Orta ve Geç Çocukluk Dönemi 11

Orta ve Geç Çocukluk Dönemi

• Orta ve geç çocukluk dönemi (6-11 yaş) örgün eğitimlere başlama dönemidir.
• Bu dönemde fiziksel gelişim daha yavaştır.
• Başın boyun uzunluğunun sekizde biri oranında olduğu söylenir.
• Beynin bazı bölgelerinde önemli bir büyüme görülür. Beynin iki tür dokusunda hacim artışı tespit edilmiştir.
• Sinir hücreleri arasındaki kimyasal iletişimde gelişim olur. Bu, çocukların daha etkili ve esnek düşünme ve davranış sergilemesine katkı sağlar.
• Hormonların etkisiyle beyin fonksiyonlarında değişiklikler olabilir.
• Beyin 14 yaşından sonra neredeyse hiç büyümez.
• Görsel bilgiyi işleme hızı çocukluk dönemi boyunca gelişir ve ergenliğin başlangıcında yetişkin düzeyine ulaşır.
• 7-8 yaşlarında çocukların görsel materyalleri sistemli bir şekilde okuma yeteneği gelişmeye başlar.
• 5. sınıfa doğru kızların ağırlığı yaşıtları olan erkeklerin ağırlığından fazladır.
• Kızlar erkek çocuklardan daha erken ergenliğe girer.
• Bacaklar ve vücut yavaş yavaş uzamaya ve yüz incelir. Bu 10 yaşlarında belirginleşir.

Motor Gelişim

• Çocukluk döneminde motor beceriler daha yumuşak ve koordinelidir.
• 3 yaşında 1000 çocuktan sadece birinin tenis topuna vurabildiği söylenirken, 10-11 yaşlarında birçok çocuk bu sporu öğrenebilmektedir.
• Çocukların koşma, tırmanma, sıçrama, yüzme, bisiklet sürme ve paten kayma gibi birçok yeteneği gelişmektedir.
• Geniş kas aktivasyonu gerektiren kaba motor becerilerinde erkekler kızlara göre daha başarılıdır.
• İnce motor becerilerindeki gelişim merkezi sinir sisteminin miyelinleşmesiyle artmaktadır.
• 6 yaşındaki çocuklar bir şeyi çakabilir, yapıştırabilir, ayakkabı bağcıklarını ve giysilerini bağlayabilir.

Motor Gelişim - Özelleşmiş Hareketler Dönemi

• Özelleşmiş hareketler, erken çocukluk dönemindeki motor becerilerin doğal sonucudur.
• Bu dönem, günlük yaşam, eğlence ve spor gibi çeşitli karmaşık hareketlerin yapılmasında bir araç görevi görür.
• Dengeleme, yer değiştirme ve manipülasyon becerileri zamanla ve alıştırma yoğunluğuyla gelişir ve birleşir.
• Özelleşmiş hareketler dönemi, 7-8 yaşlardan başlayarak yaşam boyu sürmektedir.
• Başlangıçta temel hareket becerilerini birleştirme, spor ve eğlence ortamlarında uygulama, geçiş evresi olarak bilinir.
• Geçiş evresinde, temel hareketler daha karmaşık, doğru ve kontrollü bir şekilde uygulanır.

Bilişsel Gelişim

• Orta ve geç çocukluk döneminde, düşünme tarzının hangi türden olduğu yerine, o bilgiyi nasıl ele aldıklarına odaklanmak önemlidir.
• Dikkat süresini ve kontrolü iyi bir şekilde yapabilme becerisinde belirgin bir gelişme olur.
• Çocuklar, dikkatlerini ilgi çekici uyarıcılardan ziyade göreve ilişkin uyarıcılara daha fazla vermektedir.
• Bellek, düşünme ve yüksek biliş gibi alanlardaki değişiklikler bu dönemde belirgindir.
• Uzun süreli bellek, yaşla birlikte artan kapasiteye sahiptir.
• Öğrenmenin kalıcılığı ve bilgi işlemedeki strateji kullanımı ilişkilidir.

Bilişsel Gelişim - Stratejiler

• Yetişkinler, çocukların bellek becerilerini geliştirmek için stratejiler kullanır.
• Çocuklara hatırlamaları için kavram ve fikirler sunmak ve bunları kişisel deneyim ve anlamlandırmaları ile ilişkilendirebilecekleri sorular sormak kritiktir.
• Bilgileri daha derin işleyebilmeleri için ayrıntılandırarak öğrenmeyi desteklemek önemlidir.
• Öğretmenler, yönergeleri farklılaştırıp tekrar ederek ve bilgileri önceki ve sonraki bilgilerle ilişkilendirerek çocuğa bir şey öğretmelidirler.

Bilişsel Gelişim - Bellek

• Uzun süreli bellek kapasitesi yaşla artar.
• Bellekteki ilerleme, artan bilgi ve strateji kullanımı ile ilişkilidir.

Bilişsel Gelişim - Bilgi ve Deneyim

• Bilgi, bellek üzerinde rol oynar ve uzmanlar ile acemiler arasındaki karşılaştırmalarda incelenir.
• Bilgi, organize etmeyi, zihinde temsil etme ve yorumlamayı da etkiler.
• Bilgi, hatırlama, muhakeme ve sorun çözme becerilerini de etkiler.
• Bilgi ve deneyimle ilgili uzmanlık, bellek üzerinde önemli bir etkiye sahiptir.

Bilişsel Gelişim - Eleştirel Düşünme

• Günümüzde psikologlar ve eğitimciler için oldukça ilgi çeken bir konu.
• Eleştirel düşünme, yansıtıcı ve üretken düşünme ve bilgiyi değerlendirme yeteneğini içerir.
• Günlük etkinlikler, görevler sırasında zihnin uyanık, esnek ve odaklı olduğunu gösteren bilinçli farkındalık önemlidir.
• Bilinçli farkındalığı yüksek olanlar, yeni fikirler üretebilir, farklı bakış açılarını değerlendirebilir.

Bilişsel Gelişim - Yaratıcı Düşünme

• Bilişsel yönden yetenekli çocuklar, hem eleştirel hem de yaratıcı düşünebilir.
• Yaratıcı düşünme, alışılmadık, yeni düşünme yolları üretmek ve sorunlara özgün çözümler bulmaktır.

Bilişsel Gelişim - Bilimsel Düşünme

• Çocuklar da bilim insanları gibi gerçeklikle ilgili sorular sorar ve cevaplar arar.
• Nedensel ilişkileri bulmak ve hipotezler geliştirerek deneyler yaparak yargılara varmak önemlidir.

Bilişsel Gelişim - Diğer

• Farklı disiplinler ve alanlarda eğitimde strateji ve belirsiz iz kuramı önemli olabilir.
• Dikkat egzersizleri (gözlem, grafik çizme, düşünce kontrolü) sıklıkla gereklidir.
• Okul çocuklarına, bilim ve gerçeklikle ilişkisiz olan kavramlar da öğretilebilir.

Kaynak

• Santrock, J. W. (2019). Yaşam Boyu Gelişim: Gelişim Psikolojisi.

Orta ve geç çocukluk dönemi, çocukların fiziksel ve zihinsel gelişimi açısından k ritik bir süreçtir. Bu dönemde beyin gelişimi, hormonal değişiklikler ve öğrenme yetenekleri üzerinde önemli etkiler görülmektedir. Çocukların sosyal ve duygusal becerileri de bu yaş aralığında şekillenir.