Morpolohiya at Morpema

Morpolohiya

• Ang pag-aaral ng pagsasama-sama ng mga tunog upang makabuo ng salita.

Morpema

• Ang pinakamaliit na yunit ng salita na nagtataglay ng kahulugan.
• May tatlong uri:
  • Panlapi (hal. ma-, ka-, pang-, ipang-)
  • Salitang-ugat (hal. araw, ulap, sining)
  • Ponema (hal. ang "a" sa konsehala, gobernadora)

Pagbabagong Morpoponemiko

• Nagaganap dahil sa impluwensya ng kaligiran ng isang morpema, kaya nagbabago ang anyo nito.

Asmilasyon

• Tumutukoy sa pagbabagong anyo ng morpema dahil sa impluwensya ng mga katabing tunog nito.
• Kinabibilangan ito ng mga panlaping nagtatapos sa "-ng" (hal. -sing na maaaring maging sin- o sim-, pang, pam, pan).

Uri ng Asmilasyon

• Parsyal o Di-Ganap: Tanging ang pinal na panlaping "-ng" lamang ang nagbabago kapag ikinakabit sa mga salita. (Hal. pang + lasa = panlasa)
• Ganap: Nangyayari kapag nawawala ang unang titik ng salitang-ugat pagkatapos ng pakikipabagay sa tunog, at nananatili lang ang tunog na /n/ o /m/ . (Hal. pang + pitas = pampitas = pamitas)

Mga Halimbawa ng Asmilasyon

• Pan, Sin:

  • pang + sipit = pangsipit = pansipit
  • pang + lunas = panglunas = panlunas
  • sing +lakas = singlakas = sinlakas

• Pam, Sim:

  • pang + babae = pangbabae = pambabae
  • pang + pahid = pangpahid = pamahid
  • sing + bango = singbango = simbango

• Pang, Sing:

  • pang + gabi = panggabi
  • sing + ayos = sing-ayos
  • pang + katawan = pangkatawan

Yunit 1: Paggunita at Pagpapahalaga sa Katutubong Panitikan

• Ang yunit na ito ay tungkol sa pagpapahalaga sa ating katutubong panitikan.

Aralin 1: Mga Karunungang-Bayan, Pahahalagahan Mo!

• Ang layunin ng aralin ay upang maipahayag ang sariling kuro-kuro sa mga detalye at kaisipang nakapaloob sa mga salawikain.
• Ang mga salawikain ay naglalaman ng mga kaisipang totoo o hindi totoo, may batayan o kathang-isip lamang.
• Ang mga salawikain, bugtong, at idyomatikong ekspresyon ay nagagamit sa paghahambing.
• Ang karunungang-bayan ay isang sangay ng panitikan na nagsisilbing daan upang maipahayag ang mga kaisipan ng bawat kultura.
• Ang mga karunungang-bayan ay nagbibigay ng mga aral at pangaral sa buhay.

Salawikain

• May malalim na kahulugan na may sukat at tugma.
• Halimbawa: "Kaya matibay ang walis, palibhasa'y nagbibigkis."

Kasabihan

• Nagtataglay ng tahasan at payak na pagpapakahulugan.
• Halimbawa: "Nasa Diyos ang awa, nasa tao ang gawa."

Bugtong

• Isang pangungusap o tanong na may doble o nakayagong kahulugan na nilulutas bilang isang palaisipan.
• Halimbawa: "Gintong binalot sa pilak, pilak na binalot sa balat."

MGA IDYOMATIKONG EKSPRESYON/PATAYUTAY NA PAHAYAG

• Parirala o pangungusap na ang kahulugan ay kumpletong magkaiba sa literal na kahulugan ng salitang gawa sa matalinghagang salita
• Halimbawa: "Hinipang lobo," "Suntok sa buwan," "Itega mo sa bato."

Paghahambing

• Isa sa tatlong antas ng pang-uri na naghahambing sa dalawang bagay o pangkat na nais ilarawan.
• Dalawang antas ng paghahambing.
  • Paghahambing na Magkatulad: Paghahambing kung saan ang pinaghahambing ay may patas na katangian.
  • Paghahambing na Di-Magkatulad: Paghahambing kung saan ang pinaghahambing ay may magkaibang katangian.
    • Pasahol: Ang pinaghahambing ay may maliit o mas mababang katangian.
    • Palaman: Ang pinaghahambing ay may mataas o nakahihigit na katangian.

Baybay-Kultura

• Ang kultura ng isang bansa ay mababatay sa mga pampanitikang naisulat o naisalita.

Tuklasin ang mga konsepto ng morpolohiya at morpema sa pagsusulit na ito. Magsasagawa tayo ng masusing pagsusuri sa iba't ibang uri ng morpema at ang mga pagbabagong morpoponemiko. Ihanda ang sarili sa mga tanong na naglalayong suriin ang iyong kaalaman sa mga paksang ito.