Οι επιδράσεις των ΜΜΕ PDF

ΟΙ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΜΜΕ Καθηγητής Γιώργος Πλειός Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ Η φάση παραγωγής Η πρόσληψη, κατανόηση Το μήνυμα και κωδικοποίησης και οι επιδράσεις  Οι μελέτες των επιδράσεων Τυπικά, αποτελούν το 1/3 της θεωρίας και έρευνας...

ΟΙ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΜΜΕ Καθηγητής Γιώργος Πλειός Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ Η φάση παραγωγής Η πρόσληψη, κατανόηση Το μήνυμα και κωδικοποίησης και οι επιδράσεις  Οι μελέτες των επιδράσεων Τυπικά, αποτελούν το 1/3 της θεωρίας και έρευνας για την επικοινωνίας. Ουσιαστικά αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος της θεωρίας και έρευνας. - Διαφορά ΗΠΑ – Ευρώπης Οι μελέτες των επιδράσεων ενισχύθηκαν από: - Τους ιδιωτικούς σταθμούς - Τους διαφημιστές - Το κράτος και τους πολιτικούς - Το πνεύμα της εποχής για αποτελεσματικότητα  ΣΥΝΘΕΤΟ ΠΕΔΙΟ Επιδράσεις Χρήσεις Αναγνώσεις Επιρροή ΜΕΛΕΤΕΣ ΑΚΡΟΑΤΗΡΙΟΥ  Θεωρίες των επιδράσεων Θεωρία της «υποδόριας ένεσης» Θεωρία της «μαγικής σφαίρας» Λειτουργίες των ΜΜΕ Μοντέλο της διφασικής ροής Περιορισμένες επιδράσεις  2 πτυχές στη μελέτη των επιδράσεων Επιδράσεις στην ευρύτερη κοινωνία και τους θεσμούς. – Ενδιαφέρον για αμοιβαία επίδραση ευρύτερων κοινωνικών δομών και ΜΜΕ. – Μακρο-κοινωνική μελέτη των επιδράσεων των ΜΜΕ Επιδράσεις στα άτομα και τις ομάδες – Μελέτη της σχέσης ΜΜΕ (μηνυμάτων) και ακροατηρίων. – Μικρο-κοινωνική μελέτη των επιδράσεων.  Η θεωρία της «μαγικής σφαίρας» ή «υποδόριας ένεσης» 1 Στα τέλη του 18ου αιώνα συμβαίνουν σημαντικές κοινωνικές αλλαγές. – Εκβιομηχάνιση – Αστικοποίηση – Εκσυγχρονισμός Κάθε μια διαδικασία επηρεάζει… – Τις κοινωνικές σχέσεις/θεσμούς – Τον υλικό πολιτισμό – Τους κοινωνικούς κανόνες – Τον τρόπο σκέψης των ατόμων Από τη μαζική κοινωνία προέρχονται: – Τα μαζικά ακροατήρια – Τα μαζικά μέσα – Η μαζική κατανάλωση και ακόμα Η μαζική εκπαίδευση Η μαζική αγορά Άλλα μαζικά φαινόμενα (υγεία, διακοπές, κ.λπ.).  Η θεωρία της «μαγικής σφαίρας» ή «υποδόριας ένεσης» 2 Οι άνθρωποι ζουν απομονωμένα (επικοινωνούν με ΜΜΕ αλλά όχι μεταξύ τους). Οι άνθρωποι διαθέτουν ένα σύνολο ομοιόμορφων βασικών αναγκών. Οι άνθρωποι παρακολουθούν τα μηνύματα των ΜΜΕ με τον ίδιο τρόπο. Προσλαμβάνουν και ερμηνεύουν τα μηνύματα με τον ίδιο τρόπο. Έτσι, τα μηνύματα, όπως οι σφαίρες τους προσβάλλουν όλους με το ίδιο αποτέλεσμα.  Η θεωρία της «μαγικής σφαίρας» ή «υποδόριας ένεσης» 3 Η έρευνα του H. Blumer “Movies and Conduct” (1933) – 1.200 άτομα. - Οι νέοι μιλάνε όπως οι ήρωες των κινηματογραφικών ταινιών - Οι νέοι ντύνονται όπως οι ήρωες των κινηματογραφικών ταινιών. - Οι νέοι χειρονομούν οι ήρωες των κινηματογραφικών ταινιών.  Η θεωρία της «μαγικής σφαίρας» ή «υποδόριας ένεσης» 4 Adorno & Horkheimer - Η παρακαταθήκη του Benjamin - Η ναζιστική εμπειρία (ραδιόφωνο) H βιομηχανοποίηση του πολιτισμού Η ομοιομορφία των μηνυμάτων / πώς να βλέπουμε τον κόσμο Η ομοιομορφία του κοινού Ο ολοκληρωτικός έλεγχος των συνειδήσεων Μια νέα ολοκληρωτική κοινωνία  Οι λειτουργίες των ΜΜΕ Το μοντέλο το Harold Laswell – Ποιος – Λέει τι – Με ποιο μέσο – Σε ποιόν – Με ποιο αποτέλεσμα Λειτουργίες των ΜΜΕ – Επιτήρηση – πληροφόρηση (surveillance) – Ερμηνεία (interpretation) – Κοινωνικοποίηση και κοινωνικός έλεγχος – Ψυχαγωγία (entertainment) – Διασύνδεση (linkage)  Το μοντέλο της διφασικής ροής Εμφανίσθηκε όταν διαπιστώθηκε ότι δεν ισχύει η θεωρία της «μαγικής σφαίρας» Η επίδραση δεν είναι άμεση, παρεμβάλλονται οι καθοδηγη- τές γνώμης (opinions leaders) Αργότερα διατυπώθηκε ότι οι opinion leaders μπορεί να είναι διαφορετικοί για κάθε θέμα (π.χ. ΜΜΕ πολιτική, ηθική, εγκληματικότητα, εκπαίδευση, μόδα). Μπορεί να είναι και διαδοχικοί  Θεωρία των περιορισμένων επιδράσεων J. Klapper Προέκυψε όταν οι έρευνες έδειξαν ότι τα άτομα καταναλώνουν διαφορετικό περιεχόμενο και το ερμηνεύουν με διαφορετικό τρόπο Εξήγηση  Αποφυγή αντίθετης άποψης  Επιλεκτική έκθεση  Επιλεκτική προσοχή  Επιλεκτική απομνημόνευση Τα χαρακτηριστικά του κοινού στις θεωρίες των επιδράσεων Το κοινό είναι παθητικό – Οι άνθρωποι επηρεάζονται εύκολα και άμεσα από τα ΜΜΕ. – Απόψεις περί μαζικής κοινωνίας  Θεωρίες της χρήσης Lazarsfeld, Katz Χρήσεις και ικανοποιήσεις – Επικεντρώνεται στον καταναλωτή μηνυμάτων των ΜΜΕ και όχι στο μήνυμα. – Τα άτομα είναι ενεργά και επιλέγουν το μήνυμα που θα P. Lazarsfeld καταναλώσουν. – Το κάνουν γιατί θέλουν να ικανοποιήσουν κάποιες ανάγκες (πληροφόρηση, ψυχαγωγία κ.λπ.). – Για το λόγο αυτό δεν υπάρχει αιτιώδης σχέση μεταξύ μηνύματος και επιδράσεων – δεν υπάρχουν «επιδράσεις». E. Katz  Θεωρίες της ανάγνωσης Η Γαλλική «σχολή» S. Hall – Morley – Fiske (κωδικοποίηση/ αποκωδικοποίηση). Ang, Livinstone  Η γαλλική «Σχολή» Τα μηνύματα έχουν συμβολικό χαρακτήρα. Ερμηνεύονται ομοιόμορφα από το κοινό επειδή τα άτομα χρησιμοποιούν τους ίδιους κώδικες που τους δίνει ο πολιτισμός τους. Roland Barthes Η επίδραση γίνεται μέσω του υποσυνείδητου Οι γάλλοι μαρξιστές θεωρούν ότι ο ρόλος των ΜΜΕ είναι κυρίως ιδεολογικός (ΙΜΚ) Louis Althusser  Το μοντέλο της κωδικοποίησης – αποκωδικοποίησης Η διαδικασία της επικοινωνίας έχει φάσεις που είναι σχετικά αυτόνομες (παίζουν ρόλο: τεχνικό μέσο, ιδιοκτησία, ιδεολογία). Το μοντέλο της κωδικοποίησης – αποκωδικοποίησης 2 Η αποκωδικοποίηση δεν είναι αυτονόητη - Τα σημεία της τηλεόρασης είναι «φυσικά» - σημαντικό ρόλο η συμπαραδήλωση - Στην κατανόηση παίζει κεντρικό ρόλο η ιδεολογία, η φυλή, η κοινωνική τάξη. Τρεις τρόποι κατανόησης - Ο κυρίαρχος κώδικας (προτιμητέα νοήματα) - Εκείνος της διαπραγμάτευσης - Εκείνος της αντίθεσης Το μοντέλο της κωδικοποίησης – αποκωδικοποίησης 3 Αργότερα, οι στρατηγικές ανάγνωσης των ΜΜΕ θα γίνουν 24 (D. Morley). Ο ρόλος των ταυτοτήτων στην ανάγνωση εξαρτάται από τις συνθήκες D. Morley Ή ακόμα πιο ρευστές, δίνοντας βαρύτητα στην ετερογένεια των μηνυμάτων και τη σχέση ανάμεσα στη θέση του ατόμου και τις συνθήκες (J. Fiske)  Η θεωρία των ατομικών αναγνώσεων Sonia Livingstone Μετά από δεκαετίες ερευνών, δεν ξέρουμε τίποτα για τις επιδράσεις Ien Ang Οι επιδράσεις είναι υποκειμενικές και ατομικές (μελέτη λογοτεχνίας)  Από τη δεκαετία του ’70 παρατηρείται επιστροφή προς τη δύναμη των ΜΜΕ Αυτά δεν θεωρούνται πλέον παντοδύναμα, αλλά ούτε αμελητέα Τα ΜΜΕ καθορίζουν έμμεσα το τι νομίζουμε για την πραγματικότητα Μιλάνε για επιρροή και όχι για επιδράσεις  Θεωρίες της επιρροής Agenda Setting Σπειροειδής γραμμή της σιωπής Gerbner και Καλλιέργεια Προτύπων  O καθορισμός της θεματολογίας (Agenda Setting) McCombs και Shaw Το κοινό ανταποκρίνεται όχι στα πραγματικά γεγονότα, αλλά στα γεγονότα που προσλαμβάνει από τα ΜΜΕ. Τα ΜΜΕ δεν μας λένε τι να σκεφτούμε (ή να κάνουμε) αλλά για ποια ζητήματα. - Καθορίζουν τη θεματολογία – την υπεροχή (salience) ενός θέματος. McCombs Υπάρχουν 3 θεματολογίες (ημερήσιες διατάξεις) / τρία στάδια - Η θεματολογία των μέσων (Media Agenda) Πλαισίωση (framing) Ιεράρχιση (priming) - Η δημόσια θεματολογία (Public Agenda) Shaw - Η πολιτική θεματολογία (Political Agenda)  Η σπειροειδής γραμμή της σιωπής Elisabeth Noelle-Neumann Στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης, η μαζική επικοινωνία αλληλεπιδρά με τη διαπροσωπική. Οι άνθρωποι, των οποίων η γνώμη είναι δημοφιλής (λόγω ΜΜΕ) την εκφράζουν πιο ελεύθερα και εύκολα. Εκείνοι των οποίων η γνώμη δεν είναι δημοφιλής σιωπούν. – Τα άτομα γνωρίζουν ποιες απόψεις είναι δημοφιλείς. – Τα άτομα προσαρμόζουν τις απόψεις τους σε εκείνες που είναι δημοφιλείς. Σε περιόδους αλλαγής κάποιος εκφράζει απόψεις φροντίζοντας να μην απομονωθεί.  Η θεωρία της Καλλιέργειας Προτύπων 1 Τα άτομα σχηματίζουν γνώμη για την πραγματι- κότητα από τα ΜΜΕ. - Σήμερα, η τηλεόραση είναι το κύριο μέσο Η τηλεόραση δεν περιγράφει την πραγματικότητα αλλά απόψεις γι’ αυτήν (τα γεγονότα). Η τηλεόραση ανήκει στις ελίτ – μεταδίδει τις απόψεις τους για τον κόσμο Όσο περισσότερο βλέπει κάποιος ΤV τόσο περισσότερο αποδέχεται την τηλεοπτική άποψη για τον κόσμο - Συμπεριφέρεται ανάλογα - Αποδέχεται ρυθμίσεις για την πραγματικότητα Η τηλεόραση είναι εργαλείο ιδεολογικής επιρροής και κοινωνικού ελέγχου  Η θεωρία της Καλλιέργειας Προτύπων 2 Βήμα 1: Ανάλυση περιεχομένου για μεγάλο διάστημα - Στόχος: H αποκάλυψη των απόψεων για την πραγματικότητα (π.χ. έγκλημα) Βήμα 2: Ανάλυση ακροατηρίου - Στόχος: Η αποκάλυψη των απόψεων το κοινού για την ίδια πραγματικότητα. Σύγκριση των απόψεων για την πραγματικότητα μεταξύ - Συστηματικών τηλεθεατών (heavy viewers) - Περιστασιακών τηλεθεατών (light viewers)  Θεωρία της Καλλιέργειας Προτύπων 3 Ποσοστό των περιστασιακών και συστηματικών τηλεθεατών που δίνουν την «τηλεοπτική απάντηση» στην ερώτηση για τις πιθανότητες που έχουν να είναι θύματα κάποιας εγκληματικής ενέργειας (Gerbner και Gross, 1976) □ Περιστασιακοί τηλεθεατές Συστηματικοί τηλεθεατές ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ! ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ;