O`rxun-Yenisey Bitiklari
74 Questions
0 Views

Choose a study mode

Play Quiz
Study Flashcards
Spaced Repetition
Chat to lesson

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

O`rxun-Yenisey bitiklari qanday yozuvda bitilgan?

  • Lotin yozuvi
  • Turk-rumiy yozuvi (correct)
  • Arab yozuvi
  • Kiril yozuvi

    • Orxun-Yenisey bitiklari qanday malumotlarni o`z ichiga oladi?

  • Faqat siyosiy ma`lumotlarni
  • Ta`lim-tarbiya, siyosiy, diniy ma`lumotlarni (correct)
  • Faqat diniy ma`lumotlarni
  • Faqat harbiy ma`lumotlarni

    • O`rxun-Yenisey bitiklari qanday ahamiyatga ega?

  • Zamonaviy turkiy tillarni o`rganishda muhim ahamiyatga ega
  • Turk xoqonligi tarixini o`rganishda muhim ahamiyatga ega
  • Yuqoridagi javoblarning barchasi to`g`ri (correct)
  • Qadimgi turk madaniyati, ta`lim-tarbiyasi haqida ma`lumot beradi

    • Orxun-Yenisey bitiklarini kimlar oqishga muvaffaq bo`ldilar?

    <p>V.Tomson, N.M.Yadrinsev, V.V.Radlov (D)</p> Signup and view all the answers

    O`rxun-Yenisey bitiklarida qanday mavzularda matnlar keltirilgan?

    <p>Harbiy yurishlar, xoqonlar, xalqparvarlik, jasorat va bilim haqida (A)</p> Signup and view all the answers

    Turk xoqonligi qachon barham topgan?

    <p>Eramizning 745-yilida (A)</p> Signup and view all the answers

    Ozbekistonda Orxun-Yenisey bitiklari ustida qanday olimlar tadqiqot olib bordilar?

    <p>Oybek, O.Sharafiddinov, N.Mallaev, Aziz Qayumov va N.Rahmonov (D)</p> Signup and view all the answers

    Orxun-Yenisey bitiklarida qaysi xoqonning tarifi berilgan?

    <p>Kultegin (C)</p> Signup and view all the answers

    Qurg’oqchilik davrida qishloq aholi nima qilishgan?

    <p>Tishtar tangrisiga ibodat qilishgan (B)</p> Signup and view all the answers

    Kultegin qaysi yilda vafot etgan?

    <p>713-yil 27-fevralda (B)</p> Signup and view all the answers

    Tishtar tangrisiga bag'ishlangan marosimda qanday qo'shiq aytilgan?

    <p>Sust xotin (A)</p> Signup and view all the answers

    «Avesto» asarida insonning barkamol bo’lishida nimalarga e'tibor beriladi?

    <p>Ezgu so'z, ezgu fikr va ezgu ish (C)</p> Signup and view all the answers

    Kultegin qaysi xoqonning ogli edi?

    <p>Eltarish Xoqon (A)</p> Signup and view all the answers

    «Avesto» asarida ifoda etilgan axloqiy uchlik g'oyasi qanday ahamiyatga ega?

    <p>Kishilik jamiyati taraqqiyoti uchun muhim (B)</p> Signup and view all the answers

    Kultegin bitigida qaysi shaxsning so`zlari aks ettirilgan?

    <p>Bilga Xoqon (A)</p> Signup and view all the answers

    Kultegin bitigida qanday muammoga e`tibor qaratilgan?

    <p>Turk xalqining birlashishi (A)</p> Signup and view all the answers

    Abulqosim Firdavsiyning «Shohnoma» asarining asosiy ahamiyati nimada?

    <p>Tarixiy meros qoldirish va adabiy uslubni shakllantirish (C)</p> Signup and view all the answers

    Kultegin bitigida tabg`achlar haqida qanday fikrlar bayon etilgan?

    <p>Ular turklarni aldagan (D)</p> Signup and view all the answers

    «Shohnoma» asari qanday xalqlarning tarixi, afsonalari va madaniy an'analari bilan bog'liq?

    <p>Qadimgi fors va turkiy xalqlar (D)</p> Signup and view all the answers

    Kultegin bitigidagi asosiy g`oya nima?

    <p>Turk xalqini birlashtirish (B)</p> Signup and view all the answers

    Gerodotning «Tarix» asari qachon yozilgan?

    <p>Miloddan avvalgi 5-asrda (C)</p> Signup and view all the answers

    Gerodotning «Tarix» asari qanday hodisalarga bag'ishlangan?

    <p>Yunonlar va forslar o'rtasidagi urushlar (D)</p> Signup and view all the answers

    Kultegin qanday fazilatlarga ega inson sifatida tasvirlangan?

    <p>Donishmand va jasur (B)</p> Signup and view all the answers

    Bilga Xoqon bitigida qaysi davrda bolgan voqealar haqida soz boradi?

    <p>Bilga Xoqon davrida (D)</p> Signup and view all the answers

    Gerodotning «Tarix» asarining ahamiyati nimada?

    <p>Qadimgi dunyo tarixi va madaniyati haqida qimmatli ma'lumotlarni o'z ichiga oladi (D)</p> Signup and view all the answers

    «Devonu lugʻatit turk» asarini kim yozgan?

    <p>Mahmud Qoshg'ariy (A)</p> Signup and view all the answers

    Bilga Xoqon bitigida qanday maqsadga erishilganligi haqida so`z boradi?

    <p>Turk xalqini birlashtirish (D)</p> Signup and view all the answers

    «Devonu lugʻatit turk» asarida qanday maʼlumotlar aks ettirilgan?

    <p>11-asrda Markaziy Osiyoda yashovchi turkiy qabilalar haqida (A)</p> Signup and view all the answers

    Bilga Xoqon qanday sifatlarga ega bo`lgan?

    <p>Donishmand va adolatli (B)</p> Signup and view all the answers

    Bilga Xoqon qanday o`gitlar bergan?

    <p>Xalq xoqonga itoat qilishi va vatanni saqlashi kerakligini (B)</p> Signup and view all the answers

    «Devonu lugʻatit turk» asarining qanday ahamiyati bor?

    <p>Turk tili va madaniyati tarixini o'rganish uchun muhim manba (D)</p> Signup and view all the answers

    Bilga Xoqon qanday o`lim topgan?

    <p>Zaharlanib (C)</p> Signup and view all the answers

    Qaysi asar qadimgi fors va turkiy xalqlarning tarixi va madaniyati bilan chambarchas bog'liq?

    <p>«Shohnoma» (C)</p> Signup and view all the answers

    Qaysi asarni G'arb tarixshunosligining ilk namunalaridan biri deb hisoblash mumkin?

    <p>«Tarix» (C)</p> Signup and view all the answers

    To`nyuquq bitigi qaysi yillarda yozilgan?

    <p>717-718-yillarda (D)</p> Signup and view all the answers

    To`nyuquq bitigi qanday muhim ahamiyatga ega?

    <p>Turk xalqini birlashtirishda (B)</p> Signup and view all the answers

    Qaysi asar qadimgi dunyo xalqlari, ularning madaniyati va urf-odatlari haqida bebaho ma'lumot beradi?

    <p>«Tarix» (A)</p> Signup and view all the answers

    Kultegin va Bilga Xoqon bitigidagi asosiy mavzular qanday?

    <p>Vatanparvarlik va birlik haqida (D)</p> Signup and view all the answers

    Kultegin va Bilga Xoqon bitigidagi asosiy tushuncha nima?

    <p>Xalqni birlashtirish va Vatanni himoya qilish (D)</p> Signup and view all the answers

    Tulki o‘z iniga urganida nimalar sodir bo‘ladi?

    <p>U o‘zini yomon tuyadi (D)</p> Signup and view all the answers

    ‘Erik erpi yag‘lig‘, ermagu bashi’ maqolida erik so'zi qanday ma'noda ishlatilmoqda?

    <p>Tirishqoq darajada faollik ko'rsatadi (B)</p> Signup and view all the answers

    ‘Suv ichirmasga sut ber’ maqolining ma'nosi nima?

    <p>Boshqalarga yordam berish yaxshilikdir (C)</p> Signup and view all the answers

    ‘O’kuz azaqi bo‘lg‘incha, buzag‘u bashi bo‘lsa yik’ degan maqol nimani anglatadi?

    <p>O‘zgarish bo'lguncha qoniqarli tomondan kutish (B)</p> Signup and view all the answers

    ‘Uma kelsa, qut kelar’ maqolida qut so'zi qanday ma'noda ishlatilgan?

    <p>Baxt yoki baraka (A)</p> Signup and view all the answers

    ‘Qiz kishi savi yo‘rig‘li bo‘lmas’ maqolining ma'nosi nima?

    <p>Baxil odam obro‘ topmaydi (D)</p> Signup and view all the answers

    ‘Erdam bashi til’ maqolida til so'zi qanday tushuncha bildiradi?

    <p>Odob va axloq (C)</p> Signup and view all the answers

    ‘Qush qanotin er atin’ maqolida nechta tushuncha mavjud?

    <p>Uchtalik - qush, er, ot (B)</p> Signup and view all the answers

    ‘Uluk jag‘iri og‘ulqa qalir’ maqolida uluk so'zi nimani anglatadi?

    <p>Otning yuqori qismi (A)</p> Signup and view all the answers

    ‘Tavg‘ach xanning to‘rqusi telim’ maqolida tavg‘ach so'zi qanday qatnashishga ega?

    <p>Mulk egasi (D)</p> Signup and view all the answers

    Xalq og'zaki ijodi yomonlik timsoli sifatida qanday obrazlarni qo'llaydi?

    <p>Olti boshli ilon (C)</p> Signup and view all the answers

    Ijtimoiy munosabatlar qanday tarzda yoritiladi?

    <p>Tushlar va ularning ta'biri (B)</p> Signup and view all the answers

    “Irq bitigi” asari kimlar tomonidan bitilgan?

    <p>Isig sangun va Ite Chuq (A)</p> Signup and view all the answers

    “Irq bitigi” asarida nima haqida uchraydi?

    <p>Yaxshi va yomonning ta'rifi (B)</p> Signup and view all the answers

    Asarda Tangri yordamida insonlar qanday hayot kechirishini orzu qilinadi?

    <p>Yaxshi hayotga erishish (C)</p> Signup and view all the answers

    Xalq doimo qanday ishonchga ega?

    <p>Yaxshilik ustidan g'alaba keladi (C)</p> Signup and view all the answers

    “Irq bitigi” asarining qadimiyligi haqida nima ma'lum?

    <p>U yuz betdan ortiq sahifadan iborat (C)</p> Signup and view all the answers

    Inson xayotining yaxshi kechishi uchun nima muhim?

    <p>Yaxshilik va ezgulik (A)</p> Signup and view all the answers

    Asarde energetik kuch sifatida qanday tasvirlanadi?

    <p>Samoviy qahramonlar (D)</p> Signup and view all the answers

    Asar qaysi mavzularda axloqiy talablarni talqin etadi?

    <p>Yaxshilik va yomonlik (B)</p> Signup and view all the answers

    Xalk doimo qaysi tomonga intilish bildiradi?

    <p>Yaxshilikka intilish (B)</p> Signup and view all the answers

    Ijtimoiy shart-sharoitdlardagi axloqiy talablar nimaga ko'ra o'zgaradi?

    <p>Davrga va makonga (A)</p> Signup and view all the answers

    Avesto kitobida insonning qaysi sifati hayotga muhim ahamiyatga ega deb ko‘rsatiladi?

    <p>Mehnat (D)</p> Signup and view all the answers

    Zardushtiylik dinida qonun bilan qonunsizlik orasidagi munosabat qanday ifodalanadi?

    <p>Qonun yaxshilikka xizmat qiladi (D)</p> Signup and view all the answers

    Assosiy jamoaviy manfaatlar qanday bo‘lishi kerak?

    <p>Shaxsiy manfaatdan ustun bo‘lishi (C)</p> Signup and view all the answers

    Zardushtiylikda qaysi elementlar muqaddas sanaladi?

    <p>Olov, er, suv va havo (D)</p> Signup and view all the answers

    «Avesto» so‘zining ma’nosi nima?

    <p>Qat’iy qonunlar (A)</p> Signup and view all the answers

    Zardushtiylikda insonning asosiy burchi nima deb hisoblanadi?

    <p>Adolatli turmush tarzi (D)</p> Signup and view all the answers

    Hayvonlarga zulm o‘tkazish Zardushtiylikka ko‘ra qanday ko‘rinadi?

    <p>Yomon sifat sifatida qoralanaadi (B)</p> Signup and view all the answers

    Zardushtiylikda ezgulik va yomonlik o‘rtasidagi kurash nimaga asoslanadi?

    <p>Axloqiylik asoslariga (D)</p> Signup and view all the answers

    Zardushtiylik diniga ko‘ra, inson hayot yo‘lini kim belgilaydi?

    <p>O‘zi (C)</p> Signup and view all the answers

    Zardushtiylar uchun muqaddas hisoblanadigan omillar qaysilar?

    <p>Olov, suv, er va havo (C)</p> Signup and view all the answers

    «Avesto» asarida qaysi masalalar eng muhim hisoblanadi?

    <p>Falsafiy va tarbiyaviy masalalar (B)</p> Signup and view all the answers

    Inson qanday fikrlarga ega bo‘lishi kerak?

    <p>Yaxshi niyat va fikrlar (B)</p> Signup and view all the answers

    Zardushtiylikda axloqiyligini ta’riflashda qanday asosiy fikrlar mavjud?

    <p>Haqqoniylik va mehnatkashlik (B)</p> Signup and view all the answers

    Study Notes

    O`rxun-Yenisey Bitiklari

    • O`rxun-Yenisey bitiklari VI-VIII asrlarda yaratilgan, turk-rumiy yozuvida yozilgan qadimgi turkiy til yodgorliklari.
    • Ular, toshlarga bitilgan kitoblar sifatida ham tanilgan.
    • 1893-yilda daniyalik olim Vilgelm Tomson tomonidan birinchi bo‘lib o‘qilgan, keyinchalik N.M.Yadrinsev, V.V.Radlov kabi boshqa olimlar ham o'rganishgan.
    • S.E.M alo hamda I.V.Steblevlar bu yodgorliklarni rus tiliga tarjima qilishgan.
    • O`zbekistonda ham Oybek, O.Sharafiddinov, N.Mallaev, Aziz Qayumov va N.Rahmonovlar bitiklar ustida tadqiqot olib borishgan.
    • Turk xoqonligi (yoki Turk yu-t) eramizning VI asr o'rtalarida Oltoy, Yettisuv va Markaziy Osiyoda vujudga kelgan.
    • Bo‘min, Istami, Eltarish, Bilga Xoqon, Kultegin va To`nyuquq kabi turk xoqonlari va sarkardalarining hayoti va xatti-harakatlari bitiklarda aks ettirilgan.
    • Kulteginning xalqparvarligi va vataniga sadoqatiga oid ma’lumotlar keltiriladi.
    • 732-yilda o‘rnatilgan Kultegin bitigida Bilga Xoqonning oga-inilari va qarindoshlari bilan bogliq masalalar, harbiy yurishlar, qiyinchiliklar hamda yomonlik va qonli toqnashuvlar haqida ma’lumot mavjud. Bitiklarda shu kabi voqealar togrisida soz yuritiladi.
    • Bitiklarda turkiy xalqlarning birlashuvi, xalqni himoya qilish va hokimiyatni mustahkamlash haqidagi ma’lumotlar keltiriladi.
    • Bilga Xoqonning tarbiyaviy fikrlari.
    • “Irq yozuvlari” (Tabirnoma) ham qadimgi va muhim marifiy yodgorliklar qatorida sanaladi.

    Bilga Xoqon va Kultegin

    • Kultegin, Bilga Xoqonning akasi bolib, turkiy xalqlarni birlashtirishda muhim rol oynagan.
    • Bilga Xoqon 734-yilda vafot etgan.
    • Kulteginning bosh sarkarda sifatida jasoratlari, vatanparvarligi va xalqni himoya qilishga qaratilgan harakatlari ta'riflanadi.

    To`nyuquq

    • Tonyuquqning vatanparvarligi, insonparvarligi va ezgulikni yoyish yolidagi kurashi haqida ma’lumotlar keltiriladi.
    • Bitiklarida urushlar chog`ida asirlarni qaytarishdek ezgulik xatti-harakatlaridan misol keltiriladi.

    “Avesto”

    • Zardushtiylik dinining muqaddas kitobi.
    • Inson kamolotini ta’minlash uchun mehnat, ezgulik, insoniylik kabi fazilatlarning ahamiyatiga urg'u berilgan.
    • Yaxshilik va yomonlik o'rtasidagi kurash haqida gapiriladi.
    • Insonning axloqiy burchi, adolatli turmush tarzini saqlab yashash, yaxshilik qilish va yomonlikka qarshi kurashish haqida fikrlar mavjud.
    • Olov, er, suv, havo muqaddas hisoblanadi.

    “Shohnoma”

    • Fors-tojik adabiyoti uchun muhim asar.
    • Tarixiy voqealar va afsonalarni aks ettiruvchi tarixiy manba sifatida katta ahamiyatga ega.
    • Ijtimoiy hayotning barcha jabhalarini qamrab oladi.

    Gerodotning "Tarix" asari

    • Qadimgi yunon tarixchisi tomonidan yozilgan tarixiy asar.
    • Yunon-fors urushlarini qamrab olayotgan.
    • Turli xalqlar va ularning madaniyati togrisida ma’lumotlar beradi.

    "Devonu lugʻotit turk"

    • Mahmud Qoshg‘ariy tomonidan yozilgan turkcha lugat.
    • Markaziy osiyo va G`arbiy Xitoy hududlari turk xalqlarining ijtimoiy ahvoli, til, tarix va madaniyati haqida qimmatli ma’lumotlar beradi.
    • Qadimgi maqollar va frazeologik birliklarga e’tibor qaratilgan.
    • Tilning evolyutsiyasi haqida ma’lumot olish imkoniyatini beradi.

    Studying That Suits You

    Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

    Quiz Team

    Description

    Bu viktorina Orxun-Yenisey bitiklarining tarixi, mazmuni va muhim xujjatlari haqida. Ozbekiston va boshqa olimlarning tadqiqotlari orqali bu qadimiy turk til yodgorliklarini o'rganish imkoniyatini beradi. Bular turk xoqonlarining hayoti va faoliyatlarini aks ettiradi.

    More Like This

    Use Quizgecko on...
    Browser
    Open
    Browser
    Browser