Pananakop ng Espanya sa Asya

Mga Dahilan ng Pananakop ng Espanya sa Asya

• Sagana ang Asya sa likas na yaman.
• Maraming pampalasa, tulad ng paminta, luya, sili, oregano, at cinnamon, ang matatagpuan sa Asya.

Crusader

• Mga sundalong nakibahagi sa pagbawi ng mga Kristiyano sa mga lupaing sinakop ng mga Muslim sa Holy Land.

Merkantilismo

• Isang pambansang sistema ng ekonomiya na naglalayong mapag-yaman ang isang estado sa pamamagitan ng pag-iipon ng ginto at pilak.
• Naniniwala ang mga tagapagtaguyod ng merkantilismo na mas malakas ang isang estado kung mayroong maraming ginto o pilak at kayamanan sa bansa.

Kolonyalismo

• Isang sistema ng pagsakop sa mga lupain upang mapakinabangan ang mga likas na yaman at mga tao.

Kolonya

• Ang tawag sa bansang nasakop ng isang malaki at malakas na bansa.

Espanya at Portugal

• Nangunang mga bansa sa paglalayag at pananakop ng mga lupain.

Kasunduan sa Tordesillas (Hunyo 7, 1494)

• Paghahati ng mundo sa pagitan ng Espanya at Portugal.
• Ang lupaing nasa silangan ng isang linya ay sa Portugal, at ang nasa kanluran ay sa Espanya.
• Hindi pinapayagan ang dalawang bansa na magpadala ng mga barko sa teritoryo ng kabilang bansa.

Mga Dahilan ng Pananakop ng Espanya sa Pilipinas (God, Gold, Glory)

• Pagpapalaganap ng Kristyanismo (Katolisismo).
• Pagkuha ng kayamanan (yamang tao at likas na yaman).
• Pagkamit ng karangalan sa pamamagitan ng pagtatag ng isang kolonya.

Ekspedisyon ni Miguel López de Legazpi (1565)

• Ang pinaka matagumpay na ekspedisyon ng Espanya sa Pilipinas.

Ferdinand Magellan (Fernando Magallanes)

• Isang Portuges na naglingkod sa hari ng Espanya.
• Unang Europeo na nakarating sa Pilipinas.

Haring Carlos I

• Hari ng Espanya na nagpayagan kay Ferdinand Magellan na maglakbay sa Silangan noong Marso 22, 1518.

Antonio Pigafetta

• Tagapagtala ng mga pangyayari sa ekspedisyon ni Magellan.

Padre Pedro de Valderrama

• Misyonaryong nagpapalaganap ng Kristyanismo sa ekspedisyon ni Magellan.

Kipot ni Magellan (Strait of Magellan)

• Isang makitid na anyong tubig na nag-uugnay sa Karagatang Pasipiko at Karagatang Atlantiko.

Marso 6, 1521

• Narating nila Magellan ang Guam.

Chamorro

• Ang mga katutubo ng Guam na nagbigay ng pagkain at inumin kay Magellan at sa kanyang mga tauhan.

Island of Sails

• Ang tawag ni Magellan sa Guam at mga kalapit na isla dahil sa maraming barko na naglalayag sa baybayin.

Pulo ng Ladrones

• Ang tawag ni Magellan sa Guam at mga kalapit na isla dahil sa pagnanakaw na ginawa ng mga tauhan niya.

Marso 16, 1521

• Natanaw ni Magellan ang pulo ng Samar.

Marso 17, 1521

• Narating ni Magellan ang pulo ng Homonhon.

Marso 29, 1521

• Naganap ang sanduguan (pagbabahagi ng dugo) sa pagitan nina Magellan at nina Rajah Colambu at Rajah Siagu.

Marso 31, 1521

• Naganap ang unang misa sa Pilipinas, sa Limasawa, na pinangunahan ni Padre Pedro de Valderrama.

Arkipelago ni San Lazaro

• Ang tawag ni Magellan sa pulo ng Homonhon pagkatapos ng unang misa.

Cebu (Abril 14, 1521)

• Naganap ang unang pagbibinyag sa Pilipinas, kung saan sina Rajah Humabon at ang kanyang asawa ay binigyan ng mga pangalang Carlos at Juana.

Lapulapu

• Pinuno ng mga katutubo sa pulo ng Mactan.
• Namuno sa Labanan sa Mactan kung saan namatay si Magellan.

Ruy López de Villalobos (1542)

• Nakarating sa Saranggani at sa Samar at Leyte (1543).

Felipinas

• Ang ipinaangalan sa mga pulo ng Samar at Leyte bilang pagpupugay kay Prinsipe Felipe II ng Espanya.

Las Islas Felipinas

• Ang ipinaangalan sa buong arkipelago.

Miguel López de Legazpi

• Naglayon ng permanenteng pamayanan sa Pilipinas at pagpapalaganap ng Kristyanismo.
• Nasakop ang Maynila at nagtaguyod ng pamayanan sa Cebu.
• Ginawang punong lungsod ang Maynila.

Kristyanismo (Katolisismo)

• Isang paraan ng pagsakop at pagkontrol sa mga Pilipino.
• Naging halos tanging relihiyon sa Pilipinas.

Mga Nagpalaganap ng Kristyanismo

• Agustino
• Pransiskano
• Heswita
• Dominikano
• Recoleto

Pagpapalaganap ng Kristyanismo

• Pagtuturo ng pananalangin, pagdarasal, pagsimba, at pagbabasa ng Bibliya.
• Pagdiriwang ng mga pista, Pasko, at Mahal na Araw.
• Pagpapatayo ng mga simbahan.
• Pagtuturo ng mga sakramento.

Sistemang Reduccion

• Sapilitang paglilipat ng mga Pilipino sa mga pueblo o parokya.
• Naglalayon ng pagsasama-sama sa mga tao sa malalaking sentro.
• Pinadali ang pangangasiwa at koleksyon ng buwis.

Kabesera

• Sentro ng pamayanan, kadalasang nasa kapatagan o tabi ng ilog o dagat.

Visita

• Mga lugar na malayo sa kabesera.

Rancho

• Mga lugar na mas malayo pa sa visita.

Epekto ng Reduccion

• Pagtatayo ng mga palengke, munisipyo, paaralan, at simbahan sa kabesera.
• Paghikayat na sumamba sa simbahan.
• Pag-uugnay ng mga tao sa isang lugar.
• Pag-unlad ng mga tahanan.

Sistemang Encomienda

• Paghahati ng mga lupa sa maliliit na yunit.
• Ang mga lupain ay pinagkaloob sa mga matatapat na tauhan ng Espanya (encomienderos).
• Kasama ang mga tao na nakatira sa nasabing mga lupain.

Encomiendero

• Namumuno sa encomienda.
• Mangolekta ng buwis mula sa nasasakupan.

Paniningil ng Buwis

• Nagastos ng mga Espanyol sa pagtatatag ng pamahalaan.
• Paglikom ng salapi sa pagpapatakbo ng pamahalaan.
• Para sa kaligtasan at pagpapaunlad ng mga mamamayan.

Tributo o Buwis

• Walong reales o piso (mula sa pera o produktong katumbas).
• Nadagdagan sa 12 reales noong 1851.

Cedula Personal

• Kailangang magkaroon at magbayad ng cedula ang mga Pilipino na may 18 taong gulang pataas.
• Patunay ng pagkakakilanlan.

Sistemang Kasama

• Kinamkam ng mga Espanyol ang lupa ng mga Pilipino.
• Naging mga kasama o nangungupahan ang mga Pilipino sa kanilang mga lupain.

Haciendero

• Mga nagmamay-ari ng mga lupa (kadalasan mga Espanyol).

Kasama

• Mga Pilipino na nangungupahan o nagtatrabaho sa mga lupa.

Polo y Servicios (Sapilitang Paggawa)

• Sapilitang paggawa para sa pamahalaang Espanyol.
• Pagtatayo ng tulay, simbahan, pagkukumpuni ng mga barko.
• Pakikipagdigma sa mga Muslim.

Polista

• Ang tawag sa nagsisilbi sa Polo y Servicios.

Falla

• Multa para makaiwas sa Polo y Servicios.

Sistemang Bandala

• Sapilitang pagbili ng pamahalaang Espanyol sa mga produkto ng mga magsasaka sa mababang halaga.

Patronato Real

• Kasunduan sa pagitan ng Santo Papa at Hari ng Espanya para sa pagpapalaganap ng Kristyanismo.

Real Patron

• Hari ng Espanya na may kapangyarihan sa pagtatalaga ng mga Obispo sa mga kolonya.

Vice Real Patron

• Gobernador heneral na may kapangyarihan sa pagpili ng mga kura paroko.
• Nangunguna sa mga gawaing misyonaryo.

Mga Misyonaryo

• Naghikayat sa mga katutubo na maging Katoliko.
• Ipinagtanggol ang mga Pilipino.
• Nagpatayo ng paaralan at ospital.
• Nagturo ng agrikultura at pag-aalaga ng hayop.

Arsobispo

• Pinakamataas na pinuno ng simbahan.

Obispo

• Katulong ng mga arsobispo sa pamamahala ng simbahan.
• Namumuno sa mga diocese (nahahati sa mga parokya).

Kura Paroko o Prayle

• Namumuno sa bawat parokya.
• Pagpapalaganap ng Kristyanismo.
• Pagtatayo ng mga simbahan at paaralan.
• Magbigay ng mga sakramento.
• Pangungumpisal at pagpatawad sa kasalanan.
• Pagkolekta ng buwis.
• Gawaing pangkawang-gawa.
• Pagpaparusa sa nagkasala.
• Pagbibinyag.
• Maraming nag-abuso sa kanilang kapangyarihan.

Filibustero

• Mga taong lumalaban sa pamahalaan at simbahan dahil sa pang-aabuso.
• Ipinapatapon ng mga prayle sa malalayong lugar.

Epekto ng Kristyanismo

• Natutuhan ng mga Pilipino ang pagsamba sa Diyos.
• Pagsunod sa mga magulang at pagkawanggawa.
• Pagsunod sa mga utos ng Diyos.

Mga Muslim sa Mindanao

• Hindi nagpasakop sa mga misyonero.
• Nanatili sa kanilang pananampalataya (Islam).

Alamin ang mga dahilan ng pananakop ng Espanya sa Asya at ang epekto nito sa mga likas na yaman. Tuklasin ang merkantilismo, kolonyalismo, at ang papel ng Espanya at Portugal sa kasaysayan. Pag-aralan din ang Kasunduan sa Tordesillas na nagtakda ng paghahati ng mundo.