Psychologia Osobowości - Notatki

Psychologia Osobowości - Notatki

• Cecha: Cecha osobowości to dyspozycja obejmująca zachowania, emocje, myśli i motywy, manifestujące się jako spójne wzorce funkcjonowania w różnych sytuacjach. Charakteryzuje się pewną tendencją do zachowania w określony sposób w podobnych sytuacjach.

Podejście Dyspozycyjne vs. Deskryptywne

• Podejście dyspozycyjne: Cechy istnieją realnie w jednostce, mają podłoże genetyczne i psychofizjologiczne i są podstawową przyczyną zmienności zachowań. Nie są jednak jedyną determinantą, ale w połączeniu z sytuacją aktywizują określone zachowanie. Przedstawiciel: Allport.

• Podejście deskryptywne: Cechy traktowane są jako behawioralne dyspozycje (powtarzalne tendencje do działania, myślenia i odczuwania w określony sposób, powiązane z czynnikami zewnętrznymi, takimi jak kultura i sytuacja). Cechy to również powtarzalne i trwałe działania. Przedstawiciele: Cattell, Costa, McCrae, Buss, Craik. Cechy są kategoriami lingwistycznymi, będącymi umownymi i fikcyjnymi tworami służącymi do kategoryzacji i nadania znaczenia różnym zachowaniom. Przedstawiciel: Mischel.

Krytyka Teorii Cech

• Nie zostały rozstrzygnięte zagadnienia dotyczące natury i stabilizacji cech.

Cecha Obecnie

• Cecha: Stabilna i powtarzalna cecha charakteru jednostki, zauważalna w różnych sytuacjach i kontekstach.

• Stan: Krótkoterminowa charakterystyka jednostki, która manifestuje się w konkretnej sytuacji i może ulec zmianie.

• Adaptacja: Pewna charakterystyka jednostki w określonej sytuacji.

Główne Nurty Teoretyczne

• Psychoanalityczny (Freud, Jung): Kluczowe pojęcia: nieświadomość, ego, archetypy.

• Humanistyczny (Rogers, Maslow): Kluczowe pojęcia: samoaktualizacja, potrzeby.

• Społeczno-poznawczy (Watson, Skinner, Bandura, Rotter, Mischel): Kluczowe pojęcia: warunkowanie, wzmocnienie, uczenie się.

Psychoanaliza - Freud

Różne Stany Świadomości

• Przedświadomość: Informacje, które są dostępne, ale nie są obecnie świadome.

• Świadomość: Aktualne myśli, odczucia i wrażenia.

• Nieświadomość: Część umysłu, do której nie mamy bezpośredniego dostępu, zawierające przykrych i traumatycznych myśli, odczucia, wspomnienia.

ID, EGO, SUPEREGO

• ID: Nieświadomie, prymitywne, pragnie zaspokajania potrzeb.
• EGO: Częściowo świadomie, kieruje się zasadą rzeczywistości i próbuje harmonizować impulsy id z wymaganiami otoczenia.
• SUPEREGO: Znaczną częścią nieświadomości, reprezentuje ideały moralne i normy społeczne.

Carl Gustav Jung - Nieświadomość Zbiorowa

• Nieświadomość zbiorowa: Warstwa nieświadomości, wspólna dla całej ludzkości, wynikająca ze wspólnego pochodzenia.

Archetypy

• Archetypy: Główne komponenty natury człowieka, należące do nieświadomości zbiorowej, które są predyspozycjami, do postrzegania i interpretowania świata, są wrodzone i plastyczne. Występują w mitach, baśniach, marzeniach, snach i wytworach psychotycznych.

Przykłady Archetypów

• Stary Mędrzec, Wielka Matka, Anima, Animus, Maska, Cień.

Struktura Osobowości - Kompleksy

• Kompleksy: Konstelacje powiązanych ze sobą i nasyconych emocjonalnie myśli, uczuć i zachowań dotyczących konkretnego tematu. Koncentracja energii wokół osoby lub aktywności.

Struktura Osobowości - Postawy i Funkcje

• Postawy: Ekstrawersja (orientacja ku światu zewnętrzemu) i introwersja (orientacja ku światu wewnętrznemu).

• Funkcje: Myślenie, uczucie, percepcja, intuicja.

• Typy: Zdeterminowane przez dominującą postawę i funkcję psychiczną.

Humanistyczne Ujęcie Osobowości

Teoria Rogersa

• Samoaktualizacja/Samoaktualizacja: Skłonność do rozwoju i osiągania pełnego potencjału.

• Potrzeba szacunku: Do siebie i innych.

• Ja-idealne vs. Ja-realne: Idealny obraz siebie w porównaniu do rzeczywistego ja.

Teoria Maslowa

• Hierarchia potrzeb: Ustawienie potrzeb w hierarchii (od fizjologicznych do samorealizacji).

Badanie Osobowości w Teoriach Uczenia Się

Sytuacjonizm (Behawioryzm) (Watson, Skinner)

• Osobowość: Zbiór nawyków.

• Warunkowanie: Klasyczne i instrumentalne (instrumentalne).

• Nie chodzi o wiedzę: Tylko o odruch warunkowy.

Teorie Społecznego Uczenia Się (Interakcjonizm) (Bandura, Rotter)

• Warunkowanie zastępcze
• Uczenie się obserwacyjne
• Wzajemna interakcja człowiek-środowisko

Quiz dotyczący cech osobowości oraz podejść dyspozycyjnego i deskryptywnego. Sprawdź swoją wiedzę na temat różnic i podobieństw między tymi podejściami w psychologii osobowości. Poznaj kluczowe teorie przedstawicieli, takich jak Allport, Cattell i Costa.