Inleiding in de Criminologie

De verschuiving van focus binnen de criminologie van het verklaren van criminaliteit (etiologie) naar het onderzoeken van hoe criminaliteit gedefinieerd wordt.

Slachtofferenquêtes zijn onderzoeken die inzicht geven in de ervaringen van slachtoffers van criminaliteit.

De Veiligheidsmonitor (VM) is een grootschalig Belgisch bevolkingsonderzoek dat inzicht geeft in criminaliteit, angstgevoelens en de tevredenheid over de politie.

De Internationale Slachtofferenquêtes (ICVS) zijn kleinschalige enquêtes die gebruikt worden om beleid te evalueren in specifieke gebieden en groepen.

De bereidheid van mensen om aangifte te doen van criminaliteit.

Het aantal aangiftes van criminaliteit is de afgelopen jaren gedaald, met name voor oplichting via internet en hacking.

Een van de beperkingen van zelfrapportages is de representativiteit van de steekproef.

Een van de beperkingen van zelfrapportages is dat er vaak geen duidelijke overeenkomst is tussen de geregistreerde delinquentievormen en de juridische kwalificaties.

Criminele activiteiten die via internet worden uitgevoerd, zoals phishing en hacking. Deze vorm van criminaliteit is de afgelopen jaren sterk toegenomen.

Het aantal aangiftes van slachtofferschap daalde tussen 2018 en 2021, maar niet voor informaticacriminaliteit.

Slachtofferenquêtes bieden inzicht in de ervaringen van slachtoffers, maar ze geven geen informatie over misdaden zonder duidelijk identificeerbaar slachtoffer, zoals georganiseerde misdaad.

Omdat niet iedereen deelneemt aan een enquête, kunnen de resultaten vertekend zijn. Dit is een probleem voor alle enquêtes, maar vooral evident bij slachtofferenquêtes vanwege de gevoelige aard van de vragen.

Georganiseerde misdaad omvat activiteiten zoals overvallen, afpersing, drugshandel en mensenhandel. Deze vormen kunnen variëren in hun frequentie afhankelijk van de locatie.

Het is moeilijk om betrouwbare statistieken te vinden over de frequentie van georganiseerde misdaad en organisatiecriminaliteit. Dit komt door de verborgen aard van deze misdaden.

Organisatiecriminaliteit verwijst naar illegaal gedrag door bedrijven.

Organisatiecriminaliteit is vaak verhulde criminaliteit, en bedrijven die zich hieraan bezondigen worden zelden bestraft.

Georganiseerde criminaliteit en organisatiecriminaliteit hebben veel gemeenschappelijke kenmerken, zoals een relatie met organisaties en moeilijkheden bij het bestuderen ervan met behulp van officiële cijfers.

Er zijn belangrijke verschillen tussen georganiseerde misdaad en organisatiecriminaliteit, zoals media-aandacht en waargenomen ernst. Georganiseerde misdaad krijgt meer aandacht, terwijl organisatiecriminaliteit waarschijnlijk meer schadelijk is.

De term 'georganiseerde criminaliteit' is vaag. Is het bedoeld voor 'criminele organisaties' of 'winstgerichte criminele activiteiten?'

Georganiseerde misdaad omvat niet alleen traditionele maffiagroepen, maar ook diverse andere groeperingen.

Een type onderzoek dat fenomenen kwantificeert en statistisch onderzoekt.

Een type onderzoek dat diepte-interviews gebruikt om inzicht te krijgen in de context en ervaringen.

Een benadering in de sociale wetenschappen die objectieve waarnemingen en statistische analyse benadrukt.

De neiging van mensen om sociaal wenselijke antwoorden te geven, wat de betrouwbaarheid van gegevens kan beïnvloeden.

Het herbeleven van traumatische ervaringen tijdens het beantwoorden van vragen over slachtofferschap.

De criminele activiteiten die door georganiseerde misdaadgroepen worden uitgevoerd.

De effectiviteit van de overheid is essentieel voor het tegengaan van georganiseerde misdaad.

België is aantrekkelijk voor illegale activiteiten vanwege een gunstige infrastructuur, geografische ligging en open grenzen.

Criminaliteit gepleegd door mensen met een hoge sociale status en aanzien, doorgaans tijdens hun werk.

Misdadige handelingen die door individuen worden gepleegd in hun werkkring, voor eigen voordeel.

Misdaden die door bedrijven zelf worden gepleegd, voor eigen gewin.

De term 'Witteboordencriminaliteit' wordt gebruikt als overkoepelend begrip voor alle soorten misdaden die gepleegd worden door personen en organisaties in een zakelijke context.

Een van de kenmerken van witteboordencriminaliteit is dat de daders vaak een legitieme reden hebben om zich op de plaats van het delict te bevinden.

Een ander kenmerk van witteboordencriminaliteit is dat het misdrijf vaak gepleegd wordt binnen de bedrijfsstructuur, waardoor het lastiger is te detecteren.

De daders van witteboordencriminaliteit zijn vaak gemotiveerd door financiële winst of om hun carrière te beschermen.

Witteboordencriminaliteit kan op verschillende manieren worden bestreden, via wetgeving, preventie en controle.

Dit is de illusie dat organisatiecriminaliteit geen directe slachtoffers heeft. Vaak zijn er indirecte gedupeerden die de schade van deze criminaliteit ervaren, zonder zich bewust te zijn van het slachtofferschap.

Organisatiecriminaliteit is vaak moeilijk te detecteren omdat er geen duidelijk zichtbaar slachtoffer is. De schade is vaak verspreid over vele mensen en kan moeilijk te bewijzen zijn.

Er is vaak een vertraging in het melden van organisatiecriminaliteit, aangezien slachtoffers zich pas lang na de feiten bewust worden van de schade. Dit kan te maken hebben met de diffuse en indirecte aard van de schade.

Criminaliteit van bedrijven is lastig te bestrijden vanwege de ambigue juridische status van bedrijven. Het strafrecht is gericht op individuen, maar bedrijven kunnen moeilijk als criminelen worden gezien.

Organisatiecriminaliteit richt vaak ernstige, maar verspreide schade aan. De kosten zijn niet alleen financieel, maar ook sociaal en fysiek. En de slachtoffers zijn vaak niet eens bewust van de schade.

Bedrijven hebben veel machtsmiddelen en kunnen de publieke opinie beïnvloeden. Daardoor is het niet altijd gemakkelijk om de waarheid over hun criminele activiteiten te achterhalen.

Het strafrecht is niet altijd het meest effectieve middel om organisatiecriminaliteit te bestrijden. De focus op naleving van wetten en het beperken van de schade is vaak belangrijker dan strafvervolging.

Inspecties en controles door toezichthoudende instanties zijn vaak belangrijker dan strafvervolging. Deze focussen op naleving van wetten en het voorkomen van toekomstige schade.