W.1 Prawoznawstwo - Notatki PDF

W.1 — Prawoznawstwo date @October 10, 2024 https://uewrc.sharepoint.com/:p:/r/sites/UEW_2024-2025-Z_0EO-000- files S1-PRA1_WYK1/Materiay%20z%20zaj/1%20- & PRAWO%20wyk%C5%82ad_%20Prawoznawstwo.pptx? media...

W.1 — Prawoznawstwo date @October 10, 2024 https://uewrc.sharepoint.com/:p:/r/sites/UEW_2024-2025-Z_0EO-000- files S1-PRA1_WYK1/Materiay%20z%20zaj/1%20- & PRAWO%20wyk%C5%82ad_%20Prawoznawstwo.pptx? media d=w759dde39677d49a5a554c94ceb3a10ad&csf=1&web=1&e=zdBQtK Pojęcie prawa Prawo - zbiór norm prawnych, ustalonych przez wladze (parlament) Norma prawna to chroniona przez państwo reguła postępowania, która jest egzekwowana przez prawo. Ale nie każda reguła (norma) postępowania ma charakter normy prawnej. Normy prawne nie są takie jakie byśmy zawsze chcieli. Norma prawna powinna być zgodna z normą moralną. Sankcja (kara pieniężna, pozbawienie wolności) Prawo zwyczajowe (powstaje z długotrwałych praktyk i tradycji w społeczności) i stanowione (pisane) Sprawiedliwosć formalna lub reguła równej miary (podobne sytuacje — podobne prawa) Struktura normy prawnej: 1. Hipoteza (zakres zastosowania normy, tj. okoliczności, w których powinna mieć ona zastosowanie). Wskazuje adresata normy, miejsce oraz czas. 2. Dyspozycja (reguła postępowania). Wskazuje jakie postępowanie jest zakazane, nakazane lub dozwolone. 3. Sankcja (konsekwencje) Przepis prawny — elementarna jednostka systematyzacyjna aktu normatywnego (artykuł, paragraf, punkt, podpunkt). W przepisach prawnych zakodowane są normy prawne. W.1 — Prawoznawstwo 1  Rodzaje prawa według kryterium „zachowania się”: 1. zakazujące 2. nakazujące 3. upoważniające 4. mieszane (upoważnienie podmiotu do określonych działań jest dla niego zarazem obowiązkiem lub uprawnieniu jednej strony odpowiada obowiązek drugiej strony) Rodzaje prawa ze względu na sposób obowiązywania: 1. dwukierunkowo bezwzględnie obowiązujące (imperatywne) — nie pozwalają stronom ani na więcej, ani na mniej, niż to wynika z normy 2. jednokierunkowo bezwzględnie obowiązujące (semiimperatywne) — pozwalają na swobodne zachowanie się tylko w jednym kierunku( n.p. normy prawa pracy chroniące pracownika mogą być umownie zmieniane tylko na jego korzyść) 3. względnie obowiązujące (dyspozytywne) — wynikają z przepisów zawierających między innymi takie zwroty, jak: „W braku odmiennego zastrzeżenia umownego…" albo „Jeżeli strony inaczej nie postanowiły…" bądź „Jeżeli z umowy nie wynika nic innego…" Funkcje prawa funkcja organizacyjna (utrzymanie porządku publicznego) funkcja ochronna (zabezpieczenie i realizacja kluczowych dla kondycji ludzkiej wartości (życie, zdrowie, wolność, własność)) funkcja kontrolna i represyjna (zastosowanie przymusu) funkcja wychowawcza (świadomość konsekwencji) Pojęcie państwa Elementy definicji państwa: Terytorium — obszar geograficzny, na którym państwo sprawuje swoją władzę W.1 — Prawoznawstwo 2  Na terytorium państwa składają się lad, przestrzeń powietrzna (80-90 km nad ziemią), przestrzeń morska, wnętrze ziemi Do terytorium państwowego nie zalicza: statki morskie i powietrzne, ambasady i urzędy konsularne Ludność zamieszkująca to terytorium — element elastyczny Europejska konwencja o obywatelstwie → po 10 lat udokumentowanego pobytu sklada sie wniosek i nabywa sie obywatelstwo w nowym kraju. Suwerenna władza — najwyzsza, niezależna od jakiejkolwiek innej władzy wewnętrznej ani zewnętrznej Obecnie państwa nie są suwerenne, zawsze są zależne od innych państw. Obecnie suwerenność inaczej wyglada, państwa są zależne od organizacji miedzynarodowych, umowy międzynarodowe to kwestie publiczne Podziały systemu prawa System prawny — uporządkowany układ powiązanych ze sobą norm prawnych System prawny jest uporządkowany zarówno pionowo ‘по вертикали’ (relacja hierarchiczna między normami prawnymi), jak i poziomo ’по горизонтали’ (prawo publiczne i prywatne, materialne i procesowe oraz gałęzie prawa) Prawo publiczne i prawo prywatne Prawo publiczne — relacje między nami a państwem (interes całego społeczeństwa lub państwa) (n.p. prawo konstytucyjne, administracyjne, karne) Prawo prywatne — relacje pomiędzy obywatelami, ochrona interesu jednostek i regulacja stosunków pomiędzy nimi (przynoszenie korzyści poszczególnym jednostkom) (n.p. prawo cywilne ‘гражданское’) Prawo materialne, procesowe ‘процессуальное’ i ustrojowe ‘системное’ Prawo materialne — określa to, jak należy postępować W.1 — Prawoznawstwo 3  Prawo procesowe — reguluje realizację norm prawa materialnego, dotyczy warunków stosowania sankcji Prawo ustrojowe — określa organizację organów państwowych (n.p. ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych) Gałęzie prawa (RP) Prawo konstytucyjne – reguluje podstawowe urządzenia ustroju państwa. Ustawa zasadnicza — Konstytucja z dnia 2 kwietnia 1997 r. Prawo cywilne ‘гражданское’ – reguluje stosunki majątkowe ‘имущественные’ i niektóre stosunki osobiste pomiędzy formalnie równorzędnymi ‘равноправными’ podmiotami prawa. Prawo rodzinne – reguluje stosunki osobiste i majątkowe między małżonkami, krewnymi stosunki między rodzicami i dziećmi oraz wynikające z przysposobienia ‘усыновления’, opieki i kurateli. Prawo pracy – reguluje stosunki między pracodawcą a pracownikiem. Prawo administracyjne – reguluje strukturę organów administracji publicznej. Prawo finansowe – dotyczy finansów publicznych i zajmujących się nimi instytucji (budżetów, podatków i opłat, działalności banków, zakładów ubezpieczeń i innych instytucji finansowych) Prawo międzynarodowe publiczne – reguluje stosunki pomiędzy państwami. Prawo karne - jest zbiorem norm określających, co w świetle prawa jest przestępstwem i jaka kara grozi za jego popełnienie. Prawo procesowe (cywilne, karne) - stanowi zespół norm regulujących postępowanie przed sądami w sprawach cywilnych i karnych. Wykładnią (interpretacją) prawa jest proces ustalania właściwego znaczenia przepisów prawnych. W.1 — Prawoznawstwo 4  Luka w prawie – sytuacja, w której brak jest odpowiedniego przepisu (normy) prawa, bądź istniejący przepis (norma) nie jest taki jak być powinien. Analogia — metoda rozwiązywania kwestii, co do których nie ma dotychczas jednoznacznego orzeczenia (постановления, решения), polegająca na 1) stosowaniu przepisu regulującego sytuację podobną lub 2) analogii z prawa, rozstrzygając (решая) sytuację na podstawie ogólnych zasad obowiązującego prawa. Rodzaje wykładni prawa: 1. językowa: Polega na analizie znaczenia słów i zwrotów użytych w przepisach prawnych. 2. systemowa: Uwzględnia (учитывает) kontekst innych przepisów oraz zasady danej gałęzi prawa. 3. celowościowa (teleologiczna): Skupia się (фокусируется) na celu, jakiemu dany przepis ma służyć. 4. historyczna: Odnosi się do kontekstu historycznego, w jakim przepis został uchwalony. 5. porównawcza: Porównuje podobne przepisy w różnych systemach prawnych Populizm (z łac. populus „lud”) – zjawisko polityczne polegające na odwoływaniu się (в обращении) w swoich postulatach i retoryce do idei i woli „ludu”, często stawianego w kontrze (в противовес) do „elit”. Legitymizacja społeczna - proces uzyskiwania akceptacji społecznej dla norm prawnych lub działań. Mają przyzwolenie (согласие) od spoleczenstwa (politycy ktorzy zostali wybrani). Immunitet - zasada prawna chroniąca określone osoby lub instytucje przed odpowiedzialnością prawną w danym państwie. (obejmuje np. Prezydenta RP, posłów, senatorów, Rzecznika Praw Obywatelskich, sędziów, prokuratorów) Ambasada to przedstawicielstwo dyplomatyczne państwa na terytorium innego państwa (może być tylko jedna i znajduje się w stolicy). Rozwiązuje W.1 — Prawoznawstwo 5  kwestje polityczne oraz informuje kraj o stanie rzeczy w państwie goszczącym. Ambasador to szpieg xd Gdy nie ma ambasady polskiej→ kierujemy sie do ambasady innego panstwa ue Konsulat to instytucja zlokalizowana na terytorium innego państwa, której zadania polegają na rozwiązywaniu problemów pojawiających się dla osób fizycznych i prawnych (uzyskanie wiz, zaświadczeń lub innych dokumentów). Liczba konsulatów jest nieograniczona. Konsul — przedstawiciel państwa w obcym kraju, zajmujący się sprawami obywateli Ambasada podlega Ministerstwu Spraw Zagranicznych, a konsulat - właściwie ambasadzie. Egzekwować — приводить в исполнение W.1 — Prawoznawstwo 6