Προσχολική ηλικία: κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη 2024 PDF

Προσχολική ηλικία: κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη Αναπτυξιακή Ψυχολογία Ι  Σχέδιο μαθήματος  Ψυχοκοινωνική ανάπτυξη: Η επίλυση των συγκρούσεων  Η έννοια του εαυτού στην προσχολική ηλικία  Ταυτότητα φύλου  Θεωρητικές προσεγγίσεις για τη διαμόρφωση του φύλου...

Προσχολική ηλικία: κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη Αναπτυξιακή Ψυχολογία Ι  Σχέδιο μαθήματος  Ψυχοκοινωνική ανάπτυξη: Η επίλυση των συγκρούσεων  Η έννοια του εαυτού στην προσχολική ηλικία  Ταυτότητα φύλου  Θεωρητικές προσεγγίσεις για τη διαμόρφωση του φύλου  Η ανάπτυξη των σχέσεων φιλίας  Παιχνίδι με κανόνες: Η λειτουργία του παιχνιδιού  Κατηγορίες παιχνιδιού (Ι)  Κατηγορίες παιχνιδιού (ΙΙ):Η κοινωνική πλευρά του παιχνιδιού  Η θεωρία του νου στην προσχολική ηλικία 13. Προσχολική ηλικία: Κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη  Σχέδιο μαθήματος  Το παιδί και η οικογένειά  Ανάπτυξη της ηθικότητας  Επιθετικότητα και βία στην προσχολική περίοδο 13. Προσχολική ηλικία: Κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη Ψυχοκοινωνική ανάπτυξη: Η επίλυση των συγκρούσεων  Η ψυχοκοινωνική ανάπτυξη περιλαμβάνει αλλαγές στον τρόπο που το παιδί αντιλαμβάνεται τόσο τον εαυτό του όσο και τους άλλους  Το μεγαλύτερο τμήμα της προσχολικής ηλικίας περιλαμβάνει το στάδιο πρωτοβουλίας ή ενοχής, που διαρκεί από το 3ο έως το 6ο έτος  Πρωτοβουλία: Το παιδί επιθυμεί να δρα ανεξάρτητα από τους γονείς και να γίνει αυτόνομο  Ενοχή: Βιώνει ενοχή όταν οι ενέργειές του αποτυγχάνουν  Ρόλος των γονέων 13. Προσχολική ηλικία: Κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη  Η έννοια του εαυτού στην προσχολική ηλικία  Έννοια εαυτού – ταυτότητα: Το σύνολο των πεποιθήσεων για τον εαυτό ως ξεχωριστό άτομο  Χαρακτηριστικά εικόνας εαυτού  Όχι ακριβής  Αισιόδοξη  Υπερεκτίμηση δυνατοτήτων 13. Προσχολική ηλικία: Κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη  Πολιτισμικές επιρροές  Η εικόνα του εαυτού συνδέεται με αντίστοιχες αντιλήψεις της κοινωνίας  Συλλογικός προσανατολισμός: Ασία  Ατομικιστικός προσανατολισμός: Δύση 13. Προσχολική ηλικία: Κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη Ταυτότητα φύλου  Ταυτότητα φύλου  Αίσθηση του ατόμου ότι είναι αγόρι/άντρας ή κορίτσι/γυναίκα  Έχει διαμορφωθεί ήδη από την προσχολική περίοδο  Τα παιδιά προτιμούν συμπαίκτες του ίδιου φύλου, πράγμα που είναι σύνηθες σε πολλούς πολιτισμούς 13. Προσχολική ηλικία: Κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη  Παιχνίδι και φύλο  Διαφορές στο είδος παιχνιδιού  Αγόρια  Κορίτσια  Περισσότερο ζωηρό  Οργανωμένο παιχνίδι και παιχνίδι υπόδυση ρόλων  Στα τρία χρόνια  Στα 2 χρόνια, προτίμηση προτίμηση αγοριών ως κοριτσιών ως συμπαικτών συμπαικτριών  Προσδοκίες για συμπεριφορά των δύο φύλων  Περισσότερο αυστηρές και στερεοτυπικές (για κατάλληλη συμπεριφορά κάθε φύλου) από ό,τι αυτές των ενηλίκων 13. Προσχολική ηλικία: Κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη  Οι στερεοτυπικές προσδοκίες για τη συμπεριφορά των δύο φύλων Τα αγόρια πρέπει να Τα κορίτσια έχουν αναμένεται να έχουν: χαρακτηριστικά, Συναισθηματική όπως: ζεστασιά Ικανότητα Εκφραστικότητα Ανεξαρτησία Τρυφερότητα Επιβολή Ενδοτικότητα Ανταγωνιστικότητα Θεωρητικές προσεγγίσεις για τη διαμόρφωση του φύλου  Θεωρητικές προσεγγίσεις για τη διαμόρφωση του φύλου  Βιολογική  Εγγενείς, γενετικοί παράγοντες διαμορφώνουν τις διαφορές φύλου  Ψυχαναλυτική  Οι διαφορές φύλου διαμορφώνονται καθώς το παιδί περνάει μια σειρά σταδίων σχετικών με βιολογικές ορμές  Κοινωνική μάθηση  Οι διαφορές φύλου «μαθαίνονται» από την παρατήρηση της συμπεριφοράς των άλλων  Γνωστική  Γνωστικά σχήματα που λειτουργούν ως φακός μέσω του οποίου το παιδί αντιλαμβάνεται τον κόσμο 13. Προσχολική ηλικία: Κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη  Ψυχαναλυτική προσέγγιση  Τα αγόρια και τα κορίτσια ακολουθούν διαφορετικές διαδικασίες ταύτισης  Η ταύτιση του παιδιού με τον γονέα του ίδιου φύλου τού επιτρέπει να υιοθετήσει τις στάσεις και αξίες του γονέα (για το φύλο) 13. Προσχολική ηλικία: Κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη  Κοινωνική μάθηση  Οι σχετικές με το φύλο συμπεριφορές και προσδοκίες διαμορφώνονται καθώς το παιδί παρατηρεί τους άλλους  Τα βιβλία, τα ΜΜΕ, η τηλεόραση παίζουν ρόλο στη συνέχιση των παραδοσιακών αντιλήψεων για το φύλο 13. Προσχολική ηλικία: Κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη  Γνωστική προσέγγιση  Ένα γνωστικό πλαίσιο/σχήμα οργανώνει κάθε φορά τις σχετικές με το φύλο πληροφορίες  Το παιδί προσχολικής ηλικίας διαμορφώνει «κανόνες» σχετικά με την κατάλληλη ή μη συμπεριφορά αγοριών – κοριτσιών 13. Προσχολική ηλικία: Κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη Η ανάπτυξη των σχέσεων φιλίας  Η ανάπτυξη των σχέσεων φιλίας  Οι αντιλήψεις του παιδιού για τη φιλία εξελίσσονται με την ηλικία  Το παιδί θέλει να διατηρήσει καλές σχέσεις με τα άλλα παιδιά/φίλους του  Προσπαθεί να αποφεύγει και/ή να επιλύει τις συγκρούσεις  Το παιδί, καθώς μεγαλώνει, βλέπει τη φιλία ως μια κατάσταση με συνέχεια, μια σταθερή σχέση  Αρχίζει να κατανοεί έννοιες, όπως η εμπιστοσύνη, η υποστήριξη και τα κοινά ενδιαφέροντα 13. Προσχολική ηλικία: Κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη  Παιχνίδι με κανόνες: Η λειτουργία του παιχνιδιού  Παιχνίδι με κανόνες: Η λειτουργία του παιχνιδιού  Το παιχνίδι  έχει αποφασιστικό ρόλο στη συνολική ανάπτυξη του παιδιού  Αλλάζει με την ηλικία  Γίνεται πιο σύνθετο, διαπροσωπικό, συνεργατικό  Βασίζεται όλο και περισσότερο στις διαπροσωπικές και γνωστικές δεξιότητες 13. Προσχολική ηλικία: Κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη Κατηγορίες παιχνιδιού  Κατηγορίες παιχνιδιού (Ι)  Λειτουργικό παιχνίδι  Απλές, επαναλαμβανόμενες δραστηριότητες, χαρακτηριστικές παιδιών ηλικίας 3 ετών, που μπορεί να περιλαμβάνει αντικείμενα ή επαναλαμβανόμενες κινήσεις  Παιχνίδι κατασκευών  Χρησιμοποιεί αντικείμενα για να δημιουργήσει ή να χτίσει κάτι  Μέχρι τα 4 έτη, το παιδί εμπλέκεται σε παιχνίδι κατασκευών, στο οποίο:  Δοκιμάζει τις αναπτυσσόμενες γνωστικές του ικανότητες  Εξασκεί τις κινητικές του ικανότητες  Αποκτά εμπειρίες για τη λύση προβλημάτων  Μαθαίνει να συνεργάζεται 13. Προσχολική ηλικία: Κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη  Κατηγορίες παιχνιδιού (ΙΙ) Η κοινωνική πλευρά του παιχνιδιού  Παράλληλο παιχνίδι  Τα παιδιά παίζουν με παρόμοια παιχνίδια, με παρόμοιους τρόπους, αλλά δεν συναλλάσσονται μεταξύ τους  Παιχνίδι παρατήρησης  Τα παιδιά απλώς παρατηρούν το ένα το άλλο να παίζουν  Συντροφικό παιχνίδι  Τα παιδιά αλληλεπιδρούν μεταξύ τους σε ομάδες των δύο ή περισσοτέρων  Μοιράζονται ή δανείζονται υλικά παιχνιδιού, αλλά δεν συμμετέχουν στην ίδια δραστηριότητα  Συνεργατικό παιχνίδι  Τα παιδιά παίζουν μαζί, κάνουν πράγματα με τη σειρά, παίζουν κοινά παιχνίδια και επινοούν «διαγωνισμούς» 13. Προσχολική ηλικία: Κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη  Το παιχνίδι προσποίησης  Αλλάζει η φύση του παιχνιδιού προσποίησης/συμβολικού παιχνιδιού στην προσχολική ηλικία  Γίνεται περισσότερο μη ρεαλιστικό και επινοητικό  Χρήση όχι μόνον ρεαλιστικών ομοιωμάτων αλλά και λιγότερο πιστών αντιγράφων τους 13. Προσχολική ηλικία: Κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη  Πολιτισμικό πλαίσιο και παιχνίδι Οι έρευνες στο παιχνίδι παιδιών κορεατικής καταγωγής και παιδιών αγγλοαμερικανικής καταγωγής στις ΗΠΑ δείχνουν σημαντικές διαφορές στον τρόπο που παίζουν οι δύο αυτές ομάδες παιδιών Η θεωρία του νου στην προσχολική ηλικία  Η θεωρία του νου στην προσχολική ηλικία  Με βάση τη δική του θεωρία του νου, το παιδί μπορεί να διατυπώνει ερμηνείες για το πώς σκέπτονται οι άλλοι και γιατί συμπεριφέρονται με έναν συγκεκριμένο τρόπο  Διακρίνει το φανταστικό από το πραγματικό  Προσποιείται και αντιδρά σε φανταστικά γεγονότα  Ξέρει ότι και οι άλλοι έχουν αυτή την ικανότητα  Αρχίζει να κατανοεί τα κίνητρα 13. Προσχολική ηλικία: Κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη  Η θεωρία του νου στην προσχολική ηλικία  Η ανάπτυξη της θεωρίας του νου συνδέεται με:  Την ωρίμανση του εγκεφάλου  Ορμονικές αλλαγές  Την ανάπτυξη της γλώσσας  Ευκαιρίες για διαπροσωπικές συναλλαγές και συμβολικό παιχνίδι  Πολιτισμικούς παράγοντες 13. Προσχολική ηλικία: Κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη  Παιδί και οικογένεια 13. Προσχολική ηλικία: Κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη  Το παιδί προσχολικής ηλικίας στην οικογένειά του  Πολλά παιδιά αντιμετωπίζουν δυσκολίες σε έναν πολύπλοκο κόσμο  Αυξάνεται ο αριθμός των μονογονικών οικογενειών  Οι καλές/θετικές σχέσεις μέσα στην οικογένεια προάγουν και τις σχέσεις με τα άλλα παιδιά  Για τα περισσότερα παιδιά, τα προσχολικά χρόνια δεν είναι περίοδος αναταραχών και αναστάτωσης 35  Αποτελεσματικοί τρόποι ανατροφής παιδιών Απολυταρχικός/αυταρχικ Διαλεκτικός ός Θέτει σταθερά, σαφή και συνεπή όρια Ασκεί έλεγχο, αυστηρός, Επιτρέπει τη διαφωνία και ψυχρός χρησιμοποιεί τη λογική και την Θεωρεί σημαντική την τυφλή εξήγηση (γιατί) και αναλύει τις υπακοή του παιδιού συνέπειες μιας συμπεριφοράς Αμέτοχος/αδιάφορος Δεν ασχολείται με το παιδί Παραχωρητικός Συναισθηματικά Ασχολείται με το παιδί απόμακρη/απορριπτική στάση Χρησιμοποιεί λίγα ή καθόλου Ακραία περίπτωση: Παραμέληση όρια ή έλεγχο στη παιδιού συμπεριφορά του παιδιού 36 37  Χαρακτηριστικά παιδιών και τύπος ανατροφής  Αυταρχικοί γονείς: Έχουν παιδιά εσωστρεφή, με κοινωνικά ελλείμματα  Παραχωρητικοί γονείς: Εξαρτημένα παιδιά, δύστροπα και με λίγες κοινωνικές δεξιότητες  Αμέτοχοι γονείς: Παιδιά συναισθηματικά απόμακρα, νιώθουν ότι δεν τα αγαπούν, ανασφαλή  Διαλεκτικοί γονείς: Ανεξάρτητα, φιλικά, διεκδικητικά και συνεργατικά  Οι γονικές πρακτικές αντανακλούν το πολιτισμικό πλαίσιο της κοινωνίας  Καμία γονική πρακτική (ή στυλ) δεν είναι καθολικά κατάλληλη για όλα τα παιδιά 38  Παιδική κακοποίηση 13. Προσχολική ηλικία: Κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη  Παιδική κακοποίηση και ψυχολογική κακομεταχείριση  Η σκόπιμη πρόκληση φυσικής/σωματικής ή ψυχολογικής βλάβης στο παιδί από έναν ενήλικα 40  Σχήμα 8.2 Μορφές παιδικής κακοποίησης Η παραμέληση αποτελεί την πιο συχνή μορφή παιδικής κακοποίησης 41  Παράγοντες που συνδέονται με την κακοποίηση  Πενία  Μονογονική οικογένεια  Υψηλά επίπεδα ενδο-οικογενειακών συγκρούσεων  Χρήση ουσιών 42 43  Αίτια της σωματικής κακοποίησης  Τα παιδιά έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να υποστούν κακοποίηση όταν:  Έχουν δύσκολη ιδιοσυγκρασία  Είναι υπερβολικά αγχώδη, «βρέχουν» το κρεβάτι τη νύχτα, εμφανίζουν αναπτυξιακή καθυστέρηση  Ασαφή όρια μεταξύ αποδεκτής και μη αποδεκτής σωματικής βίας  Ασαφής η διάκριση μεταξύ ραπίσματος και «ξύλου»  Το ράπισμα που αρχίζει με θυμό μπορεί να γίνει κακοποίηση Ιδιωτικότητα στην ανατροφή  Μη ρεαλιστικές προσδοκίες  Τα παιδιά δεν είναι ΠΟΤΕ υπεύθυνα για την κακοποίησή τους 44 Θεωρία του φαύλου κύκλου της βίας  Η κακοποίηση και παραμέληση που υφίστανται τα παιδιά τα προδιαθέτουν, ως ενήλικες, να κακοποιούν και να παραμελούν τα δικά τους παιδιά  Αυτό ισχύει για περίπου το 1/3 των περιπτώσεων κακοποίησης 45  Ψυχολογική κακομεταχείριση  Η ψυχολογική κακομεταχείριση:  Όταν οι γονείς ή άλλοι ενήλικες βλάπτουν τη συμπεριφορική, γνωστική, συναισθηματική ή σωματική λειτουργικότητα του παιδιού  Μπορεί να πάρει τη μορφή παραμέλησης, όταν οι γονείς αδιαφορούν για το παιδί ή αντιδρούν με συναισθηματική ψυχρότητα  Δύσκολο να ανιχνευθεί, όταν δεν υπάρχουν σωματικές βλάβες 46  Επιπτώσεις της ψυχολογικής κακομεταχείρισης  Μερικά παιδιά τα καταφέρνουν και μεγαλώνουν φυσιολογικά  Άλλα υφίστανται μακροχρόνιες βλάβες  Χαμηλή αυτοεκτίμηση, κατάθλιψη, τάσεις αυτοκτονίας  Ψέμα  Άτακτη συμπεριφορά  Υποεπίδοση στο σχολείο  Προβλήματα με τον νόμο (εγκληματική συμπεριφορά) 47  Ανθεκτικότητα: Υπέρβαση της αντιξοότητας  Ανθεκτικότητα: Η ικανότητα του παιδιού να ξεπερνά καταστάσεις που το θέτουν σε κίνδυνο για σωματική ή/και ψυχολογική βλάβη  Ανθεκτικά παιδιά: Εμφανίζουν αυτή την ικανότητα σε υψηλό βαθμό 48  Ανάπτυξη της ηθικότητας 13. Προσχολική ηλικία: Κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη  Ανάπτυξη της ηθικότητας  Η αίσθηση που έχει το παιδί για τη δικαιοσύνη, για το τι είναι σωστό και τι λάθος και ο τρόπος αντιμετώπισης των ζητημάτων αυτών  Ερμηνευτικές προσεγγίσεις  Η προσέγγιση του Piaget  Η θεωρία της κοινωνικής μάθησης  Γενετικές προσεγγίσεις 50  Θεωρία Piaget  Ετερόνομη ηθική  4-7 έτη  Οι κανόνες είναι αμετάβλητοι, απαραβίαστοι, πέραν του δικού του ελέγχου  Δεν λαμβάνονται υπόψη οι προθέσεις  Πίστη στην άμεση δικαιοσύνη (άμεση τιμωρία για παραβάσεις) 51  Θεωρία Piaget  Στάδιο αρχικής συνεργασίας  7-10 έτη  Το παιδί γίνεται περισσότερο κοινωνικό και μαθαίνει κανόνες  Παίζει σύμφωνα με κοινά αποδεκτούς κανόνες  Στάδιο αυτόνομης συνεργασίας  Αρχίζει στα 10 έτη  Το παιδί αναγνωρίζει ότι οι κανόνες μπορούν να τροποποιηθούν με κοινή συναίνεση 52 Αξιολόγηση της θεωρίας του Piaget  Ακριβής περιγραφή της πορείας ανάπτυξης της ηθικότητας  Υποεκτίμηση της ηλικίας στην οποία το παιδί αναπτύσσει τις δεξιότητες για θέματα ηθικής 53  Η θεωρία της κοινωνικής μάθησης  Το περιβάλλον συμβάλλει στην εμφάνιση θετικής κοινωνικής συμπεριφοράς  Η ηθική συμπεριφορά αποκτάται με την ενίσχυση και τη μίμηση προτύπων  Το παιδί προσχολικής ηλικίας είναι περισσότερο πιθανό να έχει ως πρότυπο ενήλικες που φέρονται με ζεστασιά και κατανόηση, που είναι ικανά άτομα και με κύρος 54  Η θεωρία της κοινωνικής μάθησης (συνέχεια)  Η παρατήρηση της ηθικής συμπεριφοράς των άλλων:  Υπενθυμίζει στο παιδί τους κανόνες της κοινωνίας για τη σημασία που έχει η ηθική συμπεριφορά, όπως μεταβιβάζεται από τους σημαντικούς άλλους  Ενισχύει τη σύνδεση ορισμένων καταστάσεων με συγκεκριμένα είδη συμπεριφοράς  Ανάπτυξη γενικότερων κανόνων και αρχών: Αφαιρετική μίμηση προτύπου 55  Γενετικές προσεγγίσεις  Ειδικά γονίδια ίσως συνδέονται με ορισμένες πλευρές της ηθικής συμπεριφοράς  Το παιδί προσχολικής ηλικίας έχει γενετικές προδιαθέσεις να συμπεριφέρεται γενναιόδωρα ή εγωιστικά  Το περιβάλλον, επίσης, παίζει ρόλο στον καθορισμό της ηθικής συμπεριφοράς 56 Ενσυναίσθηση και ηθική συμπεριφορά  Η ενσυναίσθηση αποτελεί τον πυρήνα ορισμένων μορφών συμπεριφοράς, καθώς είναι η ικανότητα του ατόμου να κατανοεί τα συναισθήματα των άλλων  Η ενσυναίσθηση αναπτύσσεται καθώς αυξάνει η ικανότητα του παιδιού να παρακολουθεί και να ρυθμίζει τις συναισθηματικές και γνωστικές του αντιδράσεις 57  Επιθετικότητα και βία στην προσχολική περίοδο 13. Προσχολική ηλικία: Κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη Επιθετικότητα και βία στην προσχολική περίοδο  Επιθετικότητα  Η σκόπιμη πρόκληση βλάβης σε ένα άτομο  Η επιθετικότητα στην αρχή της προσχολικής περιόδου  Συχνά κατευθύνεται στην εξασφάλιση ενός ευχάριστου αποτελέσματος  Μειώνεται στη συνέχεια, όπως και η συχνότητα και η διάρκεια των επεισοδίων επιθετικής συμπεριφοράς  Η ακραία και διαρκής επιθετικότητα αποτελεί σοβαρή πηγή ανησυχίας 59  Συναισθηματική αυτο-ρύθμιση  Η ικανότητα του ατόμου να ρυθμίζει το συναίσθημά του στο επιθυμητό επίπεδο έντασης  Από τα 2 έτη το παιδί:  είναι ικανό να μιλήσει για τα συναισθήματά του και να χρησιμοποιεί στρατηγικές ρύθμισής τους  Στην προσχολική ηλικία το παιδί:  Αναπτύσσει πιο αποτελεσματικές στρατηγικές και μαθαίνει να αντιμετωπίζει καλύτερα τα αρνητικά του συναισθήματα  Μαθαίνει να χρησιμοποιεί τον λόγο για να εκφράσει τις επιθυμίες του  Γίνεται όλο και πιο ικανό στο να «διαπραγματεύεται» με τους άλλους 60  Είδη επιθετικότητας  Συντελεστική επιθετικότητα  Έχει ως κίνητρο την επιθυμία του παιδιού να επιτύχει έναν συγκεκριμένο στόχο  Είναι συχνότερη στα αγόρια από ό,τι στα κορίτσια  Διαπροσωπική/σχεσιακή επιθετικότητα  Έχει ως στόχο την πρόκληση ψυχικής βλάβης  Είναι συχνότερη στα κορίτσια 61  Αίτια της επιθετικότητας  Freud  Το ένστικτο του θανάτου προκαλεί την επιθετική συμπεριφορά  Lorenz  Ένστικτο της πάλης που εμφανίζεται σε όλους τους ζώντες οργανισμούς  Κοινωνιοβιολόγοι  Η επιθετικότητα οδηγεί σε περισσότερες ευκαιρίες ζευγαρώματος και μεταβίβασης των γονιδίων στις επόμενες γενεές  Θεωρία της κοινωνικής μάθησης  Η επιθετικότητα, ως επίκτητο χαρακτηριστικό, βασίζεται στην παρατήρηση και τη μάθηση  Γνωστική θεωρία  Η επιθετικότητα επηρεάζεται από το πώς ερμηνεύονται οι πράξεις των άλλων 62  Σχήμα 8.3 Μίμηση επιθετικού προτύπου Αυτή η σειρά φωτογραφιών προέρχεται από το κλασικό πείραμα του Albert Bandura με την κούκλα «Μπόμπο», το οποίο σχεδιάστηκε για να δείξει τη διαδικασία της κοινωνικής εκμάθησης στην επιθετικότητα. Οι φωτογραφίες δείχνουν με σαφήνεια ότι τα παιδιά μιμούνται την επιθετική συμπεριφορά του ενήλικα (η πρώτη σειρά φωτογραφιών δείχνει την επιθετική συμπεριφορά του ενήλικα και η δεύτερη και τρίτη σειρά τη συμπεριφορά των παιδιών). 63  Τηλεοπτική βία  Το μεγαλύτερο μέρος της έρευνας υποδεικνύει ότι η τηλεοπτική βία οδηγεί το παιδί σε επιθετική συμπεριφορά  Η παρατήρηση βίας στην τηλεόραση μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερη ετοιμότητα για επιθετικές πράξεις, για εκφοβισμό και σε μειωμένη ευαισθησία για την ψυχική οδύνη των θυμάτων βίας 64  Ηλεκτρονικά παιχνίδια και επιθετικότητα  Έκθεση στην επιθετικότητα  Απο-ευαισθητοποίηση στη βία  Απουσία ενσυναίσθησης  Απουσία θετικής διαπροσωπικής συμπεριφοράς 65  Ερωτήσεις 1. Ψυχοκοινωνική ανάπτυξη στην προσχολική ηλικία σύμφωνα με τη θεωρία του Erikson 2. Η έννοια του εαυτού στην προσχολική ηλικία 3. Ταυτότητα φύλου στην προσχολική ηλικία: χαρακτηριστικά και ερμηνευτικές προσεγγίσεις 4. Τι είναι το λειτουργικό παιχνίδι και το παιχνίδι κατασκευών 5. Ποια είναι τα είδη του παιχνιδιού ως προς την κοινωνική του διάσταση 6. Ποιες είναι οι επιπτώσεις της ανάπτυξης της θεωρίας του νου στην προσχολική ηλικία 7. Το παιδί και η οικογένειά 8. Ανάπτυξη της ηθικότητας 9. Επιθετικότητα και βία στην προσχολική περίοδο 13. Προσχολική ηλικία: Κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη  Καλή μελέτη!!!!! Και καλή επιτυχία στις εξετάσεις!!!!