Dierkunde Eiproductie PDF

Deel 6: Biologie van de eiproductie Inhoud: Biologie van de eiproductie Deel 6: Biologie van de eiproductie ....................................................................................................................... 2 6.1. Eieren..............................................................

Deel 6: Biologie van de eiproductie Inhoud: Biologie van de eiproductie Deel 6: Biologie van de eiproductie ....................................................................................................................... 2 6.1. Eieren.......................................................................................................................................................... 2 6.1.1. De functie van het ei .......................................................................................................................... 2 6.1.2. Bouw van een ei. ................................................................................................................................ 4 6.2. Eiproductie. ................................................................................................................................................ 7 6.1. Eieren 6.1.1. De functie van het ei - activiteiten dieren gericht op overleven van individu en soort - voortplanting is essentieel 6.2.1. Vorming van het ei ............................................................................................................................. 7 6.2.2. Leggen van een ei ............................................................................................................................ 10 6.2.3. De legcyclus ..................................................................................................................................... 12 6.2.4. Kwaliteit van een ei .......................................................................................................................... 17 - voortplanting begint bij eicel - grote verschillen in afmetingen eicel van soort tot soort; - variatie houdt verband met hoeveelheid dooier. * Zoogdiereicellen zeer weinig dooier. * Vissen, reptielen en vogels grote eicellen - dooier vult grootste deel van cel - kleine hoeveelheid cytoplasma (kiemplaats) aan pool verzameld - dooiermassa t.o.v. cytoplasma zo omvangrijk dat cellichaam kippenei 'de dooier' wordt genoemd - meeste diersoorten ovipaar; - vrouwelijke dieren leggen eieren waar jongen later uitkomen. - geldt voor: - meeste in water levende diersoorten - meeste insecten - reptielen - alle vogels - sommigen ovovivipaar: - eieren met veel dooier => ontwikkelen in reproductie apparaat vrouwtje. - embryo's niet verbonden met wand van oviduct (uterus) - ontvangen geen voedingsstoffen van moederdier 6.1.2. Bouw van een ei. - vier onderdelen: - de dooier - Voorbeelden: Voorbeelden: sommige insecten, slangen, haaien en - het ei-eiwit hagedissen hagedissen. - de schaalvliezen - de schaal. - vogelembryo ontwikkelt zich geheel buiten lichaam moeder 'ei-eiwit' = wit van ei => eiwit - dus vogelei moet alle voedingsstoffen bevatten - Dooierrijke eiproductie vergelijkbaar met melkproductie - chemische stof eiwit => 'proteïne'. Gemiddelde samenstelling van enkele vogeleieren (Rose, 1997). - embryo ei veel afhankelijker van ei dan zoogdierjong van melk Gans Kalkoen Eend Kip Parelhoen Duif gemiddeld gewicht (g) 130 89 65 57 40 20 % dooier 35 33 35 27 35 20 % ei-eiwit 53 57 53 64 52 70 % schaal 12 10 12 9 - zoogdierjong al voedingsstoffen in lever en andere lichaamsweefsels - gesloten milieu ei vraagt om geconcentreerde voedingsstoffen 13 10 - samenstelling ei is bepalend voor ontwikkeling embryo - Nestblijvers => minder ver ontwikkeld uit het ei (duif) - Nestvlieders => verder ontwikkeld => eieren bevatten meer reserve stoffen => grotere dooier - Bespreking van de onderdelen: * Dooier bestaat uit: - Bespreking ei => ei van een kip - serie afwisselend lichte en donkere concentrische lagen - wordt omgeven door dunne dooierzak - laatste laag loopt uit in hagelsnoeren. - soortelijk gewicht dooier is lichter dan eiwit - in elkaar gedraaide strengen eiwit - stompe kant => twee hagelsnoeren => ligt bij vers ei iets boven midden - spitse kant=> drie hagelsnoeren - kiemplaats = kleine licht gekleurde plek bovenkant dooier - houden dooier in het midden - Bij ouder verlies verankering in het dikwit =>dooier - kiemplaats wordt bij bevruchte eicel na enkele uren uren:: gaat stijgen => kiemschijf of blastodisc) - kiemplaat bij elke stand ei naar boven gericht - Consumptie-eieren Consumptie eieren vrijwel altijd onbevrucht. - meest voorkomende proteïne is albumine. - naast voedende functie eiwit ook beschermende functie; - elastisch - vangt stoten op - isoleert - bacterieremmende werking * Eischaal bestaat voor 93 à 98% uit calciumcarbonaat (CaC03). - is poreus (8.000 à 10.000 poriën) - gasuitwisseling embryo met omgeving - eventuele toegangpoort voor bacteriën tot ei - dunne film (cuticula) bedekt schaal aan buitenkant - reduceert gasuitwisseling * Eiwit bestaat uit vier lagen: - buitenste dunne laag ('dunwit'; 23% eiwit), - verhindert binnendringen bacteriën - cuticula droogt spoedig na leggen op - dikke laag ('dikwit'; 57%) - tijdens broeden weer doorlaatbaar( hoge °t) - binnenste laag dun wit (17%) - 15% eivocht verdampt tijdens broedproces. - laag dik wit (3%) rondom dooier. - binnen schaal twee dunne schaalmembranen - liggen dicht tegen elkaar aan, behalve aan stomp einde ei - vormen bij afkoeling na leggen luchtkamer - vooral problemen: - ei inhoud krimpt - begin van leg bij jonge dieren - luchtkamer neemt in tijd toe in grootte - bij overbelasting van hennen - vooral bij droge en warme omgeving - bij ziekten en voedingsfouten - schaal normaal zodanige structuur dat ze sterk genoeg is om inhoud te dragen =>moet ook voldoende breekbaar zijn door kuiken - kippenei weegt 58 g en schaaldikte 0,35mm. 6.2. Eiproductie. 6.2.1. Vorming van het ei - Bevruchting eicel bij kip niet noodzakelijk voor leggen ei - hen kan continu eieren leggen zonder paren of aanwezigheid haan - duif aanwezigheid van andere duif nodig als prikkel ovulatie - biologische verschijnsel benut voor productie onbevruchte consumptie eieren. - hele productieproces ei afhankelijk van hormoonsynchronisatie en hormoonevenwichten - haperingen in systeem => productie abnormale eieren: - ei binnen ei - windeieren (geen schaal of zeer zachte schaal) - dooierloze eieren - dubbeldooiers - Vorming ei - FSH bevordert groei van follikels(dooier) in ovarium; - follikel rijp => LH zorgt voor ovulatie => 8 à 10 uur na LH afgifte ovulatie - androgene hormonen: - eicel (dooier) komt in trechter of infundibulum van eileider of - grote, helderrode kam en lellen bij normale hen in leg oviduct - kip enige vogel met kam - eicel wordt omgeven met eiwit bij doorgang door oviduct - eiwit klieren wand oviduct - kip vertoont binnen oestrische cyclus geen oestrus - in natuurlijke omstandigheden wel voortplantingsseizoen - einde oviduct, in isthmus => ei omgeven door twee - lengen van de dagen. schaalmembranen - vorming kalkschaal in schaalklier of uterus - na ovulatie geen geel lichaam (corpus luteum) gevormd => kip is nooit drachtig. Gemiddeld emiddeld tijdschema van de vorming van een ei bij de kip 6.2.2. Leggen van een ei - Wanneer ei volledig gevormd is => 180° draaien in uterus (breedte as) - stompe einde voorop naar vagina gericht - ei door spiercontracties door uterus heen naar vagina geduwd - uterus bezit geen cervix - vagina stulpt zich via cloaca naar buiten uit - ei gelegd zonder contact met cloaca - grootte ei wordt bepaald door grootte eicel . - hormonen ovarium veroorzaken ook zzogenaamde ogenaamde secundaire geslachtskenmerken - oestrogene oestrogene hormonen: hormonen - een ei leggen (ovipositie) duurt enkele minuten - oxytocine => spiercontracties - vrouwelijk verenkleed - hormoon afkomstig hypofyse - vrouwelijk sexueel gedrag - afwezigheid van sporen. - Zowel ovulatie als leggen worden beïnvloed door uitwendige factoren => licht - Wilde vogels leggen in lente. - toenemende daglengte => signaal ogen => hypothalamus => hormoonsecreties gestimuleerd => eicelrijping => leggen van eieren. - onproductieve dag einde legserie - legserie gedefinieerd als: - aantal eieren op achtereenvolgende dagen gelegd. - Slechte legsters: - legseries 1 of 2 eieren - seizoenspatroon valt weg bij moderne huisvestingsmethode legkippen - goede legsters : - series van 4 tot wel 200 eieren - legkippen gehouden in volledig lichtdichte hokken - vermoedelijk hogere hypofysehormoon concentraties => dagelijks licht/donker schema (FSH en LH). => leggen het gehele jaar door eieren. - golflengte licht speelt bij sommige vogelsoorten ook een rol. - Ultraviolet licht heeft geen stimulerend effect - sommige vogelsoorten reageren wel op rood en niet op groen - Normaal legt kip haar ei overdag - 30 minuten nadat ei gelegd is => ovulatie nieuwe eicel => kip 'kakelt' - hen kan in principe elke dag ovuleren. 6.2.3. De legcyclus - volgend ei wordt later op de volgende dag gelegd => tot het ei laat in lichtfase gelegd is zodat het 8 uur ervoor ook licht was Totale otale eiproductie (E) = lengte legcyclus (T) * legintensiteit in die periode ( I ) E=T*I. => geen ovulatie na 30 minuten => maar na 16 tot 18 uur => dag zonder ei * Lengte legcyclus (T) bepaald door begin begin- en eindtijdstip leggen T = tEind - tBegin - begintijdstip leg => maat voor geslachtsrijpheid hen - Licht wederom belangrijkste beïnvloedende factor - toenemende daglengte vervroegt geslachtsrijpheid - afnemende daglengte verlaat deze - mens kan rui ook beïnvloeden: - huisvestingsmaatregelen - genetische aanleg - doelstelling: => steeds later in rui gaan - andere factoren ook belangrijk - genetische verschillen - vroeg geslachtsrijp => grote reproductie activiteit ( I ). - complete opheffing nog niet mogelijk - kunstmatige rui opgeroepen door mens - plotselinge afname van dagelijkse hoeveelheid licht - plotselinge vermindering van voer - factoren die einde legcyclus bepalen - Broedsheid als eieren niet weg gehaald worden - vermindering essentiële voerbestanddelen - doel kunstmatig rui ('geforceerde rui') - druk eieren tegen borst vertelt of er genoeg eieren gelegd - hennen kunnen zich fysiologisch herstellen zijn - na rui aan tweede legcyclus beginnen - met lichaam te bedekken/effectief kanbebroeden - stoppen met eieren leggen - Broedsheid groot deel genetisch bepaald - afhankelijk van temperatuur/ lichtregiem - mogelijkheden tot nestbouw. - Broedsheid beperken door: => hennen houden gedurende twee relatief korte legcycli - einde leg kan ook bereikt worden als gevolg: - gebrek aan essentiële bouwstoffen voor eiproductie - reductie lichaamsreserves - calcium in voer te laag => gebrekverschijnselen - huisvesting (veel licht, batterijkooien ed.) - selectie - legintensiteit I= E/T bepaald door: - lengte legseries - tweede factor die einde legcyclus bepaald is het ruien - uitval oude en groei nieuwe veren - meestal stopzetten leggen eieren - ruiperiode => fysiologische rustperiode of legpauze - vooral schildklierhormoon belangrijk - lengte pauzes tussen legseries - regelmaat legseries => aantal productieve dagen per legcyclus - korter interval tussen ovipositie en ovulatie => meer eieren per legserie => dus meer productieve dagen - vooral genetisch bepaald - tweede periode: Indeling ndeling legcyclus in functie van legintensiteit - gekenmerkt door relatief relatief regelmatige leg - duurt het langst - meest bepalend voor totale productie - derde periode: - relatief kort - einde leg - lijkt met betrekking tot productie op eerste periode => abnormale eieren - Eiproductie meest intensief in eerste legcyclu legcyclus - daaropvolgende cycli lineaire afname - begint steeds later - stopt steeds vroeger - eerste periode: - begin reproductie activiteit - vanaf eerste ovulatie tot begin regelmatige leg - 2 tot 3 weken - leggen is nogal onregelmatig. - Ongeregeldheden die veel voorkomen: - productie meer dan een ei per dag - vaak abnormaal - productie windeieren, - productie dubbeldooiers - onregelmatige productie: - lange tijdsintervallen tussen eieren. => Alle begin is moeilijk. => Meestal leghennen één legcyclus aangehouden. - levensduur is negatief gecorreleerd met reproductiesnelheid - kleine luchtkamer - hennen met relatief hoge eiproductie leven korter - naast erfelijke aanleg voor goede legprestatie, ook goede erfelijke aanleg nodig voor: - vitaliteit en constitutie om fysiologische stress te weerstaan - stress kan gezondheid en weerstand tegen ziekten aantasten => verkorten levensduur - hen draagt slechts in beperkte mate bij aan haar eigen omgeving; - mens 'maakt' omgeving Vers Grote luchtkamer, rode vlek=> dooier oud - controle versheid consument: - ei zachtjes schudden; => licht vermoedelijk de belangrijkste. - vers ei hoort men niets => voer vooral bij hoogproducerende dieren - ouder ei => inhoud horen schudden of klotsen - tekort aan bepaalde voedingsstof => verlaging eiproductie => grote luchtkamer - ei in een kom met zout water leggen 6.2.4. Kwaliteit van een ei - vers ei blijft op de bodem liggen - consument kan het verschil niet proeven tussen een 1 à 2 dagen oud ei en - Hou ouder het ei een gekoeld bewaard ei van drie à vier weken oud => ei met stompe kant naar boven in het water - versheid ei controleren door het te schouwen => door groter wordende luchtkamer gaat het - licht doorheen het ei laten vallen drijven.(zes weken en ouder) - vers ei is: => kunnen zelfs al bedorven zijn. - doorschijnend - dooier onduidelijk zichtbaar en niet erg beweeglijk - breken vers ei: - een platte, stevige dooier met veel dikwit => weinig uitlopen - Van eicomponenten: schaal meest variabele - calciumcarbonaatvormingsproces zeer gevoelig - vooral hoog producerende dieren - gave, sterke schaal van zeer groot belang voor: - beperking breuk - verhinderen binnendringen van bederf verwekkende microben - verlagen vochtverlies als gevolg van het voorkomen van haarscheurtjes of te grote poreusheid. - volgende factoren leiden tot afname schaaldikte: - hoge omgevingstemperatuur - Ca tekort in het voer - stress uitgeslagen vers ei, dunwit en dikwit zijn duidelijk te onderscheiden uitgeslagen oud ei, dunwit en dikwit zijn moeilijk te onderscheiden. - ziekten - geneesmiddelen - grote eieren tijdens het laatste deel leg - variatie in verhouding dik en dun eiwit en viscositeit dikwit afhankelijk van: - Soms afwijkingen in structuur eischaal - versheid ei - genetische aard - temperatuur - leeftijd van de hen - weinig verschil in samenstelling van eieren - eerste eieren hen => kleine eicellen(dooier) => minder eiwit Een ei met haarscheurtjes, ongeschouwd (links) en geschouwd (rechts). => kleiner ei met procentueel meer dooier, minder eiwit en evenveel schaal. - zeer ruw oppervlak - zeer veel poriën => vaak dezelfde kippen die afwijking vertonen - bloedklontjes die aan dooier blijven zitten bij ovulatie - schaalkleur opvallend kenmerk - kleur bepaald door pigment in schaal - kippen leggen witte of bruine eieren - Araucana hoen uit Zuid Amerika => blauwe eieren - veel variatie in kleuren wit en bruin - rasverschillen - dierverschillen Een ei met een bloedstukje. - eerste bruine eieren legserie donkerder - bepaald door: - Variatie verhouding tussen dik en dun eiwit en viscositeit dikwit. - voer - voor deel genetisch van aard - leeftijd - temperatuur - erfelijke aanleg - leeftijd - bruine eieren vertonen meer bloedstukjes dan witte - versheid van ei - kwaliteit bewaartechniek ei - vorm ei => genetisch bepaald - opvolgend eieren praktisch dezelfde vorm - belangrijkste kleurstof dooier: xantofyl - variatie tussen kippen is tamelijk groot - afkomstig uit voer - rond - kleurintensiteit dooier bepaald door xantofyl in voer. - cilindervormig - puntig - Soms bloedstukjes voor in ei; - peervormig - kleine eieren bijna rond - grote eieren vaak conisch, elliptisch, ovaal of biconisch - Eieren verschillen natuurlijk ook in grootte of gewicht - zwaarste tot nu geregistreerde kippenei woog 320 g - lichtste 1,3 g. - Bronnen van variatie zijn: - erfelijke aanleg - leeftijd - grootte neemt toe tijdens legcyclus - eerste deel toename relatief groot - plaats in legserie - eerste ei meestal het zwaarst - lichaamsgrootte - grotere hennen grotere eieren. - legintensiteit - hennen met zeer hoge productie => kleinere eieren - temperatuur - hoge temperaturen daling eigewicht - voeding - voedingsstoffen die eigrootte beïnvloeden - hoger gehalte aan proteïne => hoger eigewicht. This document was created with Win2PDF available at http://www.win2pdf.com. The unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use only. This page will not be added after purchasing Win2PDF.