Mali ve Maddi Duran Varlıklar

Diğer Mali Duran Varlıklar Karşılığı (-)

• Diğer mali duran varlıkların değerindeki sürekli veya önemli azalmaların takip edildiği hesaptır.

Maddi Duran Varlıklar

• İşletme faaliyetlerinde kullanılan ve tahmini yararlanma süresi bir yıldan fazla olan fiziki varlık kalemleri ile ilgili birikmiş amortismanların izlendiği hesap grubudur.

Arazi ve Arsalar

• İşletmeye ait her türlü arazi ve arsaların takibinin yapıldığı hesaptır.

Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri

• İşlerin gerçekleşmesini sağlamak veya kolaylaştırmak için yeraltı veya yerüstünde inşa edilen yol, hark, köprü, tünel, bölme, sarnıç, iskele gibi yapıların izlendiği hesaptır.

Binalar

• İşletmeye ait tüm binalar ve ayrılmaz parçalarının takibinin yapıldığı hesaptır.

Tesis, Makine ve Cihazlar

• Üretimde kullanılan makine, tesis, cihazlar, eklentileri ve taşıma gereçlerinin (konveyör, forklift vb.) izlendiği hesaptır.
• Hesap, kullanım amaçlarına ve makine çeşitlerine göre bölümlenebilir.

Taşıtlar

• İşletme faaliyetlerinde kullanılan tüm taşıtların kaydedildiği hesaptır.
• Ulaştırma sektöründe hizmet üretimi için kullanılan taşıtlar da bu hesapta izlenir.
• Ulaştırma sektöründeki ana üretimde kullanılan taşıt araçlarının toplam tutarı bilanço dipnotlarında gösterilir.

Demirbaşlar

• İşletme faaliyetlerinde kullanılan büro makine ve cihazları, döşeme, masa, koltuk, dolap, mobilya gibi maddi varlıkların izlendiği hesaptır.

Diğer Maddi Duran Varlıklar

• Belirtilen hesapların hiçbirinin kapsamına girmeyen maddi duran varlıkların izlendiği hesaptır.

Maddi Duran Varlıkların İşleyişi

• Maddi duran varlık hesapları satın alma, devir, inşa veya imal bedelleriyle borçlandırılır.
• Satılan, devredilen veya kullanma yeteneğini kaybedenler alacak kaydı ile hesaplardan çıkarılır.

Birikmiş Amortismanlar (-)

• Amortisman, maddi duran varlık bedellerinin kullanılabilecekleri süre içerisinde hesaben yok edilmesini hedefler.
• Ayrılan amortismanlar ilgili gider hesapları karşılığında hesaba alacak, satılan, devredilen veya kullanma yeteneğini kaybedenler hesaba borç, ilgili varlık hesabına alacak kaydedilir.

Yapılmakta Olan Yatırımlar

• İşletmede yapımı süren ve tamamlandığında ilgili maddi duran varlık hesabına aktarılacak her türlü madde, malzeme, işçilik ve genel giderlerle ilgili harcamaların izlendiği hesaptır.
• Yapılmakta olan yatırım projelerine direkt ve endirekt gelen harcamalar bu hesaba borç, tamamlanan yatırım bedelleri ilgili maddi duran varlık hesabına borç kaydedilerek bu hesaba alacak kaydedilir.

Verilen Avanslar

• Yurt içinden veya dışından satın alınmak üzere sipariş edilen maddi duran varlıklarla ilgili yapılan avans ödemelerinin izlendiği hesaptır.
• Sipariş avansı ile ilgili giderleri de kapsar.
• Ödeme yapıldığında hesaba borç kaydedilir.
• Sipariş edilen malzeme teslim alındığında ilgili hesabın borcuna karşılık bu hesaba alacak kaydedilir.

Maddi Olmayan Duran Varlıklar

• Fiziksel varlığı bulunmayan, işletmenin yararlandığı veya yararlanmayı beklediği aktifleştirilen giderler ile hukuken korunan haklar ve şerefiyelerin izlendiği hesap grubudur.

Haklar

• İmtiyaz, patent, lisans, ticari marka ve unvan gibi bir bedel ödenerek elde edilen hukuki tasarruflar ile kamu otoritelerinin tanıdığı kullanma ve yararlanma yetkileri dolayısıyla yapılan harcamaları kapsar.
• Edinilen haklar maliyet bedelleri ile bu hesaba borç kaydedilir.
• Yararlanma sürelerinin belli olmaması durumunda 5 yıl içinde eşit taksitlerle itfa olunarak yok edilir.

Şerefiye

• Bir işletme devralınırken katlanılan maliyet ile işletmenin rayiç bedelle hesaplanan net varlıklarının (öz varlık) değeri arasındaki olumlu farkların izlenmesinde kullanılır.
• Şerefiye hesaplanırken rayiç bedelin tespit edilememesi halinde net defter değeri esas alınır.
• Ödenen şerefiye bedellerinin tamamı bu hesabın borcuna kaydedilir. Amortisman yoluyla 5 yıl içinde eşit taksitlerle yok edilir.

Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri

• İşletmenin kurulması, yeni şube açılması, işlerin genişletilmesi için yapılan ve karşılığında maddi bir değer elde edilemeyen giderlerin aktifleştirildiği durumlarda kullanılır.
• Maliyet değerleri ile bu hesaba borç kaydedilir ve amortisman yolu ile genellikle beş yılda eşit taksitlerle itfa olunarak yok edilir.

Araştırma ve Geliştirme Giderleri

• İşletmede yeni ürün ve teknolojiler oluşturulması, mevcutların geliştirilmesi ve benzeri amaçlarla yapılan harcamaların aktifleştirilen kısmının izlendiği hesaptır.
• Maliyet değerleri ile bu hesaba borç kaydedilir ve 5 yıl içinde eşit taksitlerle itfa edilerek yok edilir.

Özel Maliyetler

• Kiralanan gayrimenkullerin geliştirilmesi veya ekonomik değerinin artırılması için yapılan giderler ile gayrimenkulün kullanılması için yapılıp kira süresinin sonunda mal sahibine bırakılacak varlıkların bedellerini kapsar(normal bakım, onarım ve temizleme giderleri hariç).
• Yapılan harcamalar hesaba borç kaydedilir. Bu harcamalar kira süresi içerisinde, kira süresinin beş yıldan fazla olması durumunda da beş yılda eşit tutarlarla amorti edilir.

Diğer Maddi Olmayan Duran Varlıklar

• Sayılanların dışında kalan diğer maddi olmayan duran varlık kalemlerinin izlendiği hesaptır.

Birikmiş Amortismanlar (-) (Maddi Olmayan Duran Varlıklar)

• Maddi olmayan duran varlık bedellerinin kullanılabilecekleri süre içerisinde yok edilebilmesini sağlamak amacıyla kullanılan hesaptır.
• Ayrılan amortismanlar, ilgili gider hesapları karşılığında bu hesaba alacak; kullanım hakkı sona erenler ya da elden çıkarılanlar hesaba borç, ilgili varlık hesabına alacak kaydedilir.

Verilen Avanslar (Maddi Olmayan Duran Varlıklar)

• Maddi olmayan duran varlıklarla ilgili yurt içi veya yurt dışındaki kişi ve kuruluşlara yapılan avans ödemelerinin izlendiği hesaptır.
• Ödeme yapıldığında hesaba borç; varlıklar elde edildiğinde ilgili hesabın borcu karşılığında bu hesaba alacak kaydedilir.

Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar

• Belirli bir maddi varlıkla ilgili olan veya tamamen tüketime tabi varlıklar için yapılan ve üretim çalışmalarının zaman ve yoğunluğu ile sınırlı ömre sahip giderleri içerir.

Arama Giderleri

• Arama amacı ile yapılan ve bununla ilgili giderlerin izlendiği hesaptır.
• Maden yatağının işletmeye elverişli olup olmadığının belirlenmesi ve giriş noktalarının saptanması için, işletmeye geçmeden önce yapılan arama giderleri ile petrol araştırması ile ilgili arazinin yerden ve havadan incelenmesine yönelik giderler bu hesapta izlenir.
• Arama faaliyetlerinin sonucunda üretilebilir cevher rezervi saptanamamışsa yapılan giderler zarar kaydedilir.

Hazırlık ve Geliştirme Giderleri

• Açık işletmelerde maden üstündeki örtüyü kaldırmak veya yeraltındaki maden yataklarına girmek, bu yatakla yerüstü arasında genel kütlenin tüketilmesine kadar sürekli bir bağlantı kurmak ve maden yataklarını üretime elverişli parçalara bölmek için yapılan giderlerdir.
• İnsan ve araçların gidip gelmesi, havalandırılması, cevherin taşınması amacıyla açılacak yol ve benzeri faaliyetlerin gerektirdiği giderlerle; petrol işlemlerinden kuyu açma, temizleme, derinleştirme veya bu işlemlere hazırlık için yapılan giderlerdir.

Diğer Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar

• Kendi bölümlerinde tanımlanmayan özel tükenmeye tabi diğer varlık değerlerinin izlendiği hesaptır.
• Belirli maddi varlıkla ilgisi saptanan harcamalar bu hesaplara borç, özelliğini yitirmiş olan varlıklar ise kayıtlardan çıkarılmak üzere bu hesaplara alacak kaydedilir.

Birikmiş Tükenme Payları (-)

• Özel tükenmeye tabi varlıklar grubuna giren kalemler özelliklerine göre "Tükenme payı" ayrılmak suretiyle itfa edilir.
• Özel tükenmeye tabi varlıklar tükenme payı, maliyet ve gider hesapları karşılığında bu hesaba alacak, kayıtlardan çıkarıldığı takdirde borç kaydedilir.

Verilen Avanslar (Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar)

• Özel tükenmeye tabi varlıklar için yapılan avans ödemelerinin izlendiği hesaptır.
• Avans ödemesi yapıldığında hesaba borç, kesinleşen ödemelerde önceki avans ödemesi mahsup edilmek üzere hesaba alacak kaydedilir.

Gelecek Yıllara Ait Giderler ve Gelir Tahakkukları

• Bu grupta, içinde bulunulan dönemde ortaya çıkan ancak gelecek yıllara ait olan giderler ile faaliyet dönemine ait olup da ileriki yıllarda tahsil edilebilecek gelirler yer alır.

Gelecek Yıllara Ait Giderler

• Peşin ödenen ve cari dönem içinde ilgili gider hesaplarına kaydedilmemesi gereken, gelecek yıllara ait giderleri izlemek için kullanılır.
• Gelecek yıllarla ilgili gider ve maliyet hesaplarına borç kaydedilecek olan peşin ödenen giderler bu hesabın borcuna kaydedilir.
• İlgili hesap dönemlerinde bu hesabın alacağı karşılığında dönen varlıklardaki "Gelecek Aylara Ait Giderler” hesabına aktarma yapılır.

Gelir Tahakkukları

• Üçüncü kişilerden tahsili ya da bunlar hesabına kesin borç kaydı bir yıl veya daha sonraki yıllarda yapılacak gelirlerin içinde bulunulan döneme ait olan kısımlarının, ilgili gelir hesabı karşılığında borç kaydedileceği hesaptır.
• Dönem sonlarında, döneme ait olarak hesaplanacak tutarlar ilgili hasılat ve gelir hesapları karşılığında bu hesaba borç kaydedilir.
• Sonraki yıllarda alacakların kesinleşmesiyle hesaptaki tutarlar bu hesabın alacağına karşılık, üçüncü kişi hesaplarının borcuna geçirilerek kapatılır.

Diğer Duran Varlıklar

• Bundan önceki bölümlerde sayılan duran varlık kalemlerine girmeyen özellikle kendi bölümlerinde tanımlanmamış olan diğer duran varlık kalemleri bu grupta yer alır.

Gelecek Yıllarda İndirilecek KDV

• Satın alınan veya imal edilen, amortismana tabi iktisadi kıymetlerle ilgili, bir yıldan daha uzun sürede indirilebilecek nitelikteki KDV'nin kayıt ve izlendiği hesaptır.
• Amortismana tabi iktisadi kıymetlerle ilgili bir yıldan daha uzun sürede indirilebilecek nitelikteki KDV bu hesaba borç, indirilebilme dönemlerine isabet eden tutarlar bilanço dönemi sonunda bu hesaba alacak verilirken, "191. İndirilecek Katma Değer Vergisi Hesabı”na aktarılır.

Diğer KDV

• Ertelenen, iadesi gereken, tahsil edilen ve çeşitli şekillerde ortaya çıkan diğer KDV'nin bir yılı aşan tutarlarının kaydedildiği hesaptır.
• Belirtilen nitelikteki KDV'nin ortaya çıkması halinde bu hesaba borç, ilgili hesaba alacak kaydedilir.

Gelecek Yıllar İhtiyacı Stoklar

• Tedbirli satın alma ve imal etme politikası gereği, stok dönüş hızı düşüklüğü nedeniyle işletmede bulunan ve işletmenin bir yıllık dönem içinde kullanabileceğinden daha fazla olan stok kalemlerinin izlendiği hesaptır.
• Gelecek yıllar ihtiyacı stoklar bu hesaba gruplar olarak borç ve kullanım dönemi bir yılın altına düştüğünde ilgili stok hesaplarına devredilerek bu hesaba alacak kaydedilir.

Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar

• Çeşitli nedenlerle işletmede kullanılma ve satış olanaklarını yitiren stoklar ve duran varlıkların izlendiği hesaptır.
• Tanımdaki niteliğe dönüşen varlıklar ilgili bulundukları varlık hesaplarından çıkarılarak bu hesaba alınır ve elden çıkarıldıklarında hesap kapatılır.

Diğer Çeşitli Duran Varlıklar

• Bu hesap grubu içerisinde yukarıda sayılanların dışında kalan diğer çeşitli duran varlıkların izlendiği hesaptır.

Stok Değer Düşüklüğü Karşılığı (-)

• Yangın, deprem, su basması gibi doğal afetler, bozulma, çürüme, kırılma, çatlama, paslanma, teknolojik gelişmeler ve moda değişiklikleri gibi nedenlerle stokların fiziki ve ekonomik değerlerinde meydana gelen azalışlar veya gelecek yıllar ihtiyaç stoklarının piyasa fiyatlarında düşüşler nedeniyle kayıpları karşılamak üzere ayrılan karşılıkların izlendiği hesaptır.

Birikmiş Amortismanlar (-)

• Bu gruptaki amortismana tabi varlıklar için ayrılan amortismanların izlendiği hesaptır.

Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar

• Dönen varlıkların ayrılmasında kullanılan ölçüye uygun olarak, en çok bir yıl veya işletmenin normal faaliyet dönemi sonunda ödenecek yabancı kaynakları kapsar.
• Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar, Mali Borçlar, Ticari Borçlar, Diğer Borçlar, Alınan Avanslar, Ödenecek Vergi ve Diğer Yükümlülükler, Borç ve Gider Karşılıkları, Gelecek Aylara Ait Gelirler ve Gider Tahakkukları ile Diğer Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar şeklinde bölümlenir.

Mali Borçlar

• Kredi kurumlarına olan kısa vadeli borçlar ile kısa vadeli para ve sermaye piyasası araçları ile sağlanan krediler ve vadesine bir yıldan daha az bir süre kalan uzun vadeli mali borçların anapara taksit ve faizlerini kapsar.

Banka Kredileri

• Banka kredileri, banka ve diğer finans kuruluşlarından sağlanan kısa vadeli kredilere ilişkin tutarları içerir.
• Alınan kısa vadeli krediler bu hesaba alacak, ödenmeleri halinde ise borç kaydedilir.

Uzun Vadeli Kredilerin Anapara Taksitleri ve Faizleri

• Vadelerine bir yıldan fazla süre bulunmakla birlikte uzun vadeli kredilerin, bilanço tarihinden itibaren bir yıl içinde ödenecek anapara taksitleri ile vadesi bir yılın altına düşenleri ve bunların tahakkuk ettiği halde henüz ödenmeyen faizlerini kapsar.
• İşletmenin uzun vadeli borçlarından bilançonun düzenlenme tarihini izleyen bir yıllık dönemde ödenecek olan taksitleri ve faizleri bu hesaba alacak, ödenmeleri halinde borç kaydedilir.

Tahvil Anapara Borç Taksit ve Faizleri

• Bilanço tarihinden itibaren bir yıl içinde ödenecek tahvil anapara borç taksitleri ile tahvillerin tahakkuk edip de henüz ödenmeyen faizlerinin izlendiği hesaptır.
• Belirtilen tahvil anapara borç, taksit ve faizleri bu hesaba alacak, ödenmeleri halinde borç kaydedilir.

Çıkarılmış Bonolar ve Senetler

• Tedavüldeki finansman bonoları ve banka bonoları gibi kısa vadeli para ve sermaye piyasası araçları karşılığında sağlanan fonlar bu hesapta izlenir.
• Bu hesapta tanımlanan menkul kıymetler ihraç edildiğinde nominal bedel üzerinden bu hesaba alacak, ilgili hesaplara borç kaydedilir ve ödenmeleri halinde hesaba borç kaydedilir.

Çıkarılmış Diğer Menkul Kıymetler

• Çıkarılmış bonolar ve senetler kapsamına alınamayan diğer menkul kıymetlerin izlendiği hesaptır.
• Tanımlananlar dışında çıkarılmış diğer menkul kıymetler nominal bedel üzerinden bu hesaba alacak, ilgili hesaplara borç kaydedilir ve ödenmeleri halinde borç kaydedilir.

Menkul Kıymetler İhraç Farkları (-)

• Nominal değerinin altında ihraç edilen tahvil, senet vb. diğer menkul kıymetlerin nominal değeri ile satış fiyatı arasındaki farkın gelecek döneme ait olan kısmı bu hesapta izlenir.
• Nominal değerin altında ihraç edilen tahvil, senet vb. diğer menkul kıymetlerin nominal değeri ile satış fiyatı arasındaki farklardan gelecek döneme ait olanlar ve “408. Menkul Kıymetler İhraç Farkı Hesabı”ndan bu hesaba aktarılanlar bu hesabın borcuna, menkul kıymetin vadesine paralel olarak itfa edilmesi kaydıyla hesaplanan itfa tutarları, “66. Finansman Giderleri” grubundaki hesaplar karşılığında bu hesaba alacak kaydedilir.

Diğer Mali Borçlar

• Yukarıdaki hesap kalemlerinin hiçbirinin kapsamına alınmayan mali borçların izlendiği hesaptır.
• Borcun doğması halinde hesaba alacak, ödenmesi halinde borç kaydedilir.

Ticari Borçlar

• Kuruluşun ticari ilişkileri nedeniyle ortaya çıkan senetli ve senetsiz borçların kaydedildiği hesapları kapsar.

Satıcılar

• İşletmenin faaliyet konusu ile ilgili her türlü mal ve hizmet alımlarından kaynaklanan senetsiz borçların izlendiği hesaptır.
• Ortaklar, ana kuruluş, iştirakler ve bağlı ortaklıklara olan senetsiz ticari borçlar bilanço dipnotlarında gösterilmelidir.
• Senetsiz borcun doğması ile hesaba alacak, ödenmesi halinde borç kaydedilir.

Borç Senetleri

• İşletmenin faaliyet konusu ile ilgili her türlü mal ve hizmet alımlarından kaynaklanan senede bağlanmış ticari borçlarının izlendiği hesaptır.
• Ortaklar ana kuruluş, iştirakler ve bağlı ortaklıklara olan senetli ticari borçların bilanço dipnotlarında gösterilmesi gerekir.
• Borç senetleri tutarları bu hesaba alacak, ödenmesi halinde borç kaydedilir.

Borç Senetleri Reeskontu (-)

• Bilanço gününde, senetli borçların tasarruf değeri ile değerlemesini sağlamak üzere borç senetleri için ayrılan reeskont tutarlarının izlenmesinde kullanılır.
• Hesaplanan reeskont tutarları bu hesaba borç, “64. Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir ve Kârlar” grubundaki “642. Faiz Gelirleri Hesabı”na gelir kaydedilir. İzleyen dönemde bu hesap “65. Diğer Faaliyetlerden Olağan Gider ve Zararlar” grubunun “652. Reeskont Faiz Giderleri Hesabı'na aktarılarak kapatılır.

Alınan Depozito ve Teminatlar

• Üçüncü kişilerin belli bir işi yapmalarını, aldıkları bir değeri geri vermelerini sağlamak amacıyla ve belli sözleşmeler nedeniyle gerçekleşecek bir alacağın karşılığı olarak alınan depozito ve teminat niteliğindeki değerlerin izlendiği hesaptır.
• Alınan depozito ve teminatlar bu hesabın alacağına, geri verilenler veya hesaba sayılanlar borcuna kaydedilir.

Diğer Ticari Borçlar

• Yukarıdaki hesap kalemlerinin hiçbirinin kapsamına alınamayan ticari borçların izlendiği hesaptır.
• Borcun doğması halinde hesaba alacak, ödenmesi halinde borç kaydedilir.

Diğer Borçlar

• Bu hesap grubu; herhangi bir ticari nedene dayanmadan meydana gelmiş ve en çok bir yıl içinde ödenmesi düşünülen borçların kaydedildiği hesapları kapsar.

Ortaklara Borçlar

• İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla ortaklara borçlu bulunduğu tutarların izlendiği hesaptır.
• Borcun doğması halinde hesaba alacak, ödenmesi halinde ise borç kaydedilir.

İştiraklere Borçlar

• İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla iştiraklerine olan borçlarının izlendiği hesaptır.
• Borcun doğması halinde hesaba alacak, ödenmesi halinde işe borç kaydedilir.

Bağlı Ortaklıklara Borçlar

• İşletmenin sermaye taahhüdünden borçları hariç olmak üzere faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla bağlı ortaklıklara olan borçlarının izlendiği hesaptır.
• Borcun doğması halinde hesaba alacak, ödenmesi halinde ise borç kaydedilir.

Personele Borçlar

• İşletmenin personeline olan çeşitli borçlar bu hesapta izlenir.
• Tahakkuk eden personele borçlar bu hesabın alacağına, ödenmesi halinde borcuna kaydedilir.

Diğer Borç Senetleri Reeskontu (-)

• Bilanço gününde diğer borçlar grubundaki senetli borçların değerlemesini sağlamak amacıyla borç senetleri için ayrılan reeskont tutarlarının izlendiği hesaptır.
• Hesaplanan reeskont tutarları bu hesaba borç, "642. Faiz Gelirleri Hesabı"na gelir kaydedilir ve izleyen dönemde bu hesap "652. Reeskont Faiz Giderleri Hesabı"na aktarılarak kapatılır.

Diğer Çeşitli Borçlar

• Ticari olmayıp yukarıdaki hesaplardan hiçbirinin kapsamına alınamayan çeşitli borçların izlendiği hesaptır.
• Borcun doğması halinde hesaba alacak, ödenmesi halinde ise borç kaydedilir.

Alınan Avanslar

• İşletme tarafından gerek satış sözleşmeleri dolayısıyla gerekse diğer nedenlerle üçüncü kişilerden alınan avansların izlendiği hesaptır.

Alınan Sipariş Avansları

• İşletmenin satış amacıyla gelecekte yapacağı mal ve hizmet teslimleri ile ilgili olarak peşin tahsil ettiği tutarların izlendiği hesaptır.
• Alıcılardan alınan avanslar bu hesabın alacağına, malın teslim edilmesi veya hizmetin görülmesi halinde borcuna yazılır.

Alınan Diğer Avanslar

• Özel bölümünde tanımlanan avanslar dışında işletmenin aldığı her türlü kısa vadeli avansların izlendiği hesaptır.

Ödenecek Vergi ve Diğer Yükümlülükler

• İşletmenin sorumlu veya mükellef sıfatıyla ödeyeceği vergi, resim, harç, kesinti, sigorta primi, sendika aidatları, icra taksitleri ve benzeri borçlarının izlendiği hesap grubudur.

Ödenecek Vergi ve Fonlar

• İşletmenin ekonomik faaliyetlerde bulunmasının sonucu ilgili mali mevzuat uyarınca mükellef veya sorumlu sıfatıyla işletmenin kendisine, personeline ve üçüncü kişilere ilişkin olarak ödenmesi gereken vergi, resim, harç ve fonların izlendiği hesaptır
• Vergi, resim, harçların tahakkuk ettirilmesini gerektiren olaylar ve işlemler ortaya çıktıkça hesaplar alacaklanır, ödemeler yapıldıkça borçlanır. Bir yıldan daha uzun sürede ödenecek ertelenmiş veya takside bağlanmış vergiler varsa, "438. Kamuya Olan Ertelenmiş veya Taksitlendirilmiş Borçlar Hesabı”na aktarılır.

Ödenecek Sosyal Güvenlik Kesintileri

• İşletmenin, personelin hakedişlerinden sosyal güvenlik mevzuatı hükümlerine göre kesintiye tabi tutmakla yükümlü bulunduğu, personele ait emeklilik keseneği ve sigorta primleri ile bunlara ilişkin işveren katılma payları ve işverence sosyal güvenlik kuruluşlarına ödenecek diğer yükümlülüklerin izlendiği hesaptır.
• Kesintiler yapıldıkça bu hesap alacaklandırılır ve ödemeler yapıldıkça borçlandırılır. Bir yıldan daha uzun sürede ödenecek sosyal güvenlik kesintileri varsa, "438. Kamuya Olan Ertelenmiş veya Taksitlendirilmiş Borçlar Hesabı”na aktarılır.

Vadesi Geçmiş Ertelenmiş veya Taksitlendirilmiş Vergi ve Diğer Yükümlülükler

• Kanuni süresi içerisinde ödenmeyen vergi ve yükümlülükler ile erteleme ve taksitlendirme süresi bilanço tarihinde bir yıldan az olan vergi ve yükümlülükleri kapsar.
• Vadelerinde ödenemeyen vergi ve diğer yükümlülüklerle erteleme veya taksitlendirme süresi bir yıldan az olanlar ile vadesi bir yılın altına düştüğü için 438 nolu hesaptan bu hesaba aktarılanlar, hesabın alacağına kaydedilir. Ödenmeleri halinde hesaba borç kaydedilir.
• Vadesi geçmiş vergi ve diğer yükümlülüklerde erteleme veya taksite bağlama süresi bir yılı aşanlar bu hesabın borcu karşılığında "438. Kamuya Olan Ertelenmiş veya Taksitlendirilmiş Borçlar Hesabı”na aktarılır.

Ödenecek Diğer Yükümlülükler

• Özel bölümlerinde tanımlananlar dışında kalan yükümlülüklerin izlendiği hesaptır.
• Tahakkuk ettirilmesini gerektiren olaylar ve işlemler ortaya çıktıkça anılan hesaplar alacaklanır, ödemeler yapıldıkça borçlanır.

Borç ve Gider Karşılıkları

• Bilanço tarihinde belirgin olarak ortaya çıkan ancak tutarının ne olacağı kesin olarak bilinemeyen veya tutarı bilinmekle birlikte ne zaman tahakkuk edeceği bilinemeyen kısa vadeli borçlar veya giderler için ayrılan karşılıkların izlendiği hesap grubudur.
• Grupta yer alan karşılık hesapları aktifi düzenleyici nitelikte değildir.

Dönem Kârı Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülük Karşılıkları

• Dönem kârı üzerinden hesaplanan kurumlar vergisi, diğer vergi ve kesintiler, fonlar ve benzeri diğer yükümlülükler için ayrılan karşılıkların izlendiği hesaptır.
• Dönem kârı üzerinden hesaplanan kurumlar vergisi ve yasal yükümlülükler, dönem kârı hesabının borcu karşılığında bu hesaba alacak kaydedilir. Vergi tahakkukunun kesinleşmesi durumunda borç kaydı suretiyle hesap kapatılır ve ilgili tutar "371. Dönem Kârının Peşin Ödenen Vergi ve Diğer Yükümlülükleri” ile mahsup edilerek kalan tutar "350. Ödenecek Vergi ve Fonlar" hesabına aktarılır.

Dönem Kârının Peşin Ödenen Vergi ve Diğer Yükümlülükleri (-)

• Mevzuat gereğince peşin ödenen gelir ve kurumlar vergisi ile diğer yükümlülüklerin izlendiği hesaptır.
• Dönem Kârı Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülük Karşılıklarından indirilmek üzere "193. Peşin Ödenen Vergiler ve Fonlar Hesabı”ndan yapılan aktarmalar bu hesabın borcuna, 193 nolu hesabın alacağına kaydedilir. Tahakkuk eden tutarlar ve gelir vergisinden mahsup edilen tutarlar ise bu hesaba alacak kaydedilir.

Kıdem Tazminatı Karşılığı

• Belirlenecek esaslar çerçevesinde ayrılan ve bir yıl içinde ödeneceği öngörülen kıdem tazminatları karşılıklarının izlendiği hesaptır.
• "472. Kıdem Tazminatı Karşılığı Hesabı’ndan yapılan yukarıda yapılan tanım çerçevesinde yapılan aktarmalar bu hesaba alacak, ödenmesi halinde ise borç kaydedilir.

Maliyet Giderleri Karşılığı

• Aylık maliyetlerin saptanmasında, gelecek aylarda veya yıl sonunda kesin tahakkuku yapılacak giderlerle aylık maliyetlere pay verilmesinde amortismanlar, tamir-bakım, ikramiyeler, finansman giderleri ve benzeri giderlere ilişkin tahmini gider karşılıklarının izlendiği hesaptır.
• Hesap, bilanço dönemi sonunda kapatılır.
• Aylık maliyetlere yüklenen tahmini gider karşılıkları hesaba alacak, giderlerin kesin tutarları belli olduğunda ise hesaba borç kaydedilir.

Diğer Borç ve Gider Karşılıkları

• Kısa vadeli diğer borç ve gider karşılıklarının izlendiği hesaptır.
• Yukarıda belirtilen hesaplar içinde yer almayan ve önemlilik kavramına göre de ayrı ayrı hesaplarda izlenmesi mümkün olmayan borç ve gider karşılıkları bu hesaba alacak, ödenmeleri halinde de borç kaydedilir.

Gelecek Aylara Ait Gelirler ve Gider Tahakkukları

• İçinde bulunulan dönemde ortaya çıkan ancak gelecek aylara ait gelirler ile faaliyet dönemine ait olup ödenmesi gelecek aylarda yapılacak giderlerden oluşur.

Gelecek Aylara Ait Gelirler

• Gelecek bilanço dönemlerine ait peşin tahsil olunan gelirlerin bir yıldan kısa süreye ait kısımlarının izlendiği hesaptır.
• Peşin tahsil olunan gelirler bu hesabın alacağına kaydedilir ve ait olduğu dönemde ilgili gelir hesaplarına devredilir.

Gider Tahakkukları

• Gelecek aylarda ödemesi yapılacak ve kesinlikle belgeye dayalı gider tahakkuklarının izlendiği hesaptır.
• Yapılan tahakkuklar ilgili gider ve zarar hesaplarına borç, bu hesaba alacak, yapılan ödemeler borç kaydedilir.

Diğer Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar

• Özellikle kendi bölümlerinde tanımlanmamış olan diğer kısa vadeli yabancı kaynaklar bu grupta yer alır.

Hesaplanan KDV

• Teslim edilen mal veya ifa edilen hizmetler üzerinden hesaplanan Katma Değer Vergisi ile işlemi gerçekleşmeyen ya da işlemden vazgeçilen mal ve hizmetlere ilişkin katma değer vergisinin izlendiği hesaptır.
• Hesaplanan Katma Değer Vergisi hesaba alacak kaydedilir. Düzeltmeler hesaba borç kaydedilir. Vergilendirme dönemi itibariyle hesabın bakiyesi“191. İndirilecek Katma Değer Vergisi Hesabı” ile karşılaştırılır. Hesabın bakiyesi 191 No.lu hesabın bakiyesinden fazla olduğu takdirde vadesinde ödenmek üzere “360. Ödenecek Vergi ve Fonlar Hesabı”na aktarılarak kapatılır.