სოციალური ფსიქოლოგია: ძირითადი კონცეფციები

სოციალური ფსიქოლოგიის ძირითადი კონცეფციები და პრინციპები

• გაცვლის თეორია: ადამიანები ერთვებიან ქცევაში, რომელიც მათთვის ჯილდოს მოაქვს.
• სოციალიზაცია: მთელი ცხოვრების განმავლობაში გრძელდება.
• ინსტიტუციური მე: ემყარება ჯგუფური ვალდებულებების ერთგულებას.
• ეტალონური ჯგუფი: ადამიანი თავს აიგივებს ეტალონურ ჯგუფთან.
• კომუნიკაციის ეფექტურობა: კომუნიკატორის მიმზიდველობა გავლენას ახდენს დამარწმუნებელ კომუნიკაციაზე.
• აქტორი და დამკვირვებელი: აქტორს მეტი ინფორმაცია აქვს საკუთარი ქცევის შესახებ, ვიდრე დამკვირვებელს.
• სოციალური კონტროლი და კანონისადმი მორჩილება: კანონისადმი მორჩილება სოციალური კონტროლით არის განპირობებული.
• დახმარების რეციპროკულობა: დახმარება ძირითადად გულისხმობს რეციპროკულობას (ორმხრივობას).
• ძალადობრივი პროგრამების გავლენა: ძალადობრივი პროგრამების ყურება გავლენას ახდენს ბავშვის აგრესიულ ქცევაზე.
• სოციალური სიზარმაცე: რაც უფრო ნაკლები ადამიანი ასრულებს ჯგუფურ ამოცანას, მით უფრო მეტია სოციალური სიზარმაცე.
• კონტაქტის ჰიპოთეზა: ჯგუფებს შორის კონტაქტი ასუსტებს სოციალურ ცრურწმენებს და სტერეოტიპებს.
• კოლექტიური ქცევა: შეიძლება უპირისპირდებოდეს საზოგადოებრივ ნორმებს და ალტერნატიული ნორმებით იყოს განპირობებული.
• ექსპერიმენტული ეთიკა: ექსპერიმენტის ჩატარების ეთიკური წესებით შესაძლებელია ცდის პირის მოტყუება გარკვეულ შემთხვევებში.
• სოციალური გავლენა: ცოცხად დაბადებული ადამიანი საზოგადოების გავლენის გარეშეც შეიძლება ჩამოყალიბდეს ადამიანად.
• თვითეფექტურობა და თვითშეფასება: თვითეფექტურობა დადებით გავლენას ახდენს თვითშეფასებაზე.
• შიდაჯგუფური თანხმობა და კონფორმულობა: შიდაჯგუფური თანხმობის დონე გავლენას ახდენს ინდივიდის კონფორმულობაზე.
• კოგნიტური დისონანსი: ადამიანები თავიანთ ატიტუდებს, შეხედულებებსა და ქცევას შორის არაკონსისტენტობას გრძნობენ.
• ემოციების ამოცნობა: ადამიანს არ შეუძლია ემოციების ზუსტად ამოცნობა.
• სოციალური დაკავშირება: საზოგადოებასთან მჭიდროდ დაკავშირებული ადამიანი მიდრეკილია დაიცვას მისი წესები.
• დახმარების გავლენა: რეციპიენტის პიროვნული მახასიათებლები გავლენას ახდენს დახმარებაზე.
• დასჯის გავლენა: დასჯას შეუძლია აგრესიის შემცირება, თუ იგი სამართლიანად აღიქმება.
• ჯგუფური ნორმები: არაფორმალურ ჯგუფს ახასიათებს ურთიერთდაკავშირებული ნორმათა ერთობლიობა, რომელსაც აცნობიერებენ და იზიარებენ ჯგუფის წევრები.
• უმცირესი ძალისხმევის პრინციპი: უბიძგებს ადამიანს ხისტი და გაურანდავი განზოგადებებისკენ, თუკი ის მის მიზნებს ემსახურება.
• მასობრივი ქცევა: ორგანიზებული კოლექტიური რეაქციებია ადამიანებისთვის საჭირბოროტო საკითხებზე.
• იმპულსი და ქცევა: ჩვენი ქცევა არ არის დამოკიდებული მხოლოდ იმპულსზე.
• ახსნა-განმარტება: ადამიანი ახსნა-განმარტებას იყენებს საკუთარი ქცევის ასახსნელად.
• დეინდივიდუალიზაცია: გულისხმობს პიროვნული იდენტობის დაკარგვას.
• შთაბეჭდილება: შექმნილი შთაბეჭდილება მოიცავს ინფორმაციას პიროვნული ნიშნების, უნარების, განწყობების და სოციალური მდგომარეობის შესახებ.
• დევიაცია: არის ქცევა, რომელიც ეწინააღმდეგება საზოგადოებრივ ნორმებს.
• კულტურული დიფუზია: ერთი საზოგადოების წევრები სრულიად შეგნებულად იღებენ სხვა საზოგადოების ქმედებებს.
• აგრესიის გამომწვევი ფაქტორები: მაღალი ტემპერატურა, ჰაერის დაბინძურება, ხმაური იწვევენ აგრესიის ზრდას.
• ჯგუფური ძალისხმევა: ადიტიური ამოცანების შესრულების დროს ჯგუფში უფრო მეტი ძალისხმევა ვლინდება.
• ასიმილაცია: გულისხმობს დომინანტური ჯგუფის კულტურულ წეს-ჩვეულებებთან მორგებას საკუთარი იდენტობის დათმობის გარეშე
• მასობრივი ქცევა (გადატანილი განმარტება): ორგანიზებული კოლექტიური რეაქციებია ადამიანებისთვის საჭირბოროტო საკითხებზე.
• არავერბალური კომუნიკაცია: არავერბალური კომუნიკაცია ხელს უწყობს ინდივიდის შინაგანი გრძნობების გაგებას, არ უშლის.
• კანონისადმი მორჩილება: კანონისადმი მორჩილებას უწყობს ხელს სოციალური კონტროლი.
• დახმარება და საფასური: დახმარება არ იმატებს საფასურის ზრდასთან ერთად.
• აგრესიული რეაქციები: აგრესია განსაკუთრებით მაშინ არის მოსალოდნელი, თუ პიროვნება ამ ტიპის სიტუაციას მანამდეც აგრესიით პასუხობდა.
• ლიდერობა: ამოცანაზე ორიენტირებული ლიდერი ჯგუფს აწვდის იდეებს, ეძებს და გასცემს ინფორმაციას.
• კონტაქტის ჰიპოთეზა (გადატანილი): ჯგუფებს შორის კონტაქტი ასუსტებს სოციალურ ცრურწმენებს და სტერეოტიპებს.
• მასობრივი ქცევა (გადატანილი განმარტება): გატაცება, მანია, მოდა მასობრივი ქცევის სახეებია.
• მნიშვნელობები და ქცევა: ადამიანები ერთმანეთის და ობიექტების მიმართ მოქმედებენ ობიექტების მიმართ მინიშვნელობის საფუძველზე.
• სოციალური დასწავლა: სოციალიზაცია უწყვეტი პროცესია.
• მე-ს კონცეფცია: მე კონცეფცია არის საკუთარ თავზე წარმოდგენების კრებული.
• საზოგადოებრივი ნორმები: საზოგადოებრივი ნორმებისადმი კონფორმულობა აუცილებელია ქაოსის თავიდან ასაცილებლად.
• ატიტუდები და ქცევა: ქცევას განსაზღვრავს ერთზე მეტი ატიტუდი.
• მასობრივი ქცევა (ზოგადი განმარტება): ინდივიდები მსგავსად რეაგირებენ ცალ-ცალკე ერთსა და იმავე მოვლენაზე.
• შესაბამისი დასკვნა: დამკვირვებელი სხვა ადამიანის ქცევის შესახებ დასკვნის გამოსატანად იყენებს გარკვეულ პროცესებს.
• სოციალური პასუხისმგებლობის ნორმა: გვავალდებულებს, დავეხმაროთ მათ, ვინც ჩვენზეა დამოკიდებული.
• აგრესიის შემცირება: განრისხებული ადამიანი ყოველთვის არ პასუხობს აგრესიით.
• ჯგუფის შეჭიდულობა: არ ეხება ძალებს, რომლებიც ჯგუფის წევრებს ერთმანეთთან აკავშირებს.
• ასიმილაცია (გადატანილი განმარტება): გულისხმობს დომინანტური ჯგუფის კულტურულ წეს-ჩვეულებებთან მორგებას საკუთარი იდენტობის დათმობის გარეშე.
• ექსპერიმენტული ეთიკა: ექსპერიმენტში ფიზიკური ტკივილი ან ტრავმა გამართლებული არ არის.
• დასჯა და ჯილდო: ჯილდო ზრდის მომავალი ქცევის ალბათობას, ხოლო დასჯა ამცირებს.
• თვითაღქმა: თვითაღქმა გულისხმობს საკუთარი ქცევის მიხედვით პიროვნული თვისებების მიწერას.
• სტატუსი და კონფორმულობა: მაღალი სტატუსის მქონე ჯგუფები არ გამოირჩევიან მაღალი კონფორმულობით.
• ატიტუდის კომპონენტები: ატიტუდის ქცევითი კომპონენტი არ შეიცავს ობიექტთან დაკავშირებულ გრძნობებს, სიამოვნება-უსიამოვნებას.
• სოციალური აღქმა: შეცდომები უსულო საგნების აღქმაში გაცილებით ნაკლები არის, ვიდრე ადამიანების აღქმაში.
• სოციალური ალტრუიზმი: ალტრუისტული ნორმები ჩამოყალიბდა საზოგადოების და ინდივიდის ადაპტაციისთვის.
• ინტერნალიზაცია: ჯგუფის იდეები ან მოქმედებები ინდივიდისთვის თავისთავად აქვს ღირებულება.
• თვითპრეზენტაცია: თვითპრეზენტაცია გულისხმობს ადამიანის მოტყუებას.
• სოციალიზაციის მიზნები: სოციალიზაციის ამოცანა არის ფიზიკური გადარჩენა.
• კონფორმულობა: კონფორმულობა ადამიანის სოციალურ ცხოვრებაში აუცილებელი პარამეტრია, არა მანკიერი მხარე.
• ატიტუდის დაცვის ფუნქცია: ატიტუდის დაცვის ფუნქცია გულისხმობს თვითშეფასების გაძლიერებას კრიტიკისგან დაცვით.
• არავერბალური კომუნიკაცია: არ უშლის ხელს ინდივიდის შინაგანი გრძნობების გაგებას.
• ინსტრუმენტული აგრესია: გათვლილი და გამიზნული აგრესია.
• ფორმალური ჯგუფები: ფორმალურ ჯგუფს აქვს იერარქიული სქემა.
• მე-ს მნიშვნელობა: მე-ს მთავარი საყრდენია მისთვის მნიშვნელოვანი ადამიანების მიერ მისი აღიარება.
• დევიაცია და შემდგომი ქცევა: დევიაცია არ ამცირებს დევიაციური ქცევის რისკს.
• კვლევის ტიპები: აღწერითი კვლევა არ არის სიტუაციის მოდელირება და დამოკიდებული ცვლადების მანიპულირება.
• თვითმონიტორინგი: მაღალი თვითმონიტორინგის ადამიანი ფაქიზად აღიქვამს სოციალურ სიტუაციებში ვერბალურ და არავერბალურ გამოვლინებებს.
• კომუნიკატორის სოციალური მდგომარეობა: აუდიტორიასთან სოციალურად ახლო კომუნიკატორი უფრო დამარწმუნებელია.
• ალტრუისტული ნორმები: ალტრუისტული ნორმები ჩამოყალიბდა საზოგადოებრივი და ინდივიდუალური ადაპტაციისთვის.
• ინტერნალიზაცია (გადატანილი განმარტება): ჯგუფის იდეები ან მოქმედებები ინდივიდისთვის თავისთავად ღირებულია.
• შთაბეჭდილების მართვა: არ გულისხმობს ადამიანების მოტყუებას.
• სოციალიზაცია (დამატებული): სოციალიზაცია არის უფრო ფართო და რთული პროცესი, ვიდრე ფიზიკური გადარჩენა.
• კონფორმულობა (დამატებული): კონფორმულობა არ არის ცხოვრების მანკიერი მხარე.
• ატიტუდის აფექტური კომპონენტი: შეიცავს ობიექტთან დაკავშირებულ გრძნობებს, სიამოვნებას და უსიამოვნებას.
• სოციალური აღქმა (დამატებული): სოციალური აღქმა არ არის უფრო არამეცნიერება აღქმის, ვიდრე უსულო საგნები.
• დევიაციის მე-(დამატებული): დევიაციური ქცევა არ შეიძლება შეიცავდეს დადებით განწყობებს საკუთარი მეს მიმართ.
• მოხიბვლა(დამატებული): მოხიბვლა თვითპრეზენტაციის ერთი საშუალებაა.
• სოციალური ფსიქოლოგიის მეთოდები: სოციალური ფსიქოლოგიის მიზანი არის ქცევის აღწერა, პროგნოზირება და ახსნა ქცევის მართვისთვის.