Untitled Quiz

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Wat zijn de twee belangrijkste componenten van elektromagnetische straling?

Mechanische energie en zwaartekracht

Elektrisch veld en magnetisch veld (correct)

Geluidsgolven en thermische energie

Chemische verbindingen en drukgolven

Wat wordt niet efficiënt door de atmosfeer doorgelaten?

Zichtbaar licht

Radiofrequenties

Ultraviolette straling (correct)

Infrarode straling

Welke van de volgende termen beschrijft de afstand tussen twee opeenvolgende golftoppen in elektromagnetische straling?

Amplitude

Frequentie

Energieoverdracht

Golflengte (correct)

Wat is de juiste volgorde van de elektromagnetische straling, van kortste naar langste golflengte?

Gamma, Röntgen, UV, Zichtbaar licht, IR, Micro, Radio Signup and view all the answers

Welke van de volgende beschrijvingen is juist over de Grote en Kleine Magelhaense Wolk?

Ze zijn sterrenstelsels die rond de Melkweg draaien. Signup and view all the answers

Wat is een lichtjaar?

Een afstand, geen tijdseenheid. Signup and view all the answers

Hoeveel lichtjaar is Proxima Centauri van de aarde verwijderd?

4,2 lichtjaar. Signup and view all the answers

Wat is de waarde van één astronomische eenheid (AU)?

150.000.000 km. Signup and view all the answers

Wat beschrijft de astronomische parallax?

De afstand buiten het zonnestelsel. Signup and view all the answers

Wat is de oorzaak van de uitdijing van het heelal?

De oerknal en de daaropvolgende expansie. Signup and view all the answers

Hoe lang geleden vond de oerknal plaats?

13,82 miljard jaar geleden. Signup and view all the answers

Welke uitspraak betreft een conclusie over het verleden van het heelal?

Het heelal was vroeger kleiner en dichter. Signup and view all the answers

Wat is de afstand van de Zon tot de aarde in lichtminuten?

8 minuten en 20 seconden. Signup and view all the answers

Wat gebeurde er ongeveer 300 miljoen jaar na de big bang?

De eerste sterren en sterrenstelsels ontstaan. Signup and view all the answers

Welk tijdsbestek gaf de big bang aan?

Het moment waarop het heelal ontstond. Signup and view all the answers

Wat is waar over de temperatuur van het heelal bij de ontstaan?

Het heelal was heel compact en enorm heet. Signup and view all the answers

Wat is donkere materie?

Materie die zwaartekracht uitoefent maar niet zichtbaar is. Signup and view all the answers

Hoe dik is de Melkweg?

3000 lichtjaar. Signup and view all the answers

Hoeveel sterren bevat de Melkweg ongeveer?

200 tot 400 miljard sterren. Signup and view all the answers

Wat is de rotatiesnelheid van de Melkweg?

Tussen 210 en 235 km/s. Signup and view all the answers

Wat bevindt zich in de platte schijf van de Melkweg?

Sterren en spiraalarmen. Signup and view all the answers

Wat is een kenmerk van een planeet?

Het heeft voldoende massa om een bolvorm te aannemen. Signup and view all the answers

Waar bevinden de meeste planetoïden zich?

Tussen Mars en Jupiter. Signup and view all the answers

Wat definieert een planetoïde?

Brokstukken die te klein zijn om andere massa's aan te trekken. Signup and view all the answers

Wat is de Kuipergordel?

Een gebied met veel kometen buiten de baan van Neptunus. Signup and view all the answers

Wat is een verschil tussen een komeet en een planetoïde?

Een komeet bevat vaak ijs en stof, terwijl een planetoïde dat meestal niet doet. Signup and view all the answers

Waarom worden sommige hemellichamen dwergplaneten genoemd?

Ze zijn niet groot genoeg om andere materialen aan te trekken. Signup and view all the answers

Welke van de volgende is GEEN planeet in ons zonnestelsel?

De zon Signup and view all the answers

Wat gebeurt er met de massa's van een hemellichaam in een bepaalde baan?

Ze trekken andere massa's naar zich toe. Signup and view all the answers

Wat is de waarde van 1 astronomische eenheid (AU) in kilometers?

150.000.000 km Signup and view all the answers

Welke van de volgende planeten heeft een afstand van meer dan 1 AU tot de zon?

Jupiter Signup and view all the answers

Wat is de totale afstand die het licht in één jaar aflegt, oftewel 1 lichtjaar?

9,4608 x 10^12 km Signup and view all the answers

Welke snelheid heeft licht in kilometers per seconde?

300.000 km/s Signup and view all the answers

Wat is de afstand van Saturnus tot de zon in AU?

9,53 AU Signup and view all the answers

Welk van de volgende is de correcte formule om het aantal kilometers in 1 lichtjaar te berekenen?

300.000 km/s x 31.536.000 s Signup and view all the answers

Welke planeet staat het dichtst bij de zon?

Mercurius Signup and view all the answers

Wat is de afstand van Neptunus tot de zon in AU?

30 AU Signup and view all the answers

Wat is de afstand van Uranus tot de zon in AU?

19,2 AU Signup and view all the answers

Welke factor geeft aan dat 1 miljoen gelijk is aan 10^6?

10 x 10 x 10 x 10 x 10 x 10 Signup and view all the answers

Waarom zijn elektromagnetische golven geschikt voor het bestuderen van de ruimte?

Ze transporteren energie door het vacuüm van de ruimte. Signup and view all the answers

Wat is een belangrijk voordeel van telescopen in de ruimte?

Ze hebben geen last van absorptie door de atmosfeer. Signup and view all the answers

Wat is de gemiddelde snelheid van elektromagnetische straling in het vacuüm?

300.000 km/s Signup and view all the answers

Welke soort straling heeft de kortste golflengte volgens de figuur?

Gammastraling Signup and view all the answers

Wat gebeurt er als elektromagnetische straling de atmosfeer binnengaat?

De straling kan worden verstrooid of geabsorbeerd. Signup and view all the answers

Welke telescopen zijn in de ruimte geplaatst volgens de inhoud?

Hubble en INTEGRAL Signup and view all the answers

Wat is een nadeel van het bestuderen van EM-straling met telescopen op aarde?

Ze worden beïnvloed door atmosferische absorptie en achtergrondruis. Signup and view all the answers

Welke eigenschap maakt radiostraling verschillend van bijvoorbeeld ultraviolet licht?

Radiostraling heeft een lagere energie per foton. Signup and view all the answers

Wat geeft de horizontale as van de figuur aan?

De golflengte van elektromagnetische straling. Signup and view all the answers

Welke verklaring is niet correct met betrekking tot elektromagnetische straling?

Het wordt altijd volledig geabsorbeerd door de atmosfeer. Signup and view all the answers

Study Notes

Kennismaking + Afspraken

Materiaal: wat heb je nodig?
Klasafspraken
Punten
Cursus

Leerwerkboek Zone 5: Concreet

Thema's:
- Thema 0: Methodes en technieken
- Thema 1: Kijken vanuit de ruimte
  - Het heelal
  - Het zonnestelsel
  - De aardrotatie en haar gevolgen
  - De aardrevolutie en haar gevolgen
  - De maan
  - Toekomst van het heelal
  - Belang ruimteonderzoek
- Thema 2: De atmosfeer van de aarde
  - Opbouw van de atmosfeer
  - Luchtdruk en wind in de troposfeer
  - Neerslag in de troposfeer
  - Fronten beïnvloeden ons weer
  - Soorten wolken
  - Tornado's
- Thema 3: Klimaatveranderingen vroeger en nu
  - Het klimaat in het verleden
  - Oorzaken van de klimaatveranderingen
  - Maatregelen om de klimaatveranderingen tegen te gaan

Thema 1: Kijken vanuit de ruimte

Lesvragen:
- Ontstaan en evolutie heelal?
- Welke structuren kan je waarnemen?
- Welke hemellichamen behoren tot de Melkweg en het zonnestelsel?
- Wat zijn de gevolgen van de aardrotatie en aardrevolutie?

Het heelal: de kosmos

Synoniemen: Kosmos en universum
Mensheid doorheen geschiedenis geboeid: Egyptenaren, Grieken, Arabieren,...
Kijk naar de sterrenhemel: Wat zie ik?
Roept vele vragen op, maar veel vragen blijven zonder antwoord
Wetenschap: evolutie, onderzoek gaat door
Moeilijk te vatten: in onze eigen kleine wereld in tijd en ruimte
Relativeren eigen bestaan: Wat zijn wij in het heelal
Concentratie wetenschappelijke kant

Hemellichaam

Hemellichaam = Een natuurlijk object dat zich in het heelal bevindt en voor waarnemers op aarde zichtbaar kan zijn.
Goddelijk karakter = Goddelijke namen: Venus, Mars, Jupiter.
Houvast bestaan: navigeren aan de hand van zon, sterren.
Tijd indelen: regenseizoen, hoogwater, tijd oogsten.

Wat bevindt er zich in de ruimte?

Natuurlijke objecten
Hemellichamen(planeten, sterren, manen, zwarte gaten)
Ruimtetelecopen (James Webb), satellieten, ruimtesondes, International Space Station.
Ook op aarde telescopen

1. Het ontstaan van het heelal

Lesvragen:
- Hoe is de ruimte en materie ontstaan?
- Wat deed die beweging op gang komen?
- Hoe kan er structuur in de ruimte gebracht worden?

Voordeel telescoop in de ruimte

Duidelijke waarneming niet gestoord licht aarde + atmosfeer.

Sterrenbeelden en sterrenstelsels

Sterrenbeeld?
Oudheid: patronen in sterren: dier, mythologische figuren: Vb. Grote Beer, Orion,...
= patroon schijn: werkelijkheid afstanden zeer verschillende afstanden
Sterrenstelsel?
- = Basisstructuur heelal.
- Miljarden sterren met daartussen stof en gas.
- Zwaartekracht houdt elementen sterrenstelsel bijeen.
- Miljarden sterrenstelsels. Vb. NGC 147, M42, Andro-medanevel, Sombreronevel.
- Melkweg = sterrenstelsel van aarde.

Controlevragen Waar of Niet Waar?

In een sterrenbeeld staan alle sterren op dezelfde afstand van de aarde (Niet Waar)
Een sterrenstelsel bevat altijd maar één ster (Niet Waar)
In het ISS wordt straling van sterren beter waargenomen dan vanop aarde (Waar)

Afstanden in het heelal

Afstanden tot de zon
- Aarde
- Saturnus
- Uranus
- Venus
- Ros
- Proxima Centauri
- Nizar
- Sirius
- Cassiopeia I
- Andromedanevel
- Driehoeksnevel
- NGC 6822
- Grote Muur
- Crater
- Virgo
- Cetus A
Astronomische eenheid (Km)
Lichtjaar
Buiten het zonnestelsel
- Afstanden buiten het zonnestelsel zijn te groot om AE te gebruiken.
- Lichtjaar = Afstanden te groot om AE te gebruiken.
Buiten Melkweg
- Afstanden buiten de Melkweg: 1 Mpc = 3,26 x 106 ly (megaparsec).

Het heelal wordt groter

Heelal dijt uit onderlinge posities en grootte van sterrenstelsels veranderen niet, enkel ruimte tussen sterrenstelsels die uitdijt waardoor onderlinge afstand groter wordt.
Geen middelpunt heelal aan te wijzen van waaruit alles uitdijt = uitdijing overal plaats.

Het ontstaan van het heelal

De oerknal
- Heelal = dynamisch en evolueert voortdurend.
- Hoe ontstaan?
  - Gloeiend heet en dens oeratoom dat plots en razendsnel expandeerde waarbij tijd, ruimte, massa en energie ontstaan zijn.
  - 13,82 miljard jaar geleden.
  - Belg George Lemaître 1931
  - Prille compacte heelal: onvoorstelbaar heet koelde bij uitdijing geleidelijk af.

De Melkweg

Sterrenstelsel waarin onze zon + aarde zich bevindt.
heldere band die 's nachts onze hemelkoepel overspant.
200 tot 400 miljard sterren waaronder alle sterren zichtbaar vanaf de aarde.
Zijaanzicht dunne platte schijf met een centrale verdikking = meeste sterren.
Ruimte tussen sterren niet leeg maar bestaat uit nevels en donkere materie.
Donkere materie = materie die zwaartekracht uitoefent maar niet zichtbaar is omdat ze geen licht weerkaatst of uitzendt.
De Melkweg heeft diameter van 100 000 lichtjaar en is 3 000 lichtjaar dik.
Zon 225 miljoen jaar één omwenteling centrum.
Kleine sterrenstelsels rond de zon Grote en Kleine Magelhaense Wolk.
Centrum Melkweg door Spitzer telescoop.

In bovenaanzicht spiraalstructuur.

Spiraalarmen zijn plaatsen waar stof en gas wordt samengeperst en waar nieuwe sterren geboren worden.
Zon Orionarm op zo'n 28 000 lichtjaar van de kern.
De platte schijf waarin spiraalarmen liggen, roteert rond zijn kern.

Rotatiesnelheid

Rotatiesnelheid ligt tussen 210 en 235 km/s.
Zon één omwenteling in 225 miljoen jaar.
De bolvormige halo rond de schijf is het gebied waarin gravitatiekracht nog invloed heeft.
Vergezeld door kleine sterrenstelsels die rond de Melkweg draaien (Grote en Kleine Magelhaense Wolk)

2. Het Zonnestelsel

Hoe ontstond het zonnestelsel?
- 4,6 miljard jaar geleden begon het allemaal in een dunne wolk van stof en gas.
- De wolk stortte in, vermoedelijk door een schokgolf van een nabije supernova.
- Deze gaswolk was een onderdeel van een veel grotere wolk.
- De zon ontstond doordat er kernfusie optrad in het centrum van de schijf.
- Waterstof in het centrum fuseerde tot helium.
- De zon omvat 99,8% van alle massa.
- Het materiaal dat niet door de zon werd opgeslokt, klonterde samen in steeds grotere brokstukken.
Resultaten: planeten, manen, dwergplaneten, asteroïden en kometen.
Kometen en asteroïden zijn de overblijfselen van de vorming van het zonnestelsel.
Ontstaan van de zon
Concentratie van deeltjes centrum wolk zo groot dat wolk in elkaar stort. Resultaat is een draaiende schijf dicht op elkaar gepakt gas.
Zwaartekracht trekt gasdeeltjes naar centrum schijf = bijna 99% van de massa van de gaswolk → stijging centrum druk en temperatuur → Starten er kernreacties: waterstofatomen fuseren tot heliumatomen → Straling vrijkomt, waaronder licht = Zo ster geboren
Ca. 5 miljard jaar geleden start proces wervelingen en zwaartekracht in wolk waaruit onze ster, de zon werd geboren..
Zon: 4,6 miljard jaar oud.

G. Het ontstaan van planeten

Ster gebruikt bij ontstaan niet al het gas van de schijf.
Rest klonteren stof- en gasdeeltjes bij elkaar tot grote bolvormige massa's die rond ster draaien.
Ster heeft aantrekkingskracht, maar hun snelheid verhindert dat ze naar de ster toe worden getrokken.
Massa's al het puin omgeving getrokken.

Planeten, kometen en meteoren

Planetoïde= asteroïde (stukken materie die zich in een baan om de zon bewegen).
Meeste banen tussen Mars en Jupiter.
Geen bolvorm
Planetoïden en dwergplaneten
- Brokstukken die te klein zijn om ander materiaal aan te trekken zijn planetoïden of dwergplaneten.
- Tussen Mars en Jupiter bevindt zich een gordel van planetoïden (2,8 AE van de zon)
- Kuipergordel bestaat grotendeels uit ijs: Pluto bekendste ijsdwerg in de.

Pluto

Pluto, geen echte planeet.

Meteoroïde

Stofdeeltje, stukje steen of ijs dat door de ruimte zweeft.
Kleiner dan planetoïde.

Vliegende sigaar: Oumuamua

Asteroïde / Planetoïde

Kometen en meteoroïden

Door samenspel van massa en gravitatie vormen sommige objecten kometen en meteoroïden.
Kometen komen uit de Kuipergordel of Oortwolk.
Door gravitatiekracht van de zon worden ze verder in het zonnestelsel getrokken.
Aan de zon naderen: ontstaan stofstaart en plasmastaart.
Stof en puin achterblijft.

Meteoriet

Meteoroïde die op aarde inslaat na door de atmosfeer te zijn gevallen.
Door wrijving zeer heet lichtspoor aan de hemel = ‘vallende ster’.
Is object groot dan slaat het in op aarde en kan een inslagkrater veroorzaken.

Controlevragen

Kometen zijn vallende sterren (Niet Waar; Dit zijn planetoïden)
Er zijn verschillende planetoïdengordels in het zonnestelsel (Waar; Tussen Mars en Jupiter, Kuipergordel en de Wolk van Oort)
Meteorieten branden volledig op in de atmosfeer (Niet Waar; Grote objecten slaan in )

Planeten

Dicht bij de zon = vier kleine planeten: Mercurius, Venus, aarde en Mars (Terrestrische planeten) → Steenachtig materiaal.
Verder van de zon = gasreuzen: Jupiter en Saturnus, Twee volgende planeten (wat kleiner) Ver van de zon erg koud → Uranus en Neptunus = ijsplaneten.
Planeten geen kernfusie, geen licht uit.
Planeten weerkaatsen licht van zon. Eerste zes planeten met blote oog te zien.
Ijsplaneten telescoop nodig.
Ook manen gevormd.
Manen zijn hemellichamen die rond planeten draaien.
Ruimteorganisaties vaak ruimtetuigen of satellieten in een baan rond een planeet = kunstmanen.
Maan gevormd toen rotsachtige massa zo groot als Mars op de aarde te pletter sloeg.
Aarde verloor deel van haar buitenkant.
Materiaal klonterde samen tot onze huidige maan.
Ruim 4 miljard jaar rond de aarde draait.

####Structuur van het zonnestelsel

Planeten, en andere hemellichamen van het zonnestelsel. (Vergelijking met afbeelding)

Studying That Suits You

Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.