Weer en Klimaat binnen Systeem Aarde

Wat zijn de vier sferen die samen het systeem aarde vormen?

De luchtdruk bereikt zijn hoogste waarde in de troposfeer.

Wat veroorzaakt de meeste gasmoleculen in de atmosfeer om dicht bij de aarde te blijven?

De laag van de atmosfeer waar het weer zich afspeelt, wordt de ______ genoemd.

Hoeveel procent van de atmosfeer is uit zuurstof (O2) samengesteld op aarde?

De atmosferische druk op Mars is hoger dan die op aarde.

Welke laag van de atmosfeer is het dikst bij de evenaar?

Wat gebeurt er met de temperatuur in de troposfeer als de hoogte boven het aardoppervlak toeneemt?

De stratosfeer is de laag van de atmosfeer waar de temperatuur afneemt met de hoogte.

Wat is het gas dat ontstaat door de reactie van zuurstof onder invloed van UV-straling?

De ____ ligt tussen ongeveer 15 en 30 km hoogte en beschermt tegen UV-straling.

Koppel de volgende atmosferische lagen aan hun kenmerken:

Welke factor beïnvloedt de hoeveelheid zonne-energie die het aardoppervlak bereikt?

De zon is de belangrijkste energiebron voor het leven op aarde.

Wat is de gemiddelde temperatuurafname van de troposfeer per 100 meter hoogte?

Weer en klimaat als systeem

Het klimaatveranderingsboek onderzoekt zowel historische als actuele veranderingen in weer en klimaat, evenals toekomstige trends.
Aarde bestaat uit vier samenhangende sferen: atmosfeer, hydrosfeer, lithosfeer en biosfeer; veranderingen in één sfeer beïnvloeden de anderen.
Voorbeeld: hittegolven (atmosfeer) leiden tot droogte en irrigatiebehoefte (biosfeer), wat de grondwaterstanden (hydrosfeer) kan verlagen.

Samenstelling van de atmosfeer

De atmosfeer ontwikkelde zich 4,6 miljard jaar geleden tijdens de afkoeling van de aarde, met behulp van zwaartekracht die gassen vasthoudt.
Meer dan 80% van de atmosferische gassen bevindt zich binnen 10-15 km van het aardoppervlak; luchtdruk is hier het hoogst.
De atmosferische samenstelling verschilt tussen planeten; de aarde bevat veel stikstof (N2) en zuurstof (O2), maar weinig koolstofdioxide (CO2).

Vergelijking van atmosferische samenstellingen

Aarde: druk 1.000 hPa, CO2 0,03%, N2 78%, O2 21%
Venus: druk 92.000 hPa, CO2 97%, N2 4%, O2 0%
Mars: druk 6 hPa, CO2 95%, N2 3%, O2 0,1%

Opbouw van de atmosfeer

De atmosfeer is verdeeld in sferen, waarbij de temperatuur varieert met de hoogte; overgangspunten worden 'pauzes' genoemd.
De troposfeer, de onderste laag, is 9 km hoog bij de polen en tot 15 km bij de evenaar; weersverschijnselen vinden hier plaats.
Temperatuur in de troposfeer daalt gemiddeld met 0,6 °C per 100 m hoogte.

Chemische processen in de stratosfeer

In de stratosfeer neemt de temperatuur toe met de hoogte; ozon (O3) vormt hier onder invloed van UV-straling.
Ozon beschermt tegen schadelijke UV-straling en komt temperatuurverhogingen teweeg door chemische reacties.
De ozonlaag ligt op een hoogte van 15-30 km; de mesosfeer en thermosfeer komen daarboven met andere eigenschappen.

Rol van de zon

De zon is een enorme gasbol: 16 miljoen °C in de kern en 6.000 °C aan het oppervlak; cruciaal voor leven op aarde en weerprocessen.
De hoeveelheid zonnestraling die het oppervlak bereikt, hangt af van breedteligging en albedo (weerkaatsingscapaciteit).
Bij de evenaar valt zonnestraling onder een grotere invalshoek, wat resulteert in hogere energie-inname per oppervlakte-eenheid dan bij de polen.

Dit quiz gaat over veranderingen in het klimaat en weerpatronen door de geschiedenis heen, en hoe deze elementen met elkaar verbonden zijn binnen het systeem van de aarde. Aan bod komen thema's zoals de atmosfeer, hydrosfeer, lithosfeer en biosfeer, en hun onderlinge invloed op klimaatverandering.