Oudheidstheater: Grieken en Tragedie

De oorsprong van het theater: Het Griekse woord 'theatros' betekent letterlijk 'plaats om te kijken'. Tijdens de Griekse oudheid betekende theater een groep mensen die een verhaal vertolkten terwijl anderen keken.

Het theater in de Griekse oudheid begon in de 5e eeuw v.C. in Athene. Het ontstond uit het 'dithyrambe' - een beurtzang van 50 mannen voor de goden. De koorleider kon het publiek aanspreken, soms als een ander personage, zoals Thespis deed, de eerste acteur.

Theater speelde een belangrijke rol tijdens religieuze festivals, zoals de Dionysia en Leneae, die in het voorjaar werden gehouden. Het was een openbaar evenement, vaak gebruikt voor propaganda en competitie tussen schrijvers.

Een Griekse tragedieserie bestond uit drie tragedieën die samen een verhaal vertelden, plus een saterspel dat commentaar leverde vanuit een ander perspectief, meestal komisch. Er zijn maar weinig tragedieseries volledig bewaard gebleven.

Een tragedie heeft een agonistisch genre, wat betekent dat de spanning of conflict buiten de stad (Athene) ligt. Het verhaal is gebaseerd op een mythe die het publiek kritisch moet analyseren. De tragedies eindigen meestal slecht.

Aeschylus, Sophocles en Euripides waren de drie grote tragedie-schrijvers van de Griekse oudheid. Ze brachten elk hun eigen stijl en innovaties in de tragedie.

Aeschylus, de eerste van de drie grote tragedie-schrijvers, introduceerde de tweede speler, waardoor dialoog mogelijk werd. Zijn stukken waren visueel spectaculair en bevatten archaïsche taal.

Sophocles, de tweede belangrijke tragedie-schrijver, introduceerde de derde speler en richtte zijn aandacht op de mens in conflict met het fatum. Hij gebruikte een groter koor en behandelde taboes in zijn stukken.

Een feest dat in Athene werd gevierd ter ere van Demeter, de godin van de landbouw. Het was een soort carnaval exclusief voor vrouwen, waarbij ze elkaar en mannen uitdaagden met obsceniteiten en spot.

Een soort komedie die tijdens het Thesmophoria-feest werd opgevoerd. Het waren uitbundige toneelstukken met plotse wendingen en grofgebekte spot, vaak ter ere van Dionysus, de god van de wijn en het theater.

De bekendste auteur van Atheense komedies, die leefde van 446 tot 386 voor Christus. Veel van zijn werken zijn bewaard gebleven, waaronder 'De ridders', 'De wolken' en 'De wespen'. Hij stond bekend om zijn scherpe kritiek op maatschappelijke figuren, met name de legeraanvoerder Cleon, waarmee hij ruzie kreeg.

Een rijke Athener die de rol van regisseur en producent op zich nam tijdens de opvoering van komedies. Hij bekostigde de decorstukken en kostuums, waaronder een komische outfit met een leren fallus.

Een term die verwijst naar een komedie die slecht afliep. De oorsprong van deze term ligt in de Griekse kolonies.

Een kenmerk van Griekse komedies, die zich onderscheidt van tragedie door zijn losse structuur, veel onderbrekingen en het breken van de theatrale illusie. Het zijn levendige stukken met parodieën op mythes en personages en een duidelijk happy end met een maatschappijkritische boodschap.

Het koor in Griekse komedies, bestaande uit 120 mannen die hun eigen dansen uitvoerden. Het koor speelde een belangrijke rol in de opvoering en bood commentaar op het verhaal.

De opening van een Griekse komedie, waarin de basis van het verhaal wordt gelegd.

Een deel van een Griekse komedie waarin het koor met dans de scène betreedt.

Een deel van een Griekse komedie waarin een conflict plaatsvindt, vaak met fysiek geweld of een woordenstrijd. De protagonist wint uiteindelijk, vaak op komische wijze.

Een deel van een Griekse komedie waarin de koorleider uit het verhaal stapt en direct tegen het publiek spreekt, commentaar geeft op het stuk, de auteur, of andere aspecten van de voorstelling.

Losse scènes in een Griekse komedie zonder vaste opbouw.

Het einde van een Griekse komedie, waarin de verhaallijnen samenkomen en de personages een abstracte symboliek krijgen.

Het slotlied van een Griekse komedie.

Een term die verwijst naar toneelstukken in Griekse kledij, populair in het Romeinse theater.

Een term die verwijst naar toneelstukken in Romeinse toga, populair in het Romeinse theater.