Теңіз ағыстары

Жер бетіндегі барлық өзендердің ағыстарынан 50-70 есе көп су тасымалдайтын ағыс - Гольфстрим.
Теңіз ағыстары жел күшінің су бетіне әсер етуінен, ауырлық күші және судың көтерілуін тудыратын күштердің арқасында пайда болады.
Мұхит ағыстары жылы, суық және бейтарап болып бөлінеді.
Галапагос аралдары маңындағы Перу суық ағысының температурасы 22оС.
Перу суық ағысының температурасы экватор бойындағы беткі сулардың температурасынан 5-6оС төмен.
Экваторға үнемі соғатын желдер Солтүстік және Оңтүстік Пассат ағысын қалыптастырады.
Атлант мұхитындағы ең қуатты ағыс - Гольфстрим.
Гольфстрим Шығанақтан шыққан ағын.
Гольфстрим ағысының ұзындығы 75-120 км.
Гольфстрим ағысының жылдамдығы 3-10 км/сағат.
Саргасс аралының жылы суын және солтүстіктен келетін суық суларды бөлетін ағыс - Гольфстрим.
Еуропаның солтүстік-шығыс жағалауын шаятын ағыс - Солтүстік Атлант.
Солтүстік Атлант ағысы 45о с.е.басталып Еуропаның солтүстік-шығыс жағалауын шаяды.
Гольфстрим ағысын солтүстік-шығысқа қарай жалғастыратын ағыс - Солтүстік Атлант ағысы.

Атлант мұхитындағы ағыстар

Скандинавия түбегін айналып өтіп, Солтүстік Мұзды мұхиттағы Баренц теңізіне өтетін ағыс – Солтүстік Атлант ағысы. Бұл ағыс Баренц теңізінің суының қатпауына әсер етеді.
Канар және Жасыл Мүйіс аралдары арасында бірігіп, суық Канар ағысын қалыптастырады – Солтүстік Атлант ағысы.
Гренландияның батыс жағалаулары бойымен өтетін суық ағыс – Лабрадор. Бұл ағыс Гренландияның батыс жағалаулары мен оңтүстіктегі Лабрадор түбегін шаяды.
Лабрадор ағысы Солтүстік Америка жағалауларына айсбергтер алып келеді.
Оңтүстік пассат ағысы Солтүстік пассат ағысына қарағанда мықтырақ.
23о с.е.бойымен шығыстан батысқа қарай Атлант мұхитын кесіп өтетін ағыс – Оңтүстік пассат жылы ағысы.
Оңтүстік Америка жағалауларына барып Гвиана және Бразилия ағыстарына бөлінеді – Оңтүстік пассат жылы ағысы.
Дүниежүзілік мұхиттағы ғажап ағыстардың бірі – Батыс желдері ағысы. Ол дүниежүзілік мұхиттағы ең қуатты суық ағыс болып табылады.
Ең терең ағыстар қатарына да жатады. Оның тереңдігі 2500-3000 метрге жетеді, орташа жылдамдығы 25-30 км/сек құрайды.
Батыс желдері ағысы үш мұхитты (Тынық, Атлант жəне Үнді) кесіп өтеді. Оңтүстік субтропиктік айналымдарға барып тұйықталады.

Мұхит ағыстары

Батыс желдері ағысынан солтүстікке қарай бөлінген ағыстар: Бенгель (Атлант мұхиты) және Гвиана (Атлант мұхиты).
Солтүстік пассат ағысы Тынық мұхитында 10о с.е. пен 22о с.е. аралығында орналасқан.
Солтүстік пассат ағысы Филиппин аралдарында үш тармаққа бөлінеді: ең қуаттысы - Куросио жылы ағысы.
Куросио ағысы Гольфстримге ұқсас және Жапон аралдарының шығыс жағалауларын шайып жатыр.
Куросио ағысы Хонсю аралында шығыстан бағытын өзгертіп, Солтүстік Тынық мұхит ағысына айналады.
Солтүстік Тынық мұхит ағысы Солтүстік Америка жағалауларында Калифорния және Аляска ағыстарына бөлінеді.
Оңтүстік Америка жағалауларында Батыс желдері ағысынан бөлініп шығатын суық ағыс - Перу (Гумбольдт).
Перу суық ағысында ауа температурасына қарағанда су температурасы 8-10оС төмен.
Үнді мұхитының солтүстік бөлігінде маусым сайын бағытын ауыстырып тұратын ағыстар - Муссондық ағыстар.
Муссондық ағыстардың арасында ең қуаттылары: Мадагаскар, Мозамбик және Сомали.
Мадагаскар және Мозамбик жылы ағыстар, ал Сомали суық ағыс.
Шығыс Гренландия ағысы Атлант мұхитына көп мөлшерде суық ағыс және мұз алып келеді.
Норвегия ағысы Нордкап мүйісінде Нордкап (шығысқа қарай) және Шпицберген (солтүстікке қарай) ағыстарына бөлінеді.
Норвегия ағысы Солтүстік Мұзды мұхитына жылы Атлант су ағысын алып келеді.
Жылы ағыстар конвекцияның дамуына және жауын-шашынның мол түсуіне себепші болады.
Суық ағыстардың үстінде жиі тұман пайда болады.