Psychologia: Percepcja i Pamięć

Wrażenia, spostrzeżenia, percepcja

• Percepcja to kontakt z rzeczywistością od pierwszych chwil życia, opierający się na systemach sensorycznych.
• Percepcja składa się ze zmysłów: słuchu, węchu, dotyku, wzroku, smaku.
• Wrażenia to najprostsza forma poznawania rzeczywistości, powstające dzięki receptorom.
• Receptorami są:
  • kontoreceptory (dotyk, smak, zimno, ciepło, ból)
  • telereceptory (słuch, wzrok, węch)
  • interoreceptory (organiczne, równowaga, mięśniowo-ruchowe).
• Bodźce mogą występować grupowo.
• Spostrzeżenie (percepcja) to nadawanie znaczenia wrażeniom, tworząc reprezentacje całości przedmiotu.
• Błędy percepcji wynikają z tego, że mózg uzupełnia brakujące informacje od rzeczywistości.

Pamięć - reguły jej funkcjonowania

• Pamięć umożliwia nabywanie umiejętności, gromadzenie i wykorzystywanie informacji.
• Zapamiętywanie to proces przechowywania (kodowania) i odtwarzania (wydobywania, przypominania) informacji.

Rodzaje pamięci

• Proceduralna (ruchowa) - wiedza związana z nawykami i umiejętnościami.
• Semantyczna - wiedza dotycząca znaczeń słów, koncepcji i teorii oraz ogólnej wiedzy.
• Epizodyczna - wiedza o zdarzeniach z konkretnymi miejscami, czasem i okolicznościami.
• Sensoryczna - krótkotrwałe przechowywanie bodźców zmysłowych (ok. 0,5 sekundy).
• Krótkoterminowa (STM) - pamięć robocza, krótkotrwałe przechowywanie informacji (5-8 porcji).
• Długotrwała (LTM) - magazynowanie informacji, słów, reguł i umiejętności.

Czynniki ułatwiające zapamiętywanie

• Wyróżniające się cechy
• Efekt początku i końca
• Znaczenie emocjonalne
• Powtarzanie.

Efekt pierwszeństwa

• Pierwsza otrzymana informacja ma większy wpływ na tworzenie ogólnego wrażenia niż kolejne.

Efekt świeżości

• Ostatnia otrzymana informacja ma większy wpływ niż wcześniejsze.

Efekt lampy błyskowej

• Wspomnienia okoliczności niespodziewanych, ważnych wydarzeń, charakteryzują się dużą pewnością.

Myślenie jako proces poznawczy

• Myślenie to łączone elementy poznawczej reprezentacji świata w dłuższe ciągi.
• Rozumowanie to wnioskowanie na podstawie przesłanek.
• Pojęcia to umysłowe reprezentacje zjawisk.
• Abstrakcja to cechy przedmiotu.
• Uogólnienie to wszystkie cechy.

Rola schematów

• Kierują uwagą i pamięcią
• Pomoc w radzeniu sobie z trudnościami
• Kierowanie emocjami
• Zawierają niekompletne informacje.

Skrypt

• Wiedza o sekwencji zdarzeń, działań w konkretnych sytuacjach społecznych.

Procesy myślowe

• Asocjacyjne – kojarzenia myśli bez celu.
• Ukierunkowane – myślenie krytyczne (ocenianie), problemowe/twórcze (szukanie rozwiązań).
• Konwergencyjne - jedno rozwiązanie.
• Dywergencyjne - wiele rozwiązań.

Zachowania wrodzone

• Odruchy i instynkty.

Uczenie się jako proces

• Przyswajanie wiedzy, nowych doświadczeń, informacji.
• Nowe zachowania lub zmiana istniejących.

Typy uczenia się

• Refleksja - zmiana postawy.
• Trening - rozwój umiejętności motorycznych.
• Umysłowe - rozwój wiedzy i przetwarzania informacji.

Warunkowania klasyczne

• Nauczenie przewidywania wydarzeń.

Warunkowanie instrumentalne

• Uczenie się, które zachowania są korzystniejsze i jak unikać niekorzystnych.

Prawo efektu

• Generalizacja - reakcje na podobne bodźce.

Sprawność intelektualna

• Zdolności, które pozwalają na osiągnięcie różnych wyników w uczeniu się i działaniu.
• Inteligencja to zdolność do myślenia, uczenia się, rozumienia i rozwiązywania problemów.
• Różnice indywidualne w inteligencji mierzone np. testem Wechslera (WISC-R).

Wskaźniki trudności w uczeniu się

• Niespecyficzne - upośledzenie umysłowe, niska inteligencja, wady zmysłów.
• Specyficzne - dysleksja (czytanie), dysgrafia (pisanie), dyskalkulia (matematyka), dysortografia (pisownia).

Osobowość a temperament

• Osobowość to zespół względnie trwałych cech lub dyspozycji psychicznych.
• Temperament to biologicznie uwarunkowane predyspozycje osobowościowe ujawniające się we wczesnym dzieciństwie.
• Typowe temperament są np. melancholik, choleryk, flegmatyk i sangwinik.