2024 - Υλικό 3ης ενότητας (1) PDF

Συστημική προσέγγιση Κυβερνητική Γενικές αρχές ανθρώπινων συστημάτων Palo Alto Συναλλακτική θεωρία  Συστημική προσέγγιση Βασική συστημική προσέγγιση Σύστημα: Κάθε σύνολο Εισροή στοιχείων συνδεόμενων μεταξύ τους με ένα «στενό» δίκτυο...

Συστημική προσέγγιση Κυβερνητική Γενικές αρχές ανθρώπινων συστημάτων Palo Alto Συναλλακτική θεωρία  Συστημική προσέγγιση Βασική συστημική προσέγγιση Σύστημα: Κάθε σύνολο Εισροή στοιχείων συνδεόμενων μεταξύ τους με ένα «στενό» δίκτυο σχέσεων που κάθε μεταβολή σε μια σχέση Σύστημα επηρεάζει και όλες τις άλλες. Φιλοσοφικό σύστημα (στοιχεία: ιδέες) Νευρικό σύστημα (στοιχεία: κύτταρα) Εκροή Οικολογικό σύστημα (στοιχεία: οι οργανισμοί που συνυπάρχουν σε αυτό)  Η «μαθηματική» θεωρία της πληροφορίας και το γραμμικό μοντέλο, όπως περιγράφεται από τη βασική συστημική θεωρία… … δεν μπορεί να εφαρμοστεί στη διανθρώπινη επικοινωνία καθώς: Η επικοινωνία τεμαχίζεται στα στοιχειώδη συστατικά της και απαιτείται η γνώση της φύσης του πομπού, δέκτη, μέσου, κώδικα και η ανεξάρτητη και αντικειμενική τους μελέτη. Ωστόσο η επικοινωνία δεν είναι η απλή μετάδοση της πληροφορίας.  Κυβερνητική Είναι η θεωρία του ελέγχου και της επικοινωνίας και έχει στόχο την διασφάλιση της σταθερότητας και της αποτελεσματικότητας ενός συστήματος μέσω της ρύθμισης των σχέσεων που συνδέουν Norbert Wiener την πληροφορία με τις πράξεις που ενεργοποιεί (1894-1964) συναρτήσει αυτών των πληροφοριών. Χαρακτηριστικά συστήματος: Σπείρες ανατροφοδότησης: ▪ Εσωτερική συνοχή Συνδέουν τα επιμέρους ▪ Αυτονομία ως προς το μέρη ενός σύνθετου εξωτερικό περιβάλλον συστήματος και ονομάζονται δίκτυα. Πηγή εικόνας: Littlejohn & Foss (2012), σελ. 47  Η οργάνωση ενός συστήματος απαιτεί ενέργεια. Όσο πιο πολύπλοκο είναι, τόσο λιγότερες πιθανότητες υπάρχουν για τη δημιουργία του και τη διατήρηση του. Όσο πιο πολύπλοκο είναι τόσο περισσότερη ενέργεια και πληροφορία απαιτούνται για τη διατήρηση της «τάξης» στο εσωτερικό του, εφ’ όσον υπόκειται σε μεγαλύτερη εντροπία. Αν άδ Ανοικτά συστήματα: Ο ρα Κλειστά συστήματα: δεν ανταλλάσσουν ανταλλάσσουν μο ση ενέργεια και ενέργεια και ι όσ πληροφορία με το πληροφορία με το περιβάλλον τα περιβάλλον ση Τείνουν σε κατάσταση μεγαλύτερης Οι πληροφορίες που δέχονται από το «αταξίας» ή μικρότερης οργάνωσης περιβάλλον, τις οποίες νοηματοδοτούν με που ισοδυναμεί με το θάνατο τους. βάση την οργανωτική αρχή του συστήματος, τους επιτρέπουν να διατηρούν την τάξη.  Οι σχέσεις είναι ιδιότητες που συγκροτούν τα φαινόμενα: Επικοινωνία είναι η ύπαρξη των φαινομένων, ύπαρξη και σχέση ταυτίζονται Η επικοινωνία συνίσταται σε μια διαδικασία μετάδοσης της πληροφορίας που εμπλέκει πηγή, επικοινωνιακού μοντέλου μήνυμα, πομπό, σήμα, θόρυβο, κ.α. Βασικές αρχές αρχικού Κατά την επικοινωνία ένα μήνυμα έχει αξία όταν μεταφέρει κάτι το καινούργιο, όταν μειώνει την «αβεβαιότητα» Το μήνυμα πρέπει να είναι όσο πιο οικονομικό γίνεται Οι επαναλήψεις πρέπει να αποφεύγονται, αν και συνεισφέρουν στην καλύτερη κατανόηση του μηνύματος Αξιολόγηση της κυβερνητικής ως προς τη συμβολή της στη μελέτη της επικοινωνίας: + Απαρτίζεται από εντυπωσιακά συνεκτικές και συνεπείς ιδέες, οι οποίες έχουν σημαντικό αντίκτυπο σε τομείς όπως η επικοινωνία. - Επικεντρώνεται στην κατανόηση των σχέσεων και όχι στην εμβάθυνση στις ατομικές διαφορές μεταξύ των μερών του συστήματος.  Γενικές αρχές ανθρώπινων συστημάτων Η λειτουργία κάθε συστήματος παρουσιάζει δύο όψεις: (α) την ενέργεια που το τροφοδοτεί και που διασφαλίζει στις αλληλεπιδράσεις τη δυναμική τους (β) την κυκλοφορία πληροφοριών και νοημάτων που υποστηρίζει τη ρύθμιση των λειτουργικών διεργασιών του Η επικοινωνία αποτελεί… …ένα ανοικτό σύστημα αλληλεπιδράσεων. Το σύστημα υπακούει στις ακόλουθες αλληλοσυμπληρωμένες και διαπλεκόμενες αρχές (Marc & Picard, 1984): 1. Σύμφωνα με την αρχή της ολότητας η απλή παράθεση (ή πρόσθεση) των στοιχείων δεν είναι ικανή για να μας πληροφορήσει σχετικά με τις θεμελιώδεις ιδιότητες του συστήματος.  2. Σύμφωνα με την αρχή της κυκλικής αιτιότητας η συμπεριφορά του κάθε μέλους εγγράφεται δυναμικά σε ένα πολύπλοκο πλαίσιο αμοιβαίων εξαρτήσεων, δράσεων και αναδράσεων. Οι θετικές αναδράσεις τονίζουν μια διεργασία (π.χ. ο ανταγωνισμός που βαθμιαία επιτείνεται και μπορεί να οδηγήσει στη βία), ενώ οι αρνητικές είναι δυνατόν να την αμβλύνουν και να την αποσβέσουν (π.χ. συμπάθεια και κατανόηση απέναντι σε μια πρόκληση). Διαφορετική στίξη της ακολουθίας των συμβάντων (Watzlawick, Beavin Bavelas & Jackson, 1967) 3. Σύμφωνα με την αρχή της ρύθμισης το σύνολο των αλληλεπιδράσεων τείνει προς τη σταθερότητα (κατάσταση ισορροπίας), κυρίως όταν οι επικοινωνιακές συμβάσεις (κανόνες, κώδικες, πρότυπα, τελετουργίες...) είναι λίγο ως πολύ αποδεκτές από όλους. Αυτό διότι σε κάθε επικοινωνία οι συμμετέχοντες προσπαθούν να προσδιορίσουν τη φύση της σχέσης που τους συνδέει. Πρόκειται για μια διεργασία που κάποια στιγμή σταθεροποιείται και μοιάζει να υπακούει σε έναν κανόνα. Στην αντίθετη περίπτωση το σύστημα τείνει να απορυθμιστεί και η επικοινωνία μπορεί να πάψει να υφίσταται.  Συναλλακτική ανάλυση (transactional theory) H επικοινωνία προσεγγίζεται ως μορφή, εξωτερική δομή, που αντιστοιχεί σε παρατηρήσιμες κατηγορίες (ακολουθίες ή σενάρια) συναλλακτικών «ερεθισμάτων» και «απαντήσεων». ❖ Αναγνώριση: θεμελιώδης ανάγκη για ερεθίσματα ❖ Σημεία αναγνώρισης ή κοινωνικά χάδια: η θεμελιώδης μονάδα κοινωνικής δράσης Eric Berne ❖ Διαντίδραση (συναλλαγή): ανταλλαγή (1910 – 1970) Πηγή εικόνας: σημείων αναγνώρισης https://www.ericbernearchives.org/  Καταστάσεις του εγώ Υπάρχουν τρεις καταστάσεις του εγώ, η γονεϊκή (Γονέας), η ενήλικη (Ενήλικας) και η παιδική (Παιδί): Ο Γονέας υιοθετεί τις ίδιες νοητικές καταστάσεις με το γονέα του ατόμου και απαντά στα εξωτερικά ερεθίσματα με συναισθήματα, στάσεις, λόγια κ.λ.π. που είτε ανήκαν στο γονέα του ατόμου (άμεσος Γονέας), είτε ο γονέας ήθελε να προκαλέσει στο άτομο (έμμεσος Γονέας) (εξωτεροψυχική λειτουργία). Το Παιδί αντιδρά όπως θα είχε αντιδράσει όταν ήταν ένα μικρό παιδί, στο βαθμό που όλοι υπήρξαν μικρά παιδιά και που όλοι κουβαλάν μέσα τους κατάλοιπα αυτής της περιόδου, τα οποία θα ενεργοποιηθούν κάτω από ορισμένες συνθήκες (αρχαιοψυχική λειτουργία). Ο Ενήλικας ασχολείται με την προσαρμογή στην εξωτερική πραγματικότητα, πραγματοποιεί αυτόνομες, αντικειμενικές εκτιμήσεις της κατάστασης και διατυπώνει σκέψεις, προβληματισμούς ή λύσεις ως προς αυτήν (νεοψυχική λειτουργία).  Συναλλαγές Συμπληρωματική συναλλαγή Γ Γ Γ Γ Ε Ε Ε Ε Π Π Π Π Διασταυρούμενη συναλλαγή Γ Γ Γ Γ Ε Ε Ε Ε Π Π Π Π  Κρυφή συναλλαγή Γ Γ Γ Γ Ε Ε Ε Ε Π Π Π Π Αποτελούν τις βάσεις των παιχνιδιών  Σχολή Palo Alto Πηγή εικόνας: https://www.istitutopsicoterapie.com/la-scuola-di-palo-alto/ Gregory Bateson (1904-1980) Paul Watzlawick (1921-2007) Πηγή εικόνας: http://famouspsychologists.net/paul-watzlawick/  Παραδείγματα Πηγή εικόνας: https://canadiangeographic.ca/articles/a nimal-facts-red-fox/ Πηγή εικόνας: https://www.thecanadianencyclopedia.ca/e n/article/rabbit  Παραδείγματα Konrad Lorenz (1903 - 1989) Παπάκια Πηγή εικόνας: Γείτονες https://www.cerebromente.org.br/n14/e xperimento/lorenz/index-lorenz.html Η σχολή του Palo Alto… …εστίασε στην πραγματολογία της ανθρώπινης επικοινωνίας, δηλαδή στο πώς μεταδίδεται το νόημα και πώς αυτό επηρεάζει τη συμπεριφορά. Το νόημα δεν μεταφέρεται μόνο με λέξεις αλλά και μη λεκτικά, με σύμβολα και σημεία του περίγυρου. Ένα φαινόμενο ή μια συμπεριφορά δεν μπορούν να γίνουν κατανοητά εάν το πεδίο παρατήρησης δεν είναι αρκετά ευρύ ώστε να καταστούν ορατά τα στοιχεία του περιβάλλοντος και του πλαισίου όπου εκτυλίσσονται. Επικοινωνία και συμπεριφορά είναι συνώνυμοι όροι  Δεν υπάρχει μη επικοινωνία (είναι αδύνατον Αξιώματα της σχολής να μην επικοινωνούμε) Κάθε επικοινωνία περιλαμβάνει περιεχόμενο και σχέση (μεταεπικοινωνία) Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν δύο είδη του Palo Alto επικοινωνίας: την ψηφιακή και την αναλογική Η επικοινωνία καθορίζεται από τη στίξη της ακολουθίας Κάθε επικοινωνία είναι συμμετρική ή συμπληρωματική  Παράδοξη επικοινωνία Η παθολογία μπορεί να οφείλεται στο είδος της επικοινωνίας εντός του οποίου οι άνθρωποι είναι εγκλωβισμένοι. Διπλός Δεσμός/Διπλό Μήνυμα Καθημερινά μηνύματα διπλού Δύο αντιφατικά μηνύματα μεταξύ δεσμού τους, καθένα από τα οποία Κάνε ό,τι σου λέω για γίνεις προσφέρει λύση που αποκλείει ανεξάρτητος λογικά την άλλη και ο δέκτης δεν Σταμάτα να είσαι υπάκουος έχει παρά να διαλέξει αυτή που Πρέπει να με αγαπάς αντιλαμβάνεται ως λιγότερο κακή.  Θεωρία της Ισορροπίας (Heider, 1958) Δύο σημαντικές διαστάσεις: (α) τη στάση (το θετικό ή αρνητικό αίσθημα που τρέφει ένα άτομο απέναντι σε κάποιον ή κάτι) (β) την ενοποίηση (τη σύνδεση ή μη ανάμεσα σε δύο γνωστικά στοιχεία: ομοιότητα/μη ομοιότητα, γειτνίαση/απόσταση) Σε περιπτώσεις ανισορροπίας προκύπτει ένα δυσάρεστο βίωμα και ενεργοποιούνται δυνάμεις επαναφοράς σε κατάσταση ισορροπίας.  Ισορροπημένες τριάδες Μη ισορροπημένες τριάδες  Προσανατολισμός (Newcomb, 1961) (α) ορίζεται ως μια ιδιότητα ενός προσώπου, όταν αυτό σχετίζεται με κάποιο συγκεκριμένο αντικείμενο, και προέρχεται τόσο από τις προηγούμενες εμπειρίες του όσο και από τις επιρροές του άμεσου περιβάλλοντος του (β) έχει αξιολογικές ιδιότητες (θετικό ή αρνητικό πρόσημο και ένταση) και γνωστικές ιδιότητες (οργάνωση των χαρακτηριστικών του αντικειμένου) Αντικείμενα προσανατολισμού προσανατολισμοί έλξης προσανατολισμοί στάσης αντίληψη των προσανατολισμών των άλλων Διάκριση ατομικών και συλλογικών συστημάτων προσανατολισμού Το ατομικό σύστημα προσανατολισμού εντάσσει την έλξη ενός προσώπου Α για ένα άλλο πρόσωπο Β, τη στάση του προσώπου Α για ένα αντικείμενο Χ και τη στάση που αποδίδεται στον Β ως προς το αντικείμενο αυτό. Το συλλογικό σύστημα προσανατολισμού περιλαμβάνει τις αμοιβαίες έλξεις μεταξύ δύο ή περισσότερων προσώπων, τις πραγματικές τους στάσεις ως προς ένα αντικείμενο, καθώς και αυτές που το ένα αποδίδει στο άλλο.