Mutajenler ve Hücre Hasarı
64 Questions
1 Views

Choose a study mode

Play Quiz
Study Flashcards
Spaced Repetition
Chat to lesson

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Hücre hasarı, iç ve dış etkenlerin sonucunda uyum sağlayamayacağı derecede strese maruz kaldığında meydana gelir. Hücre hasarı neyin bozulmasına neden olur?

Hücre metabolizması ve fonksiyonlarının bozulması

Hipoksi, hücre hasarının nedenlerinden biridir. Aşağıdakilerden hangisi hipoksinin en sık görülen sebebidir?

  • CO zehirlenmesi
  • İskemi (correct)
  • Kalp yetmezliği
  • Kanın yetersiz oksijenlenmesi

    • Toksik maddeler, hücre hasarına neden olabilir. Aşağıdakilerden hangisi toksik madde örneklerinden biridir?

  • Çevre kirliliği
  • Zehirler
  • Hepsi (correct)
  • Tuz-Şeker
  • İlaçlar

    • Hücre hasarının mekanizması patogenez olarak adlandırılır. Aşağıdakilerden hangisi hücre hasarının hedeflerinden biri değildir?

    <p>Hücrenin şeklinin değişmesi</p> Signup and view all the answers

    Hücre hasarının yolunda, ATP azalması ve mitokondri zedelenmesinin yanı sıra hangi olaylar yer alır?

    <p>Kalsiyum dengesi bozulması, serbest oksijen radikalleri birikimi, genetik materyal hasarı ve membranlarda geçirgenlik artışı</p> Signup and view all the answers

    Hücre hasarı sürekli olarak geri dönüşümsüz olur.

    <p>False</p> Signup and view all the answers

    Hücre hasarında temel olay nedir?

    <p>Membran hasarı</p> Signup and view all the answers

    İskemi durumunda kalp kası hücrelerinde ne zaman kasılma yeteneği kaybolur?

    <p>1-2 dakika içinde</p> Signup and view all the answers

    Hücreye yabancı olan ilaç, böcek öldürücü, petrol ürünleri gibi maddeler ksenobiyotikler olarak adlandırılır.

    <p>True</p> Signup and view all the answers

    Toksik maddenin toksisitesini etkileyen faktörler nelerdir?

    <p>Hepsi</p> Signup and view all the answers

    Ksenobiyotiklerin toksik etkisi hangi türlerde olabilir?

    <p>Her ikisi de</p> Signup and view all the answers

    Santral sinir sisteminde meydana gelen bir hasar geri dönüşümlüdür.

    <p>False</p> Signup and view all the answers

    Kanserojenik etkiler genellikle geri dönüşümsüz toksik etki olarak kabul edilir.

    <p>True</p> Signup and view all the answers

    Toksik etkiler hangi sınıflara ayrılır?

    <p>Hepsi</p> Signup and view all the answers

    Doza bağımlı olarak gelişen, öngörülebilir özellikte zararlı etkileri hangi toksik etki sınıfı kapsar?

    <p>Yalın toksik etki</p> Signup and view all the answers

    İlaç veya metabolitlerinin hücre çekirdeğini bozmalarına bağlı olarak gelişen, genellikle kalıcı nitelikte olan toksik etki türüne ne ad verilir?

    <p>Hepsi</p> Signup and view all the answers

    Bazı kişilerin genetik farklılığa bağlı olarak, ilaca normal kişilerden daha duyarlı olması ve istenmeyen alerjik reaksiyonlar, aşırı duyarlılık görülmesi hangi toksik etki sınıfına girer?

    <p>Dayanıksızlık reaksiyonları</p> Signup and view all the answers

    Özel toksik etkiler, hücre çekirdeği düzeyinde oluşan ve genellikle kalıcı nitelikte olan toksik etkilerdir ve aralarındaki benzerlikler nedeniyle bu sınıf altında sınıflandırılır.

    <p>True</p> Signup and view all the answers

    İlaçlar geliştirilme döneminde deney hayvanlarında mutajenik, karsinojenik ve teratojenik etki olasılıkları bakımından etrafı bir şekilde yaygın olarak incelenirler.

    <p>True</p> Signup and view all the answers

    Hücrenin DNA molekülünde meydana gelen değişikliklere ne ad verilir?

    <p>Mutasyon</p> Signup and view all the answers

    Mutasyonlara sebep olan maddeye ne ad verilir?

    <p>Mutajen</p> Signup and view all the answers

    Mutasyona uğrayan hücre veya canlıya ne ad verilir?

    <p>Mutant</p> Signup and view all the answers

    Mutasyonlar, canlının yaşama ve üreme şansını artırabilir. Bu durumda mutasyona ne ad verilir?

    <p>Yararlı mutasyon</p> Signup and view all the answers

    Canlının faaliyetlerini olumsuz yönde etkileyen ve üreme yeteneğini azaltan mutasyon türüne ne ad verilir?

    <p>Zararlı mutasyon</p> Signup and view all the answers

    Mutasyonlar hangi değişiklikleri kapsar?

    <p>Hepsi</p> Signup and view all the answers

    Kromozom sayısındaki değişikliklere ne ad verilir?

    <p>Aneuploidi</p> Signup and view all the answers

    Turner Sendromu hangi kromozom sayısı değişikliğini içerir?

    <p>Monosomi</p> Signup and view all the answers

    Patau Sendromu hangi kromozom sayısı değişikliğini içerir?

    <p>Trisomi 13</p> Signup and view all the answers

    Euploidi, tüm kromozom setinde artış söz konusudur.

    <p>True</p> Signup and view all the answers

    Gen yapısındaki değişiklikler nelerdir?

    <p>Hepsi</p> Signup and view all the answers

    Baz değişim mutasyonları nokta mutasyonları olarak da adlandırılır.

    <p>True</p> Signup and view all the answers

    Primidin bazları arasındaki değişikliklere ne ad verilir?

    <p>Transisyon</p> Signup and view all the answers

    Pürin bazları ile primidin bazları arasındaki değişikliklere ne ad verilir?

    <p>Transversiyon</p> Signup and view all the answers

    Nokta mutasyonlarının çoğu spontandır.

    <p>True</p> Signup and view all the answers

    Aşağıdakilerden hangisi nokta mutasyonuna sebep olabilir?

    <p>Her ikisi de</p> Signup and view all the answers

    Bir genin protein kodlayan kısmındaki bir kodondaki bir nükleotid değişikliği, yeni bir aminoasit oluşumuna yol açtığı zaman, bu mutasyon hangi türde sayılır?

    <p>Yanlış anlamlı mutasyon</p> Signup and view all the answers

    Sessiz mutasyon, bir kodonu değiştirir fakat proteinin yapısını etkilemez.

    <p>True</p> Signup and view all the answers

    Bir kodonun durdurucu kodona dönüşmesi ve protein sentezinin sonlanmasını sağlayan mutasyona ne ad verilir?

    <p>Anlamsız mutasyon</p> Signup and view all the answers

    Çerçeve kayması mutasyonları, gen içinde herhangi bir noktaya bir ya da daha fazla nükleotitin girmesine (insersiyon) veya çıkmasına (delesyon) neden olur.

    <p>True</p> Signup and view all the answers

    Çerçeve kayması mutasyonları, DNA'daki bazlara 3 ve 3'ün katı olmayan sayıda ekleme veya çıkarma sonucu meydana gelir.

    <p>True</p> Signup and view all the answers

    Mutajenler, bazların yapısını ve eşleşme özelliklerini değiştirerek DNA replikasyonu ve protein sentezini etkiler.

    <p>True</p> Signup and view all the answers

    Aşağıdakilerden hangisi alkilleyici ajana bir örnektir?

    <p>Hepsi</p> Signup and view all the answers

    Polisiklik aromatik hidrokarbonlar (PAH) mutajen olarak bilinmektedir.

    <p>True</p> Signup and view all the answers

    Akridin boyaları DNA replikasyonu sırasında kalıp kaymasına neden olur.

    <p>True</p> Signup and view all the answers

    Kanser, vücuttaki hücrelerin kontrolsüz ve hızlı bir şekilde bölünmeleri ve tümör oluşumuyla kendini gösteren patolojik bir durumdur.

    <p>True</p> Signup and view all the answers

    Kansere sebep olan etmenlere ne ad verilir?

    <p>Karsinojen</p> Signup and view all the answers

    Aşağıdakilerden hangisi karsinojen örneklerinden biri değildir?

    <p>Vitamin C</p> Signup and view all the answers

    DNA mutasyonu, immün sistem yetersizliği ve onkogenler kanser gelişimine katkı sağlayabilir.

    <p>True</p> Signup and view all the answers

    Kimyasal karsinojenler hangi mekanizmalara göre sınıflandırılır?

    <p>Her ikisi de</p> Signup and view all the answers

    DNA'da hasar oluşturan ve karsinojenik etki yaratan kimyasal maddelere ne ad verilir?

    <p>Genotoksik karsinojenler</p> Signup and view all the answers

    Epigenetik karsinojenler, DNA'da hasara neden olmaz ancak gen ifadesini etkileyerek kanser gelişimini artırabilir.

    <p>True</p> Signup and view all the answers

    Primer karsinojenler, doğrudan etkili olan karsinojenlerdir.

    <p>True</p> Signup and view all the answers

    Sekonder karsinojenler, vücutta metabolize olduktan sonra aktif hale gelen ve DNA'ya hasar veren karsinojenlerdir.

    <p>True</p> Signup and view all the answers

    Aşağıdakilerden hangisi primer karsinojen örneklerinden biridir?

    <p>Dimetilsülfat</p> Signup and view all the answers

    Aşağıdakilerden hangisi sekonder karsinojen örneklerinden biridir?

    <p>Aflatoksin B1</p> Signup and view all the answers

    İnorganik karsinojenler, metaller ve diğer inorganik maddelerdir.

    <p>True</p> Signup and view all the answers

    Aşağıdakilerden hangisi inorganik karsinojenlere bir örnektir?

    <p>Tüm seçenekler</p> Signup and view all the answers

    Epigenetik karsinojenler, gen ifadesini etkileyerek kanser gelişimini tetikler. Aşağıdakilerden hangisi epigenetik karsinojenlere bir örnektir?

    <p>Tüm seçenekler</p> Signup and view all the answers

    Dünya Sağlık Örgütü'ne bağlı Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı (IARC), insanlardaki karsinojenik etki risklerine göre kimyasalları kaç gruba ayırmıştır?

    <p>5</p> Signup and view all the answers

    IARC'ın sınıflandırmasına göre Grup 1, insanda karsinojenik etkili olan kimyasallar için kullanılır.

    <p>True</p> Signup and view all the answers

    IARC'ın sınıflandırmasına göre Grup 2A, insanda karsinojenik etki olasılığı bulunan kimyasallar için kullanılır.

    <p>True</p> Signup and view all the answers

    IARC'ın sınıflandırmasına göre Grup 2B, insanda muhtemelen karsinojenik etkili olan kimyasallar için kullanılır.

    <p>True</p> Signup and view all the answers

    IARC'ın sınıflandırmasına göre Grup 3, insandaki karsinojenik etkileri yönünden sınıflandırılabilir olmayanlar için kullanılır.

    <p>True</p> Signup and view all the answers

    Teratojenik etki, gebe kadınlar tarafından alınan ilaçlar ve diğer kimyasal maddelerin fötusu etkileyerek doğum kusurlarına neden olması durumudur.

    <p>True</p> Signup and view all the answers

    Study Notes

    Mutajenler, Karsinojenler ve Teratojenler

    • Mutajenler, DNA'da değişikliğe yol açan maddelerdir
    • Karsinojenler, kansere yol açan maddelerdir
    • Teratojenler, fetüsün gelişimini olumsuz etkileyen maddelerdir

    Hücre Hasarı

    • Hücre hasarı, uyum sağlayamayacak derecede stres yüzünden hücre metabolizması ve fonksiyonlarının bozulmasıdır
    • İç ve dış etkenler hücre hasarına sebep olabilir

    Hücre Hasarı Nedenleri

    • Hipoksi (Oksijen Eksikliği):

      • Aerobik oksidatif solunumu engeller
      • İskemi (kan akımının kesilmesi):
        • En sık hipoksi sebebidir
        • Kan oksijen taşıma kapasitesinde azalma (CO zehirlenmesi, kan kaybı, kalp yetmezliği)
        • Arteriyel kan akımının kesilmesi veya venöz dönüşün engellenmesi

    • Toksik Maddeler (Ksenobiyotikler):

      • Zehirler
      • İlaçlar (uygunsuz kullanım, aşırı duyarlılık)
      • Çevre kirliliği
      • Tuz-şeker

    • Enfeksiyon Ajanları:

      • Virüsler
      • Bakteriler
      • Parazitler

    • İmmünolojik Reaksiyonlar:

      • Alerjik reaksiyonlar
      • Otoimmün hastalıklar

    • Genetik Bozukluklar

    • Beslenme Bozuklukları:

      • Protein-kalori yetersizliği
      • Hayvansal yağlardan zengin beslenme
      • Beslenme aşırılıkları

    • Yaşlanma:

      • Hücreler ve dokuların kendini onarma yeteneklerinin azalması

    Hücre Hasarı Mekanizması (Patogenezi)

    • Hedefler:

      • ATP sentezi yapan mitokondriler
      • Membran bütünlüğünün bozulması (sitoplazma memb., organel memb.)
      • Enzim ve yapısal proteinlerin sentezinin engellenmesi
      • Genetik materyal hasarı

    • Yol:

      • ATP'nin azalması
      • Mitokondri zedelenmesi
      • Kalsiyum dengesinin bozulması, intrasitoplazmik Ca birikimi
      • Serbest oksijen radikalleri birikimi (lipid peroksidasyonu)
      • Genetik materyal hasarı
      • Membranlarda geçirgenlik artışı (mitokondri, lizozom, hücre membranı)

    Hücre Hasarında Morfolojik Değişiklikler

    • Geri Dönüşlü (Reversibl): Hücre fonksiyonları ve yapısı kısmen bozulmuştur, hasar onarılabilir
    • Geri Dönüşsüz (İrreversibl): Hücre fonksiyonları ve yapısı kalıcı olarak bozulmuştur, hasar onarılamaz

    Toksik Maddeler (Ksenobiyotikler)

    • Canlı sistemlere yabancı olan maddelere

    • İlaçlar, böcek öldürücüler, petrol ürünleri, doğal bileşikler

    • Toksik maddenin toksisitesini etkileyen faktörler:

      • Fizikokimyasal özellikleri
      • Doz
      • Temas yolları
      • Maruz kalma süresi ve tekrarı
      • Kullanım ve uygulama zamanı
      • Bireye ait özellikler

    Toksik Etki

    • Geri dönüşlü: Bazı toksinlerin etkileri onarılabilir
    • Geri dönüşsüz: Bazı toksinlerin etkileri kalıcı olabilir

    Özel Toksik Etki

    • Mutajenik, karsinojenik , teratojenik etkiler hücre çekirdeğinde kalıcı olmaktadır

    Mutajenik Etki

    • Hücrenin DNA molekülünde meydana gelen değişiklikler
    • Değişikliğe Mutasyon, etkiyi yapan maddeye Mutajen, etkilenen hücre veya canlıya da Mutant denir
    • Mutasyonlar yararlı veya zararlı olabilir

    Mutasyonların Sınıflandırılması

    • Yararlı mutasyonlar

    • Zararlı mutasyonlar

    • Kromozom sayısında değişiklikler

    • Kromozom yapısında değişiklikler

    • Gen yapısında değişiklikler

    Kromozom Sayısı Değişiklikleri

    • Aneuploidi: Kromozom sayısında eksiklik veya fazlalık (örn., Turner Sendromu, Down Sendromu)
    • Euploidi: Tüm kromozom setinde artış (örn.,poliploidi)

    Kromozom Yapısı Değişiklikleri

    • Dublikasyon
    • İnversiyon
    • Delesyon (silme)
    • İnsersiyon (ekleme)
    • Translokasyon (değişim)

    Gen Yapısı Değişiklikleri

    • Baz değişimi Mutasyonları (Nokta Mutasyonları)
    • Sessiz
    • Yanlış Anlamlı (missense)
    • Anlamsız (nonsense)
    • Çerçeve Kayması Mutasyonları

    Mutajenlere Örnekler

    • Alkilleyici ajanlar
    • Nitröz asit
    • Alkil sülfatlar
    • Epoksitler
    • Polisiklik aromatik hidrokarbonlar (PAH)
    • Vinil klorür
    • Formaldehit
    • Aflatoksin B1
    • Serbest radikaller
    • Lipit peroksitler
    • H2O2
    • Akrilamid

    Karsinojenik Etki

    • Kanser, kontrolsüz hücre çoğalması

    • Karsinojenler kansere neden olan maddelerdir

    • Kimyasal maddeler (Asbest, Aflotoksin B),

    • UV-ışınları,

    • X-ışınları,

    • Bazı virusler (Hepatit B ve C, Epstein Barr, Papilloma virusu),

    • DNA mutasyonu,

    • İmün sistem yetersizliği

    • Onkogenler

    Kimyasal Karsinojenler

    • Genotoksik karsinojenler (DNA'da hasar oluştururlar)
    • Epigenetik karsinojenler (DNA'da doğrudan hasar oluşturmazlar)

    Teratojenik Etki

    • Gelişmekte olan fetüsün gelişimini bozan maddelerdir
    • Teratojenler, gebelik sırasında fetal dokuya ulaşan ve yapısal, gelişimsel ve işlevsel kusurlara neden olan maddelerdir

    Teratojenik Etkinin Sonuçları

    • Malformasyonlar (örnek resimler)

    Teratojenik Etki Düzeyleri

    • Hücreler arası iletişimin bozulması
    • Hormonal değişiklikler
    • Hücre farklılaşmasının bozulması
    • Enzim bozukluğu
    • Osmolarite dengesinin bozulması
    • Membran yapısındaki değişiklikler
    • Enerji kaynaklarında azalma

    Teratojenik Etki Mekanizmaları

    • Sitotoksik etkiye bağlı teratojenez
    • Uteroplasental kan akımının azalması
    • Doku osmolaritesinin değişmesi.

    Doğumsal Malformasyonlar

    • Teratogens
    • Multifactorial
    • Monogenic
    • Chromosomal
    • Unknown

    İnsanlarda Teratojenik Etkisi Olan İlaçlar

    İlaç listesi ve sınıflandırma

    İnsanlarda Teratojenik Etkinin Önlenmesi

    • Yeni ilaçların gebelerde kullanımından mümkün olduğunca kaçınılmalı
    • İlacın yarar/zarar oranı ,gebelerdeki diğer kişilerden farklı değerlendirilmelidir

    Studying That Suits You

    Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

    Quiz Team

    Related Documents

    Mutajenler, Karsinojenler ve Teratojenler PDF

    Description

    Bu quiz, mutajenler, karsinojenler ve teratojenler hakkında bilgi vermektedir. Ayrıca, hücre hasarının nedenleri ve etkileri hakkında detaylı bilgiler içermektedir. Sağlık bilimleri alanında önemli konuları kapsamaktadır.

    More Like This

    Mutagens and DNA
    20 questions

    Mutagens and DNA

    AccomplishedBixbite avatar
    AccomplishedBixbite
    ch 17 cell bio
    90 questions

    ch 17 cell bio

    PraisingCoral avatar
    PraisingCoral
    Mutagens and Mutations Reading
    12 questions

    Mutagens and Mutations Reading

    StupendousBaltimore avatar
    StupendousBaltimore
    Understanding Mutagens and DNA Repair Mechanisms
    15 questions

    Understanding Mutagens and DNA Repair Mechanisms

    AccomplishedBixbite avatar
    AccomplishedBixbite
    Use Quizgecko on...
    Browser
    Open
    Browser
    Browser