Sociale Structuur, Posities en Rollen

Sociale Structuur

• De sociale structuur is de wijze waarop samenlevingen georganiseerd zijn.

Sociale Positie

• Sociale positie verwijst naar iemands plaats binnen een groep of samenleving.
• Een positieset omvat alle sociale posities die iemand tegelijkertijd inneemt.
• Voorbeelden van posities: dochter, leerling, lid van een jeugdbeweging, kleindochter.

Sociale Rol en Rolgedrag

• Sociale rollen zijn de verwachtingen van anderen over hoe iemand zich in een bepaalde positie moet gedragen.
• Rolpartners zijn de personen met wie je in een rol verbonden bent, zoals een leerling en een leerkracht.
• Rolgedrag is het feitelijke gedrag dat iemand laat zien op basis van diens positie en rol.
• Sociale controle is de overeenstemming tussen iemands rolgedrag en de sociale rol, formeel of informeel.
• Rolmodellen dienen als voorbeeldfunctie voor anderen, en kunnen persoonlijk of onpersoonlijk, positief of negatief zijn.
• Rolpatronen zijn vaste gedragingen die bij een sociale rol horen.
• Emancipatie is de strijd om traditionele rolpatronen te doorbreken en gelijke rechten te verwerven, zoals vrouwenstemrecht.

Rolspanning en Rolconflict

• Intern rolconflict ontstaat als er tegenstrijdige verwachtingen zijn binnen één sociale positie (bijvoorbeeld studeren voor wiskunde).
• Extern rolconflict ontstaat wanneer iemand tegenstrijdige rolverwachtingen ervaart tussen twee sociale posities (bijvoorbeeld vader die agent is en zoon een boete geeft).

Rolverwarring

• Rolverwarring is de onzekerheid over hoe men zich in een bepaalde situatie moet gedragen.
• Dit kan leiden tot onduidelijkheid, zoals het niet weten of men de leiding moet nemen of op de achtergrond moet blijven.

Sociale Status en Sociaal Aanzien

• Sociale status is de waardering die men krijgt voor de sociale positie die men bekleedt.
• Sociaal aanzien is de erkenning die men krijgt voor het vervullen van een sociale rol.

Sociale Stratificatie

• Sociale stratificatie is de indeling van de bevolking in groepen of lagen.
• Een gelaagde samenleving is een samenleving waarin sociale groepen ongelijk zijn verdeeld.
• Factoren die bijdragen aan sociale stratificatie zijn leeftijd, geslacht, migratiegeschiedenis, gezondheid, burgerlijke staat en sociaal-economische status (SES).

Soorten Maatschappijen

• Traditionele landbouwmaatschappijen zijn vaak standenmaatschappijen.
• Industriële samenlevingen zijn vaak klassenmaatschappijen.

Standenmaatschappij

• De eerste stand bestond uit geestelijken (10% van de bevolking) met veel macht door religie.
• De tweede stand bestond uit edelen met veel macht en privileges.
• De derde stand bestond uit boeren, handelaren en ambachtslieden (90% van de bevolking) met weinig rechten.

Klassenmaatschappij

• Kapitalisten/bourgeoisie bezitten productiemiddelen zoals land, machines, grondstoffen en geld.
• De bourgeoisie verwerft status door opleiding en vermogen.
• Proletariërs/arbeiders verkopen hun arbeid zonder bezit van productiemiddelen.
• Sociale opklimming is voor hen zelden mogelijk.
• Ongelijkheid blijft bestaan ondanks idealen over gelijkheid.
• Sociale zekerheid is bedoeld om mensen uit lagere klassen te helpen opklimmen.
• Dit biedt tegenwicht, solidariteit, onderwijs en uitkeringen (pensioen, ziekte, werkloosheid).

Huidige Maatschappij

• De hogere klasse is de rijkste en meest invloedrijke groep.
• De middenklasse heeft een gemiddelde welvaart.
• De arbeidersklasse heeft een lager inkomen en minder bezit.
• Een meritocratische samenleving biedt mogelijkheid tot mobiliteit door eigen verdienste.
• Kansarmoede is een situatie waarin afkomst een bepalende rol speelt bij kansen.

Sociale Mobiliteit

• Sociale mobiliteit is de verandering van sociale positie en soms van sociale laag.
• Horizontale mobiliteit is de verandering van sociale positie binnen dezelfde sociale laag.
• Verticale mobiliteit is de verandering van sociale positie met een verandering van sociale laag.
• Intergenerationele mobiliteit is de verandering van sociale positie ten opzichte van de vorige of volgende generatie.
• Intragenerationele mobiliteit is de verandering van sociale positie binnen de eigen generatie.
• Een gesloten samenleving heeft beperkte sociale mobiliteit (zoals standen- of klassenmaatschappijen).
• Een open samenleving biedt mogelijkheden tot sociale mobiliteit (zoals in het Westen).