Sened-i İttifak (1808)

Sened-i İttifak (1808)

• 1807'de Üçüncü Selim'e karşı Kabakçı Mustafa ayaklanması sonucu Üçüncü Selim tahttan indirildi.
• Rusçuk âyanı Alemdar Mustafa Paşa, Üçüncü Selim'i tekrar tahta çıkarmak için İstanbul'a yürüdü.
• Üçüncü Selim öldürüldü ve Alemdar Mustafa Paşa, İkinci Mahmut'u tahta geçirdi, kendisi de Sadrazam oldu.
• Alemdar Mustafa Paşa, İstanbul'da devlet otoritesini yeniden kurdu; ancak taşrada merkezî otorite etkisizleşti.
• Rumeli ve Anadolu'daki âyanlar bağımsız idareler kurdular ve merkezin otoritesini tanımamaya başladılar.
• Alemdar Mustafa Paşa, merkezî otoriteyi taşrada sağlamak için Rumeli ve Anadolu âyanlarını İstanbul'a davet etti.
• Âyanlar askerleriyle İstanbul'a geldiler.
• Sadrazam Alemdar Mustafa Paşa başkanlığında âyanlar ve devletin ileri gelenleri arasında 29 Eylül 1808'de "meşveret-i amme" toplantısı yapıldı.
• Toplantıda alınan kararlar Sened-i İttifak adıyla belgelendi.

Sened-i İttifak ile Getirilenler

• Padişahın ve devletin otoritesi'nin herkes tarafından kabul edilmesi (şart 1).
• Sadrazama itaat (şart 4).
• Vergi toplama emirlerine uyulması (şart 3).
• Asker ocaklarının Padişaha itaati (şart 1, 2, 6).
• Âyanların kendi toprakları dışına müdahale etmemesi (şart 5).
• Sadrazamın keyfi davranışlarının önlenmesi (şart 4).
• Suçsuz âyanlara haksızlık edilmemesi.
• Hanedan haklarının babadan oğula geçmesinin kabulü.
• Büyük âyanların idare alanlarının tanınması.
• Büyük âyanların kendilerine bağlı küçük âyanlar üzerindeki egemenliğinin tanınması (şart 5).
• Âyanların bu kazanımları, fiili feodal statülerine resmilik ve hukukilik kazandırmaktı.
• Halkın ve yoksulların korunmasının esas alınması (şart 7).
• Vergilendirmede ölçülü davranılması (şart 7).
• Zulm edilmemesi (şart 5, 7).
• Sadrazamın kanuna aykırı işlere karışmaması (şart 4).
• Suç işlenmesi halinde soruşturmasız ceza verilmemesi (şart 5).
• Türk tarihinde devlet iktidarını sınırlandırmayı amaçlayan ilk anayasal belge olarak değerlendirilir.
• Doktrin, Sened-i İttifak'ı iki taraflı bir belge, bir misak veya bir sözleşme olarak kabul eder.
• İngiliz Magna Carta'sına benzetilir.

Anayasal Niteligi

• Maddi anlamda anayasa, devlet organlarının kuruluşunu, işleyişini ve bireylerin temel haklarını belirleyen kurallardır.
• Bu anlamda Sened-i İttifak anayasal niteliktedir.
• Şeklî anlamda anayasa, normlar hiyerarşisinde en üst sırada yer alan kurallardır.
• Sened-i İttifak şeklî anlamda anayasal nitelikte değildir.
• Sened-i İttifak, maddi anlamda anayasal nitelikte olan bir belgedir.
• Devlet iktidarı resmen sınırlandırılıyor.
• Âyanlara ve halka birtakım haklar tanınıyordu.
• Türk tarihinde ilk defa devlet iktidarının sınırlandırılabileceği kabul edildi.

Tanzimat Fermanı (1839)

• İkinci Mahmut'un yerine Abdülmecit geçti ve devletin kuruluşunu yeniden tanzim eden bir ferman yayınladı.
• Gülhane'de, 3 Kasım 1839'da okundu.
• Zamanın Dışişleri Bakanı Mustafa Reşit Paşa tarafından okunmuştur.
• Biçim bakımından Sened-i İttifaka benzemez.
• Temel hak ve özgürlüklerin yanında, devlet iktidarının kullanılmasına ve sınırlandırılmasına ilişkin ilkeler kabul edildi.

Tanzimat Fermanı ile Getirilen İlkeler

• Malî Güce Göre Vergi İlkesi.
• Devlet Harcamalarının Kanunîliği İlkesi.
• Asker Almada Adalet.
• Ceza Yargılamasına İlişkin Güvenceler (yargılanma hakkı, yargılanmadan ceza verilemez).
• Can Güvenliği.
• Irz ve Namus Dokunulmazlığı.
• Mülkiyet Hakkı.
• Müsadere Yasağı.
• Eşitlik İlkesi (din ayrımı olmaksızın yararlanma).
• Kanunların hazırlanması (Meclis-i Ahkâm-ı Adliye).
• Kanunun Üstünlüğü İlkesi (Padişahı, ulemayı ve vüzerayı bağlayacak).
• Kişinin temel hak ve özgürlükleri açısından eksik olsa da, derli toplu bir liste sunmuştur.
• Türklerin ilk "temel haklar beyannamesi" olarak kabul edilir.
• Devlet iktidarının sınırlandırılması olgusunu tartışmasız bir şekilde göstermektedir.
• Osmanlı tebaasına birtakım temel hak ve özgürlükler tanımaktadır.
• Tam bir anayasacılık hareketi olarak görülebilir.
• Devlet iktidarının sınırlandırılması, Padişahın kendi kendini sınırlandırmasıdır (auto-limitation).
• Örfi cezalar verme yetkisinden vazgeçildi ve cezaların mahkemelerce verileceği belirtildi.
• Padişah kuralları hazırlama yetkisini bir kurula devretti, kendisine sadece onama yetkisini bıraktı.
• Kanunlara kendisinin de uyacağına yemin etti.
• Anayasa değil anayasal bir belgedir.
• Maddi açıdan anayasal niteliktedir.
• Şekli anlamda bir Anayasa olarak kabul edilemez.

Islahat Fermanı (1856)

• Amacı Müslümanlar ve gayrimüslimler arasında her yönden eşitlik sağlamaktı.
• Din, vergi, askerlik, yargılama, eğitim, devlet memurluğu ve temsil alanlarında ayrımcılık kaldırıldı.
• Din bakımından kimsenin aşağılanmaması öngörüldü, din değiştirme hakkı kabul edildi.
• İslâm'dan çıkmanın ölüm cezasıyla cezalandırılması usûlüne son verildi.
• Vergi ve askerlik bakımından eşitsizlikler kaldırıldı.
• Gayrimüslimlerin askerlik hizmeti yapmaları prensibi kabul edildi, ancak "bedel-i nakdi" formülü getirildi.
• Mahkemelerde gayrimüslimler aleyhine olan eşitsizlikler kaldırıldı.
• Gayrimüslimlerin devlet memurluklarına geçme hakları yoktu, bu eşitsizlik de giderildi.
• Askerlik ve memurluk için askerî ve mülkî okullara girebilmeleri sağlandı.
• Eyalet meclislerinde ve Meclis-i Vâlâda temsil hakkı verilerek siyasal haklar tanındı.

Kanun-u Esasi Birinci Meşrutiyet (1876)

• Sultan Abdülaziz hal edildi ve yerine Beşinci Murat tahta çıkarıldı, kısa süre sonra Beşinci Murat delirdi.
• Veliaht Abdülhamit, Kanun-u Esasiyi ilan edeceğinin sözünü vererek tahta geçirilmesini istedi.
• İkinci Abdülhamit, 23 Aralık 1876 da Kanun-u Esasiyi ilan etti.
• Padişah tarafından atanan "Cemiyet-i Mahsusa" isimli bir kurulca oluşturuldu.
• Halki temsil eden bir meclis tarafından hazırlanmamıştır.
• Hukuki olarak padişahin tek tarafli bir işleminden dogdu.
• Recai Galip Okandan'a göre Kanun-u Esasi şekil olarak anayasa niteliğine sahip değildir.
• Muhteva açısından da anayasa niteliğine sahip değildir
• Yazara göre şekil bakımından halk veya halkın temsilcileri tarafından yapılmayan bir kanuna anayasa denemez.
• Kanaatimce Recai Galip Okandan'ın iki görüşü de tamamıyla yanlıştır.
• Yazar göre şekil bakımından halk veya halkın temsilcileri tarafından yapılmayan bir kanuna anayasa denemez
• Kanaatimce Recai Galip Okandar'ın iki görüşü de tamamıyla yanlıştır.
• Anayasaların halk tarafından oluşturulması yönünde bir şart aranırsa dünyamızda ondokuzuncu yüzyılda değiğ yirminci anayasa kalmaz
• Kanun-u Esasi tam olarak anayasal niteliktedir. .
• Devlet organları arasındaki ilişkileri düzenlemektedir.
• Vatandaşların hak ve özgürlüklerini düzenlemektedir.
• Şeklî kritere göre, hukuki üstünlüğünü ilan etmiştir.
• Deştirilmesi bir süreç barındırmaktadırr.
• Devlet biçimi monarşikdir.
• Devletin bütün olarak kalacağını bildirmiştir.
• Din devletin dinidir resmidir.
• Türk dili devletin reesmidir ve
• Başkent İstanbul'dur.
• Hakklar hürriyetlet barindirmaktadir.
• Yargı bağımsızdır.

Diğer Bilgler

• KAti bir anayasadir.
• PAdişahın mutlak sorumsuzluğu vardir.
• Meclisin toplantıya çağrılması padişaha aittir.
• Bakanlar Kurulu, meclis karşısında değil padişaha karşı sorumludur.
• Yasama, yürütme fonksiyonu hala büyük ölçüde padişaha bağımlıdır
• Mithat Paşayı sürgüne gönderdi.
• Esasiye uygun diye toplantıyı dağıtmamıştır.
• Yasama ve yürütme artık padişahın elinde değildir.
• Meclise
• Parlamenter yönetim
• Ordu siyasi iktidara müdahale etmiştir.

1909'da Yapılan Kanun Değişiklikleri

• Temel hakler güçlendiridi
• Kanun dışı tutuklama yasaği
• Sansür yasağı
• Padişahın sürgün yetkisinin kaldırılması
• Haberleşme gizliliğı
• Toplama Hakkı
• Dereek Kurma Hakkı
• kanun teklifini padisahin izin almasi kalkmistir
• padişahi onay gecitiricime gelmistir artık mutlak değil

Diğer

• Ordunu müdahalesi ilk.
• Olayların özeti budur.
• Her konuda yetkileri azaltılmıştır.
• Padişah kanunlara uymak zorundaydı artik!

1909'daki Değişiklikler ve Esas Nedenler

• Meşrutiyet artık hayata geçti.
• Yapar, güvenirliği kalmadı
• Yönetimde sorumlular artırılmaktadır.
• İktidar sordu değil artık
• Zorlama yapmayacak.

Kayıtlar

• 1921' kadar tek hukuk devlet
• 1982 hala geçerli
• Hürriyet iyicene arttı

Sonlandırma

• 1909' dan sonra yasama ve yürütmede Padişah’ın yetkisi azalmıştır bu yetkiler daha çok padişahtadır
• 1909’ daki anayasa değişiklikleri ile ülkenin demokratikleşme yolunda önemli adımlar atılmıştır
• Ve o yılda tamamiyle demokrasi ülkenin hak düzeni kurulmuştur

Cumhuriyet Dönemi Anayasaları ve Özetler

• Kişinin haklari onemsendi
• Savaş vs hallerde temel hakkini kisiltemezsin
• İnsanlar hak arar
• Yüksek seçim kuruluna da bilir
• Siyasi partilere bakılmıştır
• Yasama denetimi
• YSK geldi aklımız a .
• Ohal de kolaylık sağlamıişlar

1982

• Darbe zamanı geldi
• Bayağı bir şeyler oldu

Daha derine

• Ansyasallaşma oldu
• Meseleler çözülmüştür

Anayasada

• Kuvvetlinin yaptığı şey
• Halkı tutacak.

Konu

• Anayasa ve özellikleri
• Kuramsaldır sadece.