymakamlık makamı da 3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesine gereği Kaymakamın İl İdaresi Kanununun 11/d maddesi gereği emrindeki kolluk Cumhurbaşkanı onayı ile atanmaktadır. Ancak kaymakamlar II sayılı cetvelde kuvvetleriyle bastırmayacağı büyüklükte olağanüstü ve ani olayların olması yer aldığından görev süreleri valilerde olduğu şekilde Cumhurbaşkanı görev durumunda en yakın askeri birlikten yardım isteme yetkisi süresine bağlı değildir. BULUNMAMAKTADIR. Bu isteğini vali kanalıyla talep edebilmektedir. Ø Kaymakamlık valilik gibi bir istisnai memurluk DEĞİLDİR. Valinin devletin temsilcisi sıfatıyla yabancı ülke konsoloslukları ve sınır makamlarıyla ilişkide bulunması yetkisi de kaymakamda BULUNMAMAKTADIR. 53/82 54/82 9  11/2/2024 İDARİ TEŞKİLAT İDARİ TEŞKİLAT İlçe Genel İdaresi (İlçe İdare Şube Başkanları) İlçe Genel İdaresi (İlçe İdare Kurulu) ü Kaymakamın başkanlığında; ü Gençlik ve Spor İlçe Müdürlükleri (Gençlik ve Spor Bakanlığı), ü Yazı işleri müdürü, ü Mal Müdürlüğü (Hazine ve Maliye Bakanlığı), ü Mal müdürü, ü İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü (Milli Eğitim Bakanlığı) ü Hükümet tabibi (ilçe sağlık müdürü), ü İlçe Sağlık Müdürlüğü (Sağlık Bakanlığı) ü İlçe milli eğitim müdürü, ü Ziraat mühendisi, ü Veterinerden oluşmaktadır. 55/82 56/82 İDARİ TEŞKİLAT İDARİ TEŞKİLAT Bölge İdareleri Anayasamıza göre illerin üstünde, birden fazla ili kapsayabilecek İlçe Genel İdaresi (İlçe İdare Şube Başkanları) bölge idaresi kurulabilmesi mümkündür. Anayasa'nın 126/3'üncü ü Tarım ve Orman İlçe Müdürlüğü maddesinde, "Kamu hizmetlerinin görülmesinde verim ve uyum sağlamak amacıyla, birden çok ili içine alan merkezi idare teşkilatı ü Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler İlçe Müdürlüğü kurulabilir. ü İlçe Nüfus Müdürlüğü(İçişleri Bakanlığı)’dür. Türkiye'de bugün itibariyle mülki idare kademesi olarak il idareleri ni kapsayan, illerin üzerinde bir bölge idaresi bulunmamaktadır. 57/82 58/82 YERİNDEN YÖNETİM KURULUŞLARI YERİNDEN YÖNETİM KURULUŞLARI Anayasanın 127. maddesine göre yerel yönetimler, "... il, belediye ve köy halkının mahallî müşterek ihtiyaçlarını karşılamak üzere, kuruluş esasları kanunla belirtilen ve karar organları yine kanunda gösterilen seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan kamu tüzel kişileri" olarak tanımlanmıştır. 59/82 60/82 10  11/2/2024 YERİNDEN YÖNETİM KURULUŞLARI YERİNDEN YÖNETİM KURULUŞLARI Anayasal tanımlamadan da anlaşılacağı gibi ülkemizde mahallî idareler, Øİl özel idareleri, ØBelediyeler ØKöyler 61/82 62/82 YERİNDEN YÖNETİM KURULUŞLARI Yer Yönünden Yerinden Yönetim Kuruluşları Mahalli İdarelere (Yerel İdareler) Yön Veren İlkeler İl Özel İdareleri Ø Mahallî idareler birer kamu tüzel kişisidir. İl özel idareleri; ilin ve il sınırları içindeki halkın mahallî müşterek nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan ve karar organı Ø Mahallî idarelerin genel karar organlarının, kanunda belirtilen seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan, idari ve malî özerkliğe seçmenler tarafından seçilir. sahip kamu tüzel kişiliğine sahip kuruluşlardır Ø Merkezî idarenin, mahallî idareler üzerinde "idari vesayet" yetkisi bulunur. Ancak büyükşehir olarak belirlenmiş olan illerde il özel idaresi teşkilatı bulunmamaktadır. 63/82 64/82 Yer Yönünden Yerinden Yönetim Kuruluşları Yer Yönünden Yerinden Yönetim Kuruluşları İl Özel İdareleri İl Genel Meclisi İl özel idarelerinin Organları; İl özel idaresinin karar organıdır ve ilgili kanunda gösterilen esas Øİl genel meclisi ve usullere göre ildeki seçmenler tarafından seçilmiş üyelerden Øİl encümeni oluşmaktadırlar. ØValidir İl Genel Meclisi'nin başkanı, meclis tarafından yapılan seçimle belirlenmektedir. 65/82 66/82 11  11/2/2024 Yer Yönünden Yerinden Yönetim Kuruluşları Yer Yönünden Yerinden Yönetim Kuruluşları İl Encümeni İl Encümeni İl encümeni valinin başkanlığında, genel sekreter ile il genel meclisinin her yıl kendi üyeleri arasından seçeceği üç üye ve valinin her yıl birim amirleri İl encümeni, il özel idaresinin karar, danışma ve yürütme organı olarak arasından seçeceği iki üyeden oluşur. Valinin katılamadığı encümen karşımıza çıkmaktadır. toplantısına genel sekreter başkanlık eder. Encümenin kolluk açısından en önemli görevi belediye sınırları dışındaki umuma açık yerlerin açılış ve kapanış saatlerini belirlemektir. 67/82 68/82 Yer Yönünden Yerinden Yönetim Kuruluşları Yer Yönünden Yerinden Yönetim Kuruluşları Vali Belediye Merkezi İdarenin taşradaki il genel yönetiminin başı olan ve hem devleti hem de hükümeti temsil eden Vali; aynı zamanda il özel idaresinin de Belediye, beldenin ve belde sakinlerinin mahallî müşterek başı, bu kamu tüzel kişiliğinin temsilcisi ve vesayet makamıdır. nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan ve karar organı seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan, idari ve malî özerkliğe Merkezi İdarenin taşradaki il genel yönetiminin başı olan ve hem devleti sahip kamu tüzel kişiliğini haiz mahallî yönetim birimidir. hem de hükümeti temsil eder. Nüfusu 5 b in ve üzeri olan yerleşim birimlerinde belediye kurulabilmektedir. İl ve ilçe merkezlerinde belediye kurulması zorunludur. 69/82 70/82 Yer Yönünden Yerinden Yönetim Kuruluşları Yer Yönünden Yerinden Yönetim Kuruluşları Belediyenin Organları Belediye Meclisi Ø Belediye Meclisi Belediyenin karar organı olarak faaliyet göstermektedir. Ø Belediye Encümeni Belediye meclisi, üye tam sayısının salt çoğunluğuyla toplanmakta ve katılanların salt çoğunluğuyla karar vermektedir. Ancak, karar Ø Belediye Başkanıdır. yeter sayısı, üye tam sayısının dörtte birinden az olamamaktadır. 71/82 72/82 12  11/2/2024 Yer Yönünden Yerinden Yönetim Kuruluşları Yer Yönünden Yerinden Yönetim Kuruluşları Belediye Encümeni Belediye Başkanı Belediye encümeninin görevleri Belediye Kanununda Belediye idaresinin başı ve belediye tüzel kişiliğinin temsilcisidir. düzenlenmiş olup daha ziyade belediye meclis kararlarının Belediye başkanı, görevinin devamı süresince siyasî partilerin uygulayıcısı konumunda faaliyet yürütmektedir. yönetim ve denetim organlarında görev alamamakta, profesyonel Belediye encümenin kolluk açısından en önemli görevi umuma spor kulüplerinin başkanlığını yapamamakta ve yönetiminde açık yerlerin açılış ve kapanış saatlerini belirlemektir. bulunamamaktadır. 73/82 74/82 Yer Yönünden Yerinden Yönetim Kuruluşları Yer Yönünden Yerinden Yönetim Kuruluşları Büyükşehir Belediyesi Büyükşehir Belediyesinin Organları Büyükşehir belediyesi, sınırları il mülki sınırı olan ve sınırları Ø Büyükşehir Belediye Meclisi içerisindeki ilçe belediyeleri arasında koordinasyonu sağlayan; Ø Büyükşehir Belediye Encümeni idarî ve malî özerkliğe sahip olarak kanunlarla verilen görev ve Ø Büyükşehir Belediye Başkanı sorumlulukları yerine getiren, yetkileri kullanan; karar organı seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan kamu tüzel kişisi olarak tanımlanmaktadır. 75/82 76/82 Yer Yönünden Yerinden Yönetim Kuruluşları Yer Yönünden Yerinden Yönetim Kuruluşları Köy Köyün Organları Nüfusu 150’den çok ve 2.000’den az olan yerleşim yerlerinde köy Ø Köy Derneği idaresi kurulmaktadır. Ø İhtiyar Meclisi Köy idarelerine yasayla kamu tüzel kişiliği verilmiştir. Bu bakımdan taşınır ve taşınmaz mallara sahip olabilmektedirler. Ø Köy Muhtarı Köylerin kurulması idari kararla olmaktadır. Bu kapsamda köy kurma yetkisi İçişleri Bakanlığına tanınmıştır. 77/82 78/82 13  11/2/2024 Yer Yönünden Yerinden Yönetim Kuruluşları Yer Yönünden Yerinden Yönetim Kuruluşları Köy Derneği İhtiyar Meclisi Köy tüzel kişiliğinin danışma organıdır. Köy derneği, köyde Köy tüzel kişiliğinin karar organıdır. İhtiyar meclisi iki tür üyeden bulunan kadın, erkek bütün seçmenlerin oluşturduğu bir kuruldur. oluşmaktadır. Bunlardan biri seçimlik diğeri doğal üyelerdir. İhtiyar meclisinin seçimlik üyeleri, köy derneği tarafından tek Köy derneği ile köylünün doğrudan doğruya yönetime katılması dereceli ve çoğunluk usulüne göre seçilmektedir. Seçimler beş sağlanmaktadır. Bu doğrudan demokrasinin mahallî idare alanında yılda bir yapılmaktadır. Köy öğretmeni ve köy imamı ihtiyar bir uygulamasıdır. meclisinin doğal üyeleridir. 79/82 80/82 Yer Yönünden Yerinden Yönetim Kuruluşları Hizmet Yönünden Yerinden Yönetim Kuruluşları Köy Muhtarı Köy tüzel kişiliğinin yürütme organıdır. Köy idaresinin başı olan Ø Hizmet yerinden yönetim kuruluşları, diğer bir ifade ile kamu muhtar, köy derneği tarafından seçilmektedir. kurumları, teknik bilgi ve uzmanlık gerektiren belli bir kamu Görev süresi beş yıldır. hizmetinin merkezi idare ya da yerel idare tüzel kişiliği dışında teşkilatlanması ve tüzel kişiliğe kavuşturulması sonucu ortaya Muhtar seçiminde siyasî partiler aday gösteremezler. çıkan kuruluşlardır. Görevini gereği gibi yapmayan muhtarlar köyün bağlı olduğu idare kurulu kararıyla görevden uzaklaştırılabilmektedir. 81/82 82/82 Hizmet Yönünden Yerinden Yönetim Kuruluşları Hizmet Yönünden Yerinden Yönetim Kuruluşları Kamu kurumları çok çeşitli olmakla birlikte bazı ortak ilkelere sahiptirler. Buna göre kamu kurumları, - Tüzel kişilik ilkesi, Ø Hizmet yerinden yönetim kuruluşları, nitelikleri itibariyle milli, - Kamu tüzel kişiliği ilkesi, mahalli ve bölgesel kamu kurumları olmak üzere üçe ayrılmaktadırlar. - Bağlılık ilkesi, - Özerklik ilkesi, - Uzmanlık ilkesine sahiptirler. 83/82 84/82 14  11/2/2024 Hizmet Yönünden Y