Uygulamalı Davranış Analizi Quiz

Otizm Spektrum Bozukluğu

• Otizm, yaygın gelişimsel bozukluk yelpazesi içinde yer alan bir bozukluktur.
• Otizm 3 yaşından önce gecikme ya da olağandışı bir işlevsellikle karakterize edilir.
• Otizm spektrum bozukluğu 5 alt gruba ayrılır:
  • Otistik bozukluk
  • Rett bozukluğu
  • Çocukluk dezintegratif bozukluğu
  • Asperger bozukluğu
  • Atipik otizm
• Otizm spektrum bozukluğunun 2012 yılı itibarıyla ABD'de 88'de 1 görülme sıklığı vardır. Erkeklerde kızlardan dört-beş kat daha fazla görülür.
• Otizmin kesin sebebi bilinmiyor, ancak genetik faktörler, beyin işlevlerindeki anormallikler ve çevresel faktörler olası nedenler arasında yer alıyor.

Otizm Tanımı

• Gelişimsel düzeyine uygun ilişkiler geliştirememe, kişilere, nesnelere ilgi göstermeme
• Toplumsal, duygusal karşılıklar verememe, oyunlara katılmama
• İletişim başlatma ya da sürdürmede belirgin bozukluk, konuşma dilinin gecikmesi
• Basmakalıp, yineleyici bir dil kullanma
• Eşyaların parçalarıyla sürekli uğraşma
• El-kol hareketleri, yüz ifadesi gibi sözel olmayan davranışlarda bozulma
• Akranlarıyla gelişime uygun ilişkiler geliştirememe
• Toplumsal uyum sorunları
• Gündelik işlere, törenlere alışılmışın dışında sıkı sıkıya uyma
• Basmakalıp davranışlar ve olağandışı davranışlar

Rett Bozukluğu

• 5 ile 48. aylar arasında başın büyümesinin yavaşlaması
• Daha önce edinilmiş el becerilerinin 5 ile 30. aylarda yitirilmesi
• Toplumsal katılımın ortadan kalkması
• Koordinasyonu bozuk yürüme
• Sözel anlatım ve dili algılamada ileri derecede bozukluk

Çocukluk Dezintegratif Bozukluğu

• Sözel anlatım ve dili algılamada güçlük
• Toplumsal uyum sorunları
• Motor becerilerde sorun, oyuna katılmama
• Bağırsak ve mesane kontrolünde güçlük
• Basmakalıp davranışlar ve mannerizmler içinde olma

Asperger Bozukluğu

• El-kol hareketleri, yüz ifadesi gibi sözel olmayan davranışlarda bozulma
• Akranlarıyla gelişime uygun ilişkiler geliştirememe
• Toplumsal uyum sorunları
• Gündelik işlere, törenlere alışılmışın dışında sıkı sıkıya uyma
• Basmakalıp davranışlar ve olağandışı davranışlar

Atipik Otizm

• Sözel ve sözel olmayan iletişim becerilerinde güçlük
• Otistik bozukluk için tam ölçütünü karşılamayan klinik görünümler
• Toplumsal uyum sorunları
• Başka türlü adlandırılamayan yaygın gelişimsel bir bozukluk
• Basmakalıp davranışlar ve olağandışı davranışlar

Otizm Spektrum Bozukluğunun Sebepleri ve Nedenleri

• Genetik faktörler
• Beyin işlevlerinde anormallikler
• Çevresel faktörler
• Aşılar (Bazı çalışmalarda ilişki tespit edilmiş)

Otizmli Öğrencilerde Bilişsel ve Akademik Özellikler

• Zihinsel olarak başkalarını anlamada, sohbetlere katılmada zorluk çekme
• Motivasyonun olumsuz etkilenmesi, sık görülen akademik ve bilişsel özelliktir

Otizmli Öğrencilerde İletişimsel Özellikler

• Dil gelişiminde gecikme, dili iletişim amacıyla kullanamama
• Etkileşim kurmada güçlük
• İletişim başlatma ve sürdürmede güçlük
• Ekolali (stereotipik tekrarlayan sözel ifade kullanımı)
• Sohbet becerilerinde yetersizlik
• Sözel olmayan dili algılamada güçlük
• Zamirleri yerinde kullanamama

Otizmli Öğrencilerde Sosyal ve Davranışsal Özellikler

• Sözel olmayan davranışlar
• Göz kontağı kurmada, fiziksel yakınlık kurmada güçlük
• Hayali oyunlar oynamada ve empati kurmada sınırlılıklar
• Oynama becerilerinde yetersizlik
• Isırma, kafaya vurma gibi kendini uyarıcı davranışlar
• Sallanma
• Elleri sallama, çırpma gibi yineleyici davranışlar

Otizmli Öğrencilerde Duyusal Özellikler

• Dokunsal denge
• Vücut farkındalığı
• Görsel, işitsel, tat ve koklama duyularına ilişkin problemler

Tıbbi ve Eğitsel Değerlendirme ve Yerleştirme

• Uluslararası tanı kriterleri dikkate alınır (ICD-10 ve DSM-IV-TR)
• Tıbbi tanılamadan sonra eğitsel tanılama ve yerleştirme yapılır.
• Formal ve informal testlerden yararlanarak bireysel özelliklere göre yerleştirme yapılır.

Otizm Spektrum Bozukluğu Gösteren Öğrencilere Etkili Öğretim Sunma Stratejileri

• Uygulamalı Davranış Analizi (UDA)
• Görsel destekler
  • PECS (Resim değiş-tokuşuna dayalı iletişim sistemi)
• Doğal Öğretim Teknikleri (GDBÖ)
  • Çevresel düzenlemeler
  • Yanıtlayıcı etkileşim stratejileri
  • Doğal bağlama dayalı öğretim teknikleri

Sınıfta Otizmli öğrenci bulunduran öğretmenlere ipuçları

• Etkinlik ve rutinleri şeffaf hale getirin.
• Çizelgeler kullanın, sürprizden kaçının
• Sınıf kurallarını ve sonuçlarını sürekli ve tutarlı ifade edin
• Olumlu davranışları hemen gör ve ödüllendir
• Sınıfta öğretmen yardımcılarının olması uygulamayı olumlu etkileyecektir.