Rickettsia ve Parazitleri

Rickettsia, Coxiella, Bartonella

• Bu mikroorganizmalar zorunlu hücre içi parazitlerdir
• Aerop ve gram negatif basillerdir,
• Eski sınıflandırmada tek ailede kabul edilirken, DNA analiz sonuçlarına göre ayrı gruplara ayrılmışlardır.
• Rickettsia cinsinde Rickettsia ve Orientia türleri bulunur.
• Küçük basillerdir (0,3-1,2 μm). Gram negatif olmalarına rağmen zayıf boyanırlar.
• Sadece ökaryotik hücre sitoplazmasında çoğalırlar.
• Konakları hayvanlar ve artropodlardır (kene, akar, bit).
• Artropodlarla bulaşırlar ve insan rastlantısal konaklardır.
• Rickettsia türleri benekli ateş ve tifüs gruplarına ayrılırlar.
• Tifüs grubunda R.prowazekii ve R.typhi bulunur.
• Benekli ateş grubunda ise R.rickettsii (kayalık dağlar benekli ateşi), R.akari (riketsiya çiçeği) ve Orientia tsutsugamushi bulunur.
• Riketsiyalar, konakları olan kemirgenler ve vektörleri olan artropodlarda, hastalık yapmadan yaşarlar. Artropodlarda transovaryan geçiş gösterirler.
• Tifüs etkeni olan R.prowazekii, insan ve bit vektörü olarak bilinir ve hastalık dağılımı konak ve vektör dağılımı ile ilişkilidir.
• Rickettsia ve Orientia, Gram negatif bakteriler gibi, hücre duvarlarında peptidoglikan ve LPS (lipopolisakkarit) içerir. Ancak Orientia'da her ikisi de eksiktir.
• Giemsa ve Gimenez boyalarıyla boyanırlar. Flagellası yoktur ancak çevrelerinde gevşek 'slime' tabakası bulunur.
• Konak hücre yüzeyindeki özgün reseptörlere tutunarak fagosite olur ve fosfolipaz ile fagozom zarını parçalarlar. Sonra sitoplazmaya geçer ve konak hücresinde yavaş çoğalırlar (9-12 saat).
• Orientia ve benekli ateş grubu sitoplazmada ve hücre çekirdeğinde çoğalarak salınırlar.
• Tifüs grubu ise hücre zarlarını eriyinceye kadar hücre sitoplazmasında birikir ve hücre ölümüyle çıkar.
• Benekli ateş grubu hücre içinde aktinleri polimerize ederken, tifüs grubunda böyle bir mekanizma yoktur.
• Bakteriler hücreden salındıklarında dayanıksızdır ve çabuk ölürler.
• Bu bakterilerin karbonhidrat metabolizması, lipit biyosentezi, nükleotid ve aminoasit sentezi gibi bir çok işlevi konak hücrelerine bağımlıdır.
• ATP yapabilir veya konak ATP'sini hazır olarak kullanabilirler (ATP/ADP translokaz enzimleri vardır).
• ABD'de kayalık dağlar benekli ateşi için R.rickettsii en yaygın etkendir.
• Konak endotel hücrelerine dış membran proteini OmpA ile bağlanırlar.
• Endotel hücrelerinde çoğalarak kan damarlarında sızıntıya ve hipovolemi ve hipoproteinemiye neden olur.
• Çeşitli organlarda perfüzyon azalması ve yetmezliğe neden olurlar.
• Konak etkili immün yanıtı CD8 lenfositleridir, sitokinlerle hücre içi öldürme gerçekleşir ve dış membran proteinlerine karşı oluşan antikorlarda koruyuculuk sağlar.
• Dermacentor cinsi kene ile bulaşır ve konak hastaları ABD' nin Batı ve Güneybatı kıyılarıdır.
• İnsan hastalığı için en az 6 saat keneye maruz kalmak gerekir.
• Kayalık dağlar benekli ateşinde, kene ısırganından 7 gün sonra kırıklık, kas ağrısı, bulantı, karın ağrısı, ateş ve baş ağrısı yaşanır.
• El ve ayak bilekleri ile kollardan başlayıp vücuda yayılan maküler döküntü olur.
• Döküntü benekli veya peteşiyal forma dönebilir.
• Akciğer, böbrek yetmezliği, nörolojik ve kardiyak anormalliklere neden olabilir.
• Tedavi edilmeyen vakalarda %25 ölüm riski vardır.
• Tanı için örneklere Gram boyası uygulanmaz, Giemsa veya Gimenez ile boyanmalıdır.
• Hücre içi bakterileri floresan işaretli antikorlarla tespit edilir.
• PCR ve gen dizilemesi de tanı yöntemleri arasındadır
• Doku kültürü ve embriyonlu yumurtada üretilir
• Weil Felix Aglütinasyon testi kullanılabilir ancak tam duyarlılık sağlamaz
• Mikroimmunofloresan (MIF) testi referans test olarak kullanılır
• Tedavi için en iyi ilaç doksisiklindir ve seri olarak başlanır.
• Serolojik bulgular iki haftada ortaya çıkar.

Coxiella

• Gramla zayıf boyanan gram negatif bir bakteridir.
• Ökaryotik hücrelerin içinde çoğaldığından yıllarca Rickettsia grubunda tutulmuştur.
• Ancak, benzersiz özellikleri nedeniyle ayrı bir gruba alınmıştır.
• Legionella ile daha yakın ilişki göstermektedir.
• C.burnetti Q ateşinin sebebidir.
• Bakteri, süt ve toprakta aylarca canlı kalabilir.
• Hayvanların plasentasında yoğun bulunur (kurumuş plasenta artıkları, dışkı, idrar ve kene dışkısı ile kontamine toprakta bulunur).
• Q ateşi tüm dünyada yaygındır.
• İnsan enfeksiyonları veteriner, çiftçi ve yemek üreticilerinde daha sık görülür.
• Çoğunlukla asemptomatik veya hafif geçer.
• Semptomlar, hafif grip benzeri belirtiler, pnömoni, hepatit, izole ateş olabilir. Bazı vakalarda, kronik Q ateşi aylar veya yıllar sonra ortaya çıkar.
• Kronik olguların % 65'inde ölüm görülebilir.

Bartonella

• On dokuz türünden 3ü insanda hastalık yapar.
• Zor üreyen kısa gram negatif çomaklardır; zenginleştirilmiş kanlı agarda CO2li ortamda 1-6 hafta içinde ürerler.
• Hayvanlarda hastalık yapmaksızın bulunurlar.
• Vektorler, tatarcık, kum sineği, pire ve insan biti olabilir.
• Hastalık tekrarlayan ateş ve angioproliferatif lezyonlarla (kan dolu kistler) tanınır.
• B.bacilliformis; Carrion hastalığına neden olur (anemi ve akut ateşli hastalık, sonra kronik kutanöz form gelişir).
• B.henselae; kedi tırmığı hastalığına neden olur (sıyrık, bölgesel lenfadenopati gelişir).
• B.quintana; siper ateşi hastalığına neden olur (5 gün ateş) özellikle HIV(+) ve immün yetmezlikli bireylerde.
• Tanı en çok serolojik olarak konulur. Kültür genellikle negatiftir (hücresel yanıt bakteri sayısını sınırlıyor).
• Tedavi kloramfenikol, doksisiklin ve rifampin gibi antibiyotikler kullanılarak yapılır.

Bu quiz, Rickettsia, Coxiella ve Bartonella gibi zorunlu hücre içi parazitler hakkında detaylı bilgiler sunmaktadır. Mikroorganizmaların özellikleri, konakları ve bulaşma yöntemleri üzerine sorular yer almaktadır. Sağlık alanında özellikle bu mikropların önemli rolü hakkında bilgi sahibi olabileceksiniz.