Türk Devrimi ve Devlet Yapıları

Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi

• Konu, Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi.
• Konuşmacı, Dr. Özlem Yıldırım Koçabaş.
• Ders, Türk Devrimi ile ilgili temel kavramları, devrimin temel niteliklerini ve Fransız Devrimi'nin etkilerini ele almaktadır.
• Atatürk'ün bir sözü, "Beni görmek demek behemahal yüzümü görmek değildir. Benim fikirlerimi, benim duygularımı anlıyorsanız ve hissediyorsanız bu kafidir." diye paylaşılmıştır.
• Bir diğer alıntı, "Bir şahsın yaşadıkça memnun ve mutlu olması için lazım gelen şey, kendisi için değil, kendinden sonra gelecekler için çalışmasıdır."
• Devrim (İnkılâp), tüm kurumları, devlet biçimini, sosyal yapıyı, ekonomik ilişkileri eskimiş, yaşam biçimi gelişmeyen bir sosyal-ekonomik-siyasi düzeni ani ve köklü olarak yıkılıp, yerine gelişme ve yaşama olanağı bulan yeni bir düzenin kuvvet yoluyla gelmesidir.
• İnkılap üç aşamada gerçekleşir:
  • Düşünce
  • Gerçekleşme (ihtilal)
  • Gelişme
• İhtilal, egemenliğin güç ve silah kullanılarak el değiştirmesidir. Yönetim biçiminin yıkılıp yerine yenisinin getirilmesidir.
• Devlet, siyasi sınırları belli bir toprak parçası, üzerinde yaşayan ve siyasi birlik gösteren insan topluluğu, onları yöneten ve geleceklerini belirleyen bir otoritedir (egemenlik).
• Devletler, egemenlik kaynağına göre sınıflandırılır:
  • Monarşik: Egemenlik tek kişiye aittir.
  • Oligarşik: Egemenlik belli bir sınıfa veya gruba aittir.
  • Teokratik: Egemenlik dinin kaynağıdır.
  • Demokratik: Egemenlik halka aittir.

Cumhuriyet

• Cumhuriyet, egemenliğin ulusun elinde bulunduğu bir yönetim biçimidir.
• Yasama, yürütme ve yargı erki, meşruiyetini toplumdan alır.
• Ulus adına yönetimi kullananlar, yalnızca temsil görevlerini yerine getirirler.
• Toplum Sözleşmesi, cumhuriyet kavramının ilk ciddi anlamdaki kuramcısı olan ünlü Fransız düşünürü Jean Jacques Rousseau'dur.

Ümmet

• Devlet içinde, insanları yalnızca din bağıyla birleştiren toplumsal modellerine, "ümmet" toplumu denir. Bu toplumda, devlete mensubiyete tek koşul, ortak dinin paylaşılanmasıdır.

Ulus/Millet

• Aralarında dil ve gelenek birliği bulunan, ortak tarihsel süreçten gelen, ortak ülküler ve ahlaki değerleri paylaşan, gelecekte de gönülden bir arada yaşama iradesi gösteren toplumsal modellerine "ulus" veya "millet" denir.
• Ulus bilincine ve siyasi örgütlenmeye sahip devletler, ulusal devlet olarak isimlendirilir.

Türk Devriminin Başlıca Amaçları

• Siyasal bağımsızlık temelinde çağdaş uygarlık düzeyine ulaşmak.
• Kişi egemenliği yerine halk egemenliği.
• Çağdaş, eşitlikçi bir toplum oluşturmak.
• Kültürel, çağdaş ve ulusluk temelinde yeniden yapılanma.
• Çağdaş, eşitlikçi hukuk düzeni oluşturmak.
• Ulusal bir ekonomik yapıyı gerçekleştirmek.
• Geniş toplumsal kesimlerin ekonomik refahını artırmak.

Türk Devriminin Temel Özellikleri

• Devrim, dışa karşı bağımsızlık savaşı ile başlamıştır.
• Osmanlı saltanatı ve kurumları ortadan kaldırılmıştır.
• Ulusal egemenlik ilkesi temel alınmıştır.
• Mustafa Kemal Atatürk, etkili ve doğru hareket etmiş, uygun koşullarda harekete geçmiştir.
• Başarılılık, Atatürk'ün hareketinde yer alan bu özellikten kaynaklanmaktadır.
• Mazlum milletler için örnek teşkil etmiş, aydınlanma çağı ve Fransız Devrimi'nden bazı özellikler etkilenmiştir.
• Türk kültürü ve uygarlığı üzerinde modernleşme çizgisi geliştirmiştir.
• Akıl, bilim, milliyetçilik, laiklik ve çağdaşlık, tam bağımsızlık, devletin temel özelliklerini oluşturmaktadır.

Fransız Devrimi ve Etkileri

• 18. yüzyıl, Avrupa'da önemli bir aydınlanma dönemidir.
• Amaç, toplumu düzeltmek ve iyileştirmektir.
• Fransız Devrimi, Avrupa'da köklü değişikliklere yol açmıştır.
• Kilise'nin doğaüstü gerçekçilik anlayışı ile savaşılmış, akıl ve evren konusunda bağımsızlık ön plana çıkmıştır.
• Fransız Devrimi'nin önemli düşünürleri, Voltaire, Diderot, Montesquieu, John Locke ve Jean Jacques Rousseau'dur (Toplum Sözleşmesi).
• 1789 Fransız Devrimi’nin getirdiği yeni düzen ve değerler, Avrupa'daki 1830 ve 1848 devrimlerini etkilemiştir.
• Ulusal egemenlik ve bağımsızlık temeli üzerine yeni bir Avrupa kurulmuştur.
• Fransız Devrimi sebepleri ekonomik bozukluk, sınıf farklılıkları, kralın ağır baskısı, Amerika ve İngiltere etkisi, Fransız aydınları ve Etajenero (halk meclisi) sorunu.
• İhtilalin çıkmasında aydınlanma çağının etkisi ve burjuva (tüccar-orta) sınıfın çatışmaları önemlidir
• Fransız devrimi Avrupa'ya yayılmıştır.
• Fransız Devrimi sonuçları, hürriyet, kardeşlik, liberalizm, eşitlik, adalet, milliyetçilik fikirlerinin yayılması, imparatorlukların olumsuz şekilde etkilenmesi, milli devletlerin kurulması, mutlak krallıkların zayıflaması, cumhuriyet rejiminin güçlenmesi, sınıf farklılıklarının azalması, yeniçağın sona ermesi, yakınçağın başlaması ve insan hakları beyannamesi yayınlanması.
• Fransız Devrimi'nin yaydığı fikirler, insan hakları, doğal haklar (hürriyet, mülkiyet, güven ve zorbalığa karşı direnme), adalet, özgürlük, eşitlik ve kardeşlik ilkesidir, demokrasinin ilke ve kurallarının oluşumudur.
• Milliyetçilik, çok uluslu devletlerin parçalanması, ulusal devletlerin kurulması
• Ulusal egemenlik, monarşilerin yıkılışı, cumhuriyet ve demokratik rejimlerin kurulması
• Anayasacılık, mutlak monarşilerin yerine meşruti yönetimlerin hakim hale gelmesidir.
• Fransız İhtilali'nin Osmanlı Devleti'ne olumlu etkisi, batılılaşma hareketlerinin hız kazanması, Tanzimat, Islahat ve Meşrutiyet gelişmelerine sebep olması ve demokratikleşme sürecinin başlamasıdır.
• Fransız İhtilali'nin Osmanlı Devleti'ne olumsuz etkisi, milliyetçilik akımının hızla yayılması ve Müslüman olmayan unsurlar arasında güçlenmesi, Rusya'nın desteğiyle Osmanlı'nın parçalanmasına yol açmasıdır.
• Osmanlı'da çıkan isyanlar, azınlık isyanlarını engellemek ve Avrupalı devletlerin baskısını azaltmak için Tanzimat ve Islahat Fermanları gibi ıslahatlar yapılmıştır.
• Osmanlı'da isyan eden ilk millet Sırplar'dır.
• Osmanlı'dan bağımsızlığını ilk kazanan millet ise Yunanlılardır.