Učenje i inteligencija PDF

11. UČENJE Opservacijsko ili vikarijsko uslovljavanje: 1) Uključenost viših kognitivnih ili medijacijskih procesa (opažanje i mišljenje) 2) Anticipacija nagrade ili kazne, 3) Bandura objašnjava eksperimentalno agresivno ponašanje ovim mehanizmom učenja; 11. UČEN...

11. UČENJE Opservacijsko ili vikarijsko uslovljavanje: 1) Uključenost viših kognitivnih ili medijacijskih procesa (opažanje i mišljenje) 2) Anticipacija nagrade ili kazne, 3) Bandura objašnjava eksperimentalno agresivno ponašanje ovim mehanizmom učenja; 11. UČENJE Učenje imitacijom: 1) Usvajaju se globalni ali površni obrasci ponašanja modela, 2) Nema očiglednih posljedica (nagrada ili kazni) 3) Emocionalna vezanost za model ima moderatorski efekt na ovu formu učenja; 11. UČENJE  Učenje identifikacijom:  1) Uvajaju se kako površni obrasci ponašanja tako i unutrašnji procesi i osobine poput vrijednosti i stavova.  2) Također je važna emocionalna vezanost za model.  3) Razlikuju se dvije identifikacije i to odbrambena i razvojna ili anaklitička. 11. UČENJE Učenje uviđanjem: 1) Usvajaju se složene reakcije i to naglo a ne postupno te imaju trajan karakter; 2) Uključeni su viši kognitivni procesi odnosno mišljenje; 3) Koller je proučavao ovu formu učenja na primatima; 11. UČENJE  Učenje uviđanjem:  Faze učenja su:  1) Preparacija,  2) Inkubacija,  3) Iluminacija,  4) Verifikacija;  Ovim učenjem se rješavaju složeni kognitvni problemi 11. UČENJE Pretpostavljeni oblici učenja Imprinting: 1) Praćenje obrasca ponašanja kojeg mladunčad prvo uoče. 2) Automatizam 3) Lorentzov primjer 11. UČENJE Pretpostavljeni oblici učenja Ekspozicijsko učenje: 1) Sama izloženost podražajima može izmijeniti ponašanje; 2) Primjeri promjene ekološke sredine; 11. UČENJE Pretpostavljeni oblici učenja Senzitizacija 1) Izloženost podražajima koji traju kumulativno djeluju 2) Ispodpražna kumulacija na kraju ima efekt na promjenu u ponašanju. UNIVERZITET U SARAJEVU Opća psihologija 6 Prof. dr. Daniel Maleč 14. INTELIGENCIJA I SPOSOBNOSTI  Teorije inteligencije  Spearman predlaže dvofaktorski model inteligencije: 14. INTELIGENCIJA I SPOSOBNOSTI  Teorije inteligencije  Spearman smatra da se inteligentno ponašanje odvija kroz dva ključna procesa a to su:  1) Edukcija korelata i  2) Edukcija relacije  U prvom je zadat pojam i odnos a traži se pojam koji zadovoljava taj odnos.  U drugom slučaju, data su dva pojma a treba uvidjeti njihov odnos. 14. INTELIGENCIJA I SPOSOBNOSTI  Teorije inteligencije  Thurstone-faktorskom analizom dokazuje da postoji sedam primarnih, relativno nezavisnih faktora inteligencije a to su:  1) V-faktor (verbalno razumijevanje)  2) W-faktor, odnosno faktor verbalne fluentnosti ili rječitosti,  3) S-faktor ili spacijalni faktor,  4) P-faktor, odnosno perceptivni faktor,  5) N-faktor ili numerički faktor,  6) M-faktor ili faktor pamćenja, tj. memorije, i  7) R-faktor odnosno sposobnost ili faktor logičkog rezoniranja; 14. INTELIGENCIJA I SPOSOBNOSTI  Teorije inteligencije  Philip Vernon predlaže hijerarhijsku teoriju inteligencije:  1) Postoji najširi generalni faktor (G) koji se dijeli na verbalno-edukativni (V:ed) i praktično mehanički (K:m) kao šire grupne faktore;  2) (V:ed) se opet dijeli na verbalne (V) i numeričke (N) sposobnosti a (K:m) se dijeli na spacijalne (S), mehaničke (Mn) i praktično- manipulativne (Mi) sposobnosti; 14. INTELIGENCIJA I SPOSOBNOSTI  Teorije inteligencije  Cattel i Horn također predlažu hijerarhijsku teoriju:  1) G-faktor koji se dijeli na fluidnu i kristaliziranu inteligenciju  2) Fluidna je genetički određena i pokriva indukciju, pamćenje i shvaćanje,  3) Kristalizirana se razvija iz fluidne kroz iskustvo i pokriva verbalne sposobnosti, asocijativnu fluentnost i originalnost; 14. INTELIGENCIJA I SPOSOBNOSTI  Teorije inteligencije  Još prije, Donald Hebb, klinički neuropsiholog, razlikovao je:  1) Inteligenciju A koji je prirodni potencijal i odnosi se na plasticitet CNS-a,  2) Inteligenciju B koja je transformirana inteligencija A pod uticajem iskustva i vježbe i  3) Inteligenciju C koja je uzorak inteligencije B obuhvaćen testovima sposobnosti; 14. INTELIGENCIJA I SPOSOBNOSTI  Teorije inteligencije  Guilford predlaže trodimenzionalni model intelekta (koji je prema njegovim faktorskim istraživanjima obuhvatao čak 120 nezavisnih faktora): 14. INTELIGENCIJA I SPOSOBNOSTI  Razvoj testova za mjerenje inteligencije  1905-saradnja Theodorea Simona i Alfred Bineta rezultira kreiranjem prve skale za mjerenje inteligencije-Simon-Binetova skala za mjernje inteligencije.  Kreiranje koncepta mentalne i hronološke dobi na način komparacije i sabiranja mentalnih i kronoloških mjeseci. Analiza teženske primjerenosti uadataka.  W. Stern predlaže omjer kronološke i mentalne dobi (MD/HD) 14. INTELIGENCIJA I SPOSOBNOSTI  Razvoj testova za mjerenje inteligencije  Skali preuzimaju Lewis Terman i Henry Goddard neovisno i odnose u SAD.  Terman prilagođava i standardizira skalu na Standford Univerzitetu i tako nastaje Stanford- Binetova skala korištena za kasniju Termanovu genetičku studiju genijalnosti.  Terman predlaže da se Sternov koeficijent pomnoži sa 100 čime se dobila prva prava mjera IQ-a 14. INTELIGENCIJA I SPOSOBNOSTI  Razvoj testova za mjerenje inteligencije  Tokom I. Svjetskog Rata nastaju Armijski Alfa a onda i Armijski Beta testovi.  Osim ovih, na osnovu Spearmanovog rada u V. Britaniji nastaju Ravenove Progresivne Matrice (standardne, u boji za djecu i za napredne).  U kliničkoj praksi D. Wechsler kreira W-B (Wechsler Belevue) skalu, a onda i WAIS (Wechsler Intelligence scale for Adults), WISC (Wechsler Wechsler Intelligence scale for Children) i WPPSI (Wechsler Intelligence scale for Preschool Children). 14. INTELIGENCIJA I SPOSOBNOSTI  Razvoj testova za mjerenje inteligencije  Cattel kreira Free-Culture Fair test koji mjeri G- faktor  Neki od dalje kreiranih testova  SAT (Special Ability Test)  Purdue  Sternbergov test Triarhičnih sposobnosti  KBT 14. INTELIGENCIJA I SPOSOBNOSTI  Vrste testova sposobnosti  1) Prema vremenskom ograničenju i težinskoj primjerenosti razlikujemo testove brzine i testove snage,  2) Prema načinu primjene imamo grupne i individualne testove,  3) Prema faktorskoj strukturi razlikujemo testove općih i testove specijalnih sposobnosti;  4) Postoji i podjela na testove tipa papir-olovka i manipulativne testove; UNIVERZITET U SARAJEVU Opća psihologija 5 Prof. dr. Daniel Maleč 13. MIŠLJENJE  Možemo ga definirati kao:  1) Proces  2) Produkt  Mišljenje je najsloženiji kognitivni proces.  Kao proces podrazumijeva manipulaciju i pokretanje sadržaja mišljenja od kojih se kreiraju novi produkti. Sadržaji i produkti su mentalne slike, ideje, zamisli ili koncepti, pojmovi, kategorije itd. 13. MIŠLJENJE  Mišljenje kao aktivan proces može biti sagledan iz više aspekata:  1) Slobodno asociranje,  2) Snovi i mentalne predodžbe odnosno slike  3) Transformacija sadržaja u nove cjeline,  4) Apstrakcija,  5) Generalizacija,  6) Klasifikacije i operacije  7) Kombinacija; 13. MIŠLJENJE  Snove, predstave i asocijacije nekad možemo smatrati reproduktivnim aspektom mišljenja. Postoji i produktivni koji se odnosi na kreiranje novih sadržaja kroz rekombinaciju i transformaciju starih sadržaja.  Definicija mišljenja u užem smislu podrazumijeva ovaj produktivni aspekt.  U užem smislu, mišljenje definiramo kao proces rješavanja problema. 13. MIŠLJENJE  Pri rješavanju problema ili transformaciji sadžaja mišljenja, mišljenju su podređeni svi ostali kognitivni procesi i njihovi sadržaji a to su opažanje, pažnja, pamćenje i učenje.  Konačan cilj mišljenja jeste rješenje problema i stvaranje produkta (koncepta i sl) i da bi se moglo provesti potrebne su adekvatne ideje vodilje ili determinacijske tendencije. Bez njih, mišljenje ne bi bilo usmjereno niti bi se mogao postići cilj. 13. MIŠLJENJE  Determinacijke tendencije su posebno bitne kod suvislog govora jer ga usmjeravaju.  Mišljenje u užem smislu, može se odvijati na dva načina, odnosno postoje dva procesa a to su  1) Iznalaženje adekvatnog rješenja problema ili konvergentna produkcija (bitna za inteligentno ponašanje).  2) Iznalaženje više različitih ali korektnih rješenja ili divergentna produkcija (bitna za kreativnost). 13. MIŠLJENJE  Prilikom rješavanja problema u obje varijante mišljenja, postoje dva pristupa a to su:  1) Algoritmi i  2) Heuristici,  Dva su glavna faktora opstrukcije uspješnog mišljenja (pogotovo kreativnog ili divergentnog a to su:  1) Funkcionalna rigidnost,  2) Mentalni set tendencija; 13. MIŠLJENJE  U širem smislu i snovi, mašta i dnevne fantazije kao i slobodne asocijacije spadaju u mišljenje.  Za razliku od produktivnog mišljenja one su više spontane i manje determinirane idejama vodiljama.  Mašta, ako se počne voljno usmjeravati može prerasti u određene aspekte kreativnosti (rekombinacija).  Snovi su aspekt spavanja povezan sa REM fazama (Rapid Eye Movement).  Analiza snova i analiza slobodnih asocijacija koriste su psihoanalitičkim tretmanima. 13. MIŠLJENJE  Poremećaji mišljenja  Dijelimo ih na:  1) Formalne i  2) Sadržajne 13. MIŠLJENJE  Poremećaji mišljenja  Formalni poremećaji su vezani za poremećen sam proces mišljenja i njegov tok. Primjeri formalnih poremećaja su:  1) Ubrzno mišljenje i govor (logoreja)  2) Usporeno mišljenje (npr. U depresivnim stanjima),  3) Dezorganizirano mišljenje (ekstremna varijanta je salata od riječi),  4) Ljepljivo ili viskozno mišljenje (epilepsija),  5) Raspad pojmova (u demencijama),  6) Perseveracija (demencije, intelektualna ometenost),  7) Verbigeracija (psihoze); 13. MIŠLJENJE  Poremećaji mišljenja  Sardžajni poremećaji odnose se na pogrešne ideacije (ideje) koje nazivamo deluzijama i sumanutostima poput:  1) Grandiozne ideje (ideje veličine),  2) Ideje proganjanja i praćenja.  3) Depresivne ideacije  4) Hipohondrijske ideje;  Sve mogu biti bizarne ili nebizarne i najčešće ih tako razlikujemo kod psihoza u odnosu na neuroze i poremećaje raspoloženja;