Vraagbeleid openbaar vervoer

Choose a study mode

Play Quiz
Study Flashcards
Spaced Repetition
Chat to Lesson

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson
Download our mobile app to listen on the go
Get App

Questions and Answers

Wat is het doel van vraagbeleid in het openbaar vervoer?

  • Subsidies verstrekken aan automobilisten
  • Investeringen in de wegeninfrastructuur verminderen
  • De vraagfunctie naar rechts verschuiven (correct)
  • De prijzen van OV-tickets verhogen

Welke maatregel kan de aantrekkelijkheid van openbaar vervoer verhogen?

  • Beperkte schoonmaak van voertuigen
  • Prijsverhogingen voor OV-tickets
  • Het verbeteren van de veiligheid en betrouwbaarheid (correct)
  • Minder frequentie van bussen en treinen

Wat wordt als een mogelijke oplossing gezien voor het stimuleren van het gebruik van openbaar vervoer?

  • Verlagen van de variabele kosten van auto’s
  • Investeren in goedkopere brandstof voor voertuigen
  • Verhogen van de vaste kosten van auto’s
  • Prijsveranderingen van alternatieve transportmiddelen (correct)

Wat zijn de grenzen van het vraagbeleid voor openbaar vervoer?

<p>Onvoldoende investering in infrastructuur (C)</p> Signup and view all the answers

Welke situatie kan leiden tot een ontoereikende vraag naar openbaar vervoer, ondanks prijsverhogingen voor automobiliteit?

<p>Een afname van de bevolking in stedelijke gebieden (D)</p> Signup and view all the answers

Wat is een kenmerk van elastisch aanbod?

<p>Aanbod neemt bij prijsstijging sterk toe. (C)</p> Signup and view all the answers

Wat maakt de maximalisatie van maatschappelijke welvaart complex?

<p>Alle welvaartseffecten voor de hele samenleving moeten in kaart worden gebracht. (B)</p> Signup and view all the answers

Waarom is de aanbod van graan op korte termijn inelastisch?

<p>Er zijn beperkte mogelijkheden om het aanbod snel aan te passen. (D)</p> Signup and view all the answers

Wat is een belangrijk aspect van interpersonele nutsvergelijking?

<p>Het vereist een evaluatie van verschillende bestedingen voor studenten en docenten. (B)</p> Signup and view all the answers

Wat is de juiste volgorde om de maatschappelijke welvaart te maximaliseren?

<p>Bepaal alle bestedingsmogelijkheden en sommeer de welvaartseffecten. (B)</p> Signup and view all the answers

Wat is een voorbeeld van een tussenvorm waarbij de overheid de markt reguleert?

<p>Cannabisconsumptie en -aanbieding (B)</p> Signup and view all the answers

Welke bekostigingsvorm wordt gebruikt voor drinkwatervoorzieningen?

<p>Bekostiging uit prijzen (D)</p> Signup and view all the answers

Wat wordt bedoeld met allocatieve efficiëntie?

<p>Het optimaal inzetten van schaarse middelen voor maatschappelijke behoeften (D)</p> Signup and view all the answers

Wat is een belangrijk aspect van welvaartseffecten?

<p>Alle kosten en baten zoals door betrokkenen gewaardeerd (C)</p> Signup and view all the answers

Hoe wordt de individuele welvaart bepaald?

<p>Door de som van het nut van geconsumeerde goederen (B)</p> Signup and view all the answers

Wat is een kenmerk van particulier initiatief binnen de onderwijssector?

<p>Financiering uit commerciële verkoop (B)</p> Signup and view all the answers

Wat houdt maximale individuele welvaart in?

<p>Het behalen van het hoogste welvaartsniveau met schaarse middelen (B)</p> Signup and view all the answers

Wat is een substantieel verschil tussen collectieve besluitvorming en particulier initiatief?

<p>Collectieve besluitvorming houdt rekening met publieke belangen (A)</p> Signup and view all the answers

Wat is de belangrijkste factor die goed overheidsoptreden vereist bij het bestrijden van externe effecten?

<p>Informatieverzameling over externe effecten (A)</p> Signup and view all the answers

Welke van de volgende elementen meet of overheidsbeleid effectief is in het verminderen van externe effecten?

<p>De uiteindelijke hoeveelheid externe effecten (D)</p> Signup and view all the answers

Wat wordt beschouwd als een belangrijk aspect van efficiëntie in overheidsbeleid?

<p>De laagste apparaatskosten voor de overheid (D)</p> Signup and view all the answers

Wat is een voorbeeld van 'command & control' regulering?

<p>Een verbod op dioxine-uitstoot (B)</p> Signup and view all the answers

Waarom was een algeheel verbod in de beginjaren van het milieubeleid soms de beste oplossing?

<p>Het maakte controle eenvoudiger (A)</p> Signup and view all the answers

Wat kan een gevolg zijn van lagere transactiekosten in milieubeleid?

<p>Minder weerstand tegen regelgeving (A)</p> Signup and view all the answers

Wat is een uitdaging bij het beoordelen van effectiviteit en efficiëntie in overheidsbeleid?

<p>De tijd die nodig is om resultaten te zien (A)</p> Signup and view all the answers

Wat is een belangrijk voordeel van regulering gericht op nieuwe bedrijven in plaats van bestaande?

<p>Nieuwe bedrijven kunnen sneller innoveren (D)</p> Signup and view all the answers

Wat zijn de kosten voor de eerste reiziger in een buslijn van Assen naar Meppel?

<p>De kosten bestaan uit vaste kosten zoals afschrijving van de bus. (D)</p> Signup and view all the answers

Welke van de volgende uitspraken over de tweede tot de vijfde reiziger is waar?

<p>De kosten zijn nihil omdat de bus al rijdt. (B)</p> Signup and view all the answers

Wat gebeurt er met de marginale kosten bij de 60e reiziger?

<p>Ze zijn eenmalig hoog door de noodzaak van een tweede bus. (A)</p> Signup and view all the answers

Wat is het effect van de stijging in aantal reizigers van 4 tot 59 op de marginale kosten?

<p>De marginale kosten lopen waarschijnlijk op, maar blijven laag. (A)</p> Signup and view all the answers

Hoe worden de gemiddelde kosten berekend op basis van het aantal gebruikers?

<p>Door de totale kosten te delen door het aantal gebruikers. (C)</p> Signup and view all the answers

Wat gebeurt er wanneer de overheid collectief goed X niet levert?

<p>Mensen met een grote behoefte zullen het goed zelf produceren. (A)</p> Signup and view all the answers

Welke van de volgende is een voorbeeld van het opheffen van het non-exclusieve karakter van een goed?

<p>Patenten op nieuwe medicijnen. (D)</p> Signup and view all the answers

Wat is een voordeel van marktgewijze voorziening van collectieve goederen?

<p>Betalen naar rato van gebruik en waardering. (D)</p> Signup and view all the answers

Wat is een belangrijk criterium voor de overheidsvoorziening van collectieve goederen?

<p>De voorkeur van de mediane kiezer. (A)</p> Signup and view all the answers

Wat kan een gevolg zijn van privatisering van collectieve goederen?

<p>Scherpere prikkels voor innovatie. (C)</p> Signup and view all the answers

Welke belastingvorm kan indirect bijdragen aan de financiering van collectieve goederen?

<p>Accijns op benzine. (B)</p> Signup and view all the answers

Wat is vaak een gevolg van de collectieve besluitvorming voor particuliere belangen?

<p>Mogelijke mogelijkheden voor misbruik. (C)</p> Signup and view all the answers

Wat is een mogelijke reden voor de investering in medicijnen zonder patent?

<p>Minder aandacht voor onderzoek en ontwikkeling. (A)</p> Signup and view all the answers

Welke van de volgende belastingen is bedoeld om te betalen voor specifiek gebruik van collectieve goederen?

<p>Motorrijtuigenbelasting. (A)</p> Signup and view all the answers

Wat kan er gebeuren als de voorkeuren van de bevolking grote variantie vertonen?

<p>De functie van de non-profitsector neemt toe. (A)</p> Signup and view all the answers

Wat zijn collectieve goederen?

<p>Goederen die voor iedereen toegankelijk zijn, maar niet persoonlijk te verkrijgen. (A), Goederen die door de overheid aan iedereen worden aangeboden. (C)</p> Signup and view all the answers

Hoe kan de behoefte aan veiligheid op een alternatieve manier worden vervuld?

<p>Door meer blauw op straat en individueel beveiligingsmateriaal aan te schaffen. (C)</p> Signup and view all the answers

Wat is een voordeel van non-profitorganisaties in de context van collectieve goederen?

<p>Ze kunnen de behoeften van een specifieke groep effectiever vervullen dan de overheid. (B)</p> Signup and view all the answers

Wat is een gevolg van heterogene voorkeuren bij de verstrekking van collectieve goederen?

<p>Mensen met lagere behoeften ontvangen vaak teveel van het collectieve goed. (C)</p> Signup and view all the answers

Wat stelt Paretoverbetering voor non-profitorganisaties voor?

<p>Een situatie waarbij ten minste één persoon erop vooruitgaat zonder dat anderen er op achteruit gaan. (A)</p> Signup and view all the answers

Wat is een kenmerk van non-exclusiviteit bij collectieve goederen?

<p>Niet-betalende consumenten kunnen ook genieten van het goed. (C)</p> Signup and view all the answers

Waarom is volledige non-rivaliteit een belangrijk kenmerk van sommige goederen?

<p>Het stelt een extra consument in staat om het goed te gebruiken zonder extra kosten. (B)</p> Signup and view all the answers

Wat is een voorbeeld van een commons/common pool resource (CPR)?

<p>Een openbaar park waar iedereen toegang toe heeft. (B)</p> Signup and view all the answers

Wat is een gevolg van marktfalen bij non-rivaliserende goederen?

<p>Er zijn minder consumenten die gebruik maken van het goed dan optimaal is. (A)</p> Signup and view all the answers

Waarom is uitsluiting van gebruikers bij common pool resources kostbaar en lastig?

<p>Het monitoren van gebruik vereist veel middelen. (A)</p> Signup and view all the answers

Wat maakt directe beprijzing van collectieve goederen vaak onmogelijk?

<p>Non-exclusiviteit en hoge kosten van uitsluiting (C)</p> Signup and view all the answers

Welk voorbeeld valt onder semi-collectieve goederen?

<p>Openbaar vervoer (A)</p> Signup and view all the answers

Welke belastingvorm wordt gezien als een indirecte manier om collectieve goederen te financieren?

<p>BPM-belasting op motorvoertuigen (A)</p> Signup and view all the answers

Wat beschrijft het concept van 'pay-tv' het best?

<p>Consumenten betalen zelf voor toegang tot de zenders (B)</p> Signup and view all the answers

Hoe worden semi-collectieve goederen gekarakteriseerd?

<p>Non-exclusief, maar soms rivaliserend (C)</p> Signup and view all the answers

Wat is een nadeel van collectieve besluitvorming?

<p>Gaat vaak gepaard met particuliere belangen (A)</p> Signup and view all the answers

Welke van de volgende goederen wordt nooit als rivaliserend geclassificeerd?

<p>Kennis en wetenschap (B)</p> Signup and view all the answers

Wat is een gevolg van inefficiënties in de productie?

<p>Het lokt nieuwe toetreders aan vanwege extra winstmogelijkheden. (A)</p> Signup and view all the answers

Wat impliceert de stelling dat de vrije markt leidt tot een Pareto-efficiënte uitkomst?

<p>Overheidsinterventie is overbodig en biedt geen welvaartsverhogend effect. (B)</p> Signup and view all the answers

Welke situatie kan leiden tot marktfalen?

<p>Een beperkt aantal aanbieders dat invloed uitoefent op de prijsvorming. (B)</p> Signup and view all the answers

Wat zijn collectieve goederen in economische zin?

<p>Goederen die een non-exclusief en non-rivaliserend karakter hebben. (C)</p> Signup and view all the answers

Welke van de volgende beweringen over inefficiënties in de allocatie is juist?

<p>Productiefactoren worden niet voor goederen met de grootste waarde ingezet. (B)</p> Signup and view all the answers

Wat is een reden voor overheidsinterventie in de markt?

<p>Marktfalen als gevolg van informatie-asymmetrie. (A)</p> Signup and view all the answers

Een gevolg van onvoldoende informatie voor consumenten kan zijn:

<p>Het maken van suboptimale consumptiekeuzes. (B)</p> Signup and view all the answers

Wat kan een effect zijn van transactiekosten in een markt?

<p>Het kan leiden tot inefficiënties in de markt. (A)</p> Signup and view all the answers

Wat gebeurt er met de marginale kosten van normale goederen na de productie van de eerste eenheid?

<p>Ze nemen eerst af en stijgen daarna weer. (A)</p> Signup and view all the answers

Wat kenmerkt 'natuurlijke monopolies' ten opzichte van 'normale' goederen?

<p>Marginale kosten dalen constant na de eerste eenheid. (C)</p> Signup and view all the answers

Waarom overleeft alleen de grootste producent in een monopolistische markt?

<p>Grotere bedrijven hebben lagere kosten per klant. (D)</p> Signup and view all the answers

Welke bewering over de efficiëntie van monopolies is correct?

<p>Monopolies belemmeren vaak de efficiëntie in de productie. (D)</p> Signup and view all the answers

Wat is een belangrijk kenmerk van de prijszetting door een monopolist?

<p>De prijs wordt gezet waar extra opbrengst gelijk is aan extra kosten. (B)</p> Signup and view all the answers

Welke uitspraak is waar over concurrentie en kosten in natuurlijke monopolies?

<p>Concurrentie in natuurlijke monopolies leidt tot hogere kosten. (C)</p> Signup and view all the answers

Wat gebeurt er met het kostenvoordeel van een monopolist naarmate de klantenaantallen toenemen?

<p>De kosten per klant dalen. (C)</p> Signup and view all the answers

Wat is het grootste probleem bij generiek mededingingsbeleid in de context van natuurlijke monopolies?

<p>Het zorgt voor een hogere prijsstelling dan bij monopolies. (C)</p> Signup and view all the answers

Wat leidt tot de degradatie of vernietiging van de common pool?

<p>Gebruik dat de aanwas overstijgt (C)</p> Signup and view all the answers

Wat is een gevolg van particuliere eigenaren van common pools?

<p>Optimale uitkomst voor de pool (C)</p> Signup and view all the answers

Welke property regime houdt in dat er geen restricties zijn op toegang tot de common pool?

<p>Free access (A)</p> Signup and view all the answers

Wat is een belangrijk aspect van de 'Tragedy of the Commons' volgens Gareth Hardin?

<p>Individuele rationaliteit leidt tot maatschappelijke schade (B)</p> Signup and view all the answers

Wat is een gevolg van te strenge quota op visserij in de Noordzee?

<p>Onnodige economische schade voor de sector (C)</p> Signup and view all the answers

Welke van de volgende opties zou een echte oplossing kunnen zijn voor het beheer van een common pool?

<p>Overheidseigendom met strikte controle (B)</p> Signup and view all the answers

Wat is een noodzakelijke voorwaarde voor het voortbestaan van een common pool?

<p>Evenwicht tussen gebruik en aanwas/investeringen (B)</p> Signup and view all the answers

Welke benadering vermindert de kans op erosie van de common pool?

<p>Efficiënte coördinatie en gebruiksbeperking (A)</p> Signup and view all the answers

Flashcards

Elastisch aanbod

Het aanbod reageert sterk op prijsveranderingen. Een prijsstijging leidt tot een aanzienlijke toename van het aanbod.

Inelastisch aanbod

Het aanbod reageert nauwelijks op prijsveranderingen. Een prijsstijging leidt tot een kleine of geen toename van het aanbod.

Maximalisatie individuele welvaart

De beste besteding van middelen voor een individu. Het is eenvoudig omdat de beslisser zelf alle kosten en baten afweegt.

Maximalisatie maatschappelijke welvaart

De beste besteding van middelen voor de hele samenleving. Dit is complex omdat de welvaartseffecten voor iedereen moeten worden meegenomen.

Signup and view all the flashcards

Mogelijkhedengrens (Possibilities Frontier)

Een verbeelding van alle mogelijke combinaties van individuele welvaart die haalbaar zijn bij verschillende bestedingen.

Signup and view all the flashcards

Marginale Kosten

De kosten die gemaakt worden voor één extra gebruiker. Bijvoorbeeld: de extra kosten voor een extra passagier op een bus.

Signup and view all the flashcards

Schaalvoordeel

Wanneer de marginale kosten dalen naarmate de productie of het gebruik toeneemt. Dit betekent dat het goedkoper wordt om meer producten te maken of diensten te leveren.

Signup and view all the flashcards

Gemiddelde Kosten

De totale kosten van productie of dienstverlening gedeeld door het aantal eenheden dat geproduceerd of geleverd wordt.

Signup and view all the flashcards

Vaste Kosten

De kosten die altijd gemaakt moeten worden, ongeacht het aantal gebruikers of geproduceerde items. Bijvoorbeeld de huur van een gebouw of het salaris van een vaste medewerker.

Signup and view all the flashcards

Initiële Kosten

De kosten die gemaakt worden om te beginnen met de productie of dienstverlening. Bijvoorbeeld de kosten voor het aanschaffen van machines of het inhuren van personeel.

Signup and view all the flashcards

Regulering ("Command & Control")

De overheid bepaalt voor wie, in welke mate en/of op welke wijze negatieve externe effecten gereduceerd moeten worden.

Signup and view all the flashcards

Effectiviteit van overheidsbeleid

Moet de overheid ingrijpen om externe effecten te reduceren, en zo ja, in welke mate?

Signup and view all the flashcards

Efficiëntie van overheidsbeleid

Wordt de beste oplossing gekozen om externe effecten te reduceren?

Signup and view all the flashcards

Apparaatskosten

De kosten die de overheid maakt om het overheidsbeleid te implementeren.

Signup and view all the flashcards

Kosten voor producenten en consumenten

De kosten die bedrijven en consumenten maken om aan de regels te voldoen.

Signup and view all the flashcards

Algeheel verbod

Beginjaren milieubeleid: het algeheel verbieden van vervuilende stoffen.

Signup and view all the flashcards

Lage transactiekosten

Beginjaren milieubeleid: makkelijk te zien of een bedrijf voldoet aan de regels.

Signup and view all the flashcards

Milieubewegingssteun

Beginjaren milieubeleid: regulering was populair bij de milieubeweging.

Signup and view all the flashcards

Exploitatietekorten in het openbaar vervoer

Een situatie waarin de opbrengsten van een bedrijf of organisatie lager zijn dan de kosten. In de context van het openbaar vervoer betekent dit dat de inkomsten uit kaartverkoop en andere bronnen niet genoeg zijn om de operationele kosten te dekken, zoals onderhoud, personeel en energie.

Signup and view all the flashcards

Vraagbeleid voor het OV

Het beleid dat gericht is op het stimuleren van het gebruik van het openbaar vervoer door mensen die momenteel de auto gebruiken, zonder gebruik te maken van subsidies.

Signup and view all the flashcards

Verhogen aantrekkelijkheid van OV

Door het verbeteren van de kwaliteit en aantrekkelijkheid van het openbaar vervoer, zoals veiligheid, betrouwbaarheid, schoonheid en frequentie, verschuift de vraag naar OV naar rechts. Dit betekent dat er bij dezelfde prijs meer mensen gebruik van zullen maken.

Signup and view all the flashcards

Verhogen prijzen van substituten

Het verhogen van de kosten van vervoersalternatieven voor het openbaar vervoer, zoals de auto, om mensen te stimuleren de auto te laten staan en het openbaar vervoer te gebruiken.

Signup and view all the flashcards

Investeringsbeleid voor OV

Beleid dat gericht is op het verbeteren van de infrastructuur en de capaciteit van het openbaar vervoer. Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat er meer treinen, bussen of trams worden ingezet, of dat er nieuwe sporen of wegen worden aangelegd.

Signup and view all the flashcards

Tussenvormen

De overheid reguleert de vrije markt met behulp van wetten en regels om een betere verdeling van goederen en diensten te bereiken. Denk aan zorgverzekeringen met een plicht om te verzekeren en te accepteren, en cannabis waar de productie verboden is maar het consumeren van kleine hoeveelheden wordt gedoogd.

Signup and view all the flashcards

Tussenvormen: Collectieve besluitvorming, productie geoutsourced

Productie wordt uitbesteed aan private bedrijven, maar de overheid betaalt de kosten met belastinggeld. Denk aan inburgeringscursussen en het aanleggen van infrastructuur.

Signup and view all the flashcards

Tussenvormen: Collectieve besluitvorming, overheidsproductie

De overheid produceert goederen en diensten, maar de kosten worden gedekt door prijzen in plaats van belastingen. Denk aan drinkwater.

Signup and view all the flashcards

Tussenvormen: Particulier initiatief, bekostiging uit belastingen

Particuliere organisaties initiëren en verzorgen diensten, maar de financiering komt van belastingen in plaats van donaties. Denk aan onderwijs.

Signup and view all the flashcards

Tussenvormen: Particulier initiatief, gemengde financiering

Particuliere organisaties initiëren en verzorgen diensten met een mix van donaties, ledenbijdragen en commerciële verkoop. Denk aan musea en woningcorporaties.

Signup and view all the flashcards

Allocatieve efficiëntie

Een situatie waarin schaarse middelen zo worden ingezet dat de behoeften van de samenleving zo goed mogelijk worden bevredigd. Alle behoeften tellen mee en alles wat waarde heeft, heeft een rol.

Signup and view all the flashcards

Welvaartseffecten

De som van alle kosten en baten van een bepaalde keuze, zoals deze door alle betrokkenen worden ervaren. De optie met de hoogste welvaartseffecten is de beste keuze.

Signup and view all the flashcards

Formeel en subjectief welvaartsbegrip

Het subjectieve gevoel van welvaart van een individu, gebaseerd op het nut dat hij of zij ervaart door het consumeren van goederen. Iedereen bepaalt zelf hoeveel waarde iets voor hem of haar heeft.

Signup and view all the flashcards

Public Good Theorie voor non-profitorganisaties

Een situatie waarin mensen met een sterke behoefte aan een collectieve goed, dat de overheid niet of onvoldoende levert, zich verenigen om het zelf te realiseren.

Signup and view all the flashcards

Paretoverbetering

Een situatie waarin ten minste een persoon erop vooruit gaat, maar niemand erop achteruit gaat.

Signup and view all the flashcards

Opheffen van het non-exclusieve karakter van collectieve goederen

Het veranderen van een collectief goed in een individueel goed door middel van bijvoorbeeld patenten. Dit kan leiden tot meer investeringen in de markt, maar ook tot nadelen voor de maatschappij.

Signup and view all the flashcards

Betalen voor een complement

Een extra betaling om gebruik te maken van een collectief goed, wanneer directe betaling niet mogelijk is.

Signup and view all the flashcards

Overheidsvoorziening van collectieve goederen

De voorkeur van de gemiddelde kiezer bepaalt de hoeveelheid collectieve goederen die de overheid levert. Dit kan leiden tot onvoldoende voorziening voor mensen met een hoge waardering voor bepaalde goederen.

Signup and view all the flashcards

Rol van non-profitorganisaties in de Public Good Theorie

Non-profitorganisaties vullen het gat tussen de overheidsvoorziening van collectieve goederen en de wensen van mensen met een hogere waardering voor deze goederen.

Signup and view all the flashcards

Optimale aanpak voor collectieve goederen

De optimale hoeveelheid collectieve goederen kan worden bereikt door de combinatie van overheidsvoorziening en non-profitorganisaties, waardoor de nadelen van collectieve besluitvorming worden verminderd.

Signup and view all the flashcards

Belang van de nonprofit sector

De nonprofit sector speelt een belangrijkere rol naarmate de voorkeuren van de mensen meer verschillen, omdat dit leidt tot een grotere behoefte aan aanvullende voorzieningen.

Signup and view all the flashcards

Privatisering van collectieve goederen

Door private aanbesteding van collectieve goederen ontstaan betere incentives voor efficiëntie en innovatie. Een vergelijking met de medicijnenmarkt laat zien hoe patenten de ontwikkeling van nieuwe medicijnen stimuleren.

Signup and view all the flashcards

Transactiekosten

De kosten om een transactie te realiseren zijn nihil of verwaarloosbaar. Dit betekent dat de markt vrijwel alle inefficiënties wegneemt.

Signup and view all the flashcards

Pareto-efficiëntie

Een situatie waarin geen enkele verandering mogelijk is die de welvaart van ten minste één persoon verhoogt zonder de welvaart van een ander te verminderen.

Signup and view all the flashcards

Overheidsinterventie is overbodig

De veronderstelling dat overheidsinterventie in een vrije markt nooit een welvaartsverhogend effect heeft.

Signup and view all the flashcards

Informatieasymmetrie

Een situatie waarin consumenten onvoldoende informatie hebben om rationele keuzes te maken, wat kan leiden tot inefficiënties.

Signup and view all the flashcards

Beperkt aantal aanbieders

Een situatie waarin een beperkt aantal aanbieders de prijs kunnen beïnvloeden, wat kan leiden tot inefficiënties.

Signup and view all the flashcards

Externe effecten

De kosten die producenten en consumenten veroorzaken bij derden, zonder dat deze kosten in de prijs van het product worden meegenomen.

Signup and view all the flashcards

Collectieve goederen

Goederen die non-exclusief en non-rivaliserend zijn, zoals nationale defensie en straatverlichting.

Signup and view all the flashcards

Marktfalen

Een situatie waarin de markt niet tot maximale efficiëntie leidt, die andere vormen van interventie vereisen dan de vrije markt.

Signup and view all the flashcards

Collectief goed

Een goed waarvoor je niet kunt worden uitgesloten, zelfs als je niet betaalt, en waarvan de consumptie niet rivaliserend is. Iedereen kan ervan profiteren zonder dat het de hoeveelheid voor anderen beperkt.

Signup and view all the flashcards

Semi-collectief goed

Een goed waarvoor je kunt worden uitgesloten als je niet betaalt, maar waarvan de consumptie wel rivaliserend is. Het gebruik door de een beperkt het gebruik door de ander.

Signup and view all the flashcards

Niet-exclusieve goederen

Een goed dat niet-exclusief is, wat betekent dat niemand van het gebruik ervan uitgesloten kan worden. Voorbeeld: straatverlichting.

Signup and view all the flashcards

Niet-rivaliserende goederen

Een goed dat niet-rivaliserend is, wat betekent dat het gebruik ervan door één persoon het gebruik ervan door een ander persoon niet belemmert. Voorbeeld: radio-uitzendingen.

Signup and view all the flashcards

Marktfalen in collectieve goederen

Een situatie waarin de vrije markt niet de optimale hoeveelheid van een goed kan produceren vanwege non-exclusiviteit en non-rivaliteit. Voorbeeld: nationale veiligheid.

Signup and view all the flashcards

Commons/common pool resources (CPR)

Natuurlijke of door de mens gemaakte hulpbronnen met rivaliteit en waarbij uitsluiting van gebruikers mogelijk maar kostbaar is. Voorbeeld: een visbestand.

Signup and view all the flashcards

Common Pool

Een eindige voorraad die door gebruik afneemt en alleen toeneemt door natuurlijke aanwas of menselijke toevoegingen.

Signup and view all the flashcards

Overmatig gebruik van een common pool

Een situatie waarbij een common pool door overmatig gebruik wordt uitgeput. Dit gebeurt wanneer de exploitatie sneller gaat dan de natuurlijke aanwas.

Signup and view all the flashcards

Onderbenutting van een common pool

Een situatie waarbij een common pool onvoldoende wordt benut, waardoor er economische verliezen ontstaan.

Signup and view all the flashcards

Duurzaam gebruik van een common pool

Het optimale gebruik van een common pool waarbij de exploitatie in balans is met de natuurlijke aanwas, waardoor de bron duurzaam blijft.

Signup and view all the flashcards

Tragedy of the Commons

Een scenario waarin individuen in hun eigen belang handelen en de common pool uitputten, omdat ze geen rekening houden met de kosten voor anderen.

Signup and view all the flashcards

Overheidseigendom van een common pool

Een systeem waarbij de overheid eigenaar is van de common pool en het gebruik reguleert om duurzaamheid te garanderen.

Signup and view all the flashcards

Particulier eigendom van een common pool

Een systeem waarbij een individu eigenaar is van de common pool en het gebruik reguleert in eigen belang, wat tot optimale uitkomsten kan leiden.

Signup and view all the flashcards

Effect van eigendomsregimes op common pools

De vraag naar manieren om de common pool te beheren, rekening houdend met verschillende eigendomsregimes en hun impact op duurzaamheid.

Signup and view all the flashcards

Dalende marginale kosten

De kosten die gemaakt worden voor de eerste eenheid van een product of dienst zijn relatief hoog, terwijl de kosten per extra eenheid (marginale kosten) dalen naarmate de productie toeneemt. Dit geldt voor "normale" goederen, waarbij de productiekosten na een tijd weer gaan stijgen.

Signup and view all the flashcards

Natuurlijk monopolie

Een markt waarbij één bedrijf het meest efficiënt is om de gehele markt te bedienen.

Signup and view all the flashcards

Concurrentie en efficiëntie bij een natuurlijk monopolie

Concurrentie werkt in een natuurlijke monopoliesituatie niet goed. De kosten van productie zijn namelijk hoger wanneer meerdere bedrijven de markt bedienen, omdat de kosten voor het opzetten van de benodigde infrastructuur niet kunnen worden verdeeld.

Signup and view all the flashcards

Waarom een natuurlijk monopolie?

Het grootste bedrijf in een natuurlijke monopoliesituatie zal blijven groeien en de concurrentie uit de markt drukken, omdat het steeds meer klanten aantrekt en daardoor zijn kosten per eenheid product kan verlagen.

Signup and view all the flashcards

Monopolisten en allocatieve efficiëntie

De prijs die een monopolist vaststelt, is hoger dan de maatschappelijk optimale prijs, waardoor er minder geproduceerd wordt dan maatschappelijk wenselijk is.

Signup and view all the flashcards

Opportunity Costs

De kosten die je moet opgeven om voor een bepaalde optie te kiezen, dus het verlies van baten van andere alternatieven.

Signup and view all the flashcards

Ruim Kostenbegrip

Het idee dat het gebruik van orgaan X voor transplantatie alles is wat je daarvoor moet opgeven, inclusief de potentiële kosten voor de donor.

Signup and view all the flashcards

Markt voor Organen

Het idee dat mensen die organen doneren, dat misschien niet gratis zouden doen, maar wel zouden doneren als ze ervoor betaald worden .

Signup and view all the flashcards

Tegenargument: 'Handelen met leven'

Een bezwaar tegen een vrije markt voor organen: de gedachte dat organen niet 'verkocht' mogen worden, omdat het 'handelen met leven' is.

Signup and view all the flashcards

Tegenargument: Alleen Transplantaties voor Rijken

Een bezwaar tegen een vrije markt voor organen: de gedachte dat alleen rijke mensen toegang zouden hebben tot orgaantransplantaties, omdat de prijs te hoog zou zijn.

Signup and view all the flashcards

Prijs = marginale kosten

Het prijssysteem waarbij de prijs gelijk is aan de marginale kosten van het openbaar vervoer. Dit betekent dat reizigers alleen betalen voor de extra kosten die hun reis veroorzaakt.

Signup and view all the flashcards

Prijs = gemiddelde kosten

Het prijssysteem waarbij de prijs gelijk is aan de gemiddelde kosten van het openbaar vervoer. Dit betekent dat alle kosten, inclusief de vaste kosten, verdeeld worden over alle reizigers.

Signup and view all the flashcards

Prijsdiscriminatie

Een prijssysteem waarbij verschillende prijzen worden gevraagd aan verschillende groepen reizigers. Een voorbeeld is het abonnement dat vaste OV-gebruikers krijgen en de hogere tarieven die toeristen betalen.

Signup and view all the flashcards

Multipart pricing

Een prijssysteem waarbij verschillende gebruikers verschillende tarieven betalen. Vaste gebruikers betalen een abonnement of vastrecht, terwijl incidentele gebruikers meer betalen voor hetzelfde gebruik.

Signup and view all the flashcards

Exploitatietekorten

De situatie waarbij de opbrengsten van het openbaar vervoer lager zijn dan de kosten. Dit betekent dat er subsidie nodig is om het openbaar vervoer draaiende te houden.

Signup and view all the flashcards

Vraaguitval

Het prijssysteem waarbij de prijs van het openbaar vervoer zo hoog is dat reizigers het openbaar vervoer minder vaak zullen gebruiken. Dit leidt tot minder reizigers en minder inkomsten.

Signup and view all the flashcards

Inelastische vraag

Wanneer de vraag naar een product of dienst relatief weinig verandert bij een prijsstijging. Dit betekent dat mensen het product of de dienst blijven gebruiken, zelfs als de prijs hoger wordt.

Signup and view all the flashcards

Average cost pricing

Een prijssysteem dat in sommige gevallen een goed alternatief kan zijn voor prijs = marginale kosten of prijs = gemiddelde kosten. Het is afhankelijk van de vraagfunctie en de kostenstructuur van het vervoer.

Signup and view all the flashcards

Instelling van de Vrije Markt

Het theoretisch model van de vrije markt met de voorwaarden van volledige mededinging, vrije toegang en afwezigheid van beperkingen op concurrentie.

Signup and view all the flashcards

Two-part pricing

Een prijsstelling waarbij klanten een vast bedrag betalen voor toegang tot een dienst, en daarna een kleine prijs of geen prijs per gebruik. Bijvoorbeeld: een abonnement op het openbaar vervoer met gratis ritten.

Signup and view all the flashcards

Prijsdiscriminatie met verschillende prijzen

Een situatie waarbij consumenten met een hoge waardering voor een dienst een hogere prijs betalen, terwijl consumenten met een lage waardering een lagere prijs betalen. Dit kan de maatschappelijke welvaart verhogen door vraaguitval te voorkomen.

Signup and view all the flashcards

Voorwaarde voor succesvolle two-part pricing

De voorwaarde dat veel klanten het openbaar vervoer voor een deel van de tijd onmisbaar vinden, terwijl het in andere gevallen handig is. Dit maakt two-part pricing succesvol, omdat de meeste klanten een abonnement zullen nemen.

Signup and view all the flashcards

Positieve effecten van prijsdiscriminatie

Prijsdiscriminatie kan de maatschappelijke welvaart verhogen door lagere prijzen voor mensen met een lage waardering, waardoor ze het product toch zullen gebruiken. Dit verhoogt de vraag en dus de productie.

Signup and view all the flashcards

Onderscheiden van klantengroepen

Het onderscheiden van klantengroepen op basis van hun waardering voor een product. Groepen met een hoge waardering betalen meer, en groepen met een lage waardering betalen minder.

Signup and view all the flashcards

Voorkomen van nadelen van monopolie

Door diverse prijzen te rekenen voor hetzelfde product, kan een monopolist zijn winst verhogen en de maatschappelijke welvaart bevorderen. De prijs voor klanten met een lage waardering ligt dicht bij de marginale kosten, waardoor meer mensen toegang krijgen tot het product.

Signup and view all the flashcards

Consumentensurplus

Het maximale nut dat een consument ervaart door gebruik te maken van een dienst, rekening houdend met de kosten die hij ervoor betaalt.

Signup and view all the flashcards

Klassieke regulering van private monopolies

De overheid stelt een maximum aan prijzen door middel van kostenplus formules of formules die een bepaald rendement garanderen.

Signup and view all the flashcards

Efficiëntie-effect van klassieke regulering

Deze regulering leidt tot een verminderde prikkel voor kostenefficiënt opereren en hoge kwaliteit. Dit resulteert in hogere kosten en prijzen dan noodzakelijk.

Signup and view all the flashcards

Agency Capture

De regulator kan te veel rekening houden met de belangen van het gereguleerde bedrijf, waardoor de monopoliemacht minder goed wordt ingeperkt.

Signup and view all the flashcards

Probleem van klassieke regulering

De kosten van het bedrijf zijn onvoldoende duidelijk bepaald en het is lastig om een 'redelijke' winstmarge vast te stellen.

Signup and view all the flashcards

Marktordening in de spoorwegsector

ProRail beheert het spoorwegnetwerk, terwijl verschillende bedrijven de treinverbindingen exploiteren.

Signup and view all the flashcards

Marktordening in de postsector

PostNL heeft een dominante positie in de postbezorging, maar andere bedrijven mogen ook actief zijn.

Signup and view all the flashcards

Aanbesteding van de basisdienstverlening in de postsector

De overheid reguleert de basisbeziging in de postsector, waarbij het winnende bedrijf de dienst overal in Nederland moet aanbieden.

Signup and view all the flashcards

Study Notes

Productie en consumptie

  • Productie en consumptie van goederen veroorzaken kosten en baten alleen voor de betrokken partijen bij de transactie.
  • De kosten voor het realiseren van een transactie zijn verwaarloosbaar of nihil.

Markt en efficiëntie

  • Markten elimineren inefficiënties.
  • Inefficiënties in de productie: meer inputs worden verbruikt dan nodig. Dit leidt tot nieuwe toetreders en dit proces gaat door tot alle verbeteringen in productieve efficiëntie benut zijn.
  • Inefficiënties in de consumptie: goederen komen niet terecht bij consumenten met de hoogste waardering. Dit stimuleert nieuwe transacties totdat alle ruilen met wederzijds voordeel plaatsgevonden zijn.
  • Inefficiënties in de allocatie: productiefactoren worden niet ingezet voor goederenpakketten met de grootste waarde. Dit leidt tot reallocatie van productiefactoren totdat geen andere inzet met hogere waarde mogelijk is.

Welvaartseconomie

  • De vrije markt leidt tot een Pareto-efficiënte uitkomst.
  • Overheidsinterventie in een vrije markt is overbodig, omdat het geen welvaartsverhogend effect heeft.

Mogelijke afwijkingen van de markt

  • Onvoldoende informatie: consumenten missen informatie, zoals over de kwaliteit van ziekenhuizen.
  • Beperkt aantal aanbieders: producenten hebben invloed op de prijsvorming (bijvoorbeeld monopolie).
  • Kosten bij derden: Producenten of consumenten veroorzaken kosten bij derden (bv. roken in de openbare ruimte).

Marktfalen en collectieve goederen

  • Marktfalen treedt op wanneer de markt niet leidt tot maximale efficiëntie. Voorbeelden zijn collectieve goederen, externe effecten, natuurlijke monopolies, informatieasymmetrie en transactiekosten.
  • Overheidsinterventie kan een betere uitkomst opleveren, maar dit vereist kritische analyse van de interventie en optimalisering.
  • Belangrijke vragen bij overheidsingrijpen: is er ernstig marktfalen, kan een betere uitkomst worden bereikt (zo ja, welke interventie?), en welke interventie is beste?

Collectieve goederen

  • Collectieve goederen hebben een non-exclusief en non-rivaliserend karakter.
  • Er zijn alternatieven voor overheidsvoorziening.
  • Individuele goederen als substituut: behoefte aan veiligheid kan worden vervuld door meer blauw op straat (collectief) en hang- en sluitwerk (individueel).
  • Non-profitorganisaties: kunnen collectieve goederen leveren.
  • Betalen voor complementen: directe beprijzing is onmogelijk, maar indirecte beprijzing via complementen wel. VB: BPM-belasting.
  • Verschillende financiering modellen bestaan voor media (overheid, kijkersgelden, commercieel).

Zuiver collectieve goederen

  • Zijn moeilijk of onmogelijk uit te sluiten voor consumenten.
  • Consumptie is niet rivaliserend (iedereen kan er van genieten). Voorbeelden: defensie, waterkering, wetenschappelijk onderzoek.

Semi-collectieve goederen

  • Non-exclusief maar wel rivaliserend (bijvoorbeeld visstand in internationale wateren).
  • Exclusief maar non-rivaliserend (bijvoorbeeld openbaar vervoer).

Marktfalen door non-exclusiviteit en non-rivaliteit

  • Non-exclusiviteit: producenten kunnen consumenten niet uitsluiten, waardoor de betaling als voorwaarde voor consumptie onmogelijk is, en er geen producent gemotiveerd is om aan te bieden.
  • Non-rivaliteit: Consumenten gebruiken dezelfde eenheden van het goed. De marginale kosten om een extra consument toe te laten zijn 0. Als de markt de allocatie regelt, zal het aantal consumenten lager zijn dan optimaal.

Common pool resources (CPR's)

  • CPR's zijn natuurlijke of door mensen gemaakte hulpbronnen waarbij gebruik rivaliserend is, en uitsluiting van gebruikers niet onmogelijk is, maar wel kostbaar.
  • Voorbeelden van CPR's zijn visbestanden, waterbassins, en grond.
  • Overmatig gebruik kan leiden tot degradatie of vernietiging van de hulpbron. Onderbenutting is ook een mogelijkheid.
  • Verschillende property regimes hebben invloed op gebruik van de common pool: free access, private property, communal property en public property.

Gareth Hardin: The Tragedy of the Commons

  • Individuele rationaliteit leidt tot een maatschappelijke tragedie, zoals degradatie van gemeenschappelijke hulpbronnen, door gebrekkige coördinatie.
  • De optimale oplossing is vaak overheidseigendom of particulier eigendom.

Natuurlijke monopolies

  • Marginale kosten kunnen dalen met toenemende productieomvang.
  • Concurrentie is niet efficiënt in deze gevallen, aangezien het resulteert in hogere kosten en prijzen voor consumenten.
  • Monopolisten kiezen een prijs waar extra opbrengst van de laatste eenheid gelijk is aan de extra kosten, wat leidt tot een lagere productieomvang dan maatschappelijk optimaal is.

Beperkingen van de theorie

  • Niet-natuurlijke monopolies kunnen ook ontstaan door superieure prestaties of overnames, en kunnen beïnvloed worden door overheidsbescherming, waardoor generiek mededingingsbeleid ongewenst kan zijn.

Studying That Suits You

Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

Quiz Team

Related Documents

EMO alle documenten PDF

More Like This

Transport Policy Changes
56 questions

Transport Policy Changes

FascinatingVision356 avatar
FascinatingVision356
Polityka transportowa w systemie organizacyjnym
29 questions
Understanding Transport Policy
10 questions

Understanding Transport Policy

ReceptiveSerpentine5650 avatar
ReceptiveSerpentine5650
Use Quizgecko on...
Browser
Browser