Операциялық жүйе: Процесс және файлдық жүйе

Операциялық жүйенің архитектурасы

Процесс басқару

Процесс түсінігі: Жұмыс істеп тұрған бағдарламаның экземпляры.
Процестің күйі:
- Жаңа (new)
- Орындалуда (running)
- Күту (waiting)
- Дайын (ready)
- Завершен (terminated)
Процесс басқару блоктары (PCB):
- Процесс идентификаторы (PID)
- Процесс күйі
- Регистраторлар
- Процеске бөлінген ресурстар
Процесстердің басқару механизмдері:
- Процесс жоспарлау (scheduling)
- Процесстер арасындағы синхронизация
- Процесстердің коммуникациясы (IPC)
Жоспарлау алгоритмдері:
- FCFS (First-Come, First-Served)
- SJF (Shortest Job First)
- RR (Round Robin)
- Priority scheduling

Файлдық жүйе

Файл түсінігі: Деректердің логикалық бірлігі, файл атауымен және құрылымымен ерекшеленеді.
Файлдық жүйенің функциялары:
- Файлдарды сақтау мен ұйымдастыру
- Файлдарға қол жеткізу (access control)
- Файлдарды қорғау (security)
Файлдық құрылым:
- Директориялар (каталогтар)
- Файл түрлері (текстік, бинарлық, XML, т.б.)
Файлдық жүйенің түрлері:
- FAT (File Allocation Table)
- NTFS (New Technology File System)
- ext (extended file system)
- HFS (Hierarchical File System)
Файлдарға қол жеткізу тәсілдері:
- Тікелей (direct)
- Индекстік (indexed)
- Секвенциялық (sequential)
Файлдық операциялар:
- Файл ашу (open)
- Файл жазу (write)
- Файл оқу (read)
- Файл жабу (close)
- Файл жою (delete)

Процесс басқару

Процесс: Жұмыс істеп тұрған бағдарламаның экземпляры.
Процестің күйлері:
- Жаңа (new): Процесс жасалып жатқан күй.
- Орындалуда (running): Процесс ағымдағы уақытта орындалып жатыр.
- Күту (waiting): Процесс ресурстардың немесе оқиғалардың күтуінде.
- Дайын (ready): Процесс орындалуға дайын, бірақ әзірге ресурстар жоқ.
- Завершен (terminated): Процесс аяқталды.
Процесс басқару блоктары (PCB):
- Процесс идентификаторы (PID): Процесті бірегей тану код.
- Процесс күйі: Ағымдағы процесс күйін сипаттайды.
- Регистраторлар: Процестің операциялық ақпаратын сақтау.
- Процеске бөлінген ресурстар: Процесс үшін арнайы берілген ресурстар.
Процесстерді басқару механизмдері:
- Процесс жоспарлау (scheduling): Процестерді орындау тәртібін анықтау.
- Процесстер арасындағы синхронизация: Процестердің ортақ ресурстарды қауіпсіз басқаруы.
- Процесстердің коммуникациясы (IPC): Процестер арасында ақпарат алмасу.
Жоспарлау алгоритмдері:
- FCFS (First-Come, First-Served): Алғаш келген – бірінші орындалады.
- SJF (Shortest Job First): Ең қысқа тапсырмалар бірінші орындалады.
- RR (Round Robin): Процестер арасында уақытты тең бөлісу.
- Priority scheduling: Процестер арасында приоритеттерге негізделген жоспарлау.

Файлдық жүйе

Файл: Деректердің логикалық бірлігі, атауымен және құрылымымен ерекшеленеді.
Файлдық жүйенің функциялары:
- Файлдарды сақтау мен ұйымдастыру: Файлдардың құрылымы мен орналасуын басқару.
- Файлдарға қол жеткізу (access control): Қол жеткізуді басқару функциялары.
- Файлдарды қорғау (security): Деректердің қауіпсіздігін сақтау.
Файлдық құрылым:
- Директориялар (каталогтар): Файлдарды ұйымдастыру құрылымдары.
- Файл түрлері: Текстік, бинарлық, XML сияқты түрлі файл форматтары.
Файлдық жүйенің түрлері:
- FAT (File Allocation Table): Дерек енгізу кестесі.
- NTFS (New Technology File System): Жаңа технология файлдық жүйесі.
- ext (extended file system): Кеңейтілген файлдық жүйе.
- HFS (Hierarchical File System): Иерархиялық файлдық жүйе.
Файлдарға қол жеткізу тәсілдері:
- Тікелей (direct): Файлға тікелей қол жеткізу.
- Индекстік (indexed): Файл құрылымын индекстеу арқылы қол жеткізу.
- Секвенциялық (sequential): Файлдармен реттілік бойынша жұмыс жасау.
Файлдық операциялар:
- Файл ашу (open): Файлды жүйеде ашу процесі.
- Файл жазу (write): Файлға деректерді енгізу процесі.
- Файл оқу (read): Файлдан деректерді алу процесі.
- Файл жабу (close): Файлды жұмыс аяқталғаннан кейін жабу.
- Файл жою (delete): Файлды жою процесі.